Amerika wil
Irakezen snel
bewapenen
BUITENLAND
De trots van de Chileense marine was een drijvende martelkamer
Atoomonderzeeër gezonken, Moermansk feest
Meer geld voor Franse slachtoffers Libische aanslag 7Saddam is net Elvis
VS zullen val premier
Abbas niet accepteren
-aties bij
inden
Ireinet - In de omge-
a Garde-Freinet in
Ikrijk zijn gisteren
Tjings en een bunga-
mtruimd, die bedreigd
Jjor een felle bos-
jjt vuur heeft al zeven-
lectare bos ten noor-
jïint-Tropez verteerd.
Sduizend brandweer-
S|trijden het vuur. Het
ivordt ernstig bemoei-
fcen straffe wind. Ook
fter ten oosten van Ni-
Indag een bosbrand
lijk worden ook daar
■ngers geëvacueerd,
land op het Italiaanse
la kostte zondag een
Italiaanse het leven.
maandag 1 september 2003
Viermast schoener trouwe bezoeker van Sail Amsterdam
door Frans Lindenkamp
sao paulo/gpd - Het heeft bijna dertig jaar
geduurd, maar het hoge woord is er eindelijk
uit; het Chileense marineschip de Esmeralda
heeft dienst gedaan als martelkamer. De Chi
leense admiraal Arancibia heeft schoorvoe
tend toegegeven dat het internationaal be
kende Chileense opleidingsschip tijdens de
Pinochet-dictatuur (1973-1990) is gebruikt
om politieke gevangenen te martelen. De
viermaster schoener is het pronkstuk van de
Chileense marine en neemt jaarlijks deel aan
maritieme evenementen in heel de wereld,
waaronder Sail Amsterdam.
Arancibia - voormalig opperbevelhebber van
de marine en tegenwoordig senator voor de
ultraconservatieve partij UDI - kon deze week
op de Chileense televisie niet meer ontwij
kend antwoorden toen hem ernaar gevraagd
werd. Met een lang uitgerekt 'kiiiijjjjjjk' - dat
diende als inleiding voor de bekentenis - gaf
Arancibia toe dat er terugblikkend sprake is
geweest van een fout. Wel voerde hij aan dat
links en rechts elkaar destijds naar het leven
stonden. „Vergelijk het met een voetbalwed
strijd. Het was 1 -1 en er moest gewonnen
worden." Twee maanden geleden had de hui
dige marineopperbevelhebber Vergara de be
schuldigingen nog hardnekkig ontkend.
De marine heeft de aanklachten altijd hals
starrig weerlegd uit angst de internationale
reputatie van de Esmeralda teniet te doen.
Uit getuigenverklaringen blijkt dat het oplei
dingsschip direct na de coup van 11 septem
ber 1973 in de haven van Valparioso werd in
gezet als martel- en detentiecentrum voor zo
wel mannen als vrouwen. Volgens mannelijke
overlevenden kregen ze elektrische schokken
toegediend op de teelballen en emmers met
urine en uitwerpselen over zich heen gekiept.
Ook werden ze tijdens de ondervraging lang
durig afgetuigd om bekentenissen los te krij
gen.
Deelname van de Esmeralda in juni aan Delf-
sail in het Groningse Delfzijl werd geannu
leerd nadat Amnesty Nederland met luid
ruchtige protestacties had gedreigd. Het
schip week daarop uit naar het Duitse Bre-
mershaven.
Ipizzaman
ivsterie
'>5
(ozon - De Amerikaanse
;cherche FBI is een
begonnen naai' de
Cze dood van een piz-
r in de plaats Erie. De
iel vorige week een
deride mededeling dat hij
koshp zijn lichaam droeg,
fonif riep hij naar de poli-
-jiand een bom met
!\|nisme op zijn li-
aagd geplaatst en hem
•s- had gegeven de bank
Oen. Daarna ging het
™f.
fpwas voor
nI op Irak
^)e Britse wapenex-
1 Kelly was voorstan-
,ln aanval op Irak. Dat
en artikel van zijn
zondag verscheen in
nant The Observer.
jgsavemietigingswa-
iden geen acuut ge-
zouden dat op ter
porden als de wereld
;p. De wapenexpert
""""it stuk op verzoek van
lostendeskundige Ju-
^ij wilde het publice-
S bundel over Irak,
^^laar van af zag omdat
naam er niet bij wilde
[elly pleegde in juli
lijk zelfmoord, nadat
refeler'e van defensie
E Dhad gemaakt dat hij
K qcBS geweest van een
;ht over het aandik-
ipporten over de drei-
•addam.
iN~e stuurt
^elen terug
id Pe Spaanse kust-
edeft zondag bij Tarifa
jci _^e immigranten on-
n g die in drie boten pro-
Spaanse zuidkust te
T)e immigranten pro-
'erne Straat van Gibraltar
luu|ken, maar werden
.jj.ist aangehouden. Zij
ruggestuurd naar hun
danie omst' meesten
Droc Marokko en andere
gggikaanse landen. Het
1^ tal gearresteerde im-
~fi over het weekeinde
cadJ20. Hoewel de Spaan-
jiten wel wat gewend
';en zij van een uitzon-
lot aantal.
-tisraël over
gapens Iran
d/dlsraël heeft er zondag
J%pese Unie op aange
sp voorkomen dat Iran
^ns kan ontwikkelen,
an buitenlandse za-
m besprak de Israëli-
r£n met de EU-verte-
iger voor buitenlands
ana, die voor zijn
^^r Tel Aviv een bezoek
tsecht aan Teheran,
■^emde het Iraanse
öemprogramma 'een ern-
leupiging, niet alleen
-jofl maar voor Europa
S vrije wereld'.
sident
"Tigrid dood
e voormalige Tsjechi-
pnient Pavel Tigrid is
85-jarige leeftijd
gj(jin zijn woonplaats
Parijs. Tigrid was ad-
i oud-president Havel.
;t communisme was
mmadirecteur van de
tise radiozender Radio
an pe. Later richtte hij
■n te'rift Svedectvi op, dat
ec/pim vormde voor Tsje-
cssidenten.
iaden in
^Honduras
'A - Dertien mensen
3e gelopen weekeinde
^®'or jeugdbendes bij
s d(vervallen in noorde-
'9e 'ras. Elf mensen raak-
Hola. De daders namen
C"H San Pedro Sula, de
in nkl van het land, in
met:n willekeurig men-
vuur. President Ma-
aangekondigd de
1es op te rollen. Ze
jet arme en door
m#iii p,
♦a*
999.
:id geplaagde Cen-
'ika dood en verderf.
Honduras zijn er
^e^tiattingen vierhon-
bagdad/anp/afp/dpa - Om de
toenemende chaos in Irak het
hoofd te bieden, overwegen de
Amerikanen en de Britten zwaar
bewapende Iraakse paramilitai
ren in te zetten. Ook de Iraakse
regeringsraad lijkt daar voor
stander van te zijn.
Amerikaanse en Iraakse func
tionarissen hebben gisteren in
Bagdad onderhandeld over de
vorming van een paramilitaire
macht. Dat meldde The New
York Times op basis van uitla
tingen van Iraakse functionaris
sen die bij de gesprekken waren
betrokken. De Amerikanen be
vestigden de gesprekken, maar
weigerden in details te treden.
De paramilitaire macht zal vol
gens de bronnen in eerste in
stantie bestaan uit enkele dui
zenden Irakezen die de afgelo-
Kabinet Irak
De Iraakse Regeringsraad
heeft vandaag het eerste na
oorlogse Iraakse kabinet be
noemd. De etnische samen
stelling van de ministers
ploeg is als die van de Rege
ringsraad: dertien bewinds
lieden zijn sjiiet, vijf zijn
soenniet, vijf ministers ko
men uit de Koerdische ge
meenschap, een uit de chris
telijke en een uit de Turk
meense. Een premier is niet
benoemd. De voorzitter van
de Regeringsraad bekleedt
die functie. Negen leden van
de Regeringsraad vervullen
bij toerbeurt het voorzitter
schap.
pen maanden voor dat doel zijn
geselecteerd. Mogelijk zullen
die al binnen een maand taken
van het Amerikaanse leger in
Irak overnemen.
Tot nu toe waren de Amerika
nen huiverig voor een Iraakse
paramilitie. De aanslag op de
Ali-moskee in Najaf van vrijdag
zal volgens commentatoren in
Arabische en westerse media
een keerpunt worden. Volgens
de commentatoren zijn de coa
litietroepen in Irak niet in staat
de orde te handhaven, verdere
aanslagen of sabotage-acties te
voorkomen of zorg te dragen
voor betere levensomstandig
heden voor de Iraakse burgers.
Bij de aanslag na het vrijdagge
bed vielen ruim honderd do
den, onder wie geestelijke lei
der ayatollah Mohammed
Baqer al-Hakim Aanhangers
van het gevallen regime van
Saddam Hussein vormen vol
gens analisten gewelddadige
gelegenheidscoalities met uit
het buitenland afkomstige isla
mitische strijders.
De Iraakse politie heeft negen
tien mensen opgepakt die wor
den verdacht van betrokken
heid bij de aanslag van vrijdag.
De verdachten zouden banden
hebben met al-Qaeda, de orga
nisatie van Osama Bin Laden.
Onder de arrestanten bevinden
zich twee Koeweiters, zes Pales-
tijnen met een Jordaans pas
poort en een aantal Saudiërs.
Ze zouden bij hun eerste verho
ren hebben gezegd aanslagen te
hebben voorbereid op politieke
en religieuze leiders, elektrici
teitscentrales, waterbronnen en
oliepijpleidingen.
De aanslag van vrijdag vertoont
volgens de politie overeenkom-
Honderdduizenden Irakezen hebben zondag in Bagdad deelgenomen aan een herdenkingsplechtigheid voor de omgekomen sjiitische ayatollah Al-Hakim. Vanuit Bagdad vertrok
de stoet naar Karbala en Hilla om daarna terug te keren naar Najaf, waar de begrafenis morgen plaatsvindt. Aan de kop van de rouwstoet reed een dieplader met een doodskist,
die overigens niet het lichaam van Al-Hakim bevatte. Van de ayatollah is alleen een hand teruggevonden, plus zijn horloge, trouwring en pen. Foto: Reuters
sten met de recente aanslagen
op het kantoor van de Verenig
de Naties en de Jordaanse am
bassade in Bagdad. Bij de drie
aanslagen werd hetzelfde type
bom gebruikt. De Amerikanen
stelden zich tot nu toe terug
houdend op bij het onderzoek
naar de aanslag in Najaf, omdat
ze niet gewenst zijn bij de mos
kee, die de heiligste sjiitische
plaats in Irak is. Het Ameri
kaanse leger had Najaf komen
de week zullen overdragen aan
een internationale troepen
macht onder leiding van Polen,
maar dat is voor onbepaalde
tijd uitgesteld. „We willen hier
nu blijven en zoveel mogelijk
helpen", zei Hall.
Zondag namen honderduizen
den rouwende deel aan een
herdenkingsplechtigheid voor
ayatollah A-Hakim. Morgen
wordt hij in Najaf begraven.
Deelnemers aan de stoet, die
naar verwachting gaandeweg
zal aangroeien, riepen om
wraak. Veel sjiieten denken dat
de aanslag het werk was van
aanhangers van Saddam. Ook
stellen ze de VS verantwoorde
lijk, omdat die er niet in zijn ge
slaagd van Irak een veilig land
te maken.
Eind aan VN-sancties in zicht
parijs/ap - Frankrijk en Libië
zijn het op hoofdlijnen eens ge
worden over een schaderege
ling voor de nabestaanden van
inzittenden van een UTA-
vlucht die veertien jaar geleden
na een aanslag boven Niger
neerstortte. De Franse minister
van buitenlandse zaken De VII-
lepin heeft dat vanmorgen ver
klaard. Zondag al had de Libi
sche leider Gadhafi gemeld dat
Parijs en Tripoli eruit waren.
Nabestaanden waren naar Libië
gereisd om de eis kracht bij te
zetten.
De details van de overeenkomst
zijn nog niet uitgewerkt. Hoe
veel geld Frankrijk van Libië
krijgt is nog onduidelijk. De
aanslag in 1989 boven de Saha
ra op een toestel van de toen
malige Franse vliegmaatschap
pij UTA kostte aan 170 mensen
het leven. Tripoli erkende later
verantwoordelijk te zijn. In
1999 betaalde het een bedrag
van 33 miljoen dollar aan
Frankrijk. Frankrijk eiste echter
meer geld nadat Libië kortgele
den 2,7 miljard dollar had toe
gezegd aan de nabestaanden
van PanAm-vlucht 103, die in
1988 in het Schotse Lockerbie
neerstortte na een door Libi
sche agenten georganiseerde
bomaanslag. De nabestaanden
van de 270 PanAm-inzittenden
krijgen elk vijf tot tien miljoen
dollar van Libië.
Om kracht bij te zetten aan zijn
eis dreigde Frankrijk een Brits
voorstel voor opheffing van de
VN-sancties tegen Libië met
een veto in de Veiligheidsraad
te treffen. Nu Libië meer geld
heeft toegezegd, is Frankrijk be
reid na te denken over ophef
fing van de sancties, zei De Vil-
lepin.
Een Franse rechtbank heeft zes
Libiërs, onder wie Gadhafi's
zwager, bij verstek veroordeeld
wegens de aanslag op het UTA-
toestel.
door onze correspondent
Frank Hendrickx
moermansk/gpd - Drie jaar na
de ramp met de Koersk is op
nieuw een Russische atoomon
derzeeër naar de bodem van de
Barentszzee gezonken. Minister
van defensie Ivanov is ziedend
over de nonchalance en onver
schilligheid, maar in Moer
mansk kijkt niemand op van de
problemen bij de ooit zo roem
ruchte Noordelijke vloot.
In Moermansk is het feest. De
menigte host, het bier vloeit en
het orkest speelt nog een laatste
deuntje in de kou. Niemand
laat zijn popconcert in het voet
balstadion verstieren door het
ongeluk met de oude atoomon
derzeeër, een paar uur eerder.
Negen matrozen vonden een
zeemansgraf. Ook de politieke
'partij van Moermanskers' ziet
geen reden om het feest af te
blazen. De naderende verkie
zing voor de burgemeester
moeten gewonnen worden.
Rouwen kan altijd nog.
De 23-jarige ex-matroos Andrej
lacht bijna verontschuldigend
als het ongeluk met de veertig
jaar oude atoomonderzeeër K-
159 aan de orde komt. „Tsja,
het is een gevaarlijk bestaan bij
de vloot." Zelf is hij net afge
zwaaid, na een jaar dienst te
hebben gedaan bij de kust ter
hoogte van de Kildin eilanden.
Daar kwam de oude onderzeeër
Met kaarsjes in de hand lopen Russische vrouwen rond de kathedraal in Moermansk. Zo herdenken ze de
negen zeelui die de dood vonden in de gezonken kernonderzeeër K159. Foto: EPA
in een zware storm terecht.
Tweehonderd meter onder het
wateroppervlak rusten nu twee
kernreactoren. Gevaar is er niet,
zeggen de Russische autoritei
ten, maar milieuorganisaties
twijfelen. De K-159 had al jaren
geleden ontmanteld moeten
worden. Lekkages door ouder
dom zijn niet uit te sluiten. Ook
Andrej is niet zeker van zijn
zaak. „Toen de Koersk zonk
hebben ze ook steeds gelogen."
Toch hebben ze in het Kremlin
duidelijk geleerd van de ramp
met de atoomonderzeeër
Koersk, waarbij 118 mensen om
het leven kwamen. Het nieuws
van het ongeluk kwam dit keer
snel naar buiten. En anders dan
in augustus 2000 worden er niet
met beschuldigende vingers
naar torpedo's van buitenland
se duikboten gewezen.
'7'
De K-159 is gezonken door een
stommiteit van de noordelijke
vloot, dat ontkent niemand. De
afgeschreven onderzeeër was
op weg naar de gesloten
scheepswerf Poljamy om ont
manteld te worden. Het liep an
ders. De meest gehoorde theo
rie: een storm brak uit, een
drijfponton gleed onder de on
derzeeër vandaan, het boven-
luik stond open, de K-159 zonk
als een baksteen naar de bo
dem.
De weerberichten waren al da
gen slecht, maai' de marine zet
te de operatie door.
„Dit was weer een voorbeeld
van de Russische gewoonte om
er vanuit te gaan dat alles wel
los zal lopen", aldus een zicht
baar geïrriteerde minister van
defensie, Ivanov. Hij heeft de
commandant van de noordelijk
vloot - op non-actief gesteld,
maar de problemen zitten die
per. De manschappen zijn
slecht getraind en hebben am
per ervaring op zee. Wat er met
de honderden schepen gebeurt,
die sinds het einde van de Sov
jet-Unie langzaam wegroesten,
is onduidelijk.
De K-159 zal volgens de marine
geborgen worden. Sceptici twij
felen: Rusland mist de techni
sche middelen. De Utrechtse
broers Van Seumeren van het
bergingsbedrijf Mammoet
wacht wellicht een nieuw huza
renstukje in de Barentszzee.
mosul/ap - De geruchtenma
chine draait in Mosul op volle
toeren. In het ene verhaal trekt
Saddam in Arabisch gewaad en
met baard en zonnebril van on
derduikadres naar onderduik
adres, in het andere deelt hij
zittend op de vloer de maaltijd
met een bedoeïenenfamilie.
„Deze vent is net Elvis", zegt de
Amerikaanse generaal Patraeus.
Op het hoofd van Saddam staat
een beloning.Aan de lopende
band melden zich mensen die
zeggen: geef me die 25 miljoèn
en ik vertel je waar Saddam
zit", zegt Patraeus, de Ameri
kaanse commandant in Noord -
Irak. „Meestal valt hun verhaal
na ongeveer dertig seconden
uit elkaar."
Toch nemen de Amerikanen
tipgevers serieus. In Mosul is
het oude regime nog altijd po
pulair. Saddams zoons Udai en
Qusai hielden zich er schuil, net
als Saddams vice-president Ta-
ha Yassin Ramadan. Dit week
einde nog zochten de Amerika
nen met groot machtsvertoon
in Mosul naar Saddam. Ver
geefs overigens. Toch is niet
uitgesloten dat de verdreven
leider gevonden wordt, zoals
dat eind juli ook met zijn zoons
gebeurde. De eigenaar van het
huis waar de twee verbleven,
Nawaf al-Zidani, brak met de
oeroude traditie dat gasten
nooit verraden mogen worden
en meldde zich bij de Amerika
nen. Niet veel later kwamen
Odai en Qusay om het leven bij
een vuurgevecht met Ameri
kaanse troepen. Al-Zidani ging
aan de haal met de beloning
van 30 miljoen dollar -15 mil
joen per zoon.
ramallah/anp/afp - De Pales
tijnse premier Abbas krijgt de
volledige steun van de Ameri
kanen in zijn machtsstrijd met
de Palestijnse president Arafat.
Volgens Palestijnse bronnen in
Ramallah heeft de Amerikaanse
gezant voor het Midden-Oos
ten, Wolf, gisteren in een ge
sprek met de voorzitter van het
Palestijnse parlement duidelijk
gemaakt, dat de VS de val van
het kabinet Abbas niet toe
staan.
Parlementsvoorzitter Qorei be
middelt in het conflict tussen
Abbas en Arafat over de zeg
genschap over de versplinterde
veiligheidsdiensten. Die vallen
nu nog deels onder de directe
controle van Arafat. Abbas wil
daar een einde maken. Hij wil
de extremistische groepen Ha
rnas en Islamitische Jihad hard
aanpakken.
Voor zowel Israël als de VS is
Arafat geen gesprekspartner.
Maar de buitenlandcoördinator
van de EU, Solana, maakte zon
dag tijdens een bezoek aan Tel
Aviv duidelijk dat hij niet van
plan is de banden met Arafat te
verbreken. Daartoe had Israël
de EU eerder opgeroepen. Sola
na spreekt vandaag in Israël
met premier Sharon en met
Wolf over het nagenoeg ge
sneuvelde vredesproces in de
regio.
De Israëlische krant Haaretz
berichtte zaterdag al dat de VS
Arafat hebben gewaarschuwd
dat een veil van Abbas en zijn
regering ernstige gevolgen zal
hebben voor het door de Ame
rikanen gesteunde vredespro
ces, en voor de kansen op een
Palestijnse staat. Abbas heeft
het parlement opgeroepen het
vertrouwen in hem uit te spre
ken. De stemming over een
motie van vertrouwen zal waar
schijnlijk donderdag plaatsheb
ben.
srit i
