Rijk van eilanden en beste haring
TOERISME
Alleen op de wereld in Kroatische vuurtoren
HDC303
VRIJDAG 22 AUGUSTUS
Denemarken lonkt naar Nederlandse kampeerders
door Thom Olink
Denemarken wil meer Nederlanders
zien op de ruim vijfhonderd, vaak mooi
gelegen campings. Het zachtglooiende
eilandenrijk heeft veel aantrekkelijke
kanten: water, rust, vrijheid, groen, cul
tuur en een soepele, wat eigenzinnige
bevolking. Natuurlijk, een zon, die je
amper kunt uitzetten, zoals in Zuid-Eu
ropa, krijg je niet. Het Deense klimaat
komt uit dezelfde kast als het Neder
landse.
't Is tegen de avond en boven de diepe,
drukke vaargeul tussen Denemarken
en Zweden die Sont heet verstuiven
rode wolken met donkere randen. De
lichten van Helsingor sprankelen in de
verte, voor ons ligt een strand met wat
doffig zand, wier en keien, waarlangs
de Oostzee twee keer per etmaal zijn
blaas leegt. Camping Gronnehave be
hoort zeker niet tot de top, maar is
zeer geschikt om het stadscentrum en
andere aantrekkelijke plekken te on
derzoeken.
„We hebben hier geen restaurants of
ander vertier op de camping", vertelt
Michael Hansen, die al zo'n twintig
jaar de baas speelt „Het bulkt in Hel
singor van de kroegen en restaurants.
Wie een flinke aanloop neemt springt
middenin Kopenhagen."
'n Tikje overdreven van de blonde
Deen, maar hij moet de mensen warm
maken voor zijn kampeerterrein. Met
de snelle treinverbinding is het inder
daad maar een zucht van dit strandje
naar de hoofdstad. Of naar de Zweed
se overkant, naar Helsingborg met zijn
kleurige daken. Wat meters verderop
zijn de lichten van het lokale casino
opgegloeid. De camping zwijgt, waar
het stadje gaat leven.
Aan de oevers van de Sont zijn ook
Poul Fejer Christiansen, directeur van
de Deense Campingraad en Ramon
van Reine, directeur van ACSI Kam
peerreizen. De Deen probeert uit te
leggen waarom de toestroom van
kamperende toeristen niet maximaal
is. „Zoals altijd heeft ook ons pro
bleem iets met geld te maken. Wat wij
van de Deense Campingraad zouden
willen is een gebaar richting buiten
landse bezoekers. We hebben allerlei
inheemse belastingen, met veel nut.
Maar die maken dat wij toch wat
duurder zijn dan sommige van onze
buurlanden, zoals Zweden."
Vorig jaar richtten 330.000 Nederlan
ders hun plek op Zweedse campings
in. En dat gunnen de Denen hun oude
vijanden en dan weer bondgenoten
wel, maar iets knaagt er. Vorig jaar
boekten de campinghouders in Dene
marken ruim een miljoen overnach
tingen. „Voor ons zijn vooral de Duit
sers, Denen zelf, Noren, maar ook de
Nederlanders van groot belang. Om de
aantallen te kunnen laten groeien,
moeten we concurrerend kunnen zijn.
De btw in ons land is op alles 25 pro
cent Geen differentiatie, voor cam
pings, in Noorwegen bijvoorbeeld
geldt nul procent."
Maar Denemarken loopt ook voorop
in veel zaken, constateert Ramon van
Reine. Zijn ACSI brengt vele landgeno
ten al dan niet georganiseerd naar het
rijk van eilanden en beste haring. De
topman van de Campingraad is het
daarmee eens: „De vele 'groenbelas-
tingen' hebben geholpen Denemarken
Uitzicht op camping Gr0nnehave en Helsing0r. Foto: GPD/PR
te maken tot wat het is, een land met
goede sociale voorzieningen en prach
tige eco-reglementen. Maar de toerist
zou in onze ogen aan het einde van
zijn bezoek aan dit land, wat terug
moeten krijgen. We hebben al zo lang
gelobbyd. Schep dan prettige voor
waarden voor diegenen die je graag
ontvangt. En opnieuw wilt ontvan
gen." De volgende ochtend is het ge
nieten van het is groenglooiend land
schap onder de bomen met 24-karaats
uitzicht over het water. In de verte ste
ken de puntige contouren van de stad
de wolken lek. Vanaf de steiger met
zeilboten - een lange houten ritsslui
ting - kijken we in het glasheldere wa
ter vol jong maritiem leven. Met de be
heerders eten we een zelfingelegde ha-
Paul Feyer Christiansen en Michael Han
sen. Foto: GPD/ Thom Olink
ring die naar binnenglijdt op een
stroompje van anijs-aquavit; smak
kend lekker.
„Veel Nederlanders blijven op Jutland,
daar is het schitterend, maar Neder
landers kijken ook altijd naar de porte
monnee; zo weinig mogelijk bruggen,
veren en andere obstakels. En van de
genen die komen, reizen er nog al wat
door naar Zweden, waar de kroon iets
goedkoper is."
Na de camping volgt een bezoek aan
het Viking Museum, dat steeds meer
bezoekers uit de wereld trekt, omdat
het talrijke schepen nabouwt van de
ondernemende kuststruiners uit vroe
ger tijden. Overal wordt geschaafd, ge
zaagd en gemeten. Binnen praten we
met een Belgische, die al vijftien jaar in
Roskilde woont.
„De mensen zijn hier rustig en op
zich. Geen expressionisten, maar veel
kampeerders van het type dat 'naar
boven trekt' houdt daar juist van; kal
me mensen in een kalm landschap."
En ze heeft gelijk. Voor de buitenmens
met tent, vouwwagen, caravan of cam
per heeft Denemarken heel veel in
voorraad, de eilanden zijn wisselend
en Jutland heeft ongelooflijk mooie
stranden. Voor sporters en vissers een
paradijs en veel gezinnen met kinde
ren hebben de weg ook gevonden. En
cultuur, uit alle tijden, ligt voor het
graaien.
Sealand, het verst weg, heeft natuurlijk
Kopenhagen als steen in de ring. Een
hoofdstad waar overal goed onder
houden historie prachtig oploopt met
een drang tot schoonheid, die naar de
toekomst wijst; Denemarken is design
op alle fronten.
Overigens, er is geen betere manier
om een blijvend beeld van deze stad te
krijgen dan vanaf het water. Speciale
passen maken zo'n trip samen met ge
bruik van openbaar vervoer en kortin
gen bijvoorbeeld in het wereldbe
roemde uitgaanspark Tivoli zeer aan
trekkelijk.
Als 's avonds boven de wonderlijke
sprookjesgebouwen van Tivoli het
vuurwerk uiteenspat tijdens het diner
in de kapiteinshut van een eeuwen
oud schip onderstreept Paul Feyer
Christiansen nog eens de kwaliteit van
Deense campings. Wat we gezien
hebben was goed, maar niet overwel
digend. Uit ervaring weten we dat el
ders het gras nog groener is en de lig
ging fraaier dan die van de staplaatsen
nabij Kopenhagen.
Hartelijkheid in het oudste koninkrijk
ter wereld is wel overal, zoals op cam
ping Droningmolle, kindvriendelijk en
praktisch. Ramon van Reine: „Het
mooie van de campings op Jutland en
de vele eilanden, allen verschillend
van karakter, is dat ze ook niet zo erg
groot zijn, gemiddeld zo'n 200 ruime
plekken. Dat maakt het toch wat in
tiem. En de onafhankelijke geest van
Denen merk je overal, dat schept een
bijzonder klimaat. Je ziet wel dat De
nemarken vaak een impuls-bestem
ming is. Men laat het van het weer af
hangen en van hoe Europa er verder
bijligt. Dat kan ook, want de afstand is
aantrekkelijk."
Mogelijk dat de prijzen voor het glaas
je bier en andere zaken Nederlanders
ook twee keer laten nadenken. Echt
goedkoop is het land niet, al zijn de
campingprijzen heel redelijk.
Voor meer informatie:
Deens Verkeersbureau in Leiden, tel:
071 5233283 of www.visitdenmark-
.com; ACSI in Zetten, tel: 0488-452055
en www.acsi.nl
Het strand bij camping Roskiide is naar een oude wet ook voor de kinderen.
Foto: GPD/ Thom Olink
Met zijn 1.778 km lange kustlijn
en zijn 1.185 eilanden beschikt
Kroatië over een groot aantal
vuurtorens. Van die vuurtorens
staan er 48 op eilanden en tal
rijke anderen op het vasteland.
De meeste zijn meer dan hon
derd jaar oude juwelen van ar
chitectuur.
Elf vuurtorens kunnen thans
worden gehuurd, waarvan
sommige op onbewoonde ei
landen ver uit de kust Ze zijn
geheel gerestaureerd, en de
gasten verblijven in het deel
van de vuurtoren waar vroeger
de wachter met zijn gezin
woonde. Beddengoed en hand
doeken worden verstrekt, maar
de gast moet voor zijn eigen
provisie zorgen. Indien nodig
geschiedt de transfer per boot
door de verhuurder, het bedrijf
Penul in Split (00 385 21
322321; penul@penul.hr)
Een tweetal vuurtorens kan ook
worden gehuurd via I.D. Riva
Tours in Nederland (Westblaak
1-3,3012 KC Rotterdam, 010
4110800, www.idriva.nl). In het
hoogseizoen kost die van Sa-
vudnja (4 personen) 129 euro
per nacht, die van Zut (6 perso
nen) 159 euro per nacht.
ongeveer halfweg tussen Kroatië en
Italië. Sedert 1875 torent de vuurto
ren 90 meter uit boven de hoogste
heuvelrug. Vervoer geschiedt vanuit
Split of vanaf het eiland Korcula.
In de geheel gerestaureerde vuurto
ren is plaats voor acht Robinsons
Crusoë, want het gebouw heeft
twee appartementen met elk vier
slaapplaatsen. Het is een unieke
De vuurtoren in Palagruza.
Foto's: GPD/ Cees van Zweeden
toeristische bestemming, maar
minder geschikt voor ouderen,
hulpbehoevenden en zwangere
vrouwen.
Milin-Ungar weet wat het is om op
een eiland te zitten. Zijn loopbaan
als vuurtorenwachter bracht hem
naar Palagruza, maar het was op
een eiland voor de kust van Sibenik
waar hij zijn bangste momenten
had.
„Mijn vrouw was in verwachting
van de jongste, toen de bora op
stak", herinnert hij zich. „De storm
duurde ruim twee weken, en elke
dag dacht mijn vrouw dat het kind
zou komen. Zodra de bora ging lig
gen, heb ik haar naar het vasteland
gebracht. Het kind werd pas vijf we
ken later geboren."
Vuurtorens zijn altijd een deel van
zijn leve geweest. Milin-Ungars va
der was vuurtorenwachter, en zijn
opa ook. Zijn eigen loopbaan
bracht hem naar een viertal vuurto
rens alvorens neer te strijken in Sa-
vudrija in Istrië, het noordelijkste
puntje van de Kroatische kust.
De vuurtoren van Savudrija ligt op
het vasteland, maar dat betekent
niet dat Milin-Ungar van avontuur
verstoken is. Soms moet hij de poli
tie bellen, als hij smokkelaars ziet.
Vorig jaar werd hij om vier uur 's
nachts gewekt, toen een Italiaans
jacht in nood kwam.
Toen zijn werkgever hem vroeg of
hij een deel van het huis wilde ver
huren, aarzelde Milin-Ungar geen
minuut. De vuurtoren van Savudria
was de oudste aan de Adriatische
Zee (bouwjaar 1818), en lag in een
toeristische streek. Een kleine bij
verdienste was welkom.
Istrië gaat door voor een stukje Ita
lië in Kroatië. In het voorjaar groei
en er wilde asperges en in de herfst
zijn er truffels. Op de smaragdgroe
ne heuvels glinsteren eeuwenoude
dorpen in de zon, verbonden door
een 'strada del vino'. De streek
wordt in de zomer overspoeld door
toeristen, vooral Nederlanders en
Duitsers. Porec, een middeleeuws
stadje van 11.000 zielen ziet in het
hoogseizoen zijn inwonertal tot
ruim 80.000 zwellen.
De vuurtoren beschikt over een ge
heel gerenoveerd appartement van
65 m2, verdeeld in een grote woon
keuken, twee dubbele slaapkamers
en een badkamer. De meeste huur
ders waren vorig jaar Duitsers, die
evenveel moeite hadden om 'Sa-
vudrijase vuurtorenwachter' in het
Kroatische te zeggen als 'Scheve-
ningse vuurtorenwachter' in het
Nederlands. „In het Kroatische",
zegt Milin-Ungar, „ben ik de 'Sa-
vudrijaski svetionik'."
REISBERICHTEN
Spyker-collectie verhuist
Het Autotron in Rosmalen wil zich meer gaan toelegi
gerelateerde beurzen. Daarvoor is ruimte nodig en a
vonden door een deel van de collectie auto's, waarmei
sche attractie zo bekend is geworden, af te stoten. Zo J
Spyker-collectie naar Raamsdonkveer. Daar worden
van Nederlandse makelij samengevoegd met de Spi
deel uitmaken van de Louwman Collection. Met deze!
wordt voorkomen dat een belangrijk deel van Nederlan^
torisch erfgo<
De Spykercollectie van het Autotron
verhuist naar de Louman Collections
in Raamsdonkveer. Foto: GPD/PR
Q
Relaxen in de gevangenis
Er is altijd wel iemand die er geld in ziet; de voormalige
gevangenis Schloss Hoheneck in Stollberg bij Chemn
omgebouwd tot zeer groot hotel met een aantal resta
de 35 gebouwen op meer dan 50.000 vierkante met<
tussen 1945 en de val van de Muur in 1989 duizenden
vrouwelijke gevangenen opgesloten. Nadat Oost-Duits!
velde zaten er tot 2001 ook mannen. De investeerder hc
ten beloven een aantal cellen waarin de Stasi de slacht
sloot in de 'originele staaf te handhaven. Wat dat ooki
kenen. Wie trek heeft in een tijdje brommen met ganza
bellen met 0049 372 9693 604 of mailen naar mai
mus@gmx.net
Stroombroek naar Landal
Landal Greenparcs gaat per 1 januari 2004 bungalowpari
broek in Braamt bij Doetinchem runnen. De huisjes en a
bouwen op het park veranderen niet van eigenaar, mi
gaat wel zorgen voor het management en de verhuur.
man personeel treden in dienst van mega-huisjesverhul
negen jaar oude park aan de oever van recreatiepias Stnl
telt 225 bungalows, horeca, winkels en een groot sauj
men- en beautycomplex.
Een bed in Duitsland
Voor iedereen die op eigen houtje een paar dagen of J
doorbrengen in Duitsland, heeft de Deutsche Zentralelj
mus (DZT) driehonderd goede en typische Duitse hol
boekje op een rijtje gezet. Alles hotels werden geseli
grond van hun prestaties tot nu toe, de goede bere
(ook met het openbaar vervoer) en hun prima keuken.if
gelstalige boekje, dat de naam Individual Travel in Gern
kreeg, zijn hotels opgenomen in de buurt van beziensvi
den, maar ook overnachtingsadressen waar je heen gaai
rust of voor de idyllische ligging. De hotels zijn gerangs
plaats en staan afgebeeld met een foto. Over ieder h
net boekje de meest relevante informatie en een vermi
de richtprijs per kamer. Het gidsje wordt op verzoek t<x
door het Duits Verkeersbureau, dat daarvoor slechts e€
in de verzendkosten vraagt. Bestellen via tel. 0900 10911)
e-mail: duitsland@d-z-t.com. Alle informatie over de gi<ty
vinden op internet: www.duitsverkeersbureau.nl.
Per ijsbreker naar Antartica
Je moet er wel even voor sparen maar dan maak je oo#er
bijzonders mee: per ijsbreker richting Antarctica. Die ij£ei
de in 1981 gebouwde en van oorsprong Russische Kapitn f
nikov, en in de periode tussen 2 december en 12 febr#^
kun je daar een 25- of 26-daagse reis mee maken, die
eind richting Zuidpool voert. De ijsbreker biedt ruimte #>ni
maal 112 passagiers, er zijn 54 comfortabele buitenhui "Sl
het bijzondere van de reis heeft een prijs: ruim 13.000^
persoon, en dat is inclusief 20 korting... Daar heb jt*811
maaltijden voor, excursies per Zodiac, zo'n rubberbot
ook per helikopter. Plus een expeditiejas! De vlucht n D(
afgerekend worden. Deze expeditiecruise, en andere a#,sl
bestemmingen zoals bijvoorbeeld de Stille Zuidzee, ku#°
den geboekt bij Royal Hansa in Haren (Gr.). Tel. 050 53P
mail info@royalhansa.nl
IE.
Zugspitzbahn weer in bedrijf
Nadat een brand in februari het dalsta
tion van de Zugspitzbahn in Tirol ver
woestte, is na zes maanden herstel de
nieuwe kabelbaan naar de top van de
hoogste berg van Duitsland weer in ge
bruik genomen. Bij repareren alleen is
het niet gebleven, de baan onderging
ook een facelift Zo zit het nieuwe dal
station, met zijn dubbel gewelfde dak
constructie uit staal en glas, strakker
dan ooit in het pak en kregen de cabines
een meer elegant uiterlijk. Zij werden
groter en breder, terwijl de grote glazen
wanden zorgen voor een optimaal pano
ramisch uitzicht tijdens de tien minuten
durende rit naar 2950 meter. Het enige
dat niet veranderde aan de baan is de
constructie. Nog steeds wordt het hoog
teverschil van 1725 meter over een leng
te van 3600 meter overbrugd met de
steun van slechts drie pylonen. Voor
meer informatie over de Tiroler
Zugspitzbahn, tel. 0043 5673 2309 en
www.zugspitze.com.
REISBOEKEN&MAGAZI
Voor de thuisblijvers. Om in de
tuin te lezen. Twee vermaarde
wereldreizigers en auteurs van
reisverhalen kunnen het maar
niet laten en laten opnieuw hun
pc reutelen.
Herbert Paulzen blijft zich ver
wonderen en verbazen op zijn
trips. In 'Onvergetelijk' (onder
titel 'Reizen in verwondering')
(uitgeverij BZZTöH, 159 blz.,
7,50 euro. ISBN 90-453-0342-6)
zijn zestien verhalen gebun
deld. Ze omvatten nagenoeg de
gehele aardkloot. Een rijke aan
eenschakeling van gevarieerde
belevingen, kostelijk om tot je
te nemen. Lees hoe Paulzen
aan de dood ontsnapt als de
Egyptische barbier met een
vlijmscherp mes in katzwijn
valt, hoe hij net niet in een Afri
kaans ravijn te pletter valt en
hoe zijn penis nét ni(
gesneden. Nee, reize
leuk, hoor.
Op een andere manii
de Belg Mare Helsen
varingen van zich af
verscheen de dikke p Jjj
Groote Zijderoute' (1
Lannoo, 431 blz., 24,!
ISBN 90-209-5102-5)
Helsen voor een deel [jj
volgt van (voor)naaii cj
Marco Polo. Hij doel e
pende landen aan al la
nistan, Oezbekistan,
en iets minder exoti
Turkije, India en PaKj,a
prachtig beschreven |n
cale. Eigenlijk hoort 0,
niet thuis in de serie
len, maar is het veel a
geschreven docume isl
Ite
Milan Milin-Ungar zit on
danks zijn 56 jaar nog strak
in het vel. Verwonderlijk is
dat niet, want twee keer
per dag beklimt hij de 150
treden van zijn vuurto
ren. „Hoewel alles nu ge
automatiseerd is, moet ik
elke dag omhoog om de
lampen te controleren",
zegt hij plichtmatig.
Milin-Ungar is oud genoeg
om zich nog de tijd te herin
neren dat een beetje vuurto
ren in Kroatië door drie wach
ters werd bemand, die in ploe
gendienst werkten. Dat is niet
meer nodig, maar zijn baan is er
niet eenvoudiger op geworden.
Want Milin-Ungar is nu ook uitba
ter. Het huis waar vroeger de gezin
nen van de drie vuurtorenwachters
woonden, bevat tegenwoordig een
groot appartement voor toeristen.
Het idee is van Plovput, het bedrijf
in Split dat de meeste vuurtorens in
het land beheert. Daarvan staan er
nu twaalf te huur, sommige op on
bewoonde eilanden ver van elke be
schaving. Voor wie gaarne eens af
stand wil nemen van de aardse be
slommeringen, is er bijvoorbeeld
Palagmza.
Het eiland Palagruza is 1400 meter
lang en 300 meter breed, en ideaal
voor een Robinson Crusoë. Er kan
gewandeld worden tussen een
weelderige mediterrane vegeta
tie of gezwommen op het 'gou-
ien strand', dat doorgaat voor
iet mooiste in de Adriatische
Er is niemand op het eiland,
zelfs geen vuurtorenwachter,
en de dichtstbijzijnde kust is
vijf uur varen. Palagruza ligt 68
zeemijl uit de Kroatische kust,
door Cees van Zweeden
Vuurtorenwachter Mi
lan Milin-Ungar be
klimt nog steeds twee
keer per dag 150 tre
den naar de top van
zijn vuurtoren.
