'Verdriet laat zich niet sturen' ER
1
Zeven jaar na de dood van Joes Kloppenburg
ikbijvoOT kwetsbaarder
dan ik zelf dac
I
j niet meer
"Ie hele tijd'
ZATERDAG
16 AUGUSTUS
2003
BIJ
lang. Ik heb geleerd dat je verdriet
niet mag vergelijken. Maar ik vind
wel dat de manier waarop wij onze
zoon hebben verloren een van de
meest bizarre is. Zo nutteloos. Het
woord zinloos geweld is na zijn
dood ontstaan; soms vind ik het niet
zo gelukkig gekozen, maar het is een
begrip geworden.
Ik verbaas me niet als het weer ge
beurt. Sinds de jaren zestig is onze
samenleving afgegleden. Toen is dat
proces van 'alles moet kunnen' be
gonnen. Dat is te ver doorgeschoten.
Als ik pessimistisch ben, zeg ik; het
duurt nog wel dertig jaar voor dat
weer is hersteld. Maar ik ben opti
mistisch, dus ik zeg: over vijfden jaar
gaat het beter. Dat zie ik als een op
dracht. En als het niet lukt, heb ik
mijn best gedaan. Meer kan ik niet
doen.
Ik voel geen verwantschap met de
vader van An Marchal, (het Belgi
sche meisje dat door Dutroux werd
vermoord, red.). Ik vind Paul Mar
chal publiekelijk nog altijd heel ge
ëmotioneerd. Ik treed naar buiten
als vertegenwoordiger van Stichting
Kappen Nou! Hij weet zijn persoon
lijke verhaal niet te scheiden van het
publieke verhaal. Ik moet wel zeggen
dat het mij ook niet altijd lukt. Als ik
een lezing geef komt er altijd een
moment dat mensen precies willen
weten wat die avond is gebeurd. Ik
vertel het omdat ik de jongeren be
wust wil maken. Ik denk dat ik de
gebeurtenissen objectiever weet te
benaderen dan Marchal. Hij wilde
een politieke partij oprichten en dat
had hij nooit moeten doen. Een par
tij gebaseerd op emoties werkt niet.
Onze stichting houdt zich verre van
religie en politiek. Wij proberen de
politiek wel te beïnvloeden. Ik ben
soms een
aanspreek- M |x a# rj c
punt voor po- 'K. VVclD
litici. Zo kon
beeld bij Bons
over zijn initi
atiefwetsvoorstel voor spreekrecht
voor slachtoffers. Het wetsvoorstel is
vorig jaar door de Tweede Kamer
goedgekeurd. Tijdens de strafrecht
zaak tegen de dader behoorden wij
tot de eersten die mochten spreken.
Op uitdrukkelijk verzoek van de
rechter. Ik denk vanwege de maat
schappelijk verontwaardiging; zij zag
misschien aan ons dat wij stabiele fi
guren waren. Veel te stabiel eigen
lijk. Een van mijn dochters snapte
niet dat ze het niet had uitgegild
toen ze de dader zag binnenkomen.
Dat was een normale reactie ge
weest, maar wij zijn daar veel te net
jes voor. Mijn vrouw heeft onze ver
klaring voorgelezen. Dat heeft ons
enorm goed gedaan. Ik zag dat het
woord 'beestachtig' iets met hem
deed. 'Ik ben geen beest', zei hij in
later. Maar die nacht was hij wel een
beest. Alle getuigenverklaring wezen
in die richting. Het is ongelooflijk
hoe die jongen tekeer is gegaan.
Wij hebben nooit contact met hem
gehad. Zijn moeder heeft twee keer
een briefje gestuurd, maar dat was
overduidelijk in opdracht van de ad
vocaat. Een van mijn dochters heeft
hem ooit geschreven en daarop
heeft hij geantwoord. Ik heb die brief
gelezen, maar die woorden waren
niet van hemzelf. Te kunstmatig. Wij
hoopten dat hij blijk zou geven van
spijt, maar dat heeft hij niet over zijn
lippen kunnen krijgen. Wat me lang
dwars heeft gezeten is dat de men
sen die verantwoordelijk waren voor
zijn opvoeding het erbij hebben la
ten zitten. Zijn vader was al vroeg
vertrokken. En zijn moeder kon hem
kennelijk niet aan. Wij hebben onze
jongen ook opgevoed en daar van al
les voor gelaten, dat komt heus niet
vanzelf. Het lijkt erop dat zij alles
maar heeft afgekocht met materiële
zaken, maar geestelijk heeft ze vol
komen gefaald. Een psychologe
heeft me geleerd dat als het er niet in
zit, het er ook niet uit kan komen.
Die moeder kón dat kind niet opvoe
den, dus eigenlijk kan ik het haar
dan ook niet kwalijk nemen. Ik ben
daar iets milder in geworden.
Sinds december 2001 loopt hij weer
vrij rond. Na tweederde van zijn acht
jaar gevangenisstraf. Het maakt me
weinig uit of iemand nou acht, zes of
tien jaar zit. Wat mij wel uitmaakt is
dat hij niet verplicht is behandeld.
Alles had moeten worden gedaan
om te voorkomen dat hij in herha
ling valt. Ik moet er niet aan denken
dat ik hoor dat hij nog een slachtof
fer heeft gemaakt."
Info: www.kappennou.nl
E-mail: janklop@cistron.nl
Morgen zeven jaar geleden (17
augustus 1996) werd de 26-jarige
Joes Kloppenburg uit Badhoevedorp
in de Amsterdamse Voetboogstraat
doodgeschopt. Na zijn dood richtte
zijn vader Jan Kloppenburg de
Stichting 'Kappen nou!' op,
vernoemd naar de laatste woorden
van Joes die met die opmerking een
einde hoopte te maken aan een
N( straatruzie. Jan Kloppenburg: „De
1 uitdrukking 'zinloos geweld' is na
*ijn dood ontstaan. Soms vind ik het
- niet zo gelukkig gekozen, maar het
is een begrip geworden."
door Mayke Calis
Rj I an Kloppenburg: „Vorig jaar
B zijn we naar Duinrell geweest.
1^ Dat lijkt misschien een merk
waardige plek om Joes te herdenken.
Op zijn geboorte- en sterfdag komen
we met zijn allen bij elkaar. Mijn
vrouw en ik, mijn drie dochters met
hun partners en vijf kleinkinderen.
Het moet een plek zijn waar de kin
deren zich kunnen vermaken, an
ders moeten we te veel politieagent
spelen. Dit jaar gaan we naar zee.
Naar een rustig strand, we willen
niet tussen al die lijven door hoeven
lopen. Mijn vrouw heeft het deze da
gen moeilijker dan ik. Voor vrouwen
is het, denk ik, altijd moeilijker. Je
bent moeder of je bent het niet.
Jóes kwam op 17 augustus 's och
tends vroeg met zijn vrienden uit
zijn stamcafé aan de Amsterdamse
Voetboogstraat, toen hij zag hoe een
groepje jongens naar een zwerver
trapte en inbeukte op twee studen
ten die daar iets van zeiden. .Kappen
nou', riep Joes, waardoor hij zich de
woede van een van de dronken jon
gens op de hals haalde. Toen Joes al
lang en breed op de grond lag, bleef
de 21-jarige dader maar doortrap
pen. Bij René Steegmans in Venlo
zag je dat ook. Als
Ipt OPmk k die jongens pillen
lp* op hebben worden
- ze beresterk. Ze we
ten niet meer wat ze
doen. Ze blijven
schoppen en slaan.
De dader wist niet
eens dat hij Joes had
doodgetrapt. Toen hij de volgende
dag hoorde dat er een dode was ge
vallen, dacht hij dat het een van die
twee studenten was. Die had hij tot
bloedens toe bewusteloos geslagen.
Ik reageer over het algemeen minder
geëmotioneerd dan mijn vrouw. Ik
ben nuchterder. Soms is dat een
bron van spanning tussen ons. Sinds
Joes' overlijden, een terugkerende
zorg: hoe hou je de relatie heel. Ver
driet laat zich niet sturen. Het gaat
op en af.-Op het moment dat de één
een enorme dip heeft, hoeft dat niet
voor die ander te gelden. Mijn vrouw
had op een gegeven moment het ge
voel dat zij het verdriet alleen moest
dragen, en dan komen de verwijten.
Wij mannen denken te snel dat we
geen hulp nodig hebben, maar ne
gen maanden nadat wij Joes verlo
ren hadden, raakte ik mijn geheugen
kwijt. Ik werd wakker en alles wat
Joes betrof was weg. Ik wist niet
meer dat er ooit een Joes was ge
weest. Mijn vrouw schrok zich te
pletter. Na een paar dagen kwam het
weer terug, stukje bij beetje. Toen
heb ik een begeleider gezocht. Ik
hou niet zo van het woord therapie.
Ik leerde erkennen dat ik ook hulp
nodig had. Van te voren had ik ge
woon niet het idee dat ik dat nodig
had. Ik? Terwijl mijn vrouw en doch
ters wel hulp zochten. Het was
schrikken om te beseffen dat ik
kwetsbaarder was dan ik zelf dacht.
Het verdriet, God ja. Het is nu zeven
jaar later. In het begin was mijn ver-
'B j
ni
Vader Jan Kloppenburg bij een portret van zijn zoon Joes, geschilderd door Ronald Terpstra. Foto: GPD/Harmen de Jong
Bloemen in de Voetboogstraat in Amsterdam, op de plaats waar Joes Kloppen- Jan Kloppenburg en leden van zijn Stichting plakken in de Voetboogstraat pos
burg uit Badhoevedorp werd vermoord. Foto: Archief/ANP ters tegen straatgeweld. Foto: Archief/Buro Jur Engelchor
driet veel intenser. Die sluier is er al
tijd, dat wel. De kunst is die opzij te
schuiven, zodat je niet meer alleen
mist hebt maar ook afwisselend zon.
Als je jezelf betrapt dat je lacht zon
der bijgedachten, gaat het de goede
kant op. Dat duurde bij mij ongeveer
anderhalf jaar. Bij mijn vrouw lan
ger. Je voelt je schuldig, hè. Je mag
niet lachen. Er is geen reden om te
lachen.
Het gemis is er nu ook niet meer de
hele tijd. Dat dient zich plotseling
aan. Er gebeurt meestal iets waar
door ik eraan denk. Opeens besef ik:
dat kan ik nooit meer met mijn zoon
doen. Leeftijdgenoten van Joes die
trouwen, dat ligt gevoelig. Toen
prins Maurits trouwde met Marylène
hebben wij hier met zijn tweeën
voor de televisie zitten janken. Dat
jonge stel, zo gelukkig en zo verliefd.
Ik zal nooit weten met welke vrouw
Joes zijn leven zou delen. Ik weet
ook niet hoe hij als vader zou zijn
geweest. Het is een eindeloze lijst.
De herinneringen zijn de dingen die
we niet meemaken. Ze zijn des te
sterker als we met zijn allen bij el
kaar zijn, bijvoorbeeld tijdens de
feestdagen. Eigenlijk praten we dan
betrekkelijk weinig over hem. Wel
van: 'zo had Joes gereageerd' of 'hoe
zou Joes erover gedacht hebben?' De
anekdotes komen meer los als zijn
vrienden erbij zijn.
Ik heb het verlies een plek weten te
geven door in de openbaarheid te
treden. Anderhalfjaar na zijn dood
heb ik samen met de vrienden van
Joes de Stichting Kappen Nou! opge
richt, die zich inzet voor het voorko
men en verminderen van geweld in
het openbaar. Van een trauma maak
ik een positieve actie. Dat schijnt uit
zonderlijk te zijn. Ik ben een enorme
doorzetter en volhouder. Dat heeft
denk ik met mijn jeugd te maken. Ik
ben in Indonesië geboren -1937 -
en heb tijdens de oorlog in een Jap
penkamp gezeten. Ik was heel jong,
ik heb er geen trauma aan over ge
houden. Wel ben ik door de honger
mijn kiezen heel vroeg verloren. Ik
zag er ook niet uit toen ik uit het
kamp kwam, zo vermagerd. Nu nog
gooi ik geen kruimel weg.
De doelgroep van Kappen Nou.'zijn
jongere ouders en oudere jongeren.
We geven informatie aan leerlingen
en ik geef lezingen op scholen. Ik
probeer scholieren zo ver te krijgen
dat ze zich bewust worden van hun
gedrag in het openbaar. Dat ze zich
verantwoordelijk voelen voor de
groep waarmee ze zijn. Je bent te
genwoordig strafbaar als je niet in
grijpt wanneer een groepsgenoot ie
mand molesteert. Onze dader was
eerder die avond voor zijn vrienden
afgegaan doordat hij in een disco
theek op zijn nummer was gezet
door een boom van een vent. Die
frustratie heeft zijn weerslag gehad
op zijn latere gedrag naar Joes. Ik
laat de scholieren zien waartoe het
kan leiden als je niet in staat bent
met je eigen frustraties om te gaan.
Dat is het punt dat het meeste aan
me knaagt. Waarom moeten wij
slachtoffer worden van andermans
gebrek aan zelfdiscipline?
Natuurlijk word ik er moedeloos van
als er weer een slachtoffer van zin
loos geweld is. Ik denk altijd meteen
aan de nabestaanden. Zij komen in
dat traject dat wij al achter de rug
hebben, tenminste, voor een groot
deel; uiteindelijk hebben we levens
