'Ik heb geen angst voor de toekomst'
KUNST CULTUUR
Xtra belicht de achterkant van strips
Trouwe fans plengen bittere tranen bij afscheid 'Aida' Kayak
speelt
rockopera
Merlin op
festival
R5
nuwen van
l Sluijters
^Kunsthal
Antje Monteiro neemt afscheid van musical 'Aida'
Kijken
naar
elkaar
Stalin wilde John Wayne
vermoorden, of toch niet?
vrijdag 1 augustus 2003
or zi&
nnin*
rker Van de Burqa Band.
voor
*ig. i Band
ieel ir
e cdHr
n ma
en vr?e Afghaanse mei-
je a^urQa Band speelt de
ja Blue' in een tradi-
wej (qa outfit. In de lied-
iedef1 de Band worden op
ne hWe culturele ver-
n in Afghanistan be-
ïa de val van het regi-
Taliban. Hun mu-
1 momenteel veelvul-
tid op radio- en televi-
in Duitsland. Een
i"®*na heeft de Burqa
1 oduceerd in eigen
r in Afghanistan zelf
muziek nooit op de
raaid.
scheveningen/anp - „Hun verhaal dat als een
vlinder van vandaag naar morgen zweeft, gaat
uiteindelijk over liefde, liefde die voor altijd
leeft." Zondagavond zingt Antje Monteiro in haar
rol van prinses Amneris voor de laatste maal de
ze laatste woorden van de musical 'Aida'.
Bijna 650 keer werd de voorstelling van tekst
schrijver Tim Rice en componist Elton John op
gevoerd in het Scheveningse Circustheater. Bijna
1,2 miljoen mensen zwijmelden de afgelopen
twee jaar weg bij het verhaal over gedoemde lief
de in het oude Egypte.
De musical ging in 1998 in New York in première
en was buiten de Verenigde Staten alleen nog
maar in Nederland te zien. „Nederland was een
vaandeldrager: mede omdat het hier zo goed ge
lopen heeft, gaat het stuk de komende maanden
in première in Duitsland, Japan en Australië",
vertelt directeur Erwin van Lambaart van Joop
van den Ende Theaterproducties.
'Aida' was na 'The Phantom of the Opera' (1,8
miljoen bezoekers) en 'Miss Saigon' (1,5 miljoen)
de best bezochte musical in Nederland ooit. „Het
stuk luidde een nieuw genre in: Elton John was
de eerste popmuzikant ooit die een musical
componeerde die rechtstreeks in het theater be
landde. Het is een prachtige manier om een klas
siek verhaal op een moderne manier aantrekke
lijk te maken voor een groot publiek."
Een van de trouwste Nederlandse fans is de 19-
jarige Bianca Bakker uit Den Haag. Van de 648
voorstellingen woonde zij er bijna negentig bij.
„Ik was bij de eerste try-out op 3 oktober 2001
nauwelijks onder de indruk", bekent de hbo-stu-
dente. „Pas op de première werd ik volledig over
donderd: wat een muziek, wat een beelden, wat
een verhaal! Sindsdien ben ik gemiddeld elke
week een keer geweest." Het geld voor de kaart
jes sprokkelde zij bij elkaar met een baantje bij
Albert Heijn.
Bankmedewerker Frans Wollrabe (40) kwam
'slechts' tot vijftig keer. Met zijn vriend reisde hij
vanuit Utrecht tweemaal per maand af naar
Scheveningen voor zijn favoriete musical. „De
eerste keer brak ik echt vijf minuten voor het
eind en begreep meteen dat ik de komende twee
jaar aan 'Aida' vast zou zitten, alles viel exact op
zijn plaats. Het is zo'n simpel, maar tegelijkertijd
zo'n eerlijk verhaal. Er is geen enkele mogelijk
heid om het plot uit het oog te verliezen, zelfs
niet door de pracht en de praal waarmee het
wordt verteld. Met elk lied ontspint de tragiek
zich wezenlijk een stap verder."
Toch valt zondag het doek voor de succesvolle
Nubische prinses. „We hadden nog een halfjaar
door kunnen gaan", beaamt directeur Van Lam
baart. „De bezettingsgraad van het theater is nog
steeds 98,5 procent. Maar de decors en kostuums
moeten naar Duitsland toe, waar de voorstelling
over drie maanden in première gaat."
Hoewel megafan Bakker zondag bittere tranen
zal plengen, vreest ze niet na 3 augustus in een
zwart gat te vallen. „Aan 'Elisabeth' was ik toen
tertijd ook verslaafd, en dat afscheid heb ik ook
overleefd", relativeert ze. „Ik ga volgende week
eerst op vakantie, om bij te komen van de laatste
week. Ik ga de komende dagen nog zeker vijf keer
kijken."
iorop in
alkhof
rninj
w in - Museum Het Valk
ben,megen brengt van 13
irprijr tot en met 23 no-
nte e portretten van kun-
is linToorop (1858-1928)
cs h)orop staat te boek als
:n dter in de portretkunst,
ining niet eerder werden
ier hetten als groep ten-
huurld. Het Valkhof laat
;t (2derd tekeningen,
ze gn schilderijen zien. De
iet ar legde beroemheden
üleeaul Verlaine, Arthur
odigidel, koningin Emma
ïige )lini.
heb
en rk
ilerij van
/l.'jhel ontdekt
'te - In het staatsmuse-
at Duitse Schwerin is
er 8derij van Jan Breughel
d£( 1568-1625) ontdekt.
t het museum gisteren
l0S emaakt. Het ongesig-
aunstwerk 'Vismarkt
J stad aan het water',
°on in 1610, werd tot dus-
;schreven aan een leer-
vajBreughel. Volgens
j^PJtoricus Gero Seelig is
^r van de Vlaamse
nenzelf. Het gedetailleerde
T1?ej is 17,6 bij 27,5 centi-
nh'oot.
en
iwdi -
st Aaron
'.jverleden
ik - De Amerikaanse
jfkaron Bell, die van 1960
deel uitmaakte van de
'orlingsgroep van Duke El-
Jen later als diens arran-
Jrkte, is deze week over-
j ell maakte verder plaat-
^s met onder anderen
avis, Lester Young, Buck
Billie Holiday en Sam-
is jr. Hij is 82 jaar ge-
^Sam/anp - Vrouwen!
iepiodel en minnares' is de
ee,n de grote overzichtsten-
Qlp'lling van het werk van
jU^ijters waarmee de Rot-
eejse Kunsthal het nieuwe
gjy'le seizoen opent. De
nai)stelling, met meer dan
rte"d schilderijen, tekenin-
jn prenten, omvat veel
)eji die nog maar zelden in
,ninbaarheid zijn getoond,
ajjijters (1881-1957) wordt
nif'
door Hans Visser
den haag - Met gemengde ge
voelens ziet Antje Monteiro zon
dagavond in Scheveningen voor
het laatst het doek vallen voor
de musical 'Aida'. Na 648 voor
stellingen is het afgelopen voor
de Nederlandse versie van deze
show met muziek van Elton John
en teksten van Tim Rice. Zo'n 1,2
miljoen mensen kwamen hier
kijken en daarmee staat 'Aida'
op de derde plaats na The Phan
tom of the Opera' en 'Miss Saig
on'.
„Natuurlijk is het mooi als je
weer open kunt staan voor
nieuwe uitdagingen", zegt de
zangeres die de rol van de
Egyptische koningin Amneris
voor haar rekening nam. „Ik
krijg nu meer tijd om nummers
te schrijven voor mijn popal
bum, ik ga met het Metropole
Orkest werken aan een serie
theaterconcerten rond de mu
ziek van Leonard Bernstein en
bovendien gaan we met het te
levisieprogramma 'Het gevoel
van...' vijfóen keer het land in.
En toch, toen ik me deze week
realiseerde wat ik de afgelopen
jaren hier allemaal heb meege
maakt, werd ik opeens heel
emotioneel. Ik moest er even
van huilen, terwijl ik normaal
gesproken toch heel nuchter te
genover mijn werk sta."
„Maar er hangt hier in het thea
ter de laatste dagen toch een
bijzondere sfeer. Iedereen voelt
het afscheid. Er is dan ook iets
bijzonders met deze voorstel
ling. Eerst de reis naar Amerika
voor de promotie en het zien
van de originele voorstelling.
En dan natuurlijk 11 septem
ber, toen die vliegtuigen in New
York in die torens vlogen. We
waren toen nog aan het repete
ren en als je weet dat de helft
van de mensen met wie wij
werkten uit Amerika kwam, dan
begrijp je hoe dat bij iedereen
aankwam. En daar overheen
kreeg je meteen de spanning en
onzekerheid van de première.
In die sfeer ontstaat iets wat
nooit meer terugkomt." In deze
musical naar de gelijknamige
opera van Verdi, speelden Chai-
ra Borderslee en Bastiaan Ragas
als de Nubische prinses Adia en
de Egyptische veldheer Rada-
mes, net al de meeste anderen,
vrij strak hun serieuze rollen.
Maar Antje was zo'n beetje de
enige in deze vooral door zijn
vormgeving opvallende show,
die binnen haar rol toch direct
contact met de zaal mocht en
kon maken. Een zeer menselij
ke rol met zelfs een vleugje hu
mor. Het mag dan ook nie
mand verbazen dat ze door de
KRO werd benaderd om het te
levisieprogramma 'Het gevoel
van...' te presenteren.
„Ik ben een gezegend mens. Ei
genlijk was het veel te druk om
dat televisiewerk nog naast 'Ai
da' te doen. Ook al omdat ik
een dochtertje heb voor wie ik
goed wil zorgen. En als je dan
ook nog iemand bent die alles
120 procent goed wil doen, dan
krijg je het druk. Ik heb het daar
wel eens met Chaira over ge
had. Zij concentreerde zich op
haar rol, terwijl ik blij was met
zo'n nieuwe kans. Want op ze
ker moment houdt die musical
op en dan moet je weer wat an
ders."
„En dan televisie, daar ik zelf
nooit aan gedacht. Ik heb er
Antje Monteiro: „Als ze me ooit zouden vragen voor een leuke televisiecomedy, doe ik meteen mee. Ik leer graag weer iets nieuws." Foto:
GPD/Marc van der Kort
dan ook geen spijt van: er ligt
nu allerlei nieuw werk op me te
wachten. Ik wil ook af toen een
nieuwe prikkel, een nieuwe uit
daging. Als ze me ooit zouden
vragen voor een leuke televisie
comedy, doe ik meteen mee. Ik
leer graag weer iets nieuws.
Maar misschien komt er ook
wel weer eens een musical. Ik
heb nu in elk geval geen angst
voor de toekomst."
Antje gelooft dat ze de afgelo
pen tweeënhalf jaar is gegroeid.
„Professioneler, volwassener in
het vak. Je voelt veel meer de
verantwoordelijkheid die je
hebt voor jouw aandeel in zo'n
show. Een prettig gevoel. En
dan ben ik ook nog een beken
de Nederlander geworden. Ge
lukkig liggen ze niet bij me ach
ter de bosjes en ik kan ook nog
steeds zonder make-up de
straat op gaan. Ik heb het niet
eens zo door dat de mensen
misschien op me letten. Het
verrast me daarom altijd weer
als mensen mij aanspreken.
Maar ik heb binnenkort wel een
fandag. Enig. Want het is echt
ongelooflijk als je ziet wat er na
afloop van de voorstelling bij de
artiesten gebeurt, zo veel men
sen als daar altijd staan te
wachten. Maar mijn belangrijk
ste rol blijft natuurlijk die ande
re, die echte hoofdrol: mijn rol
van moeder."
monster/anp - De popgroep
Kayak geeft op woensdag 20
augustus samen met een groot
orkest een optreden in de dui
nen bij Ter Heijde (Zuid-Hol
land). Het betreft de rockopera
'Merlin- Bard of the Unseen',
naar het gelijknamige album uit
2003.
Het concert van Kayak is een
van de opvallendste onderdelen
van het Trompfestival, dat
plaats heeft in de derde week
van augustus. Aan het Kayak-
optreden werken een kleine 150
muzikanten en dansers mee.
De gemeente Monster herdenkt
met het zesdaagse Trompfesti
val de dood van admiraal Maar
ten Harpertsz Tromp. Deze
zeeheld kwam op 10 augustus
1653 om het leven bij een slag
met de Engelsen op de Noord
zee ter hoogte van Ter Heijde,
dat tegenwoordig tot de ge
meente Monster behoort.
Speciaal voor het Trompfestival
verrijst er een tijdelijk stadion
met 10.000 zitplaatsen in het
duingebied. Tijdens vier avon
den staan in deze hoefijzervor
mige arena muzikale optredens
geprogrammeerd. Op twee
avonden moet entree worden
betaald. Het gaat dan om het
optreden van Kayak en het
North Sea Philharmonic Or
chestra op woensdag 20 augus
tus en om een speciale afleve
ring van Vrienden van Amstel
Live op vrijdag 22 augustus.
Voor de gelegenheid wordt de
ze muziekshow van tv-presen-
tatrice Manuëla Kemp omge
doopt tot Vrienden van Tromp
Live!. Een 14-koppige band be
geleidt onder anderen Di-rect,
Twarres, Xander de Buisonjé,
Thé Lau en Birgit Schuurman.
Het Trompfestival begint op
dinsdag 19 augustus en wordt
afgesloten op zondag 24 augus
tus. De organisatoren hopen
dat het herdenkingsevenement
tussen de 100.000 en 160.000
bezoekers trekt. Naast de con
certen staan er onder meer een
luchtshow, een vlootschouw,
een kunstroute en watersport-
wedstrijden op het programma.
;en beschouwd als een
jie belangrijkste Neder-
figuratieve kunstenaars
le twintigste eeuw. Vrou-
;naren zijn geliefde onder
en die voorkeur leidde re-
jsig tot ophef. Zo weigerde
j.edelijk Museum in Am-
pjn begin twintigste eeuw
j^nilderijen van brutaal kij-
er vrouwen. Nog meer op-
j|froorzaakten zijn doeken
;t lakte negerinnen, iets wat
4glooit eerder te zien was
rzst in de vaderlandse
dfs vond 'vrouwen zoveel
]er om naar te kijken'. Hij
erde vrouwen en meisjes
jdle leeftijden. Kinderen
=1 zijn muze, jonge vrou-
ijn minnares en dames uit
goede kringen zaten voor
j model. De tentoonstelling
j Kunsthal bevat een over-
van het hoofdonderwerp
de boekbanden en illu-
ïs die Sluijters maakte tot
weelderige schilderijen
%ee hij vanaf 1910 tot aan
®}dood zijn reputatie als
4renschilder hoog hield.
Hvorden foto's uit zijn pri-
spum geëxposeerd.
overzicht van Sluijter's
was eerder in een beschei-
opzet te zien in het
Museum in Assen. De
breide Rotterdams exposi-
Murt van 6 september tot
let 30 november.
hamburg - Een ca
meraman maakt in
het Museum voor
Kunst en Handel in
de Duitse havenstad
Hamburg opnamen
van een levensgrote
foto van Gunter
Sachs. Sachs was in
de jaren vijftig en
zestig een bekende
playboy in zijn land,
maar bovenal foto
graaf en kunstverza
melaar. Een dwars
doorsnede van zijn
collectie wordt tot en
met 21 september
tentoongesteld. Dat
varieert van kunst
werken van Andy
Warhol tot de niet
meer kunstzinnige
foto's die hij zelf
maakte.
Foto: AP/Heribert
Proepper
Nieuw tijdschrift over de wereld van de getekende verbeelding
door Jan Kuys
Amsterdam - Is het een stripkrant of
toch wat meer? Het deze week voor het
eerst verschenen kwartaalblad Xtra -
'krant over de wereld van de getekende
verbeelding én realiteit' - afficheert zich
nadrukkelijk als een tijdschrift dat de
achterkant van strips belicht. Maar wie
Xtra doorbladert stuit ook op animaties,
games en kunst. „Het is dan ook," zo
ficht samenstelster en redactrice Esther
Gasseling toe, „meer een blad over
beeldcultuur."
Xtra ligt in een oplage van 25.000 in de
winkelschappen. Het eerste nummer
kost 3,50 euro. Voor dat geld krijgt de
koper ook een stripalbum van Gerrit de
Jager, Hein de Kort, Eric Schreurs of
Aloys Oosterwijk cadeau. Het tijdschrift
dat voorlopig vier keer per jaar ver
schijnt, wordt gemaakt door Xtra Pro
ducties, een bureau dat deel uitmaakt
van uitgeverij Voordewind Kracht 10 in
Amsterdam.
Er zijn nogal wat onzekerheden rond
deze nieuwkomer op de Nederlandse
mediamarkt. Gasseling houdt flink wat
slagen om de arm, zowel wat betreft de
inhoud van het blad, de verschijnings
frequentie als ook de kostprijs. Xtra Pro
ducties is heel benieuwd naar de reac
ties van het lezerspubliek en wil afhan
kelijk daarvan beslissen of het tijdschrift
vaker zal uitko.men (een keer per twee
maanden bijvoorbeeld), of er meer of
minder aandacht wordt besteed aan
strips en of er steeds een stripalbum bij
de krant wordt verstrekt.
Het eerste nummer biedt veel achter
grondinformatie. Een interview met
Dick Matena, die voor zijn stripbewer
king van de roman 'De avonden' van
Gerard van het Reve de belangrijkste
Vlaamse stripprijs, de Bronzen Adhe-
mar, kreeg, opent Xtra 1. Het 24 pagina's
tellende nummer dat verschijnt op groot
tabloidformaat biedt verder een verhaal
over de Joegoslavische tekenaar Enki
Bilal, een informatieve reportage over
het filmdebuut van De Hulk, een portret
van 'oorlogsstripreporter' Joe Sacco
(Gorazde), een interview met de talent
volle Belgische cartoonist Kim en een
hommage aan Stripschapprijswinnaar
Eric Schreurs. Daarnaast korte aankon
digingen, een prijsvraag, 'nieuw ver
schenen' en enkele andere rubrieken.
Het beeld is in nummer 1 onmiskenbaar
het belangrijkste. Xtra gebruikt veel
kleur, grote letters en indringende teke
ningen uit de behandelde beeldverha
len.
door Aly Knol
den haag - Langzamerhand begint het nieuws rond te zin
gen in de wereld: Sovjetdictator Stalin gaf in de jaren veertig
van de vorige eeuw opdracht om filmcowboy en gestaald
anti-communist John Wayne uit de weg te ruimen. Begin ju
li stond het in de Duitse Bild-Zeitung. Afgelopen maandag
pikte de Russische krant Izvestija het op, gevolgd door de
Berliner Morgenpost en andere Duitse kranten. Het persbu
reau Reuters deed er donderdag vanuit Londen kond van.
De bewering staat in een nieuwe biografie over Wayne,
'John Wayne, The Man Behind The Myth' van de Brit Mi
chael Munn, die deze herfst zal verschijnen.
Stalin meende volgens Munn dat John Wayne als geheim
propaganda-wapen tegen de Sovjet-Unie was ingezet en als
zodanig weliswaar subtieler was dan het atoomwapen, maar
niet minder effectief. En zo werden twee agenten op Wayne
afgestuurd om de moord te plegen. De FBI kwam hen echter
op het spoor en met behulp van Wayne werden ze in de val
gelokt.
Wayne en de FBI-agenten namen de twee would-be moor
denaars vervolgens mee naar een afgelegen strand aan de
Califomische kust, waar ze hen in het licht van autolampen
een schijnexecutie met losse flodders lieten ondergaan,
waarna Wayne ze definitief aan de FBI overdroeg. Nog twee
keer zou Wayne doelwit worden van communistische aan
slagen, de laatste keer - kennelijk omdat Stalin er ooit met
de Chinese leider Mao Zedong over had gesproken - tijdens
een bezoek aan de Amerikaanse troepen in Vietnam, maar
ook deze - nu door China geleide - moordpoging mislukte.
Munn zou het allemaal van Wayne zelf hebben gehoord en
later, bij navraag, bevestigd hebben gekregen door acteur
Orson Welles.
Maar de vraag wat feit is en wat fictie dient zich ineens aan
na het lezen van de eerste recensie van Munns boek, die al
te vinden is op de Ierse intemet-site The Post.ie. Daarin laat
journaliste Mary Kate O'Flanagan geen spaan heel van
Munns werk. Zij noemt Munn 'zonder twijfel de meest irri
tante biograaf die ik ooit gelezen heb' en die een 'flagrant
gebrek aan het checken van basisfeiten heeft'. Munn, die
zijn boek op 11 september 2001 zegt te hebben voltooid, laat
zich erop voorstaan dat hij voor zijn onderzoek 'relatief wei
nig boeken' heeft geraadpleegd, wat O'Flanagan doet ver
zuchten: 'Als hij er een paar meer had gebruikt, zou hij mis
schien de naam van Maureen O'Hara's personage in 'The
Quiet Man' de hele tijd goed hebben gespeld en niet slechts
één keer, en zou hij ook de namen van de personages die
Wayne speelde consistent correct hebben gespeld.'
Als O'Flanagan tenslotte aankomt bij de beweringen over de
moordaanslagen op Wayne op instigatie van Stalin en Mao,
schrijft ze: 'Op dit punt aangekomen begint het geheel bui
tenproportioneel ridicuul te worden en verliest Munn alle
geloofwaardigheid, omdat hem de noodzakelijke scepsis
ontbreekt om het verlangen van oude mannen te onderzoe
ken die zichzelf zo nodig belangrijk moeten maken.' Op
O'Flanagan afgaande had Munn zijn boek wellicht beter:
'John Wayne, The Myth Behind The Man' kunnen noemen.
