DE ZOMER VAN
'We kunnen niet zonder het museum'
The Jets, The Sharks, Tony en Maria
De erfenis van Alex Rosemeier
DONDERDAG 31 JULI 2(^
NAVRAAG
Dit seizoen heeft de jaarlijkse discussie over verplicht zwemonder
wijs op scholen de kolommen van de krant nog niet gehaald. Maar
dat moet even afgeklopt, want het debat brandt altijd pas los na een
aantal ongeluk-
Kinderen liegen niet ken. zoais vorig
7 Ti 5 jaar toen in een
over hun zwemdiploma weekeinde tijd vijf
mensen door ver
drinking om het leven kwamen. Of zoals in de zomer van 1963, toen
eveneens een flink aantal kinderen verdronk en de roep om verplicht
zwemonderricht op scholen aanzwol. Dat werd ingevoerd, maar is in
het afgelopen decennium in veel plaatsen weer net zo makkelijk
wegbezuinigd. In Leiden bijvoorbeeld, krijgen alleen kinderen die bij
zonder onderwijs volgen en jonge asielzoekers verplicht zwemles op
school. Anderen kunnen het onder andere leren bij RICHENEL ERCI-
CIA, sinds vier jaar badmeester in De Zijl.
Hoe is het met het zivemniveau in het
Leidse zwembad gesteld? s***
„Over het algemeen is het niveau hier
heel redelijk, vind ik. Als de kinderen
een diploma hebben, kunnen ze be
hoorlijk uit de voeten in het zwembad.
Dat eerste zwemdiploma is ook niet
meer te vergelijken met dat van twintig
jaar geleden. De eisen zijn veel zwaarder
geworden, omdat er steeds meer onge
lukken gebeurden in het water. Door al
die speeltoestellen, spannende glijbanen en toegenomen drukte
moeten kinderen tegenwoordig veel meer kunnen om niet in de
problemen te komen. Daarom vereist het eerste diploma nu dat ze
twee meter onder een zeil door kunnen zwemmen en dat ze al een
beetje kunnen duiken."
U bent voordat u in Leiden kwam werken, lang badmeester ge
weest in gemeenten waar het schoolzivemmen nog wel op het
rooster staat. Geen verschil gemerkt?
„Niet echt. Maar dat is ook niet vreemd. Want als je je werk goed
doet als badmeester, voorkom je dat kinderen die niet kunnen
zwemen in het diepe terechtkomen. Wij houden dat altijd scherp
in de gaten. De vaste klanten kennen we natuurlijk, maar als er een
onbekend kind in het bad is en we twijfelen aan zijn drijfvermo-
gen, dan laten we hem altijd een paar proeven uitvoeren. Dat zijn
dingen die hij hoort te beheersen als hij zijn eerste diploma heeft
gehaald. Als er een ouder bij is, vragen we altijd aan het kind of het
een zwemdiploma heeft. Kinderen liegen niet snel, ouders daaren
tegen... Dat komt echt voor, hoor. 'Natuurlijk heeft ie een diplo
ma', krijgen wij dan verontwaardigd te horen en dan trekken ze
hun kind mee in het diepe. Dat is levensgevaarlijk: zo'n kind doet
dat later als hij in zijn eentje is, ook.
Dus wel of geen schoolzivemmen; het maakt voor het werk van
de badmeesters en - juffrouwen niet uit?
„Misschien biedt verplicht zwemonderwijs iets meer zekerheid dat
kinderen vanaf een bepaalde leeftijd kunnen zwemmen, maar je
moet het toch altijd goed in de gaten blijven houden. Belangrijker
is dat het niveau van het zwemonderwijs goed is. Want dat daar
een groot verschil in zit in Leiden valt mij wel op. De gemeente en
de vier zwemverenigingen bieden allemaal zwemles aan, maar bij
de één leer je veel meer dan bij de ander. Het zou mooi zijn als
daar verbetering in zou komen."
Marijn Kramp
archieffoto: Dick Hogewoning
UIT DE ARCHIEVEN
ANNO 1963, 9 augustus
Een legertje van tussen de twintig en dertig bandieten heeft deelgeno
men aan de grootste overval, die ooit in Engeland is gepleegd: de
treinroof bij een eenzame wegkruising in Buckinghamshire, waar de
nachtposttrein van Glasgow naar Londen gisterochtend tot staan werd
gebracht en de waardevolle inhoud van de postzakken ter waarde van
ongeveer 15 miljoen gulden werd buitgemaakt zonder dat de 75 post-
sorteerders, die in negen wagons aan het werk waren, er op het ogen
blik van de overval iets van gemerkt hebben.
Het grootste deel van de buit bestaat uit gebruikte bankbiljetten, waar
van de nummers niet bekend zijn, omdat ze voor vernietiging bestemd
waren. De afzenders waren de National Prov. Bank, die meer dan vijf
miljoen is kwijtgeraakt en de British Linen bank. Deze banken hebben
een beloning van 250.000 gulden uitgeloofd voor degene die inlich
tingen kan verschaffen welke tot opsporing van de buit kunnen leiden.
Er bevonden zich verder diamanten onder de buit.
Deze overval is de meest fantastische wild-westprestatie, die er-ooit
gepleegd is sinds de speciale posttreinen in 1838 begonnen te rijden.
De 120 postzakken werden in een minimum van tijd uit de wagons
langs de steile helling in in een vrachtauto overgebracht, terwijl ma
chinist en stoker met handboeien aan machteloos toeziende op de
spoordijk lagen. De bende verdween in het duister, terwijl de sorteer
ders in een afgekoppeld deel van de trein rustig brieven bleven uitzoe
ken. Telefoon- en telegraaflijnen in de wijde omgeving waren als voor
zorgsmaatregel doorgesneden.
Aangezien de trein op de lange route moet stoppen heeft het opont
houd geen argwaan gewekt. Maar eindelijk ontdekte een conducteur
dat het voorste deel van de trein ontbrak en maakte toen alarm, wat
veel tijd kostte.
COLOFON
Leidsch Dagblad
Ze zijn verslaafd. Al jaren. En geen afkickmiddel
lijkt in staat om hen daarvan af te helpen. Leen
van der Bent (71) en Bert Koemans (73) geven het
enthousiast toe. Ze kunnen niet zonder het in
1963 geopende museum Oud-Noordwijk. Vorig
jaar namen ze afscheid als conservator, maar
dat betekende nog niet dat ze zich als een mu
seumstuk hebben laten opslaan in de geschie
denis van het voor hen zo dierbare Noordwijk.
„We zijn hier de oudste vrijwilligers. We zijn
teruggetreden, maar'we zijn nog altijd be
schikbaar. Omdat we veel weten natuurlijk,
maar ook omdat we niet zonder kunnen", zo
licht Koemans de hechte band met het pand
aan het Jan Kroonsplein toe. En Van der Bent
vult aan: „Toen ik hier als vrijwilliger begon,
liep ik rond als een kat in een vreemd pakhuis.
Maar op een gegeven moment was ik van alles
op de hoogte. Nu lijkt het er zelfs op dat het
museum me vasthoudt. Het houdt me con
stant bezig, ook al ben ik officieel weg. Echt af
scheid nemen kan ik niet. M'n vrouw zei altijd:
je kunt net zo goed je bed hier brengen."
Van der Bent en Koemans zijn vanaf het begin,
nu 41 jaar geleden, lid van het Genootschap
Oud-Noordwijk, de eigenaar van het museum.
Ze werden echter niet meteen actief. Dat ge
beurde later, in 1986, toen het museum gron
dig werd gerestaureerd. Van der Bent: „Ie
mand zei: kom er bij. Die wist dat ik elektrici
en, timmerman, schilder en sjouwer was. Bert
was schilder en koffiezetter." Daarnaast ont
popten ze zich als de beheerders van de col
lecties. Van der Bent: „Bert is nog altijd bezig
met het uitzoeken van foto's die het museum
aangeboden krijgt. En vooral met de vraag wie
er op staan." Koemans:Als het over vijftig
jaar geleden gaat, kom ik er nog wel uit, maar
zeventig, tachtig jaar geleden, tja dan wordt
het moeilijk."
Ze zijn dus gewend om in het verleden te spit
ten en weten alles over de begintijd. De perio
de waarin Karei Kok een vlammend protest liet
horen tegen de afbraak van historische pan
den in Noordwijk aan Zee: „Waar gaan we
heen? Noordwijk aan Zee, waar het verleden,
op een kerkje en een paar vervallen visserswo
ningen na vrijwel totaal werd uitgewist. Waar
de oorspronkelijke vissersbevolking voor een
groot deel naar Noordwijk-Binnen werd ver
bannen."
Op die manier schudde Kok veel Noordwijkers
wakker. Als er niets veranderde zou Noordwijk
aan Zee verworden tot het Torremolinos aan
de Noordzee. Om dat te voorkomen, nam de
in 1997 overleden Kok het initiatief tot oprich-
:na
bij'
Willem Baalbergen, Conny Eichelsheim, Bert Koemans en Leen van der Bent (van links naar rechts) op de
visserijzolder van het museum waar Koemans een orgeltje uitprobeert. Foto: Dick Hogewoning
ting van het Genootschap Oud-Noordwijk.
Een vereniging die aanvankelijk geen vast on
derkomen had. Het begon met een foto-expo
sitie in 1961 in de voormalige kleuterschool in
de Hoofdstraat. Daarna werd geëxposeerd in
de voetgangerstunnel bij de vuurtoren. Ideaal
was dat bepaald niet. Van der Bent: „Het was
een openbare ruimte, die liep van het Vuurto
renplein naar de boulevard. Toen het daar
ging stuiven, is het tunneltje gesloten."
Na lang zoeken kwam het genootschap uit op
het Jan Kroonsplein, waar een vervallen duin
boerderij uit het begin van de zeventiende
eeuw stond. Niet meer dan een bouwval,
schreef voorzitter Willem Baalbergen vorig jaar
in een jubileumuitgave van het genootschap.
Omdat er geen geld was, werd het met kunst
en vliegwerk opgeknapt. „Boven op zolder had
Krijn Giezen toen nog zijn atelier. Die moest
zich heel veel moeite getroosten om de zaak
droog te houden. Het dak lekte als een mand
je. In 1969 werd het zo erg dat een deel van de
geëxposeerde voorwerpen op de vuilnishoop
terechtkwam." Bert Koemans: „De mussen
vlogen in die tijd door het museum."
Pas in 1986 was er voldoende geld om er wat
meer een museum van te maken. Van der
Bent „De voorgevel en de zijmuren zijn blij
ven staan. De rest is vervangen. Eigenlijk zijn
we toen helemaal opnieuw begonnen. In het
verleden was armoe troef. Geen stromend wa
ter, plee op de dam. De boerderij stortte bijna
van ellende in elkaar." De meeluisterende se
cretaris Conny Eichelsheim wijst ook op de ro
mantische aspecten: „Het was best wel knus
en gezellig. In de bedstede stonden de vitrines.
Waar vroeger de woonkamer was, was de re
ceptie. Toen het museum pas open was, gin
gen de Noordwijkers daar aan de tafel zitten
en rakelden ze allerlei verhalen op. Niet dat al
les nou zo fraai was. In het begin moest je met
een kippenladdertje naar boven. Dat was zo
smal dat mensen hun hoofd stootten. Menig
een is met een bult naar beneden gekomen."
Zulke pijnlijke bezoeken aan het museum be
horen inmiddels tot het verleden. Toch is ie
dereen blij met de uitbreiding die nu op stapel
staat. Als het genootschap met steun van
sponsors, landelijke fondsen, de 2500 leden en
de bank twee ton bij elkaar weet te sprokkelen,
wordt het museum in november uitgebreid
met een pand dat er pal naast staat. Volgens
Baalbergen is dan pas sprake van een volwaar
dig museum. Of om met Leen van der Bent te
spreken: „Die extra ruimte is gewoon hard no
dig. Achter elk luik dat je nu openmaakt, ligt
ere
DlZ
élT^dl'n BraDdariS Shag H5
n Voor een koelkast van Mary "a
nblappe»r
LnT ."f td?agse "ikantie in
een hotel m het Geuldal. Volle-
Pension. AUes inbegrepen
Voor 105 gulden per persoon
Ben step-m voor 4,95 gulden.
1. jCas,ons 'e koop bij Rijn
land. Een Dauphine uit 1958
moet 2150 gulden opbrengen I"»
Een Mars. een Bountyen een Tl
znJqe Tteeis Csmelt ta uWfch
mond, met in uw hand') kosten F
een kwartje. slag»
F.™ diepvriesldst van Philips: f de
1345 gulden. lang'
Een Fiat 500 kost 3950 gulden F?'
rui?e BMW gezinsauto fc
5295 gulden. in ee
Een herenpyjama voor 12,90 L Me
Dertig gulden voor een veder- bt,er'
licht strijkijzer van AEG. ,usl
Zandvliet aan de Leidse Ha-
rienJ Knt1'80 ®Üden voor
tien kilo bintjes.
ko^ihI!,Hd?d gram ionge kaas
kost bij de Co-op 1,49 gulden.
Umpe geeft üen procent kor
ting op een bontmantel. Geen
550, maar 495 gulden.
Een pakje roomboter 120
gulden.
Een wasautomaat voor 995
gulden.
Een rol Verkade beschuit gaat
voor 32 cent over de toonbank.
_._®n gloednieuw, maar overja-
1098 gulden
nieuwe Err es
Riante herenhuizen in aan-
48.000 ^hentCk0Gp V°°r
:v.Essda^ToT,t8n^nP,a,en-
Bata-schoenen variëren in
prijs van 6,95 tot 12,95.
materiaal opgeslagen." Bert Koemans: „H£
toch mooi dat we al die schilderijen, die n
verborgen zijn, kunnen laten zien."
Jan Preenen
Zeg 'The Jets' en 'The Sharks'
en de meeste mensen vullen
moeiteloos aan: 'West Side
Story', dé bioscoophit van
1963. Moeiteloos wist deze film
over de tragische liefde tussen
Tony en Maria - leden van
twee rivaliserende bendes in
New York - de bioscoopzalen
maandenlang gevuld te hou
den. Zo ook in Leiden en omge
ving.
Jan Boer, eigenaar van Tria
non, de bioscoop aan de
Breestaat waar West Side
Story indertijd vertoond
werd: „Ja, ik geloof dat ik die
wel gezien heb. Maar echt
goed weet ik het niet meer.
Dat is met muziek en dans,
hè? Ja, eigenlijk houd ik niet
van musicals. Ook niet van to
neelstukken. Dat is niet echt,
het is niet boeiend, het zegt
me niks. Daar kan
ik dus niet zo goed tegen.
Maar 'West Side Story' was
wel aardig, dacht ik. Óver
bendes die tegen elkaar voch
ten. Dat hebben we nu ook in
Nederland, hè. Als ik genoeg
zalen had, zou ik hem nog wel
eens in de grote zaal van Tria-
Directie: B.M. Essenberg, G.P. Arnold
W.MJ. Bouterse (adjunct)
E-mail: directie@hdc.nl
Hoofdredactie: Jan Geert Majoor, Kees van
der Malen, Léon Klein Schiphorst (adjunct)
E-mail: redactïe.ld@hdc'nl
HOOFDKANTOOR
Rooseveltstraat 82, Leiden, tel. 071-5 356 356
Postadres: Postbus 54,2300 AB Leiden.
Redactie fax 071-5 356 415
Advertentie fax 071-5 323 508
Familieberichten fax 023-5 '5° 567
ADVERTENTIES
071-5356300
Sprinters (rubrieksadv.): 072-519 6868
ABONNEESERVICE
071-5128 030
E-mail: abonneeservice@hdc,nl
ABONNEMENTEN
Bij vooruitbetaling (acceptgiro)
p/m €19,60 (alleen aut. ine)
p/kw €55,00 p/j €210,60
Abonnees die ons een machtiging verstrekken
tot het automatisch afschrijven van het
abonnementsgeld ontvangen €0,50 korting
per betaling.
VERZENDING PER POST
Voor abonnementen die per post (binnenland)
worden verzonden geldt een toeslag van €0,50
aan portokosten per verschijndag.
GEEN KRANT ONTVANGEN?
Voor nabezorging: 071-5128 030
ma t/m vr: 18-19.30 uur, za: 10-13 uur
AUTEURSRECHTEN
Alle auteursrechten en databankrechten ten
aanzien van (de inhoud van) deze uitgave
worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze
rechten berusten bij HDC Uitgeverij Zuid BV
c.q. de betreffende auteur.
HDC Uitgeverij Zuid BV, 2003
De publicatierechten van werken van
beeldende kunstenaars aangesloten bij een
CISAC-organisatie zijn geregeld met Stichting
Beeldrecht te Amstelveen.
HDC Uitgeverij Zuid BV is belast met de
verwerking van gegevens van abonnees van
dit dagblad. Deze gegevens kunnen tevens
worden gebruikt om gerichte informatie over
voordeelaanbiedingen te geven, zowel door
onszelf als door derden. Heeft u hier bezwaar
tegen, dan kunt u dat schriftelijk laten weten
aan HDC Uitgeverij Zuid BV, Afdeling
Lezersservice, postbus 507,2003 PA Haarlem.
N 1 EUWS
Paus Paulus gekroond.
oen wielrennen op de weg.
Eerste vrouwelijke postbode
aan de slag in Leiden.
Kappers knjgen een vnje
maandag. carp
Het kabinet Manjnen (.AKr,
KVP WD en CHU) treedt aan.
Duizenden doden bij aardbe-
r^ToiSvan de aardgasbel
in Slochteren is begonnen
I Rusland, Engeland en VS on
dertekenen kernstopverebag.
De' Franse president vindt
overeenkomst zinloos.
Abe Lenstra wordt amateim
Hii gaat van Enscbedese Boys
naar vierdeklasser De Tuban-
Derde kind van president
Kennedy dag na geboorte over-
ïrwtatigduizend toe?ch°l™^s
nemen in het Olympisch.Stati
on afscheid van baanrenner lan
Derksen (45).
Onder leiding van
Hng lopen tweehonderddm-
zend mensen de befaamde
mars naar Washington
Anneke Gronloh knjgt een
gouden plaat voor Soerabap
Het is haar vierde Gen.Tun
mermans krijgt ook goud .Van
'Bluhme van Tahiti zijn
100.000 exemp aren verkocht
Staat van beleg in ZwdAfle
nam. De spanning m het land
neemt toe.
De meest recente slag tussen de Jets en de
Sharks werd deze maand uitgevochten op een
drijvend podium in Bregenz. Foto: AP
non willen draaien. Dat lijkt
me wel wat."
Berry Ponjee, West Side Sto
ry-fan uit Alphen aan den
Rijn: „Fan is eigenlijk niet het
goede woord. West Side Story
is mijn leven. Afgelopen week
zat ik nog te
denken: waar
ik nu woon,
met zo'n dak
terras, dat
komt in de
West Side Sto
ry voor. Mijn
dochter heb ik
ook Natalie
Maria ge
noemd, naar
de actrice Na
talie Wood,
die in de film
de rol van Ma
ria speelt. Ik
zag de film
voor het eerst
toen ik dertien
was. Toen ik
naar huis liep,
dacht ik: nu is
mijn leven
nooit meer
hetzelfde en
dat was ook
zo. Alle facet
ten van het le
ven zitten in
die film: dis
criminatie,
liefde, roman
tiek, zuiver
heid. Het is de
roze draad -
Rita Moreno danst in de jaren zestig-hit 'West Side Story'. Archieffoto: AP
roze is mijn lievelingskleur -
in mijn leven. Ik zie hem nog
regelmatig en iedere keer
hoop ik alsnog dat hij goed af
loopt."
Bart van Mossel, directeur
Leidse Schouwbwg: „Toen
de film uitkwam, was ik ze
ven. Bij verschijnen heb ik
hem dus niet gezien. Wel had
den mijn ouders een ep'tje
met de muziek van West Side
Story. Dat hoesje met die rode
letters staat me nog helder
voor de geest. Ook had ik een
oom die op zo'n 'buikschui
ver' reed, een Kreitler of zo
iets. Net een Shark of een Jet.
Later heb ik de film wel ge
zien, maar de herinnering
loopt toch vooral via de mu
ziek. In plaats van beelden uit
de film, zie ik toch vooral een
dirigerende Bernstein voor
me. Overigens schijnt er vol
gend jaar weer een grote West
Side-musical naar Nederland
te komen. Mijn dochter is een
groot musicalliefhebber, dus
misschien ga ik met haar een
kijkje nemen."
jaar geleden!
het Leidse n
calgezelsch
Pluimage a
Maria, speel èen
genwoordig )e
grote Joop v ber
den Ende-pi Lek
ducties: „Iki jw'
vereerd dat il
rol kon doen^
tuurlijk. Ik ka
me nog goedL=
herinneren hi
ik ter voorbe^
ding de film li
gehuurd en (f
muziek heb li
luisterd. Hetl
meo en Juiiaf
thema is er a
tuurlijk één ij
alle tijden, iel
wat me nogl
steeds erg ai
spreekt. Alsl
nog een keer gevraagd zof
worden om die rol te spell
zou ik hem zeker niet afsl
Het is een mooi stuk metl
prachtige muziek en goef
teksten. Alleen, ik ben nu|
jaar verder en dus niet n
het jonge meisje van toeif
richt me nu toch wat me»
de echte 'karakterrollen',!
waarvoor je wat meer lev!
ervaring nodig hebt."
Annemieke van der
Ploeg uit Voorhout,
debuteerde tien
,Ol
De kunstschilder A.C (Alex) Rose
meier vierde in de zomer van 1963,
op 18 juli, zijn 75ste verjaardag.
Maar nadien zou de Leidse burge
meester Cees Goekoop nog vaak
langskomen bij deze typische ex
ponent van de Leidse School,
want Rosemeier bereikte de zeer
respectabele leeftijd van 104 jaar.
Hoewel hij bij leven (en zeker aan
het eind) werd gewaardeerd, ste
gen de prijzen van zijn werk net
ais bij vele andere kunstenaars
het geval was, pas na zijn dood
tot aanzienlijke hoogte. Voor een
beetje Rosemeier tel je vandaag
de dag al gauw 20.000 euro neer.
Rosemeier was een van de laat
ste vertegenwoordigers van de
Leidse School. Een impressio
nist en in die zin ook was zijn
werk verwant aan dat de Haagse
School. Hij werkte in Leiden en
omstreken samen met schilders
als Arend Jan van briesten, Lu-
Kunstschilder Alex Rosemeier.
Archieffoto: Leidsch Dagblad
cas Verkoren, H.C Roelandse en Chris
van der Windt. Opk met Floris Verster,
wiens stillevens recentelijk nog te be
wonderen waren in De Lakenhal, kon
hij het goed vinden.
Alex Rosemeier was geboeid door het
licht. Daarom werkte hij bij voorkeur in
de natuur op zoek naar korenaren, ou
de boerderijen en wolkenformaties die
hun schaduw wierpen op het Holland
se polderland in de omgeving van
Noorden en Nieuwkoop. Hij zocht
vooral naar intieme plekjes om te schil
deren. Niet voor niets noemde men
hem de ontdekker van de 'verscholen
schoonheid in de natuur'. De sfeer van
zijn werk is veelal ingehouden, innig en
bescheiden. Behalve landschappen ver
vaardigde Rosemeier ook stadsgezich
ten, stillevens en portretten.
Ter gelegenheid van zijn 85ste verjaar
dag organiseerde De Lakenhal een
overzichtstentoonstelling van zijn werk.
In 1996, vier jaar na zijn dood, bleek de
belangstelling voor Rosemeier onver
anderd groot. De door zijn kleindochter
Saskia Lanceé verzorgde expositie in
het Wassei&aarse raadhuis De Pauw
De NS zoeken in Leiden me-;
dewerkers vooi de sj11*10"8;
dienst. Een 24-jange kan 43
gulden (197,39 euro) bruto pei,Er.
maand verdienen. Jm i
Flinke mannen gezocht vo% So
de mijnen in Limburg. Het saUL.n
ris voor een ongehuwde is 4rjsve
gulden netto per maand, «tan
gehuwde met vier kindeietrh.
beurt 607 gulden ong,
Reumaklimek Sole Mio
Noordwijk betaalt een 15-)an
meisje voor de huishoudt
143,09 netto per maand.
Een meisje van 15 kan bij ctij
coladefabriek Baronie m
nhen 48,15 per week verdien
maximaal bereikbaar is
per week.
trok veel publiek. Ook verscheen
monografie met daarin een overzi»
van zijn omvangrijke oeuvre dat
dan duizend schilderijen telt.
De Lakenhal bezit drie schilderijei
Alex Rosemeier. Ook koningin Bei
is een liefhebber. Het staatshoofd
'Bos van Krantz te Warmond'
Ad van Kaam
et ii
IA4
(fare
da
Jt t<
?age
