Khingi kiest niet
voor 't grote geld
Een Oegandees in Oegstgeest
'Witte olifant'
Aap krijgt
plastisch
chirurgische
behandeling
ZATERDAG
19 JULI
De woonkamer van plastisch chirurg Rein Zee
man in Oegstgeest ligt bezaaid met attributen
waarmee een leek niets kan beginnen. Ben
Khingi uit Oeganda zoekt wat hij kan gebrui
ken. Vooral met een paar piepkleine plastic be
ademingsbuisjes is hij dolblij. „Het klinkt hard,
maar ik weet zeker dat er in mijn land operaties
bij kinderen ernstige complicaties hebben opge
leverd omdat we deze dingen alleen in groot
formaat hadden." Khingi bereidt zich tijdens
zijn laatste dagen in Oegstgeest voor op een be
langrijk project in zijn thuisland. Hij gaat het
eerste brandwondencentrum van Oeganda op
zetten. Ook voor Zeeman gaat hiermee een
diep gekoesterde wens in vervulling.
door Nancy Ubert
Het klinkt zo clichématig: de zon
schijnt in zijn gezicht. Maar bij
chirurg Ben Khingi valt dat
toch echt op als je met hem praat. Zeker
wanneer hij het over zijn thuisland, Oe
ganda, heeft. Of over het werk als brand
wondenspecialist dat hij straks gaat
doen in het Mulago Hospital in hoofd
stad Kampala. Om zich daar op voor te
bereiden, heeft Khingi drie maanden
stage gelopen in Nederland. De Oegst-
geestse plastisch chirurg Rein Zeeman is
een van de artsen die zich over hem ont
fermden en hem verfijnde technieken
In Oeganda hebben Ben Khingi (rechts) en Rein Zeeman
(tweede van links) al diverse keren samen in de OK gestaan.
Dan opereert Khingi en coacht Zeeman. Foto: Interplast
Het brandwondenziekenhuis
voor kinderen dat Interplast
Holland in Oeganda wilde op
zetten, groeide uit tot een 'witte
olifant', zegt Rein Zeeman,
voorzitter van de organisatie.
„Het werd steeds duurder en
nergens vonden we genoeg sup
port." Toch heeft Zeeman zijn
'droom' niet kunnen loslaten.
„Ik geloof niet in het sprookje
dat de witte dokter als een wel
doener de meest ernstige klach
ten komt behandelen. Ik heb al
tijd samengewerkt met de plaat
selijke medici en verpleegkundi
gen. Met de bedoeling dat ze het
uiteindelijk helemaal zelf gaan
doen."
Interplast Holland zendt sinds
1983 medische teams naar Oe
ganda uit. Aanvankelijk werd de
reis een maal per jaar gemaakt.
Tegenwoordig bezoeken jaar
lijks twee Interplast-teams het
land. Een team bestaat mini
maal uit twee plastisch chirur
gen, een anesthesist en twee
verpleegkundigen.
Zeeman is vanaf het begin be
trokken geweest bij de missies.
„Zo'n tien jaar geleden begon ik
mij al af te vragen of we niet een
brandwondencentrum moesten
oprichten. We opereerden tel
kens zoveel kinderen die door
brandwonden ernstig misvormd
waren geraakt. Voor een ade
quate behandeling van brand
wondenslachtoffer moet je er
vanaf de eerste dag bij zijn. Dan
heeft de medische hulp veel
meer effect. Daarnaast moet in
Oeganda veel meer aandacht
worden besteed aan preventie."
De gevleugelde uitspraak 'voor
komen is beter dan genezen'
gaat natuurlijk ook in dit land
op, zegt Zeeman.
Ben Khingi werkt inmiddels drie
jaar samen met Interplast. Vol
gens Zeeman is hij in staat om
de meeste brandwondenpatiën
ten zelf te behandelen. Ook
heeft hij geleerd hoe hij kinde
ren met schisis (hazenlip in de
volksmond) moet opereren.
In het grote universiteitszieken
huis in Mulago wordt nu met
hulp van Interplast Holland een
voorzichtig begin gemaakt met
het eerste brandwondencen
trum van Oeganda. Voor de pri
maire behandeling van ernstige
brandwonden is een gespeciali
seerd arts nodig. Ben Khingi
heeft daarom op uitnodiging
van Interplast in Brandwonden
centrum Beverwijk stage gelo
pen. Het is de bedoeling dat nog
een arts en twee verpleegkundi
gen vanuit Oeganda naar Ne
derland komen om hetzelfde te
doen. Vervolgens kunnen zij
hun kennis weer overbrengen
op de collega's in het thuisland.
Ben Khingi gaat een brandwon
denprotocol te schrijven voor
alle ziekenhuizen in zijn land.
Daarna hoopt hij een campagne
op touw te zetten ter preventie
van brandwonden.
bijbrachten. In de weekeinden vond
Khinghi ook onderdak bij Zeeman, die
na jaren ijveren eindelijk een brandwon
dencentrum in Oeganda geopend ziet
worden.
Ben Khingi werd in 1962 in het kleine
plaatsje Arua in noordwest Oeganda ge
boren. „Ik ben er één van tien. We waren
niet straatarm, zoals de meeste mensen
in Oeganda, maar voor Nederlandse be
grippen hadden we het slecht. Mijn va
der had een baan als ambtenaar. Hij
zorgde ervoor dat alle kinderen een
schoolopleiding volgden. Prioriteit num
mer één in gezin Khingi. Misschien wel
belangrijker dan elke dag een volwaardi
ge maaltijd. Ik ben hem daarvoor tot in
het diepst van mijn hart dankbaar."
Hij is een groot gevoelsmens, vertelt hij
even later. „Dankzij die eigenschap wist
ik al als kleine jongen wat ik later wilde
worden: dokter. Ik vond het afschuwelijk
mensen pijn te zien lijden, zonder dat
daarvoor adequate hulp in de buurt
was."
Het kostte moeite, ook vanwege de re-
bellenoorlog in het noorden van zijn
land, maar dokter is Khingi geworden.
„En wat voor één", roemt Zeeman. „In
Brandwondencentrum Beverwijk liep
het personeel met hem weg. Die man
heeft alles in zich wat hem tot een be
kwaam, maar ook betrokken arts
maakt." Het was voor Khingi belangrijk
om een succes van zijn 'stage' in Neder
land te maken, laat hij doorschemeren.
„Ik ben zo dankbaar voor de kansen die
me worden geboden." Hij gaat straks lei
ding geven aan een afdeling plastische
chirurgie in het universiteitsziekenhuis
van Kampala. Die afdeling moet vanaf
de grond worden opgebouwd.
Rein Zeeman zet zich daarvoor in. De
Oegstgeestenaar is grondlegger en voor
zitter van Interplast Holland. Deze stich
ting, die in Leiden kantoor houdt, voert
medische hulpprogramma's in ontwik
kelingslanden uit. „Een plastisch chirur
gische variant op het werk van Artsen
zonder grenzen, maar dan zonder ge
vaar voor onze medewerkers", vat Zee
man de missie samen. Vooral kinderen
met geboorteafwijkingen of ernstige
brandwonden worden door een Inter-
plast-team geholpen. Interplast is een
wereldwijde organisatie. De Nederland
se tak heeft onder meer Oeganda 'ge
adopteerd'.
Zeeman, die al jaren achtereen zijn vrije
dagen opoffert om tijdens twee weken
vakantie in de 'Parel van Afrika' een stuk
of 150 operaties uit te voeren, heeft sa
men met de andere vrijwilligers van In
terplast tevergeefs geprobeerd bij het
Nsambya Hospital in Kampala een kin
derbrandwondencentrum te bouwen.
Het kinderziekenhuis is niet in staat een
financiële bijdrage leveren. Zelfs een
verpleegstaf kan het hospitaal niet vrij
maken. De subsidieaanvraag bij de Eu
ropese Commissie is afgewezen. Op
geen enkele manier is genoeg geld vrij
gekomen voor dit project. Interplast wist
dankzij een actie in een damesblad zelf
wel ettelijke duizenden euro's bijeen te
sprokkelen. Met dat geld kan Khingi nu
aan de slag. In het universiteitszieken
huis Mulago wordt een afdeling ver
bouwd zodat deze geschikt is voor be
handeling van brandwonden. Daarnaast
wordt een plastisch chirurgische unit ge
opend.
Om beslagen ten ijs te komen, heeft Ben
Khingi de afgelopen drie maanden een
speciale training in Beverwijk gevolgd.
Ook heeft hij een paar dagen met Zee
man samengewerkt in het LUMC. „Nee
we hebben geen rimpels staan gladstrij
ken", lacht de Khingi zijn parelwitte tan
den bloot. „Ik weet dat
in Nederland de plasti
sche chirurgie al snel ge
associeerd wordt met
borstvergrotingen en fa
celifts. Maar wat denk je
van het verhelpen van
ernstige misvormingen
of de behandeling van
vreselijke brandwonden
Ben Khingi gaat zijn vaardigheden in de plastische chirurgie in Oeganda benutten: „Ik ben vastbesloten mijn kennis verder uit te
dragen." Foto: Interplast
die ervoor hebben gezorgd dat iemand
zijn bewegingsvrijheid is verloren? Voor
dergelijke reconstructieve operaties ben
ik naar Nederland gekomen."
Hij heeft veel gehad aan zijn 'turbo-op
leiding', zegt hij. „Met hulp van Inter
plast Ierland heb ik in Belfast ook al eens
drie maanden ervaring kunnen opdoen.
Dankzij mijn Europese leermeesters heb
ik nu voldoende in huis om in Oeganda
een specialistisch programma op te zet
ten. Ik ben vastbesloten mijn kennis ver
der uit te dragen. Daarom ga ik met hulp
van Rein ook een protocol schrijven voor
de behandeling van brandwonden. Het
is de bedoeling dat dit door alle zieken
huizen in mijn land wordt nageleefd. In
Oeganda lopen verhoudingsgewijs veel
kinderen brandwonden op doordat op
het platteland met hulp van open vuur
wordt gekookt. Kinderen scharrelen
rond op het erf en vallen in de vlam
men."
Natuurlijk is de techniek in het Westen
veel verder ontwikkeld dan in een Der
dewereldland, gaat Khingi verder. „Maar
ik ben ervan overtuigd dat ik dat kan
vertalen naar primitiever omstandighe
den. Het zijn soms heel kleine dingen.
Een soort scheermesje waarmee ze in
Beverwijk minuscule deeltjes van de
huid wegschrapen, bijvoorbeeld. Ik had
zo'n mesje nog nooit gezien." Dus gaat
er een pak van tien stuks mee in de kof
fer naar Oeganda. Samen met kilo's an
der medisch gereedschap dat Neder
landse ziekenhuizen Khingi meegeven.
„En als ik in november naar je toe kom
om te kijken hoe het gaat, neem ik een
tweede Meshkraftmachine voor je mee",
belooft Zeeman. Met dat apparaat kun je
van een klein stukje huid een grote lap
maken. Voor de behandeling van brand
wondenpatiënten een onmisbaar attri
buut.
Khingi kan zijn geluk niet op. Hij blijft
stralen. Ook omdat hij morgen weer te
rugvliegt naar zijn vaderland, geeft hij
toe. „Ik heb mijn twee jongens en mijn
vrouw ontiegelijk gemist. De boys mo
gen van mij een schooldag spijbelen om
me op te halen van het vliegveld. Een
unicum kan ik je vertellen. Want ik leer
mijn kinderen wat mijn vader mij heeft
geleerd. Onderwijs is belangrijk, alleen
zo kunnen we met elkaar Oeganda op
bouwen."
Ben Khingi is niet de eerste arts uit Oe
ganda die naar Nederland is gekomen
om ervaring op te doen in de plastische
chirurgie. Maar volgens Rein Zeeman is
hij wel de eerste chirurg die niet voor het
In Oeganda lopen verhoudingsgewijs veel kinderen
brandwonden op doordat op het platteland met hulp
van open vuur wordt gekookt. Kinderen scharrelen rond
op het erf en vallen in de vlammen. Foto: Interplast
In Nederland wordt de plastische chirurgie al snel geasso
cieerd met borstvergrotingen en facelifts. Maar Ben
Khingi gaat het om het verhelpen van misvormingen of
de behandeling van brandwonden. Foto: Interplast
grote geld kiest en teruggaat naar thuis
land om daar een belangrijke bijdrage te
leveren aan de samenleving. In Oeganda
verdient een chirurg nog geen 300 euro
per maand.
Hij liep niet rond met com
plexen over zijn enigszins afwij
kende uiterlijk, maar begon wel
langzaam weg te kwijnen. Het
ging niet goed met de chim
pansee die in een natuurpark in
het zuidwesten van Oeganda
woont. Hij kreeg letterlijk zijn
kaken niet van elkaar. Als de
aap een banaan kreeg, peuterde
hij een klein gaatje in de schil
om de vrucht voorzichtig uit te
zuigen. Het dier moest gehol
pen worden. Maar een gewone
dierenarts die dat zou kunnen
doen, was niet te vinden.
Ben Khingi, waarvan het in Oe
ganda bekend is dat hij zich in
Europa in plastisch chirurgi
sche technieken heeft be
kwaamd, werd gepolst. Of hij
de chimp wilde opereren. Zo
kwam het dat Khingi zich da
gen achtereen verdiepte in de
anatomie van de apenkop.
„Toch wel wat anders dan het
gezicht van de mens." De ope
ratie, die volgens Khingi be
hoorlijk moeilijk was, slaagde.
„De aap heeft zich waarschijn
lijk een keer veiwond in zijn
mond en daardoor zijn steeds
ernstiger vergroeiingen ont
staan. De chimpansee had echt
een plastisch chirurgische be
handeling nodig, anders was
het zeker aan ondervoeding
overleden."
De kaak van de chimpansee is
gereconstrueerd. De operatie,
waarbij Khingi werd geassis
teerd door een dierenarts die
als narcotiseur optrad, heeft
enkele uren in beslag genomen.
Volgens de laatste berichten
maakt de aap het nu uitste
kend.
