KUNST CULTUUR
Nieuw schilderij Appel opgedoken
'We zijn het visitekaartje van
het North Sea Jazz-festival'
Cézanne als grote worst in Zwols veilinghuis
Plan voor Toon Hermans-museum
Memoires van Katherine Hepburn
i 3
zaterdag 12 JULI 2003
- «RW
A-.v - V
Het ontdekte schilderij van Appel dateert van 1945 en is een portret van de huidige eigenaar van het doek op zesjarige leeftijd. Foto: GPD
Portret uit de oorlog ontdekt in Overijssel
amsterdam/gpd - Bij een opna
me voor het programma 'Geen
Kaf maar Koren' van RTV Oost is
voor de tweede keer in korte tijd
een doek opgedoken van Karei
Appel. Het schilderij uit 1945 is
een portret van de huidige eige
naar van het doek op zesjarige
leeftijd. Karei Appel was toen 24
jaar. Hij had twee jaar op de
Rijksacademie voor Beeldende
Kunsten in Amsterdam gezeten.
Het schilderij kwam zaterdag
naar voren bij de opnamen
voor het programma in Losser,
een plaatsje in de buurt van En
schede. De kunstenaar zwierf
tijdens de Tweede Wereldoor
log door heel Nederland. In
1944 zat hij voor korte tijd on
dergedoken in het oosten van
het land. Appel was zo arm als
een kerkrat. In ruil voor een
paar schoenen maakte hij daar
om een portret van één van de
kinderen van de opdrachtgeef
ster. „De man heeft het schilde
rij altijd gehouden", verklaart
taxateur Richard Hessink, ver
bonden aan het programma.
Volgens Hessink is het schilde
rij ongeveer 4.500 euro waard.
„Het is niet bijzonder goed ge
schilderd, nogal figuratief, en
het is met zijn 24 bij 16 centi
meter maar een klein werk. In
teressant is wel dat Appel
slechts drie jaar later de Cobra
beweging oprichtte en wild
ging schilderen. Het verschil in
stijl is groot. Maar ik ben ervan
overtuigd dat het een echte Ap
pel is. Deze man is serieus, het
portret heeft een grote emotio
nele waarde voor hem, en het
werk is gedateerd en onderte
kend. Hij kon ook nog een foto
uit die tijd laten zien van zich
zelf. Daarbij vertelde de man
dat er ook een portret van zijn
zuster is gemaakt. Ik heb dat
nog niet bekeken."
Hessink vermoedt dat er meer
vroege werken van Appel uit die
tijd in Overijssel en omstreken
zijn. „Het was onder kunste
naars gebruikelijk eten en spul
len te ruilen voor portretten. En
daarbij: iedereen die naar 'Geen
kaf maar koren' heeft gekeken,
is alert. Mensen zien op televi
sie een schilderij dat lijkt op wat
bij hen aan de muur hangt,
brengen dat mee en zo wordt er
weer een Appel gevonden."
Tijdens een eerdere uitzending
in Vollenhove kwam een doek
boven water van een zeer jonge
Karei Appel. Hij schilderde het
titelloze doek met daarop een
bomenlandschap in 1938, toen
hij zeventien was. Hessink
taxeerde dit werk, maar naar ei
gen zeggen nog voorzichtig, op
6.000 euro. „In vijfjaar tijd heb
ben we vier nog onbekende
werken van Appel onder ogen
gekregen. Dat van het bomen-
landschap is één van de mooi
ste."
Het stamt uit de tijd dat Appel
schilderde in de kapperszaak
van zijn vader in de Dapper-
buurt in Amsterdam. Daar
knipte Karei Appel, maar hij
verkocht ook zijn werk aan
klanten van de kapsalon. Hes
sink: „Veel Amsterdammers
zijn in de oorlogsjaren naar het
oosten van het land gevlucht.
Waarschijnlijk is het werk zo te
rechtgekomen in Overijssel."
Koudekerker begeleidt al negen jaar artiesten op Schiphol
door Rody van der Pols
schiphol - Het lijkt zo vanzelf
sprekend: de schijnwerpers flit
sen aan en de artiest stapt het
podium op. Dat diezelfde ar
tiest zich soms nog maar luttele
uren op Nederlandse bodem
bevindt, daar sta ja als concert
bezoeker meestal niet bij stil.
Zeker op een festival als North
Sea Jazz - waar artiesten uit alle
werelddelen spelen - hebben
de muzikanten vaak al een we
reldreis achter de rug, voordat
ze in Den Haag arriveren.
Wie zich dat maar al te goed
realiseert, is Richard Winter.
Deze Koudekerker staat dit jaar
alweer voor de negende keer op
Schiphol klaar om de arriveren
de artiesten op te vangen. „Het
is niet alleen leuk werk, maar
ook best belangrijk", laat de 44-
jarige basisschooldirecteur per
mobiele telefoon vanaf het
vliegveld weten. „We zijn toch
een beetje het visitekaartje van
North Sea Jazz. Wij zijn de eer
ste mensen die de artiesten
ontmoeten."
Gisteren om half zeven 's och
tends stond Winter zodoende al
op het vliegveld om de Brazili
aanse pianist Deodato af te ha
len, die - na een lange periode
van afwezigheid - op de vorige
editie van het festival furore
maakte. „We hebben het nog
even gehad over het optreden
van vorig jaar, hoe fantastisch
dat was." Ook Ibrahim Ferrer,
bekend van de Cubaanse Bue-
na Vista Social Club, en jazzle
gende Herbie Hancock bege
leidde de Koudekerker gisteren
van de aankomsthal naar het
vervoer naar Den Haag.
„Veel artiesten vinden het een
verademing dat wij voor hen
klaarstaan", zegt Winter. „In
andere landen schijnt het vaak
niet zo goed geregeld te zijn.
northseajazz
m e ars .2*
Dan komen ze op het vliegveld
aan en moeten ze zelf maar uit
zoeken hoe ze bij de plaats van
bestemming komen. Soms
blijkt het festival dan ook nog
eens verplaatst te zijn. Dat soort
verhalen hoor je doorlopend."
Behalve dat Winter de muzi
kanten met praktische zaken
helpt, probeert hij ze ook een
gastvrije ontvangst te bezorgen.
„Je probeert je toch in te leven
in iemand. Sommige muzikan
ten hebben een lange reis ach
ter de rug en zijn niet aan
spreekbaar. Maar vaak heb je
ook hartstikke leuke ontmoe
tingen. Met Elvis Costello bij
voorbeeld. Die moest nog even
wachten op zijn taxi naar Den
Haag. Toen hebben we heel
leuk gekletst. Over de projecten
waar hij mee bezig was, de
mensen met wie hij werkte. Een
hele gewone vent eigenlijk, 's
Avonds bij het concert herken
de zijn manager ons nog, waar
door we backstage mochten.
Dat soort dingen is wel heel bij
zonder."
Hoewel Winter naar Drenthe
verhuist, houdt hij zich ook vol
gend jaar van harte aanbevolen
voor dit klusje. „Het werk is te
leuk om te moeten missen."
sittard - Maurice Hermans wil een interactief
museum in Sittard ter ere van zijn vader Toon.
Wethouder Theo Hanssen van Sittard is enthou
siast over het idee van de zoon van de in 2000
overleden cabaretier.
Je zwaait de deur open en staat ineens in hartje
Amsterdam. Draaiorgelmuziek vult de ruimte.
Tussen de grachten doemt enkele meters verder
de markante voorgevel van theater Carré op. In
een nagebouwde kleedkamer zit het wassen
evenbeeld van Toon Hermans voor de spiegel.
De cabaretier bereidt zich voor op zijn one-
manshow. De voorstelling begint over vijf minu
ten, klinkt uit de luidsprekers.
Maurice Hermans ziet de beelden in gedachten
al helemaal voor zich. Hoe bezoekers van het
Toon Hermans-museum vervolgens in een
schouwburgzaaltje plaatsnemen om naar hoog
tepunten uit de shows van de komiek te kijken.
In een andere zaal komt de jeugd van Toon uit
gebreid aan bod. Tussen tal van foto's liggen zijn
eerste 'contracten', vluchtig gekriebeld op de
achterkant van een bierviltje. Of het honorarium
voor een optreden: een vergeeld papiertje met
daarop geschreven de tekst: een glas limonade
voor Teun. Ook het leven van Toon Hermans als
schrijver, dichter en schilder gaat niet onopge
merkt aan de bezoeker voorbij.
Maandenlang heeft Maurice Hermans (53) idee-
en uitgewerkt. In een brief maakte hij zijn plan
onlangs kenbaar aan het gemeentebestuur van
Sittard-Geleen. Want één ding is zeker. Het mu
seum moet komen in Sittard, de stad waar Toon
Hermans opgroeide. Drie jaar na het overlijden
van zijn beroemde vader wordt Maurice Her
mans nog dagelijks herinnerd aan zijn grappen
en grollen. „Pa leeft nog steeds voort in de harten
van duizenden Nederlanders. Veel mensen bele
ven plezier aan zijn gedichten, versjes, liedjes en
conferences. Zijn erfgoed mag niet verloren
gaan. Daarom onderzoeken we of er een perma
nente tentoonstelling kan komen."
Voor Maurice Hermans is het geen probleem om
het museum in te richten. In een loods in Hilver
sum staan tientallen kisten met spullen van zijn
vader. „Zeg maar gerust zestig jaar theaterhisto
rie. Affiches, boeken, rekwisieten, decorstukken.
De hoeden, mutsen en helmen die Toon gedra
gen heeft om zijn typetjes uit te beelden. In feite
te veel om op te noemen."
De plannen zijn al meer dan een dagdroom voor
Maurice Hermans. Inmiddels is een brief de deur
uit naar een aantal mensen om een comité van
aanbeveling te vormen. Op de lijst prijken namen
van bekende Nederlanders als Mies Bouwman,
Willem Duys en Jos Brink.
De gemeente heeft Hermans uitgenodigd om zijn
ideeën toe te lichten. Wethouder Hanssen: „We
krijgen duizend-en-een voorstellen, maar deze
suggestie willen we toch serieus bekijken. Sittard
en Toon zijn met elkaar verbonden. Een muse
um is positief voor de stad. Alleen moeten nog
veel dingen duidelijk worden, zoals de financie
ring van het museum."
itolen kunst
dekt in Bagdad
ftD/DPA - Amerikaanse mi-
in zijn tijdens een razzia in
8|d gestuit op twaalf arche-
che voorwerpen, die wa-
>stolen uit het nationaal
um in de Iraakse hoofd-
WlVolgens het Amerikaanse
ale Commando is één van
N vonden kunstwerken ze-
000 jaar oud. De voorwer-
«rborgen in een reistas,
m gevonden in een huis,
11 eerder al wapens en grote
ii -elheden geld werden ge-
en. De Amerikanen hiel-
rie mensen aan.
lanse
i Mulisch
'anp - Harry Mulisch
igt vandaag de Flaia-
voor literatuur in de Ita-
je stad Pescara. Hij krijgt
ijs voor zijn boek 'De ont-
ng van de hemel'. Wat de
lehelst, is de schrijver niet
laai duidelijk. In elk geval
hij een goudkleurig Pega-
ildje. „Voor het geld hoef
niet doen, maar de aan-
is natuurlijk altijd meege-
aldus de gefêteerde
,y r gisteren bij vertrek van
0 iegveld. De prijs wordt elk
verschillende categorie-
bereikt. waaronder televi-
sater, film en literatuur,
iratuurprijs werd in vori-
ties gewonnen door Per
•nquist, Derek Walcott,
to Pazzi en Ian McEwan.
lianoprijzen werden in
ngesteld om Ennio Flaia-
110-1970) te eren en de
van zijn werk te stimule-
laiano is vooral bekend
scripts die hij schreef
êderico Fellini. Hij werkte
an films als 'La Dolce Vï-
'81/2'.
ag geëist op
lüfcnitage-kunst
je /reuters - Franse schuld-
hebben voor de recht-
al Parijs geëist dat er on-
ia llijk beslag wordt gelegd
k ilderijen uit de Hermita-
nv 1 deel van de collectie
>r| t museum in Sint Peters-
a taat tentoongesteld in Pa-
_e jlgens de klagers is de
•g, che regering hun nog
ve nen dollars verschuldigd.
m schil tussen de Franse
leisers en de Russische
ïg kent een lange ge-
enis. Tussen 1822 en
aven de opeenvolgende
ltjj obligaties uit, vooral aan
j gende Fransen. Met het
|A at dit opbracht werd on-
:er de aanleg van spoor-
nt gefinancierd. Na de
unistische machtsover-
J konden de obligatiehou-
p aar hun geld fluiten, om-
j s waardepapieren en de
n(j orende rente niet langer
;ttj 1 worden geïnd.
ne Hepburn, hier met tegenspeler Henry Fonda in 'On Golden Pond', heeft erop aangedrongen om
rkj ografie zo snel mogelijk na haar dood te publiceren. Foto: Reuters
ji
ag/gpd - Nog geen twee
na haar dood is gisteren
Verenigde Staten 'Kate
ibered' verschenen, een
ij! ie over Katherine Hep-
an de hand van Pulitzer
innaar A Scott Berg in
lage van 530.000 exem-
Berg, die eerder biogra-
chreef over uitgever Max-
Gj erkins, Hollywood-reus
I Goldwyn en vliegheld
i Lindbergh, ontmoette
m voor het eerst in 1983,
1 ze goede vrienden wer-
Meer dan twintig jaar
atherine Hepbum de de-
n haar leven met mij ge-
daarbij suggererend dat
1 een boek zou opschrij-
Idus Berg.
larde van Hepbum was
t het boek pas na haar
j ou verschijnen en dat
rijven ervan tot dan een
zou blijven. Uitgeverij
itnam's Sons heeft zich
arbeloftes gehouden. In
ren hebben niet meer
1 mensen ervan gewe-
j: „Het is treurig om te
dat de tijd nu gekomen
is om het te publiceren. Maar ik
vind troost in de gedachte dat
ze 96 uitermate rijke jaren heeft
geleefd. Ik heb mijn best ge
daan om haar wens te vervullen
om het boek zoveel mogelijk in
haar geest te maken: net zo in
spirerend, liefhebbend en vro
lijk."
Katherine Hepbum, die haar
privé-leven altijd zoveel moge
lijk heeft afgeschermd van de
buitenwereld, praat in 'Kate re
membered' over talloze episo
des uit haar fenomenale carri
ère, haar relaties met onder an
deren Howard Hughes en
Spencer Tracy en over gasten
als Michael Jackson en Warren
Beatty, die bij haar op bezoek
kwamen. En ten slotte over
haar laatste jaren, waarin haar
persoonlijkheid het bijna moest
afleggen tegen het aftakelende
lichaam.
Hepbum heeft er bij Berg op
aangedrongen om de biografie
zo snel mogelijk na haar dood
te publiceren. Berg: „Ze nam
aan dat er in de komende jaren
verschillende boeken over haar
zouden worden geschreven en
veronderstelde dat die allemaal
met dezelfde feitelijke fouten
zouden zijn gevuld die in de
loop der jaren zijn versche
nen." Volgens Berg is dit boek
anders dan de andere biogra
fieën die hij schreef: „Het gaat
niet zozeer om wat de schrijver
denkt. Het gaat over wat het
onderwerp dacht. Voor het
grootste deel doe ik alleen maar
verslag." Het boek is in de ogen
van Berg dan ook 'deels een
biografie, deels memoires'.
„Ik geloof eerlijk", aldus Berg,
die 33 was toen hij Hepbum
leerde kennen, „dat ik de enige
persoon ben geweest bij wie ze
de tijd nam om na te denken,
om te analyseren. Onze ge
sprekken waren niet alleen vra
gen van mijn kant. Eigenlijk
was het andersom. Zij stelde
mij vragen om achter dingen te
komen. Wat dacht ik dat de re
den was dat Spencer Tracy zo
veel dronk? Waarom deden
sommige familieleden wat ze
deden? Wat was de reden van
het bestaan?" Berg schreef het
grootste deel van het boek tus
sen 1999 en 2001.
zwolle/gpd - Niet in New York,
niet in Londen, maar in Zwolle.
Daar wordt in november een
Cézanne geveild. Veilingmees
ter Richard Hessink van Hes-
sink's Veilingen heeft het doek
uit 1885, 'La familie de paysans,
d'après Adriaen van Ostade',
meegenomen van een gepen
sioneerde archeoloog die al ja
ren in Zuid-Frankrijk woont.
Deze heeft het al sinds de jaren
zeventig in zijn bezit en wil het
nu verkopen. Eind november
komt het onder de hamer.
Richard Hessink was laatst naar
Zuid-Frankrijk gereden, omdat
de 71-jarige verzamelaar, die
anoniem wil blijven, een collec
tie Egyptische kunst heeft. De
man stond al jaren in het adres
senbestand van het veilinghuis,
ontving de catalogi en volgde
Hessinks activiteiten van een
afstand. Nu wilde hij dingen la
ten veilen. Hessink nam een
kijkje op zijn landgoed en trof
een 'leuke, belangrijke collectie'
aan, met onder meer een Egyp
tisch dodenmasker, beelden en
potten, 's Avonds, toen het ijs
gebroken was, vroeg de man of
Hessink eens wilde meekomen.
Ze kwamen in een kamer met
een wand vol schilderijen. Daar
hing onder meer de Cézanne.
De eigenaar wilde hem wel ver
kopen, zei hij.
Hessink: „Ik dacht: Nou Ri
chard, nu komt het erop aan. Je
gaat niet naar huis zonder dat
schilderij. En als ik ergens goed
in ben, is het wel in praten." Hij
overtuigde de man waarom hij
de verkoop niet moest overla
ten aan bijvoorbeeld Sotheby's
of Christie's. De man vond het
ook leuker om het in Nederland
te laten veilen, dan wanneer
zijn schilderij in de massa van
Londen of New York zou on
dersneeuwen.
Hessink is er 'honderdmiljoen
procent zeker' van dat het een
echte is. „Ik heb genoeg verval
singen gezien. Van dit schilderij
heb ik alles onder ogen gehad:
aankoopcontracten, brieven,
alles. En ik zet mijn naam na
tuurlijk niet op het spel voor
een vervalsing."
De particulier heeft het schilde
rij in de jaren zeventig gekocht
voor, omgerekend naar de prijs
Richard Hessink: „Ik dacht: Nou Richard, nu komt het erop aan. Je gaat niet naar huis zonder dat schilderij
van deze tijd, 2 miljoen euro.
Het is een impressie in groten
deels lichtblauwe kleuren, naar
een ets van Adriaen van Ostade,
die Paul Cézanne (1839-1906)
hogelijk bewonderde. Het doek
stelt een rommelige huiskamer
van een Hollandse familie voor.
Het is dun geschilderd: af en
toe is het linnen door de verf
heen te zien. Cézanne maakte
vaker impressies naar het werk
van collega's. Vaak zat hij in het
Louvre te schetsen, naar schil
derijen van Rubens of Poussin
of naar beelden of bustes. Hij
heeft slechts twee olieverfschil
derijen gemaakt die zijn geba
seerd op werk van andere kun
stenaars. Het eerste is een olie
verfschilderij naar 'La dama de
las pieles' van El Greco. Hett-
weede is dit werk, dat nu in
Zwolle staat.
Het schilderij was lange tijd on
bekend. Aanvankelijk had de
Parijse kunsthandelaar Ambroi-
se Vollard het doek in zijn bezit.
Hij publiceerde er in 1931 over
in Cahiers d'Art, maar dit artikel
werd nauwelijks opgemerkt.
Het doek kwam daarom ook
niet in de oeuvrecatalogus van
Cézanne. Later kreeg Vollards
zoon Lucien het in handen. Hij
verkocht het op een veiling in
Parijs aan Mme Edouard Jonas,
die het vervolgens verkocht aan
E.V. Thaw in New York. Van
hem kocht de Nederlandse par
ticulier het. Na publicatie in het
Duitse blad Weltkunst, in 1983
werd het doek opgenomen in
een standaardwerk over Cézan
ne. Hessink noemt de Cézanne
'spaghetti met vanillevla': 'Eerst
denk je dat het niet kan. Een
onmogelijke smaak. Maar als je
het eet, merk je dat het lekker
is. Je moet er even aan wen
nen.'
Hessink gaat 'La familie de pay
sans' in Zwolle veilen. „Dat was
mijn uitdrukkelijke wens. Ik ga
niet het Hilton afhuren, maar
wil laten zien dat het in Zwolle
ook kan." Hij gaat proberen er
een goede prijs uit te halen.
„Voor ons is het een bijzonder
schilderij. We brengen er een
speciale catalogus over uit. We
gaan er een show van maken.
Als veilingmeester ben je in fei
te een artiestenmanager. Niet
dat we hoog inzetten: 200.000
tot 300.000 euro. Juist laag, zo-
Foto: Ron Nagtzaam
dat hopelijk veel rtfctsea en be
langstellenden erop afkomen.
Alsof er een grote worst midden
in de veilingzaal hangt. Wie het
hoogste springt, heeft hem.'
Met de Cézanne heeft Hessink
een mooie bron aangeboord:
„Er zit veel meer in Zuid-Frank
rijk. Er zitten veel mensen te
rentenieren en te genieten van
hun oude dag. Af en toe wordt
er wat kunst op de markt gezet
en wij hopen via via contacten
te krijgen. Van een kennis van
deze Cézanne-eigenaar veilen
we binnenkort een cameeën-
verzameling. Vierhonderd sie
raden van bijzondere edelste
nen. Binnenkort rijd ik weer
naar Frankrijk. Er zitten daar
nog veel meer leuke dingen."
