'Ik houd van groove,
venijn en tederheid'
KUNST CULTUUR
Theun de Vries: portret van
een bevlogen werkpaard
Prinses Diana wordt striphe
Ritmische samenhang en flexibilitei
Een hoofd van tien miljoen
Ja» behind the
toll week later
warmond - Niet komend
weekeinde, zoals gisteren in de
UITbijlage van deze krant
stond, maar op vrijdag 18 en
zaterdag 19 juli is het jazz ge
blazen in Warmond. Ónder het
motto 'Jazz behind the toll'
wordt die avonden vanaf 21.00
uur live jazz gespeeld in War-
mondse horecagelegenheden.
Edison voor
Tony Bennett
den haag/anp - Tony Bennett
(76) he'eft gisteravond in Den
Haag tijdens het Midsummer
Jazz Gala de Edison Jazz Oeu-
\Teprijs ontvangen. De uitrei
king ging vooraf aan zijn con
cert met liedjes uit het zoge
noemde Great American Song-
book, een bloemlezing uit het
mooiste wat het Amerikaanse
lied in de twintigste eeuw heeft
voortgebracht. Edisons waren
er verder voor de Rotterdam
mers Michel Banabila en Eric
Vloeimans voor hun project
VoizNoiz3 in de categorie Jazz
Nationaal. In de categorie In
strumentaal Internationaal ging
de prijs naar de recentelijk
overleden pianist Mal Waldron.
Zijn zoon nam de prijs in ont
vangst. De Edison Nescafé
World Publieksprijs ging naar
het Nederlandse Zuco 103.
Film over
reddingsboot
oostmahorn - Er zijn plannen
voor een film over de reddings
boot Insulinde van de broers
Klaas en Mees Toxopeus. Dat
maakte cineast Hans van Se-
venter dit weekeinde bekend
tijdens de manifestatie Sail
Oostmahorn. De Insulinde voer
van 1927 tot 1968 vanuit de ha
ven van Oostmahorn en redde
meer dan 300 mensen van de
verdrinkingsdood. In de jaren
vijftig schreef Klaas Toxopeus
een aantal boeken over zijn er
varingen op de Insulinde. De
film, die De Redding gaat he
ten, wordt zowel in de streek
taal van Oostmahorn als in het
Engels opgenomen. Als de fi
nanciering rondkomt, beginnen
de opnames volgend jaar en is
de film in de zomer van 2005 in
de bioscopen te zien. De film
kost naar verwachting 2 miljoen
euro. Belangstellenden kunnen
voor 15 euro een aandeel in de
film kopen. Dat kan na de pre
mière worden ingeruild voor
een toegangskaartje.
Weer prijs voor
Schweigman
Amsterdam - Mimespeelster
Boukje Schweigman heeft de
Top Naeff Prijs 2003 gewonnen,
de aanmoedigingsprijs voor af
studerende studenten van de
Theaterschool Amsterdam.
Schweigman (1972), die vorige
week haar diploma in ont
vangst nam van de Mime Op
leiding, won op 29 juni ook al
de Ton Lutz Prijs voor het
meest veelbelovende regieta
lent. De Top Naeff Prijs wordt
sinds 1955 toegekend als er
sprake is van een 'uitzonderlij
ke prestatie'. De desbetreffende
student geldt dan als een verrij
king voor de Nederlandse dans
en/of theaterpraktijk. De prijs
van 490 euro komt uit de nala
tenschap van de schrijfster Top
Naeff. Schweigmans nieuwste
voorstelling Benen was tijdens
het tiendaagse Internationaal
Theaterschoolfestival ITs in ju
ni vier keer binnen een uur uit
verkocht. Ze was daarmee de
grote hit van ITs 2003.
vrijdag 11 juli 2003
Nieuwe jazz-cd van Toon Roos Group
door Bert Jansma
woubrugge - 'Free at last' heet
de nieuwste cd van de Toon
Roos Group. De saxofonist ver
zucht het bijna: eindelijk vrij.
Met zijn groep is hij terug bij de
fusion en funk, het begin van
zijn liefde voor de jazz. Maar
die verzuchting betekent meer,
waarschuwt hij: ,,Ook omdat
muziek een bevrijding is. Het is
troost, romantiek, verdriet, het
onderbuikgevoel en de 'joy' van
het leven."
Toon Roos behoort al jaren tot
de top van de Nederlands riet
blazers. Een 'melodie-man'
noemt hij zich, en daarin is hij
niet anders in fusion-jazz dan
in zijn solo's bij het Dutch Jazz
Orchestra of in zijn groep met
de Belgische pianist Ivan Padu-
art. ,,Ik wil mooie muziek ma
ken. Maar ik houd ook van in
teractie, van dynamiek in een
band. Ik houd van 'groove', van
venijn en van tederheid. Mu
ziek is iets mystieks, het is emo
tie. Een mineur 7 akkoord is
een andere emotie dan een ma
jeur 7. Dat leg je niemand uit."
Hij vindt het allemaal in zijn
band met toetsenist Karei
Boehlee en gitarist Peter Tie-
huis, met wie hij al twintig jaar
samenspeelt. „Niet te veel no
ten, de kunst van het wegla
ten", definieert hij. En: „We
hebben inmiddels een bijna te
lepathisch contact. Je hebt zo
veel vertrouwen in elkaar dat je
risico's durft nemen. Ik houd
niet van 'safe' spelen. Het is zo
als Miles Davis zei: 'Je moet niet
spelen wat je weet, je moet spe
len wat je niet weet'."
Roos (39) geeft les aan het Ko
ninklijk Conservatorium in Den
Haag en in Utrecht, nadat hij
tien jaar leraar was geweest in
Maastricht. Zijn eerste eigen le
raar was saxofonist Albert Belt
man, met wie hij nu in het
Dutch Jazz Orchestra speelt:
,Als jongetje van veertien
kwam ik bij hem. Toontje heeft
veel gevoel voor jazzmuziek,
wist hij. Ik wist dat niet, want
thuis luisterden ze niet naar
jazz. Ik vond de Beatles fantas
tisch en Jesus Christ Superstar.
Mijn Molukse vrienden in Al
phen aan den Rijn hebben me
laten luisteren naar fusion en
funky muziek. Ik wist niet eens
wat funk was."
Terwijl Roos nog op het conser
vatorium bij Ferdinand Povel
studeerde, kreeg hij al de Wes-
sel Ilcken-prijs. „Dat was een
cruciaal jaar", herinnert hij
zich. „Die prijs, mijn eerste
plaat, een tournee naar Italië.
Nu besef ik pas hoe bijzonder
het was." Eén van de hoogte
punten nu was de tocht met het
Dutch Jazz Orchestra naar
Amerika met het Billy Stray-
hom-project. Musicoloog Wal
ter van der Leur ontdekte
nieuw werk van de muzikale al
ter ego van Duke Ellington, de
band kreeg het uitvoeringsrecht
en de cd 'Portrait of a silk
thread' werd ook in Amerika
laaiend enthousiast ontvangen.
„Veertienduizend cd's ver
kocht", zegt Roos. „En een uit
nodiging in 1996 voor de Duke
Ellington Conference in Pitts
burgh. De familie Strayhorn op
de eerste rij, Mercedes Elling
ton, de kleindochter van Duke
erachter. Ze vonden het fantas
tisch dat wij de muziek van
Ome Billy speelden.
Op het North Sea Jazz Festival
is Roos met het orkest te horen
in een vergelijkbaar project,
muziek van de New York Im
pressionists. Van arrangeur
componist Gil Evans, bekend
van zijn werk met Miles Davis,
Toon Roos: „Het is zoals Miles Davis zei: 'Je moet niet spelen watje weetje moet spelen watje niet weet'." Foto: Hielco Kuipers
van Gerry Mulligan en George
Handy, een componist die in de
jaren veertig jazz en klassiek
combineerde. Met zijn collega
Birdwinnaars (onder anderen
John Engels, Cees Slinger en
Ack van Rooijen) speelt Roos
bovendien een 'tribute' aan de
kortgeleden gestorven pianist
Rob Madna. Madna stond aan
de wieg van de bop in het na
oorlogse Nederland. Hij koos
voor zijn vak als leraar (wiskun
de), speelde te weinig op de po
dia, maar koos ook in de mu
ziek bewust voor het onderwijs.
Roos: „Prachtige muziek
schreef hij. Als pianist had hij
een 'time' die niemand eve
naarde. We hebben een dub-
bel-cd gedaan met zijn werk,
het Rob Madna project 'Up
date'. Ze hebben tijden op hem
moeten inpraten, want wat
hem betreft hoefde geen enkele
cd."
Juli 2001: Roos speelt in de - in
middels verdwenen - Amster
damse jazzclub Pompoen en
ontdekt aan een tafeltje één van
zijn helden uit de fusionmu-
ziek, Walter Becker, gitarist van
Steely Dan. Becker bleef de hele
avond luisteren. En kwam de
volgende avond met zijn vrouw
terug. „I love your composi
tions", zei hij tegen Roos. „In
New York heb je zo veel saxofo
nisten die zo veel noten spelen
dat de noten hun betekenis ver
liezen. Jouw spel is prachtig."
Roos kreeg een mail van hem.
Een uitnodiging om iets te gaan
drinken. „En daar zaten we dan
opeens. Hij en zijn vrouw in
mijn auto op weg naa
huis in Woubrugge. Ee
die met Wayne Shortf
chael Brecker en Torn
heeft gespeeld. Schi
toch, zo'n held uit je jeuj
Jan Stenzaal - Dutch Ji
chestra o.l.v. John Ruoc<Ln
York Impressionists n* 18
Konitz (altsax) - Vandaa zc#
uur. Bird Winners Conc 'nojé
bute to Rob Madna - 2 slagi
18.00 uur. '3.'
>n:T
(nF<
muziek recensie
Ken Vos
Concert 3Now4. Gezien 10-07 in de
Burcht, Leiden.
Geheel buiten de reguliere program
mering van de Burcht om was een
jazzkwartet uit New Orleans naar Lei
den gehaald. Dat kan de matige pu-
blike belangstelling voor deze hier on
bekende formatie verklaren. De glo
balisering van de muziek kent ook
haar grenzen; New Orleans, ook be
kend als de stad waar de jazz is ont
staan, wordt nog steeds een specifiek
muzikaal karakter toegeschreven, als
of er binnen de Verenigde Staten nog
culturele grenzen bestaan. Daarom is
het des te interessanter als de leider
van 3Now4, contrabassist James Sin
gleton, als vierde lid van zijn groep
een in Keulen wonende Roemeense
saxofonist uitkiest.
Die typische kenmerken van de New
Orleans-muziek blijken wel degelijk
een rol te spelen. Zo hebben Singleton
en drummer Jeff Boudreaux die typi
sche ontspannen, bij vlagen traag ge
timede swing die je bij Europeanen
zelden hoort Opvallender is echter de
rol van Dave Easley die op een heuse
pedal-steel-gitaar speelt. Easley maakt
er door zijn vlotte attaque toch weer
een jazzinstrument van. Tenor- en so
praansaxofonist Simion past zich met
zijn lichtvoetige en goed gedoseerde
speelwijze aan het uitstekend inge
speelde trio aan.
De stukken van deze band zijn bijna
allemaal van eigen hand, meekaJ van
Singleton. De stilistische variatie is lek
ker groot en er wordt vrijelijk ver 7.4E
zen naar allerlei oudere en nieuw ley
vormen van de popmuziek. Due
Over het algemeen zijn de interpn emc
ties van een ernst en welgemee IVA
emotionaliteit die je in Nederland 16®
zo vaak hoort. In dat verband p *-ra
Sic
ook de compositorische bijdrage
Simion, een pakkende melodielijn
ritmisch kennelijk geïnspireerd is d
het station van Keulen Een popad
Caraïbisch aandoend stuk van Ea
brengt ook aangename verlich
tussen al die serieuze nummers. f(
Wet
3Now4 overtuigt in de eerste pl
door de ritmische samenhang en jm
biliteit, maar heeft ook veel te biefis B
qua harmonie en afwisseling in rim
groepsgeluid. Nicolas Simion was Nac
teren af en toe een vreemde een in Fl
02.'
Of
de bijt, maar zijn bijdragen geven
een interessant perspectief
spel van het vaste drietal.
rid 1
.00
londen/ap - Een zelfportret van Rembrandt dat 300 jaren verborgen
was onder lagen verf, is in het Londense veilinghuis Sotheby's ge
veild voor 10,1 miljoen euro. Het is het eerste zelfportret van Rem
brandt in ruim drie decennia dat onder de hamer ging. Rembrandt
schilderde het portret in 1634, toen hij 28 jaar was. Vrij snel daarna
schilderde één van zijn leerlingen er een portret van een Russische
aristrocraat overheen. Hij voorzag het gezicht van een grote rode
hoed, lang haar, oorbellen en een grote snor. Pas in de jaren dertig
van de vorige eeuw rees het vermoeden dat het schilderij wellicht
van de grote meester zelf was. Het schilderij, dat in maart nog te
zien was in het Rembrandt Huis in Amsterdam, werd pas een paar
jaar geleden definitief aan Rembrandt toegeschreven. Een Ameri
kaanse zakenman kocht het portret, dat Sotheby's had getaxeerd op
5,7 tot 7,1 miljoen euro.
Foto: EPA PHOTO/PA
den haag - Wijlen prinses Diana reïncarneert in
de nabije toekomst als een gemuteerde stripheld
in de maandelijkse uitgave van het Amerikaanse
blad Marvel's X-Statix. Diana duikt op in het ver
haal Di Another Day, waarin ze deel uitmaakt
van een team mutanten met superkracht De
schepping van de koninklijke stripheldin is be
doeld als een knipoog naar de wereld van de jet
set en de popcultuur, aldus uitgever Marvel Co
mics.
Volgens schrijver Peter Milligan is de prinses, die
zes jaar geleden omkwam bij een auto-ongeluk
in Parijs, geknipt voor de serie. „Zij is beroemd
om haar beroemdheid", zegt Milligan in een ver
klaring van Marvel. „Op het eerste gezicht lijkt ze
niet op de vliegende, onoverwinnelijke karakters
uit mijn strip, maar ze oefent vanuit haar graf de
zelfde soort krachten uit op de wereld. Dfekte
ziet ze er prachtig uit in haar nauws
pak."
De mutanten verschenen voor het eerst
in stripvorm. De groep van ongeveer eei giici
karakters, met namen als Anarchist, D,Ein
Dead Girl, staat bekend om zijn acties te
diging van de vrije wereld. De teamleder |wi
gekomen uit het brein van professor Chaj 18.
vier die mutant en mens in vrede naast el
leven, voeren regelmatig levensgevaarli
sies uit. Maar de X-Statix mutanten, one
de toekomst dus ook prinses Diana, hel
verborgen agenda, zegt Marvel-woon
Brian Reinert. „Ze zijn meer gëïnten
hun eigen bankrekening dan in het ri
de wereld."
[pt ic nnvprmiiHpliiL Wip kwam Hp Hpfinifipvp vprcip hnpwpl Hpfini- wa« nas nn ziin QfistP pf
den haag/gpd - Het is onvermijdelijk. Wie
zich met leven en werk van Theun de Vries
geconfronteerd ziet, wordt getroffen door
de overstelpende overvloed daarvan. Zowel
van zijn eigen levensjaren als van zijn boe
ken. De schrijver is nu 96 jaar oud en heeft
een lijst van 150 boektitels op zijn naam
staan. Achterin het Schrijversprentenboek
49 is de door Dick Zandbergen samenge
stelde bibliografie te vinden, een neerslag
van een schrijversleven. Bij zo'n lijst valt je
mond wijd open. Want naast de lijst van in
boekvorm gepubliceerd werk schreef De
Vries ook nog eens tientallen, mogelijk ook
honderden journalistieke en persoonlijke
bijdragen aan diverse bladen.
Op de tentoonstelling over Theun de Vries
die in het Letterkundig Museum te bezich
tigen is, valt te zien wat een gedreven en
bevlogen werkpaard de schrijver moet zijn.
Er is een speciale vitrine ingericht met de
manuscripten die ontstonden rond het in
1987 verschenen 'Baron', een tijdsbeeld
van 800 pagina's rond een acteur die in de
kringen van Molière verbleef. De vitrine
toont de werkwijze van de schrijver. Drie
kwart meter zogeheten boekdummy's is
helemaal gevuld met de handgeschreven
ontwerpen voor 'Baron'. De Vries beschreef
de rechterpagina's met het verhaal en zette
op de linkerpagina aantekeningen.
Die dummy's, die tezamen duizenden
bladzijden omvatten, vormden de basis
voor het zogenoemde typoschrift. Dat werd
met knip- en plakwerk herschikt en daarna
kwam de definitieve versie, hoewel defini
tief een misleidend woord is omdat De
Vries tot en met de drukproeven bleef her
schikken. Aan het eigenlijke schrijven ech
ter was meestal ook nog een lange periode
van onderzoek voorafgegaan. Je vraagt je af
hoe een man die zo'n bibliotheek bij elkaar
geschreven heeft ook nog de tijd kon vin
den om zo veel te lezen en te reizen.
De Vries behoort tot de kleine groep schrij
vers in ons land van wie de belangstellende
buitenstaander verbaasd opmerkt: 'leeft die
dan nog!'. De Vries is een legende. Zijn
naam is vooral verbonden aan de grote so
ciaal-realistische romans als 'Het geslacht
Wiarda' en 'Stiefmoeder Aarde', de kun
stenaarromans over Rembrandt en Spinoza
(de laatste onlangs nog opnieuw uitgege
ven), maar vooral natuurlijk door de ver
zetsroman over Hannie Schaft, 'Het meisje
met het rode haar'. Zijn lang volgehouden
engagement met Stalin en het sovjetcom
munisme bezorgde hem voorts een slechte
naam bij naoorlogse intellectuelen, waar
door hij in een geïsoleerde positie terecht
kwam, maar sympathie voor zijn werk en
werkdrift is altijd gebleven. De Vries heeft
ook altijd goed banden onderhouden met
andere schrijvers en dichters, ook al hingen
deze de klassenstrijd bepaald niet aan. Si
mon Vestdijk is één van hen.
Dat De Vries een tentoonstelling krijgt in
het Letterkundig Museum werd hoog tijd.
Waarom aan de schrijver, die al in 1963 de
P.C. Hooftprijs kreeg en die zo productief
was pas op zijn 96ste een 'overzichtsten
toonstelling' gewijd wordt, blijft giswerk.
Vermoedelijk is De Vries met zijn pas Iaat
afgezworen voorkeuren voor geharnast
communisme en zijn sociaal-realistische
verhaalkunst toch buiten de gezichtskring
van de elite terechtgekomen. Hoe het ook
zij, de expositie Vervolg je weg en laat de
lui maar dazen!' maakt nu ruimschoots
goed wat in het verleden achterwege bleef.
Niet in de laatste plaats omdat Theun de
Vries een nauwgezet archivaris blijkt van
zijn eigen werk. Heel veel, misschien zelfs
alles, heeft hij bewaard.
Uit de archieven duiken kleine kattenbelle
tjes op, briefjes aan zijn vriendin, gedicht
jes, verhaaltjes, schoolrapporten, aanteke
ningen, hele vroege publicaties in de Zon
dagsbode van de Doperse gemeente waar
toe het gezin De Vries in de Friese Wouden
behoorden.
De tentoonstelling in Het Letterkundig Mu
seum is niet alleen een portret van een be
vlogen werkpaard, maar ook van een self
made persoonlijkheid. Toch heeft De Vries
er nog wel eens aan getwijfeld of hij er goed
aan zou doen een academische titel te be
halen. Hij wilde bij Jan Romein afstuderen
en zelfs promoveren, maar Romein over
tuigde hem ervan dat uitgerekend hij dat
niet nodig had. Waarschijnlijk was de
schrijver er algauw achter gekomen. Zo'n
episch talent hoort niet thuis in de verga
derzalen van de academies!
De expositie 'Vervolg je weg en laat de lui maar dazen!' maakt ruimschoots goed wat in het verleden achterwege bleef: aandacht vof
de Vries. j|
Foto: WFA
