TOERISME
Oranienbaum na zestig jaar weer open
op de achterban^
Een rustige gezinsvakantie begint
ft
Tentoonstelling over huis van Oranje startsein voor langdurige restauratie slot
HOC 303
VRIJDAG 4 JULI 2003
REISBERICHTEN
Taalcursus
Vakantiegangers die op het laatste moment nog een paar
tige zinnen willen leren voor het land waar zij heengaan, k
nen dat via de telefoon doen. Het gaat om acht talen: Duits,
gels, Frans, Grieks, Italiaans, Spaans, Turks en Zweeds. Wie I
met 0648984808 kan ruim honderd veelgebruikte vakan
zinnen oefenen. Informatie: www.vakantietaal.nl
Valencia verkennen 'C
De Valencia Card, voorheen slechts een dag geldig, Is nu fl
beschikbaar voor twee of drie dagen. Dat maakt de kaart vo<
interessant voor toeristen die een aantal dagen in de Spaa
stad verblijven. De kaart geeft recht op onbeperkt gebruik
openbaar vervoer en korting bij toeristische attracties, waar
der musea. De tarieven zijn 6 euro (een dag), 10 euro (twee
gen) en 12 euro (drie dagen). Te koop bij hotels, WV's, openbf
vervoer, toeristische attracties en krantenkiosken. Meer irf
matie: tel. 0034-900 701818, www.turisvalancia.es
Q
VLM vaker op Londen
VML Airlines vliegt sinds 1 juli vaker tussen Rotterdam Alrj
en Londen City Airport. Het aantal dagelijkse retourvluch
wordt op dinsdag, woensdag en donderdag van vijf naar ze\
verhoogd en op maandag en vrijdag van vijf naar zes. Nieuv
een ochtendvlucht op zaterdag. Meer informatie:
www.vlm-airlines .com
Q Q
Luxe bungalowpark
Landal Greenparks heeft er een nieuw park bij. Vlak bij de
gisch/Franse grens is Village I' Eau d' Heure geopend. Het 51
park bestaat uit luxe accommodaties. De deels vrijstaande
deels geschakelde huisjes zijn voorzien van alle gemakken,
als een stoomdouchecabine, whirlpool, privé-sauna en va
wasmachine. Village l'Eau d'Heure ligt in Franstalig België,
km ten zuiden van Charleroi, aan een stuwmeer, waarop alle
vormen van watersport kunnen worden beoefend. Inform,
tel. 0900-8842 (0,20 p/m) ofwww.landal.nl
Q
Folklore op Fanp
Het Deense Waddeneiland Fan®, voor de kust van Esbjerg
Jutland, staat 11,12 en 13 juli weer in het teken van de 'Fann
kerdage'. Tijdens dit folklorefestival trekken de in klederdra
gestoken inwoners van het eiland in optocht door de stra Oi
van het plaatsje Nordby. Voorts zijn er folkloristische dansen
traditionele muziek. Een week later, op 20 juli, is een twe<
folkloristisch evenement op Fan® in het plaatsje S®nderho,
van de meest idyllische plaatsen van Denemarken, met tal 1
strogedekte huizen. Het plaatsje is beroemd door zijn eei
strogedekte huizen. Het plaatsje is beroemd door zijn eeuw
oude herberg, waar in een bijzondere ambiance gerechten
de streek worden geserveerd. Voor meer informatie:
1 geserveerd.
www.fanoe.nu
Q
Philadelphia in de lift
Het Amerikaanse Philadelphia en de staat Pennsylvania zijr
enkele jaren zeer actief op jacht naar buitenlandse toeristen,
met succes, want de stad boekt stijgende cijfers. Onlangs w
bekend dat Philadelphia in 2001 van de 21ste naar de veertiei
plaats is gestegen op de nationale ranglijst wat betreft het a
tal buitenlandse bezoekers. Het Philadelphia Convention V
tors Bureau startte tussen 1998 en 2001 campagnes in Frankr
Engeland, Duitsland en Italië. Nu is de tweede rase van de ca
pagne ingegaan, waarbij Nederland, Ierland en enkele stede
Zuid-Afrika aan bod komen. Onderdeel van de campagne is
nieuwe, ook Nederlandstalige website: www.pcvb.org
Q
Weekendje weg in Radisson SAS
De Radisson SAS Hotels lanceren voor de vierde maal het ttper
grarrtma The World of Experiences. De hotels in België (Brusfceu
Spa en Antwerpen) en Nederland (Amsterdam) komen met
ginele arrangementen voor een bijzonder weekendje weg,
als dagje kajakken, gastronomisch verwend worden in Brusfoge
maar ook parachutespringen of een Jaques Brelweekend. Info e
matie, tel. 00800-3333 3333 ofwww.radissonsas.com
REISBOEKEN&MACAZINES
Wandelen door Parijs met Phi-
lip Freriks moet een genot zijn.
De man kent zoveel intieme de
tails en weet daarover zo aan-
stekelijk te verhalen, datje heel
even voor de keuze staat: je
wandelt niet, of alleen met
hemT Overdreven natuurlijk,
maar ook in diens jongste boek
De Meridiaan van Parijs (Uit
geverij Conserve, 202 blz., 14
euro ISBN 90-5429-167-2) weet
Freriks ongelooflijk te boeien.
De auteur volgt het spoor van
de 135 'plaatjes' van Neder
lands kunstenaar Jan Dibbets.
Simpele bronzen herinnerings
tegels die als een onzichtbare
lijn dwars door Parijs in het
straatbeeld zijn verwerkt als
hommage aan de Franse 'uit
vinder' van de nulmeridiaan,
Frangois Arago.
Freriks ging op zoek naar die
135 tableaus - hoewel er in wer
kelijkheid 128 liggen. Maar de
zoektocht is natuurlijk alleen
maar een goede smoes van de
auteur om diens wonderbaarlij
ke weetjes en watjes van de
lichtstad aan de openbaarheid
prijs te geven. Freriks deed twee
dagen over de wandeling, maar
zelfs twee weken lijkt nog te
kort om alles wat hij aan de
hand van de tegels van Arago
over Parijs te melden heeft, zelf
te ervaren.
We blijven nog even in Parijs en
dwalen met dichter Guus Luij-
ters door Montmartre, de wijk
met het rijke, artistieke verle
den. Uiteraard aandacht voor
de dichters, schrijvers, schilders
en hun uitingen als Allais, Bru-
ant, Cros, Van Gogh, Picasso, le
Chat Noir en AvriL
Maar het boek Montmartre
heeft echt bestaan (uitgeverij
521, 231 blz., 16,50 euro, ISBN
90-76927-26-X) beschrijft voor
al 'de Grote Tijd' van Montmar
tre tussen 1870 en 1909. Luijters
besluit met een beschrijving
van een korte wandeling door
de wijk, die uit meer bestaat
dan het stukje tussen de Sacré
Coeur en Place du Tertre. Maar
de échte liefhebber wist dat na
tuurlijk al.
In de serie Wat&Hoe Reisgidsen
zijn dit jaar elf nieuwe (of ver
nieuwde) titels voorzien. Zo
verschenen in deze reeks on
langs Kreta en Marokko. De
gidsjes, gebaseerd op het 'spiral
guide'-concept (inderdaad met
ringband) zijn uit het Engels
vertaald.
Het succes van de boekjes zit
'm vooral in de consequent
overzichtelijke en vriendelijke
manier waarop stad, land of re
gio wordt gepresenteerd. Prak
tische informatie vloeit als van
zelf over in stukjes achter
grondinformatie en tussendoor
krijg je allerhande nuttige tips.
De stukjes, die lekker weg le
zen, bieden voldoende houvast
en sluiten af met adressen, prij
zen e.d. Kortom, als reiziger
heb je er in meerdere opzichten
wat aan.
Marokko (190 blz., 12,50 euro,
ISBN 90-215-3645-5) vertelt het
verhaal van Marrakech, neemt
ons mee langs de Atlantische
kust, bezoekt voor ons het
Noorden, beschrijft de keizerlij
ke steden en het Atlasgebergte
om tenslotte de lezer op een
aantal wandelingen en auto
tochten te vergasten.
Kreta (190 blz., 12,50 euro,
ISBN 90-215-3605-6) bevat,
naast uiteraard ook een ruim
algemeen deel, hoofdstukken
over Iraklion, centraal-Kreta,
Oost-Kreta, West-Kreta en
wordt ook afgesloten met tips
voor wandelingen en autotoch
ten.
Gerard Chel
a
door Gerard Chel
hu
ook in te pakken, samen met
wat bandjes vol sprookjes of fa
voriete liedjes. En wie liever
niet wil meegenieten, zorgt er
gewoon voor dat de cassettere
corder is uitgerust met een kop-
telefoontje.
Behalve spelen en luisteren kan
in de auto ook worden gete
kend of geschreven. Papier en
potloden nemen amper ruimte
in en staan garant voor flink
wat afleiding. Bovendien wordt
het tekenen extra interessant,
wanneer de kinderen worden
gestimuleerd om vast te leggen
wat ze onderweg hebben ge
zien.
Vertrouwd
Is het kind nog niet aan schrij
ven of tekenen toe, dan is een
toverblok heel geschikt. Het
gladstrijken en daarmee wegve
gen van de tekening is voor
peuters en kleuters vaak nog
boeiender dan het tekenen op
zich. Overigens voelt zo'n dreu
mes zich het meest op zijn ge
mak, wanneer hij zich omringd
weet door zijn vertrouwde
speeltjes. Veel van het speel
goed dat het kind thuis heeft,
zoals poppen, knuffels en plaat
jesboeken, kan gewoon worden
meegenomen.
Voor baby's hoeft doorgaans
ook niet veel extra's te worden
aangeschaft. Hooguit wat
speelvoorwerpjes die aan het
kinderzitje bevestigd kunnen
worden en bijvoorbeeld een
polsrammelaar, die de rammel-
bal kan vervangen.
Nu vormen al die spelmogelijk-
heden natuurlijk een goede af
leiding, maar het zou toch jam
mer zijn wanneer het kroost
niets meekreeg van de mooie
landschappen die onderweg
ïrko
l(*gen
eldtrn
worden gepasseerd. Doell<
uit het raampje staren is
al gauw saai. Met een goed 8
speelgoedcameraatje wort'
een stuk interessanter om
buiten te kijken en indrukkbrst
op te doen. Hetzelfde gek
een verrekijker.
Voor wat grotere kinderen
er in de speelgoedwinkels 1
echte camera's te koop, dii
eenvoudig te bedienen zijl
spelen met zo'n fototoestel
heeft bovendien het voordi
dat kinderen er gericht mt
ren kijken.
Om ruzie over de spulletji
voorkomen, is het verstan»
om voor alle kinderen, zei
ze elkaar qua leeftijd niet
ontlopen, hetzelfde soort
tjes mee te nemen. En om
bij elkaar te houden is het
bevelenswaardig hiervoor
aparte tas of rugzak mee te
men. Er bestaat zelfs een o|
bergsysteem dat aan de voifet
autostoelen kan worden be
De Stichting Speel Goed hi
tenslotte nog een goede tij
„Houdt wat buitenspeelgc
bijvoorbeeld een bal of een ai
ketspel, bij de hand en om"
breek de reis indien moge!
voor een spel waarbij alle lèi
maten moeten bewegen.'
laat het spel niet alleen
kinderen over, maar doe
volwassenen er aan mee.
de chauffeur, zodat die d;
weer fris en monter de reis
voortzetten.
eali;
1 voort le
De brochure Speelgoed
derweg is aan te vragen bij
Stichting Speel Goed Nederlku*
Antwoordnummer 46201,1
VC Amsterdam, tel: 020-
6100820.
'I
<*lgd
feuri
Moge
j'oger
Itórij
e^rs 1
4elle
kftn 1
vfrafr
it h
iinsp
ifüjk
eias r
efcn 'h
iponge
idtoor
ïlijun j
Ziin
e dr
eren
leer
h
door K'rtty van Gerven
Zes weken al werken twee res
taurateurs in een klein hoekje
van de grote zaal van slot Ora
nienbaum. Ze hebben inmid
dels een stukje originele wand
versiering van zeker 50x30 cen
timeter blootgelegd. Dat wil
zeggen dat het weer zichtbaar is
geworden onder de later aange
brachte verflagen. Daarna moet
de eigenlijke restauratie van de
wandpanelen beginnen. Ge-
duldsarbeit, zeggen de Duitsers.
Monnikenwerk.
„Eigenlijk weet je niet wat je het
eerste aan moet pakken", zegt
Birgit Klaut, beheerder van het
bescheiden museum. „De
meeste raamkozijnen stammen
uit de 17e eeuw en kijk hoe ver
rot ze zijn. Toch willen we ze
graag behouden." Hetzelfde
geldt voor de deuren, de pla
fonds, de wanden, de vloeren,
de trappen. Nog een geluk dat
het interieur niet al lang ge
sloopt is. „Direct na de oorlog
zaten hier vluchtelingen. Geluk
kig heel kort, want oudere in
woners weten zich te herinne
ren hoe meubilair werd ver
brand om het warm te krijgen."
Het slot was lange tijd niet voor
publiek toegankelijk. Dat is ver
anderd. Na zestig jaar is Ora
nienbaum weer open. „De dui
zenden toeristen die hier ko
men, onder wie vele Nederlan
ders, kunnen we eindelijk een
blik gunnen in een stukje Ne
derland." Een beperkte blik wel
Slot Oranienbaum. Foto's: GPD/Roland de Bruin
te verstaan, want de restauratie
is zoals gezegd net begonnen
en duurt vermoedelijk een jaar
of tien. Helemaal in originele
stijl kan het slot niet worden te
ruggebracht, mede omdat van
de oorspronkelijke huisraad
weinig meer over is. „Heeft de
familie onderling verdeeld toen
zij het slot verliet."
Over de kleur van de gevel
wordt nog gesteggeld. Die is nu
een soort oranje, maar was oor
spronkelijk wit met grijs. Omdat
tijdens de werkzaamheden de
rondleidingen in de zomer
doorgaan kunnen bezoekers
met eigen ogen zien hoe de res
tauratie verloopt.
In 1683 gaf Henriëtte Catharina
Het stadje Oranienbaum en het gelijknamige slot liggen iets
ten zuidoosten van Dessau in de driehoek Berlijn, Magde
burg, Leipzig in de deelstaat Saksen-Anhalt. Oranienbaum
maakt deel uit van de Oranjeroute, een tocht langs vele mar
kante steden in Nederland en Duitsland die een relatie heb
ben met ons koningshuis. Bij de meeste VWs en het Duits
Verkeersbureau in ons land is een speciaal routeboek te krij
gen. Info: 020-6978066, email duitsland@d-z-t.com, ww-
w.oranjeroute.nl;
Tot en met 24 augustus is er de tentoonstelling 'Oranien-
baum-Huis van Oranje' te bewonderen. Open: dagelijks van
tien tot zes uur, entree 6 euro (vohv), overigen 4,50 euro. Om
half elf en half drie rondleidingen (1 euro p.p.). e-maöl
schloss-oranienbaum@ksdw.de, www.gartenreich.com. Van
24/8 tot 6/9 zijn slot en museum dicht, daarna weer dagelijks
open tot 31 oktober. Entree dan 4,50 euro (vohv) en 2,50 euro
(overigen). Daarna is het tot maart volgend jaar gesloten.
van Oranje-Nassau opdracht
aan bouwmeester Comelis
Ryckwaert in het toenmalige
Nischwitz nabij Dessau een zo
merresidentie te bouwen. Ge
heel in Nederlandse barokstijl.
Ook de tuinen werden in eerste
instantie volgens Hollandse in
zichten aangelegd, inclusief de
zelfde springbron als bij paleis
't Loo. Kenners menen dat Ora
nienbaum veel weg heeft van
slot Zeist.
Voor inrichting en aankleding
deed Henriëtte eveneens een
beroep op Nederlandse vaklie
den en materialen. Zo werden
recent in de theesalon delen
van een in ons land vervaardig
de met goud bedrukte leren
wandbekleding gevonden. Ze
worden nu in oude staat her
steld. En in de zomer-eetzaal in
de kelder bleken alle wanden
en gewelven bedekt met Delfts
blauwe tegeltjes.
In dezelfde periode werd de
naam van het dorp veranderd
in Oranienbaum, verrees op het
marktplein een Oranjeboom
met negen sinaasappels, het
aantal kinderen van Henriëtte
symboliserend, en werden óok
daar steeds meer Hollandse in
vloeden zichtbaar, zoals dijken
om het stadje tegen het wassen
de water van de Elbe te be
schermen.
Latere bewoners van het slot
voerden diverse veranderingen
door, waardoor residentie en
park een meer classicistisch en
neogotisch karakter kregen. Zo
van Oranje-Nassau voor uitster
ven werd behoed.
Net na de Eerste Wereldoorlog
deden nazaten van de Anhalts
het slot en park over aan de
staat. En na de val van de muur,
in 1989, mag een stichting het
beheren als onderdeel van het
veel grotere parkgebied Des-
sau/Wörlitz, dat in 2000 door
de Unesco tot 'werelderfgoed'
werd verklaard.
Tot 24 augustus is de tentoon
stelling 'Oranienbaum - Huis
van Oranje' ingericht. Aan de
hand van vele tientallen teke
ningen, schilderijen en andere
grafische voorstellingen wordt
500 jaar Oranjedynastie vanaf
Willem van Oranje tot en met
koningin Beatrix in beeld ge
bracht.
De Stichting Dessau/Wörlitz,
die zich om de renovatie be
kommert, heeft zich al verze
kerd van koninklijke steun. Be
halve bondspresident Rau heeft
ook koningin Beatrix zich opge
worpen als 'beschermheilige'
van de restauratie. Te zijner tijd
mogen zij, of hun opvolgers, de
werkzaamheden op feestelijke
wijze afsluiten.
De stichting ziet de heropening
van Oranienbaum als een mijl
paal. Niet alleen omdat na zes
tig jaar toegang wordt verschaft
tot een stukje Nederlandse cul
tuur in Saksen-Anhalt. „Wij ho
pen dat het slot, in de nabijheid
van hoofdstad Berlijn, uitgroeit
tot een belangrijk Nederlands-
Duits cultuurcentrum."
„Zijn we er al?" „Hoe lang moe
ten we nog?" De grens hoeft
nog niet eens in zicht te zijn of
in menige auto op weg naar de
vakantiebestemming klinken
deze vragen al vanaf de achter
bank. Voor ouders het teken dat
de verveling bij hun kroost be
gint toe te slaan. Wie de reste
rende uren rustig wil doorko
men, kan er maar beter voor
zorgen dat de kinderen zich tij
dens de reis vermaken.
Er zijn kinderen die uren in stil
te kunnen genieten van het uit
zicht op de snelweg. Maar die
moet je wel met een lantaarntje
zoeken. De meeste kinderen, en
vooral kleintjes, vervelen zich
binnen de kortste keren en
gaan op zoek naar afleiding.
Bestaat die uit niets anders dan
het tellen van kilometerpaaltjes,
dan helpen na verloop van tijd
zelfs handen vol snoep niet
meer om ze rustig te houden.
Nu kun je je nog zo op de va
kantie verheugen, maar wan
neer de reis al begint met hom
meles, dan valt het niet mee om
de stemming erin te houden.
Bovendien zijn dreinende kin
deren het laatste waar een be
stuurder op zit te wachten. Ze
maken het rijden immers extra
vermoeiend en leiden de aan
dacht van het verkeer af, met
alle gevaren van dien.
Moeilijk hoeft het niet te zijn
om kinderen tijdens de reis be
zig te houden. Het vergt alleen
een goede voorbereiding. En
dat betekent: spelletjes inpak
ken voor onderweg. Niet in de
kofferbakrmaatond_erhandbe-
reik of in de handbagage, want
kinderen vervelen zich ook in
een trein, bus of vliegtuig.
rr~
Koningin Beatrix en de Duitse
bondspresident Rau hebben zich
persoonlijk opgeworpen als 'be
schermheiligen' van Oranien
baum. Ooit zomerresidentie van
Henriette Catharina van Oranje-
Nassau in Saksen-Anhalt De
opening van een tentoonstelling
over het Huis van Oranje eerder
deze maand door deelstaatspre
sident Wolfgang Böhmer en de
Nederlandse ambassadeur Nico
van Dam, betekende de symboli
sche start van een minimaal tien
jaar durende restauratie van het
slot.
Vanaf het achterbordes had Henriëtte Catharina van Oranje-Nassau
dit uitzicht over haar tuin.
werd de ophaalbrug uit Hen-
riëtte's tijd vervangen door een
vaste brug. En een deel van de
Hollandse tuin werd een Chi
nees-Engels eilandenrijk met
een niet te bezichtigen theehuis
en een 27 meter hoge pagode.
En nu, 320 jaar nadat Henriëtte
met de bouw begon, start een
nieuwe episode in het leven van
Oranienbaum. In het lege,
slecht onderhouden gebouw,
met gaten in de vloer, vellen aan
de wand, wit gekalkte trapleu
ningen, half bepleisterde pla
fonds en dichtgemetselde deur
openingen, verrijst langzaam
maar zeker de glorie van weleer.
Het bescheiden museum krijgt
straks in een inmiddels opge
knapt cavaleriehuis onderdak
en de bedoeling is dat in een
van de voormalige paardenstal
len en dienstwoningen een
soort 'Holland Huis' wordt ge
vestigd waar Nederlandse pro
ducten worden verkocht en
kunnen worden genuttigd.
Henriëtte Catharina van Oranje-
Nassau was een kleinkind van
Stadhouder Willem I van Oran
je, beter bekend als Willem de
Zwijger. Evenals haar drie zus
ters trouwde zij met een Duitse
vorst: Johann Georg II von An-
halt-Dessau. Hun dochter Hen
riëtte Amalia trouwde met haar
neef Heinrich Kasimir. Uit dit
huwelijk kwam Johan Willem
Friso voort waarmee het huis
gaat, staat de gameboy ook garant
Omdat de speelruimte tijdens
de reis doorgaans beperkt is en
onverwachte bewegingen al
gauw roet in het eten gooien,
adviseert de Stichting Speel
Goed Nederland om te kiezen
voor speciale reisspellen. Ze
hebben doorgaans een zodanig
formaat dat ze makkelijk op
schoot passen, bestaan uit zo
min mogelijk losse onderdelen
en zijn meestal geschikt voor
slechts één of twee spelers.
1 1 L
voor vele uren rust op de achterbank. Foto: GPD/PR
Heel wat bekende (bord) spellen
zijn speciaal voor dit doel in
klein formaat uitgevoerd. De
pionnen 'plakken' met mag
neetjes aan het bord vast of
worden daar met pinnetjes in
vastgezet, zodat je bij een plot
selinge uitwijkmanoeuvre niet
bang hoeft te zijn dat de spellen
in het rond vliegen.
Ideaal voor onderweg zijn de
computer en gameboyspelle
tjes. Een kind kan zich er in zijn
eentje vaak uren mee vermaken
en sommige zijn nog educatief
ook. Het is wel zaak bij de aan
schaf erop te letten dat het ge
luid kan worden uitgezet. Ook
nieuwe strips, kindertijdschrif
ten, een voorraadje bibliotheek
boeken en een leuk of span
nend voorleesboek kunnen
voor uren rust zorgen.
Voor wie ergens in huis nog een
cassetterecorder heeft liggen,
valt het te overwegen om deze
