KUNST CULTUUR
'Wereldfaam geen doel op zich'
Rowling verdient de Nobelprijs voor fantasie
De Nora van nu if1
tot schieten in sta
Farce
Majeure
eenmalig
bijeen
Wit-Russische schrijvi
Vasil Bykov overleden^
TIG scoort met luchti'
Playback-parodie
dinsdag 24 JUNI 2OO3
Sertab ziet na songfestival talloze deuren opengaan
Pamela Anderson in 'Stripperel-
la'. Foto: Reuters
Pamela als
stripperella
tos angeles - Voormalig Bay-
watch-ster Pamela Anderson
verschijnt binnenkort als strip
pende tekenfilmheldin in de se
rie 'Stripperella'. Wel heeft An
derson als voorwaarde gesteld
dat haar alter ego - 'Secret
Agent 69' - niet volledig uit de
kleren gaat. Hoewel 'Stripperel
la' bol staat van de seksuele
toespelingen, beweert de Bay-
watch-ster dat de serie ook voor
jongeren geschikt is. Of de serie
ook op de Nederlandse televisie
te zien zal zijn, is niet bekend.
Archief naar
Theater Instituut
Amsterdam - Het Nederlands
Theater Instituut heeft het ar
chief van regisseur Carel Briels
(1916-1983) gekregen van diens
zoon. Briels werd wel 'de Ne
derlandse Cecil B. de Mille' ge
noemd. Hij werd zeer bekend
door het organiseren van groot
schalige openluchtspelen zoals
in 1946 'Het drama der bezet
ting' in het Olympisch Stadion
in Amsterdam. In 1963 organi
seerde Briels de nationale ma
nifestatie Voor en na Water
loo', ter gelegenheid van het
150-jarig bestaan van het Ko
ninkrijk. Dat werd een flop die
zijn naam langdurige schade
bracht. Briels was ook betrok
ken bij de feestelijkheden ter
gelegenheid van het huwelijk
van prins Rainier van Monaco
met prinses Gracia (1956) en
herstelde in 1974 de traditie om
de Gijsbreght van Aemstel in
Amsterdam op te voeren.
Schilderij Schiele
voor 18 miljoen
londen - Het schilderij
'Krumauer Landschaft' van de
Oostenrijkse expressionistische
kunstenaar Egon Schiele, dat 65
jaar geleden door de nazi's was
gestolen, is bij Sotheby's in
Londen voor 18,3 miljoen euro
verkocht. De anonieme koper
bracht zijn bod telefonisch uit.
Sotheby's had verwacht dat het
kunstwerk ongeveer 9 miljoen
euro zou opbrengen. Schiele
maakte 'Kmmauer Landschaft'
in 1916 en verkocht het aan de
joodse textielmagnaat Willy
Hellmann in Wenen. De nazi's
stalen het werk in 1938. Een ga
lerie in Linz zorgde er eerder dit
jaar voor dat het werk weer in
eigendom van de erfgenamen
van Hellmann kwam.
Soul II Soul op
World Port Jazz
Rotterdam - Billy Preston, Soul
II Soul, Barbara Hendricks en
Incognito zijn de publiekstrek
kers tijdens het World Port Jazz
Festival in Rotterdam. Het mu
ziekevenement vindt vrijdag 27
en zaterdag 28 juni plaats op de
Kop van Zuid. Tijdens de derde
editie van het festival treden op
zes podia veertig artiesten uit
de jazz-, soul- en funkwereld
op. Omara Portuando van de
Buena Vista Social Club komt
met een veertien man sterke
band uit Cuba. Van Nederland
se bodem is U-Tum, bestaande
uit studenten van het Rotter
damse conservatorium. Jazzex-
pert Jules Deelder is dj.
door Hanneke van den Berg
Amsterdam - Het was een dave
rende verrassing voor de fans
van het Eurovisie Songfestival.
Turkije won. Voor de eerste keer
in de geschiedenis van het fes
tijn mocht een Turkse zangeres
voor de tweede keer het podium
op. Het duizelt winnares Sertab
nog steeds. „In Turkije ben ik een
grote ster, maar ik had geen idee
of de rest van Europa ook op mij
zat te wachten." Bang om een
eendagsvlieg te worden, toch
het lot van de meeste winnaars
in de afgelopen jaren, is ze niet.
„Nee hoor, jullie zijn nog lang
niet van me af."
Het had allemaal ook heel an
ders kunnen lopen met Sertab.
Ze volgde de opera-opleiding
aan het conservatorium en
dacht aanvankelijk ook in die
richting verder te gaan. Maar
tijdens haar studie kreeg de in
teresse in popmuziek toch de
overhand. Haar eerste album,
dat in 1992 in eigen land ver
scheen, bevatte dan ook alleen
popliedjes. „Wel met een klas
sieke inslag hoor, want dat krijg
je er toch nooit echt uit als je je
daar zo lang in hebt verdiept.
Maar echt puur klassiek heb ik
daarna nooit meer gedaan.''
Sertab had een gemakkelijke
start in haar carrière, vindt ze
zelf. „Ik begon als achtergrond
zangeres bij Sezen Atsu, een be
kende zangeres in Turkije die
ook producer is. Zij produceer
de mijn eerste plaat Daarna
ging het snel bergopwaarts."
Inmiddels heeft ze vijf albums
uitgebracht die in totaal zo'n
vier miljoen keer over de toon
bank zijn gegaan. In eigen land
is ze dan ook met recht een su
perster.
De meeste gevierde artiesten
piekeren er tegenwoordig niet
meer over om mee te doen aan
het Eurovisie Songfestival, om
dat het vernederend is om laag
te eindigen bij een wedstrijd die
lang niet meer zo'n groot aan
zien heeft als vroeger. Sertab
was daar niet bang voor. „Na
tuurlijk was de druk in eigen
land groot Iedereen was erg ge
strest in de band omdat men
zoveel van ons verwachtte.
Maar ik kijk nooit echt ver voor
uit, laat alles gewoon op me af
komen en volg mijn gevoeL Ik
Sertab: „Ik denk niet dat ik had gewonnen als ik in het Turks had gezongen." Publiciteitsfoto
had zin om mee te doen aan dit
festival en had een liedje ge
schreven dat naar mijn idee een
mooie mix was tussen traditio
nele en moderne muziek. Dat
het in het Engels gezongen kon
worden heeft ook erg geholpen.
Want ik weet zeker dat we in
het verleden vaak weinig pun
ten kregen omdat simpelweg
niemand onze liedjes verstond.
Ik denk dat ik zelf ook niet had
gewonnen als ik het in het
Turks had gezongen."
Ofschoon niet iedereen het met
haar eens zal zijn, vindt Sertab
dat het niveau van de liedjes dit
keer erg hoog lag. „Veel landen,
zoals België en Rusland, durf
den echt hun nek uit te steken
met heel aparte liedjes. Einde
lijk waren er eens niet zoveel
conservatieve Abba-klonen, wat
vaak toch een garantie was voor
een plaats bij de eerste vijf. De
artiesten waagden zich weer
eens aan iets aparts. Het was
erg leuk daar tussen te staan.
Om er zeker van te zijn dat de
Europeanen haar voorlopig niet
zullen vergeten, heeft de pla
tenmaatschappij in allerijl een
eerste album op de markt ge
bracht. „Het is een soort 'best
of Sertab' met de hoogtepunten
van mijn vorige albums, alle
maal in het Turks dus, plus het
songfestivalliedje. In september
volgt er dan een heel nieuw al
bum met daarop alleen Engels
talige popsongs. Deze eerste
plaat is een soort kennisma
king, zeg maar."
Kan ze er met haar mix van
prachtige, bijna fado-achtige
traditionele liedjes en popnum
mers voor zorgen dat de Euro
peanen zich massaal op de
Turkse muziek gaan storten?
„Geen flauw idee. Ik denk in
derdaad dat sommige mensen
mijn album nu kopen omdat ik
het songfestival heb gewonnen.
Het opent ongetwijfeld vele
deuren die anders gesloten wa
ren gebleven. Veel muzieklief
hebbers komen nu in ieder ge
val een keer in aanraking met
Turkse muziek. Of dat blijvend
is weet ik niet, maar dat ga ik
me ook niet afvragen. Dan leg
ik een ongezonde druk op me
zelf en ik wil er wel plezier in
blijven hebben. Om diezelfde
reden streef ik niet naar wereld
faam. Als ik internationaal
doorbreek in Europa is dat heel
mooi, maar het is geen doel op
zich. Ik hou van mijn muziek
en van zingen, en zolang ik
vaak kan optreden voor publiek
vind ik het prima. Wereldbe
roemd worden is daarvoor geen
vereiste."
Om diezelfde reden zal ze ook
nooit compromissen sluiten
waar ze zich niet lekker bij
voelt. „Natuurlijk zal een pla
tenmaatschappij mij van alles
voorstellen in de hoop dat het
de verkoop bevordert, maar ik
kan echt wel nee zeggen als het
me niet zint. Dat zullen ze nog
wel merken."
den haag - Henk van der Horst,
Fred Benavente, Ted de Braak en
Jan Fillikers (van links naar
rechts) in de Koninklijke
Schouwburg in Den Haag. In het
kader van de Big Night of Come
dy komen de heren van het
roemruchte satirische televisie
programma Farce Majeure nog
een keer bijeen. Morgenavond,
de openingsdag van het festival,
geeft het viertal twee voorstel
lingen. Het is voor het eerst
sinds 1986 dat de groep weer op
treedt. Foto: GPD/Phil Nijhuis
kinderboek recensie
René van der Velden
'Harry Potter and the Order of the
Phoenix", door J.K. Rowling, Uitgeverij
Bloomsbury, 766 blz. Prijs 29,95 euro-
De vraag of alle ophef rond de
lancering van Harry Potter 5 te
recht is, is voer voor marketing
deskundigen. De vraag of Harry
Potter 5 een goed (kinder)boek
is, moet met een volmondig 'ja!'
worden beantwoord. 'Harry
Potter and the Order of the
Phoenix' is een van de span
nendste kinderboeken ooit ge
schreven en kan worden bijge
zet in de eregalerij van de
grootste klassieken (Alice in
Wonderland, Alleen op de we
reld). Het kan ook de vergelij
king met het beste werk van
Roald Dahl glansrijk doorstaan.
Wat als eerste opvalt aan het nu
al wereldberoemde deel 5 is de
ongelooflijke dikte van het
boek. Voor de eerste twee delen
wist J.K Rowling nog ruim on
der de 300 bladzijden te blijven,
het derde ging daar net over
heen en het vierde werd een pil
van 547 pagina's. Het langver
wachte deel 5 telt maar liefst
766 bladzijden en dat is veel,
erg veel, voor een kinderboek.
De term kinderboek wordt in
deze succesvolle reeks steeds
betrekkelijker. Vanaf deel 1
weet Potter al miljoenen vol
wassen lezers aan zich te bin
den. En de kinderen die vanaf
het begin Potter lezen, zijn in
middels met Harry meege
groeid. De bebrilde hoofdper
soon - 11 jaar in deel 1 - is in
middels 15 en beleeft zijn vijfde
jaar op Zweinstein, de Hoge
school voor Hekserij en Hocus
Pocus.
Een ander belangrijk feit dat
grote invloed heeft op het lezen
en meeleven met Potter en de
zijnen is dat er inmiddels twee
Potterfilms zijn verschenen.
Hoewel Rowling haar magische
wereld vrij expliciet beschrijft,
bleef er toch altijd ruimte over
voor eigen invulling. Elke lezer
is immers de regisseur van zijn
eigen film. Die ruimte is nu gro
tendeels weg. De personages,
het schoolgebouw, de uilen, de
zwerkbalwedstrijden, alles is in
gevuld door die twee films. Ne
derlandse lezers krijgen zelfs re
gelmatig premier Balkenende
op hun netvlies en dat doet de
leesvreugde natuurlijk geen
goed.
Beide 'nadelen' - zowel de dikte
als de filmbeelden - vallen ge
heel in het niet bij het lezen van
deze nieuwste Potterpil. Als er
een Nobelprijs voor fantasie be
stond, heeft J.K Rowling op dit
moment de beste papieren. In
een snelle, doeltreffende stijl
beschrijft ze de nieuwe avontu
ren van Harry en zijn klasgeno
ten HermeÜen en Ron. Ze pre
senteert nieuwe personages en
nieuwe onthullingen over haar
magische wereld. Hoewel het
procédé van elk Potterboek in
grote lijnen hetzelfde is, is ook
deel 5 weer van begin tot eind
superspannend en verschaft
het een ongelooflijk leesplezier.
Had Rowling in vorige vervolg
delen nog wel eens de irritante
gewoonte om-in-het begin te
veel uit te leggen voor nieuwko
mers, in deel 5 gaat ze ervan uit
dat haar lezers goed bij de les
zijn. Daarom zit de spanning er
al meteen in als Harry en zijn
neef Dirk in de buurt van hun
duffe Ligusterlaan belaagd wor
den door twee Dementors, ge
vangenisbewakers die alle vro
lijkheid en geluk weghalen bij
hun slachtoffers. Hoewel het
begin van een Potterboek -
Harry logeert dan in de zomer
vakanties bij zijn oom en tante
Duffeling - altijd vermakelijk is,
wordt hij gelukkig al snel opge
haald door de Orde van de Fe-
nix - een groep Anti Voldemort-
activisten -, klaar voor nieuwe
avonturen.
De inhoud van een Potterboek
is altijd een gevoelig punt. Die
is namelijk geheim, om de
spanning erin te houden. Dege
nen die deze ongeschreven re
gel respecteren, stoppen nu
met lezen. Maar voor liefheb-
moskou/ANP - De beroemde
Wit-Russische schrijver Vasil
Bykov is zondag op 79-jarige
leeftijd in Minsk overleden. Dat
heeft de familie van de schrij
ver, die was genomineerd voor
de Nobelprijs voor Literatuur,
meegedeeld. Zijn werk werd in
meer dan vijftig talen vertaald.
Bykov ging tijdens de Tweede
Wereldoorlog als vrijwilliger
naar het front en begon in 1955
met het schrijven van oorlogs
verhalen. Met 'Tretja raketa'
(De derde raket) kreeg hij in
1962 bekendheid. Met 'Sotni-
kov' en 'Alpine Ballad' kreeg hij
wereldwijd erkenning. Hij kreeg
vele literaire prijzen.
Bykov was een van de eerste
schrijvers in de toenmalige Sov
jetunie die ongezouten kritiek
leverden op de gang van zaken
binnen het Sovjetleger. Na het
Rc
uiteenvallen van de Sovjiwe
trok hij ook fel van leer tej fad
Wit-Russische pre ïati
Loekasjenko. Bykov werd
om wel de Soltzjenitsyin
Wit-Rusland genoemd,
sandr Soltzjenitsyn wei gf
1974 uit de Sovjetunie v<
nen wegens zijn kritische en
ding jegens de machthebfe [00
het Kremlin. KK1
Bykov woonde onder m ziji
Finland en Duitsland. Iriegii
vluchtte hij op 76-jarige 1 ind
vanuit Wit-Rusland samejGir
zijn vrouw naar Duitslanden
dat de autoriteiten zware 00
op hem uitoefenden. Na eei
gen zeggen stond hij onde eei
manent toezicht van de jij e
Russische veiligheidsdiei lers
brachten de door de ovcor
gecontroleerde media nej tee
verhalen over hem. rha
theater recensie
Max Smith
Voorstelling'Nora' van Ibsen. Regie
Thomas Ostermeler. Gezelschap:
Schabühne am Lehniner Platz in Berlijn.
Gezien. 20/6 (Holland Festival),
Stadsschouwburg, Amsterdam.
In Ibsens originele versie van
'Nora' uit 1879 blijft aan het
eind de vraag onbeantwoord of
de titelfiguur voor altijd haar
gezin in de steek laat. In de re
gie van de 34-jarige Thomas
Ostermeier bij het Berlijnse
Schaubühne am Lehniner Platz
is er geen twijfel mogelijk: Nora
schiet haar man dood. In de
slotscène zit ze roerloos bij de
afgesloten voordeur van haar
riante woning, waarvan de me
tershoge gevel als een definitie
ve scheidsmuur het verleden
afsluit. Terwijl de song 'I don't
love you anymore' van Annie
Lennox weerklinkt, voel je de
vertwijfeling met haar mee. De
ongestelde vraag 'hoe nu ver
der?' dringt zich benauwend
op.
De roem is deze enscenering
inmiddels reeds vooruitge
sneld. Niet alleen vanwege de
juichende recensies. Op het
jongste Berliner Theatertreffen
behoorde 'Nora' tot de tien
béste producties. Elk Europees
theaterfestival hengelt naar de
ze voorstelling.
Passend bij de huidige tijd be
schouwen in deze interpretatie
Nora (Anne Tismer) en haar
man, de advocaat Helmer, (Jörg
Hartmann) materiële welvaart
en maatschappelijk aanzien als
het hoogste goed. Wanneer
Helmer tot bankdirecteur is ge
promoveerd, roepen beiden bij
voortduring uit hoe gelukkig ze
zijn. In haar gelukzaligheid gaat
Nora zich te buiten aan het ko
pen van dure cadeaus voor
manlief en kroost. En Helmer is
als een kind zo blij constant in
de weer met zijn laptop en mo
biele telefoon. Die lachwekken
de uitgelatenheid tonen ze in
opzettelijk naar kluchtig nei
gend spel.
De euforie van kijk-eens-hoe-
goed-we-het-hebben spreekt
overduidelijk uit de luxe van
hun appartement met open
trapjes naar de diverse woon
vertrekken, ingericht met exclu
sieve designmeubels en een
metersgroot aquarium. Dat No-
ra in dit architectonisch schitte
rend 'poppenhuisje' als efek(
geerlijk en aanhankelijk Hat S
poppetje in alles haarlapp
moet behagen, dat neeckv
zelfs als geëmancipeerde javo
in ruil voor al die weeldlitsl;
lief. b. D
Beiden zijn dermate ofwe
voorspoed gefixeerd, dat jut
per oog hebben voor de
van anderen. Zoals
vriende arts (Lars EidingjC
snel aan aids zal
Laat staan voor een oni
schikte van Helmer,
overmaat van ramp door
is ontslagen. Daarom ch4 Al
deze man Nora. Hij be
over bewijsmateriaal da«ter
vroeger middels valsheidleve
schrifte geld heeft geleenp vo
bedrag had ze nodig Os de
zwaar overwerkte Helirti. D
een kostbare medische fcavoi
deling van de dood te kjekk
redden. Deze daad uitpOe
voor hem heeft ze altijd gste<
gehouden. ïnin
Wanneer Helmer doaitzii
chantage alsnog achter dde 7
toedracht komt, ontsteekjt de
blinde woede tegen Nó, de
zijn egoïsme komt daarbn er
boven. Het meest erge vielf 5
dat het voortaan gedaan
zijn lucratieve carrière. 1
regie gebruikt Thomas
meier deze scène als ee
wijzing naar de tegenwcjgf
verslechterende econol
situatie, waarin met najWii
welvarenden haast panistndsi
geren op de mogelijkhe oeft
ook zij van de ene op de tfdo<
dag hun goed betaald®lbo
kwijt kunnen raken. ir bli
Nora komt na deze uitbeKN
tot de onverdraaglijke avolg
cheling dat zij al die tij (Wot
Helmer is gebruikt. LiejDran
eerder uit peilloze ontrednaaj
met zelfmoordplannen iden.
nu richt ze tot op de bodttean
haar ziel beschadigd het|ralifi
op Helmer en doodt z£slei
met ettelijke schoten. Dran
De waarde van de voortl uit
is dat de universele them aan
dit bijna 150 jaar oudeipele
zo treffend zijn geactuaogo
dat je er de tekortkomin
de mentaliteit van nu oJjj jj
in onderkent. Ostermeiei^ I
tiseert ze zowel met hetyg
van de humor als n
strengheid van een ojetie*
opponent. Tegelijkertijdlster;
hij er een spannende vdtst v
ling van, zelfs ook voor dct toe
die het verhaal van a tot e-bel
z kennen. nt-Et
te2-
olorr
Malee
Ifinali
bers van het bekende tipje van
de sluier de volgende gebeurte
nissen uit de 38 hoofdstukken:
Harry wordt in zijn vijfde jaar
op Zweinstein gepasseerd als
klassenoudste én als aanvoer
der van het zwerkbalteam.
De puberende Harry 'worstelt'
met zijn eerste verliefdheid. Er
komt een nieuwe, vrouwelijke
professor Verweer tegen Zwarte
Kunsten. Professor Perkamen-
tus neemt Harry in vertrouwen
omtrent zijn verleden en dat
van zijn vermoorde ouders.
Lord Voldemort - de verper
soonlijking van het kwaad -
keert deze keer terug door bezit
te nemen van Harry. En ja, er
gaat iemand dood uit de intie
me kring rond Harry Potter. Be
reid je niet voor op het ergste;
het is niet een van de kinderen.
Maar verder mondje dicht...
theater recensie
Wijnand Zeilstra
Voorstelling: 'Roem van korte duur",
komedie van Trudy van der Bijl door
toneelvereniging TIG. Spel: Ton
Barnhoom, Corry van Doorn, Gerard Bik,
Lidia Meunier e.a. Regie: John Donders.
Gezien: 23/6, schouwburg, Leiden.
John Travolta en Olivia Newton
John op het programmaboekje
van de Leidse groep TIG! Daar
moet iets achter zitten. En dat
blijkt - in 'Roem van korte duur'
draait alles om het playbacken
van dit beroemde filmduo.
Aanvankelijk zouden de doch
ter van tweedehandshandelaar
Jacob en de zoon van buurman
Nol meedoen aan de show van
Henny Huisman. Het ideetje
was vooral van de ouders af
komstig. Zij projecteerden
daarmee heimelijk hun eigen
wens op de jongere generatie.
Zoon en dochter laten zich
overtuigen; natuurlijk halen ze
een finaleplaats. Maar dan ont
staat een groot probleem: ze
krijgen de mazelen.
Nood breekt wétten.
jakAG -
buurvrouw Gees zijn <§alste
niet meer 'piep', een icatie
plaats laten ze niet zo n*04 bi
pen en ze nemen de placet L
hun kinderen in. Een etfe ui
steunt hen, de meesten Bepl<
ren hen voor gek. leden»11 m
het buurtwinkeltje in- iOrar
loopt, bemoeit zich lijdte
Hoogtepunt is het i^en
waarop de 'oudjes' hu^tva
back-act ten beste ge\£t EK
het scoort! Ze doen het
in het stuk en in het 'ec9g|j
zaal trakteert op een par
doekjes. TIG heeft een iGI
volle productie aan hei
van het theaterseizoen. H D'
Het spel is vlot, de aan561"5 c
van het kringloopwinkel SI
na levensecht en de ex<ften a
uitgedoste showelement var
doeltreffende parodie. I in fij
slaagd geheel dat ook nf^ere
feestelijk werd afgeslotéat 's
lid van TIG mevrouw soms
Hartevelt ontving vanwe?en w
vijftigjarig lidmaatschap' deiil
vereniging en vanweg^an
verdiensten voor de ami.
tische kunstbeoefening |iari C
algemeen de Zilveren jnible
kersspeld.
