REGIO
Van
Friedrich
Nietzsche tot
de
nazi 1
m
a
ch
ot
'Achterlijn' neemt ten onrechte
beleid FC Rijnland op de korrel
Kostelijke tekeningen
van Peter van Straaten
De Ruijter kan beter zwijgi
over niet nakomen afsprak
Politicoloog Jaap Hagen onderzocht
relatie tussen Nietzsche en het Duitse nationaal-socialisme
NAVRAAG
Idols-idool Joël zingt een cd-single Sole Sole vol over de gevaren van
zonnebrand. Op
'Alle aandacht voor die manierwil hiJ
j vooral de jeugd
zonnen is meegenomen waarschuwen
voor huidkanker.
Dient zijn vocale bijdrage de volksgezondheid? Navraag bij HENK
VAN DER TUIN van de Leidse zonnestudio Solarent.
Heeft u de cd van Joël al beluisterd?
„Nee, nog niet. Ik weet ook niet of dit de oplossing is, maar alle
aandacht voor de gevaren van zonnebrand is meegenomen."
Weet het publiek nog te weinig over huidkanker?
.Absoluut. Eigenlijk moet je mensen, en zeker kinderen, constant
wijzen op de goede
en slechte kanten
van de zon. Met tv-
spotjes, met stand
jes op het strand en
met bezoeken aan
groep 7 en 8 van de
basisschool. Met in
formatie over ver
standig zonnen kun
je niet vroeg genoeg
beginnen. De huid
heeft een uitstekend
geheugen. Als je je
verbrandt, blijft dat
een litteken op de
huid. Wie op zijn
zestiende te veel
aan zon krijgt, kan dat op zijn veertigste merken in de vorm van
huidkanker. Je moet me alleen niet vragen hoe dat chemisch pre
cies in zijn werk gaat. Daarvoor zijn dermatologen in het zieken
huis en artsen."
Wat doet u niet jonge klanten in uw zonnestudio?
„Kinderen jonger dan zestien komen er bij mij niet in. Er zijn wei
nig wettelijke regels, maar ik begin er niet aan. Ik ben voorstander
van duidelijkheid: dit kan wel en dat kan niet. Wij leren onze klan
ten ook omgaan met UV-stralen. De zonnebranche heeft alles in
handen en kan de mensen precies uitleggen wat goed aan de zon
is en wat niet. Maar de zonnebank is pertinent geen wonderdok
ter."
U zit op dezelfde golflengte als Joël, die samenwerkt met het Ko
ningin Wilhelmina Fonds.
„Eigenlijk zou het Kankerfonds wat van die cd's aan zonnecentra
moeten uitdelen. Dan kunnen wij ze aan onze klanten meegeven."
Of u moet zelf een gezond-zonnen cd uitbrengen.
„Ik zingen? Nee, dat nooit. Maar misschien mag ik het zonder mu
ziek mooi zeggen. Wij hebben een slogan, ik zoek hem even op.
Hier is-ie: 'Ons verstand is de grootste factor'. Een doordenkertje,
hè? Dus niet met factor 20 de hele dag in de zon gaan liggen, maar
eerst je eigen gezonde verstand gebruiken."
tekst: Tim Brouwer de Koning foto: GPD/Frank van Beek
UIT DE ARCHIEVEN
ANNO 1903, Vrijdag 19 Juni
KATWIJK - Gemeenteraad-De Voorzitter brengt ter sprake de verha
len, die in omloop zijn omtrent de Nederlandsche Visschersvloot, wat
betreft de zeewaardigheid van sommige visschersschepen. Om allen
twijfel op te heffen wenschen B. en Ws. een voorstel te overwegen,
waarbij de reeders in de gemeente worden verplicht schepen, waarme
de zeevisscherij wordt uitgeoefend en die ouder zijn dan 10 jaren, van
wege de gemeente te laten keuren. Spr. is overtuigd, dat althans wat
Katwijk betreft, de geruchten, die in den laatsten tijd zijn verspreid,
onwaarheid bevatten; door een keuring zou echter alle laster uitgeslo
ten wezen en de reeders zijn verantwoord. Hij wenschte nu nog niet de
discussiën over zoodanig een voorstel te openen, doch vraagt alleen
hoe de Raad er over zou denken.
De Voorzitter herhaalde nog eens, dat hij voor zich vast overtuigd is,
dat er van uit Katwijk zoomin als elders drijvende doodkisten, zooals
het heet, in zee gaan, de maatregel zal ook niet daartegen behoeven
gericht te zijn, doch alleen om het insinueeren te voorkomen. De keu
ring zal aan de reeders geven een brevet tot genoegdoening.
ANNO 1978, maandag 19 juni
LEIDEN - Met het houden van een prestatieloop van vijf kilometer is
afgelopen zaterdag het schoolplein van de Lorentzschool aan de ge
lijknamige kade geopend. Het hoofd van de school, de heer Filemon,
wees op de wijkfunctie die het schoolplein, vooral 's avonds had. Eri-
ka Hoek kwam na twintig minuten als eerste het schoolplein weer
oprennen. Foto: archief Leidsch Dagblad
Foto's in deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien daeen na
plaatsing 2,50 (voor een exemplaar van 13 bij 18 in zwart wit) over te maken op
gironummer 57055 t.n.v. Dagbladuitgeverij Damiate b.v. Postbus 507,2003 PA
Haarlem, onder vermelding van Leidsch Dagblad, ANNO d.d.(datum van
plaatsing) of door contante betaling aan de balie van het Leidsch Dagblad,
Rooseveltstraat 82 te Leiden. U krijgt de foto binnen drie weken thuisgestuurd.
COLOFON
Leidsch Dagblad
Directie: B.M Essenberg, C.P. Arnold
W.MJ. Bouterse (adjunct)
E-mail: directie@hdc.nl
Hoofdredactie: Jan Geert Majoor, Kees van
der Malen. Léon Klein Schiphorst (adjunct)
E-mail: redactie.ld@hdc.nl
HOOFDKANTOOR
Rooseveltstraat 82, Leiden, teL 071-5 356 356
Postadres: Postbus 54,2300 AB Leiden.
Redactie fax 071-5 356 415
Advertentie fax 071-5 323 508
Familieberichten fax 023-5150 567
ADVERTENTIES
071-5356300
Sprinters (rubrieksadv): 072-519 6868
ABONNEESERVICE
071-5128 030
E-mail: abonneeservice@hdcnl
ABONNEMENTEN
Bij vooruitbetaling (acceptgiro)
p/m €19,60 (alleen aut ine)
p/kw €55,00 p/j €210,60
Abonnees die ons een machtiging verstrekken
tot het automatisch afschrijven van het
abonru nentsgeld ontvangen €0,50 korting
per betaling.
VERZENDING PER POST
Voor abonnementen die per post (binnenland)
worden verzonden geldt een toeslag van €0,50
aan portokosten per verschijndag.
GEEN KRANT ONTVANGEN?
Voor nabezorging: 071-5128 030
ma t/m vr-18-19.30 uur. za: 10-13 uur
AUTEURSRECHTEN
Alle auteursrechten en databankrechten ten
aanzien van (de inhoud van) deze uitgave
worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze
rechten berusten bij HDC Uitgeverij Zuid BV
c.q. de betreffende auteur.
O HDC Uitgeverij Zuid BV, 2003
De publicatierechten van werken van
beeldende kunstenaars aangesloten bij een
CISAC-organisatie zijn geregeld met Stichting
Beeldrecht te Amstelveen
HDC Uitgeverij Zuid BV is belast met de
verwerking van gegevens van abonnees van
dit dagblad. Deze gegevens kunnen tevens
worden gebruikt om gerichte informatie over
voordeelaanbiedingen te geven, zowel door
onszelf als door derden. Heeft u hier bezwaar
tegen, dan kunt u dat schriftelijk laten weten
aan HDC Uitgeverij Zuid BV, Afdeling
Lezersservice, postbus 507.2003 PA Haarlem.
gen, was Nietzsche geen politiek fi
losoof, iemand dus die nadenkt over
de inrichting van de samenleving en
over de vraag hoe macht moet wor
den verdeeld, maar een cultuurfilo
soof. Het ging hem er vooral om de
plaats van het 'ik', de persoon, in
een vitale cultuur te plaatsen.
„Maar daarbinnen deed Nietzsche
ook uitspraken over politiek. De na
zi's hebben vooral die elementen uit
zijn filosofie gelicht en andere uit
spraken, die hen niet aanspraken,
weggelaten. „Nietzsche
dreef graag de spot met
het Duitse volk", legt
Hagen uit. „Ook was
hij geen anti-antise
miet, wat trouwens
niet betekent dat hij
sympathiek ten op
zichte van joden
stond."
Wat dan wel? 'Alleen
wie gevaarlijk leeft,
leeft volledig', vond
Nietzsche. Hitler pochte
tijdens zijn gevangenis
straf in 1924 tegenover
zijn advocaat Hans
Frank dat dat voor hem
was geschreven. Verder
wijst Nietzsche de weg
naar het Fiihrerprincipe
en vindt hij dat 'waar
heid ondergeschikt is
aan het leven'. „Waar
heid die het leven niet
bevordert, is overbo
dig", zegt Hagen. Dat past in het na
tionaal-socialisme, met al zijn illu
sies, mythes en verhalen."
Verder is er bij Nietzsche een 'Dio
nysische lust tot vernietigen' te vin
den. Gecombineerd met een 'groot
schalige ras-, tucht- en telingspoli-
tiek', inclusief het vernietigen van
'ontaardendend leven', wordt de
Wannsee-conferentie in 1942 denk
baar. Daar besloten de nationaal-so-
cialisten tot een definitieve uitroei
ing van het Europese jodendom,
voor zover zij daar greep over kon
den krijgen. „Maar Nietzsche legde
zelf nooit een link tussen vernietigen
en zijn radicale kritiek op het joden
dom", weet Hagen nu. „Ook centra
le thema's in zijn werk als 'strijd' en
'ras' combineert hij nergens tot ras-
senstrijd."
De top van de NSDAP herkende zich
in Nietzsches werk en gaf daar regel
matig blijk van. Hitler fiet in 1938
een monument voor Nietzsche bou
wen in Weimar, naast het Nietzsche-
Archiv, waar hij trouwens regelmatig
l^wam. Ook Joseph Goebbels verwijst
in toespraken herhaaldelijk naar
Nietzsche, zoals op 17 november
1942 in een speech, waarin hij de
Duitsers oproept om voor de zege te
vechten: "Wass mich nicht umbringt,
macht mich starker' komt direct uit
Nietzsches werk. Ook van andere
nazikopstukken, zoals Alfred Rosen
berg en Hans Frank zijn Nietzsche-
aanhalingen bekend.
Hagen wil niet de suggestie wekken
dat zij dat werk nu zo diepgaand be
studeerden. „Nietzsches werk be
staat grotendeels uit aforismen. Je
kunt erin bladeren en eruit halen
wat je leuk vindt. In het gebruik is
het dus makkelijk. Dat is wel een
verschil met de meeste andere filo-
ONDER
ZOEK
Nieuwsgierigheid
is de belangrijkste
drijfveer voor de
wetenschap. De
rubriek In
Onderzoek doet
een greep uit de
vele onderwerpen
waar onderzoekers
zich in hebben
verdiept Vandaag:
Jaap Hagen.
sofen, wier boeken je eerst coi
moet doorlezen voordat je er
zinnigs over kan zeggen.
Na de oorlog raakte Nietzsche in3
krediet. Met de 'filosoof van dei fVf
zi's' wilden naoorlogse intellect!
len niets meer te maken hebben J
Maar er kwam een tegenbev
die werd geleid door Walter
mann, een Duitse jood die ni
Verenigde Staten was gevlucht.
„Kaufmann heeft, om het zo tei
gen, Nietzsche 'gereinigd'. Uitl
hout heeft hij rechts
planken gezaagd, tei
krom hout nu juist 1den
perend is voor nietzIr'
sches werk. Daarvan iur
heeft hij een huis ge v
bouwd waarin hetn
liberale maatstaven!
wonen is."
Zogeheten 'zachte'
Nietzscheanen als
mann leggen bijvo
beeld veel nadruk
verhaal dat Niel
een afgebeuld t
om de hals was
„Dat geeft een t
totaal niet past bij
zistische Nietzsche"
vindt Hagen. „M«
komt volgens Kaï
van 'machen' en
tekent bij hem ge
verbetering, maar
vormgeven'.
Iets dergelijks geldt
het adagium 'genieten en hi
wat alle mensen volgens Ni<
willen. Maar wie macht heeft
genieten en te heersen, kan dat
allerlei manieren invullen: van!
geejumpen tot joden vemietige
„Dat maakt nogal verschil", zeg
gen droog. Hij komt tot de coi
dat Kaufmann een Nietzschel
heeft geschapen dat beter pat
de naoorlogse tijd, maar dat hij
diens filosofie daarvoor soms m
verdraaien en er elementen uit
moest weglaten.
Hagen vindt dat er bij het toeka
van invloed van filosofie op rad; Eric
politieke ontwikkelingen vaakn
twee maten wordt gemeten. „Al En
voedingsbodem is Nietzsches fi itsb;
fie organisch met het nazisme v vi
bonden, dat valt niet te weerleg mm
Maar op vergelijkbare manier is Jen
Maix verbonden met de Goelag blei
chipel. In beide gevallen lag hel jdei
tieke resultaat voorbij hun horii ^re
Ook zonder Kaufmann is Nietzs jew
de invloedrijkste cultuurfilosoof de
de twintigste eeuw. „Voor politi m.
heeft hij afgedaan, maar kunste erni
hebben zijn filosofie omarmd.raai
Picasso. In zijn jonge jaren las I de
Nietzsche. Zijn levenslustige w de
zijn 'gevaarlijk levende' persoon gem
evenzeer een illustratie van Nie en c
sches filofosie. Denk ook aan Hfcht
mann Hesse! En dat was een pa wot
Of neem een figuur als Iggy Pop mni
platen heeft gemaakt met titels fOP
'Lust for Life', 'Raw Power', 'Ne l Di
lues'. Dat is direct uit Nietzsche nve
is alleen minder herkenbaar, 00 de
kunstenaars hun bronnen niet| d ei
gen te citeren. Maar het komti
maal vandaan."
Wilfred Simons
blei
DONDERDAG 19JUNI2O0]
Naar aanleiding van de rubriek 'Ach
terlijn' in het Leidsch Dagblad van
dinsdag 3 juni, heb ik de behoefte
om te reageren. Willem Spierdijk be
schuldigt FC Rijnland en haar voor
zitter Wim Pikaar min of meer van
diefstal, omdat zich een aantal
jeugdspelers van Lugdunum bij
Rijnland heeft aangemeld. Hij wenst
daarbij Rijnland een snelle dood toe,
omdat de voorzitter in een interview
in het Leidsch Dagblad zich niet al
leen heeft uitgesproken over de na
delen van een club zonder jeugdelf-
tallen, maar ook over de voordelen
ervan. De eerste vergat Spierdijk ge
makshalve te vermelden.
Maar als Spierdijk zijn eigen krant
goed had gelezen, dan had hij gewe
ten dat Wim Pikaar het volgende
heeft gezegd: 'Alle verenigingen heb
ben problemen met het vinden van
vrijwilligers. Daar hebben wij geen
last van. Maar we hebben dus ook
niet de lusten dat er jeugd door
stroomt.'
Zoals alle keuzes die je maakt als
vereniging, heeft ook de keuze om
wel of geen jeugd te huisvesten
voor- en nadelen. Dit heeft Wim in
het artikel, geschreven door Janet
van Dijk, in één zin samengevat. Het
betrof hier namelijk een klein onder
deel van een groot interview. Ik vind
het dan ook flauw om aan die ene
zin een hele achtergrond te wijden,
waarin Spierdijk, zonder weerwoord,
meent te kunnen spreken namens
alle clubs van Leiden.
Volwassenen hebben net zoveel
recht om te kuiinen voetballen als
kinderen en dus hebben clubs voor
volwassenen net zoveel recht te be
staan als clubs met jeugd. Boven
dien doet Spierdijk het voorkomen
alsof wij met een geblindeerd busje
naar de Kikkerpolder zijn gereden
om daar de talentvolle jeugd van
Lugdunum te ontvoeren. Ik help
hem graag uit deze droom: dat heb
ben wij niet gedaan. Deze jongens
willen graag voetballen bij een ver
eniging waar ze de kans krijgen om
op het hoogste niveau uit te komen.
Die mogelijkheid denken ze te vin
den bij FC Rijnland en dat is hun
goed recht.
Verder kan ik Spierdijk van de illusie
beroven dat clubs met jeugdteams
moreel verheven zijn boven clubs
zonder. Want waarom trekken ver
enigingen met jeugdleden dan aan
onze seniorenspelers? Vaak wordt
daarbij schaamteloos met geld ge
wapperd als lokmiddel. Als er al iets
verwerpelijk zou zijn, dan is het dat.
Niet het welkom heten van jonge
sporters die er zelf voor kiezen bij
een andere club te voetballen, om
sportieve redenen, voor de gezellig
heid of omdat familie en vrienden er
spelen.
Ik nodig Willem Spierdijk dan ook
uit om zelf eens te komen kijken hoe
het reilt en zeilt bij FC Rijnland,
voordat hij weer eens met zijn oor
deel klaarstaat. En dan krijgt hij ook
nog wat te drinken van mij.
Marianne van Alphen,
r secretaris FC Rijnland,
Leiden.
"IK &E«ta.iJP m£-T.. o
MoeTEM AL u.e MENSEN WtT WErtKEW
Graag wil ik reageren op het ingezonden
stukje van M. Verboon in het Leidsch Dag
blad van woensdag 11 juni. In tegenstelling
tot de briefschrijver vind ik de eenvoudige
tekeningen van Peter van Straaten, die da
gelijks op pagina 2 van de krant staan, kos
telijke humor. Natuurlijk moeten ook wij -
mijn huisgenoten en ik - wel eens naden
ken wat de tekenaar daar nu mee bedoelde,
maar we komen er altijd uit. De kwalifica
ties die Verboon aan Van Straatens tekenin
gen geeft, vinden wij op zijn zachts gezegd
misselijk. Zo zie je maar weer, over humor
moet je niet schrijven, humor moet je bele
ven.
t J. van der Meijderi,
Voorschoten.
Wethouder De Ruijter van
Oegstgeest laat weten dat hij
vasthoudt aan het 'herenak
koord' met Leiden inzake de
tunnel tussen Poelgeest en de
Merenwijk omdat 'Oegstgeest
zijn verplichtingen hoort na te
komen'. Dat lijkt een te prijzen
standpunt. Of die tunnel er wel
of niet moet komen, wil ik in het
midden laten, maar wat is de
waarde van deze morele claim
van dit Oegstgeestse lid van het
college van B en W?
Toen de discussie rondom de
tunnel enige tijd geleden oplaai
de, heb ik het convenant met
Leiden eens doorgenomen. Ik
kwam er geen letter over een
tunnel tegen. De wethouders
Meester en De Ruijter beriepen
zich echter te pas en te onpas op
deze vermeende passage in het
convenant. Pas toen ook raadsle
den zich in de stukken verdiep
ten, moest worden toegegeven
dat beide wethouders maar wat
hadden geroepen en de stukken
nimmer hadden gelezen. Toch
vreemd dat bij een zo'n belang
rijk issue het niet bij de wethou
ders opkomt zich in de materie
te verdiepen.
De Ruijters partijgenoot De
Blaeij papegaait vervolgens zijn
wethouder na door te stellen dat
die tunnel er moet komen omdat
dat duidelijk in de stukken staat.
Welke stukken meneer De Blaeij?
Maar vooral het argument dat,
afspraken moeten worden nage
komen. Dat is een sterk a
ment. Poelgeest zou autolu
worden! Leiden heeft zijn in__
structuur er al op aangepasi
ik in uw krant. Inderdaad, di
valswegen van de Merenwi
eenbaans gemaakt omdat in
toekomst het verkeer doorl
geest wordt geperst. Autolu
Was zeker geen afspraak? Ei
natuurpolder in Poelgeest?!
geen afspraak; daar maakt i
vrouw Meester wel een spoi
complex van. Ach, zomaard
voorbeeldjes hoor ik de wel!
ders denken.
Voorbeelden van geschond
spraken die verklaard kunn
worden, gegeven de andere
nanciële situatie van vanda
dag. Tuurlijk, maar ik daagi
beide wethouders uit. Als il
zwart op wit een dertigtal ai
ken laat zien die de afgelojx
paar jaar namens hen in het
wonersplatform van Poelge
zijn gemaakt en die vervolg
niet zijn nagekomen, treden
dan af? Verplichtingen moe
immers nagekomen worden
nietwaar mevrouw Meester,
nietwaar meneer De Ruijter
Durft u deze uitdaging aan?
niet, maar laten we afspreki
dat u niet de fatsoensridder
spelen als het op afspraken
komt. Die broek is juist u b
vele malen te groot.
De Duitse nationaal-socialisten berie
pen zich met enig recht op het ge
dachtegoed van de Pruisisch-Zwitser-
se filosoof Friedrich Nietzsche (1844-
1900). En de naoorlogse filosofen
hebben Nietzsches filosofie bewust
verdraaid om hem van de nazismet
ten te bevrijden. Dat ontdekte de
Haarlemse politicoloog Jaap Hagen
(45) in zijn proefschrift 'Nietzsches
weerklank in nazi-Duitsland'.
Een relatie tussen Nietzsche en het
nationaal-socialisme lijkt op het eer
ste gezicht nauwelijks iets dat om
bewijs vraagt. Toch is die relatie vol
gens Hagen omstreden. Nietzsche
geldt als de bedenker van begrippen
als 'Übermensch', 'der Wille zur
Macht' en de 'Umwertung aller Wer-
te'. Maar Hagen wilde we
ten in hoeverre
de na- I
Jaap Hagen: „Nietzsches werk bestaat grotendeels uit aforismen. Je kunt erin bladeren en eruit halen watje leuk vindt.
In het gebruik is het dus makkelijk." Foto: United Photos De Boer/Marco de Swart
tionaal-socialistische partij-ideolo
gen een beroep op Nietzsches filoso
fie deden. Ook onderzocht hij of dat
beroep terecht was, of dat ze er luk
raak delen uithaalden die in
hun straatje te pas
kwamen. Verder
wilde hij we
ten wat er
na de
oorlog
met
die
zoedelde relatie tussen het Nietz
sche en de nazi's was gedaan.
Hagen concludeert dat er inderdaad
wegen van Nietzsche naar het
Derde Rijk leiden. Maar
met veel kantteke
ningen. Ten
eerste,
,A Zegt
<4
