Kijken, kijken, niet knippen
GESPREK VAN DE DAG
Transseksueel Dorce, populair en vroom moslima
Chirurg snijdt met opvallend onderzoek in eigen vlees
tffeP
«l
st
li
Fata morgana
VRIJDAG 13 JUNI 2003
DAGELIJKS LEVEN
l3A iucH /VI£T"A\EE« SITV4K prtz. STOMME. THERAPEUT.
H/E.K. KAMI3 JE Toef4 VEÊE AAEEAÏ. VW/m O f> 9
MENSELIJK
De Haagse zange
res ANOUK is op
nieuw zwanger, zo
hebben welinge
lichte bronnen be
vestigd. Tijdens
haar concert op
Pinkpop viel al op
dat ze dikker was
dan enkele maan
den geleden. Des
gevraagd gaf Anouk
daarvoor als reden
dat 'ze teveel patat
had gegeten'. In
middels is duide
lijk dat de zangeres
toch een tweede
kind vernacht van zanger Remon Stotijn van de hiphopband Postmen. Vorig jaar
april werd hun zoon Benjahmin geboren. Overigens is de beschilderde jas waar
mee de zangeres op Pinkpop optrad en die daarna werd gestolen, weer terecht.
Impresariaat Mojo Concerts in Delft vond gisteren bij de post een pakje waarin
de jas zat. De dief stelde in een brief dat de jas hem/haar niet paste. Tatoeëer-
der Henk Schiffmacher, wiens vrouw de jas beschilderd heeft, is blij dat de jas
weer terug is, want de bedoeling was dat Anouk de jas één keer zou dragen en
dat het kledingstuk daarna zou worden geveild. De opbrengst komt ten goede
aan de Stichting Orange Babies, die geld inzamelt voor baby's in Afrika die zijn
besmet met hiv. Foto: GPD
De Landelijke Inspectiedienst Die
renbescherming heeft gisteren in
het Stadsmuseum in Woerden een
videoband in beslag genomen waar
op een kunstenaar GOUDVISSEN
voor zich laat 'werken' tot ze bezwij
ken. De artiest heeft in totaal acht
tien goudvissen in verf gedoopt, de
beesten op papier gelegd en ze net
zo lang laten spartelen tot ze dood
waren. De afdrukken van onder
meer de staart van de wanhopige
beesten zijn de kunstwerken. De
kunstenaar, die als mens Theo en
als artistiek alter ego Van Meeren-
donk genoemd wil worden, kan zich
wel iets voorstellen bij de twijfels
van de dierenvrienden. ,,Maar zo
moet je moderne kunst niet zien. Je
zou je ook kunnen afvragen: wat be
doelt de kunstenaar?"
MICHAEL JACKSON heeft een
schikking getroffen met zijn voorma
lige financiële adviseurs, waardoor
een proces is vermeden waarin mo
gelijk details over de financiële situ
atie van de popster in de openbaar
heid zouden zijn gekomen. Financi
eel adviseur Myung Ho-Lee en het
Zuid-Koreaanse bedrijf Union Inves
tment vorderden van Jackson 12
miljoen dollar aan honorarium en
onkosten voor hun inspanningen om
de financiën van Jackson op orde te
brengen. Volgens de vordering is
Jackson, die in de afgelopen twintig
jaar ongeveer half miljard dollar ver
diende, door zijn extravagante uitga
venpatroon bijna failliet. Een advo
caat van Jackson, Zia Modabber,
wilde niet zeggen voor welk bedrag
de zaak geschikt is.
De voormalige Britse punkrock-ster
ADAM ANT is opnieuw door de poli
tie opgepakt. Aldus de krant The
Sun. Hij werd in de boeien geslagen
nadat hij woensdag een aantal ra
men van zijn buren had ingegooid
met stenen en even later in een bar
zijn broek had laten zakken. De 49-
jarige ster die faam maakte in de ja
ren '80 en wiens echte naam Stuart
Goddard is, werd in oktober ook al
opgepakt. Toen had hij de bezoe
kers van een pub de stuipen op het
lijf gejaagd door met een nep-pis-
tool te zwaaien. Ant werd gisteren
kort na zijn arrestatie op borgtocht
vrijgelaten.
Henk Dorenbos uit Leeuwarden
wreef zich onlangs twee keer de
ogen uit toen hij bij zijn vijver in de
achtertuin kwam. Hij zag een grote
groene KIKKER door de tuin hupsen
en op de rug van een van zijn vier
grote KOIKARPERS springen. Ver
volgens maakte het duo een paar
rondjes door het water. Om er voor
te zorgen dat hij later niet voor gek
zou worden versleten, heeft Doren
bos het tafereeltje vastgelegd op vi
deo. Dorenbos: ,,Daar was tijd ge
noeg voor. Ik kon rustig mijn huis in
lopen om de camera op te halen.
Het was een kolderiek gezicht. De
kikker hield zich met zijn voorpoten
vast aan de kop van de vis. Die kon
hierdoor niets zien en botste enkele
keren tegen de rand van de vijver.
Vervolgens leek het wel rodeo. De
vis zette de sokken erin maar de kik
ker bleef nog zeker vijf minuten op
zijn rug zitten."
De Amerikaanse rod
delpers moet hele
maal niets hebben
van het Britse glitter
koppel DAVID en VIC
TORIA BECKHAM.
Hun 'zelfpromotie-
tour' in de VS heeft
geen enkele indruk
gemaakt op The New
Post, een belangrijke
exponent van de Ame
rikaanse gossip-pers.
Don't come Beck",
kopte het tabloid gis
teren. Volgens de
krant gaat het stel na
drie weken VS weer
net zo anoniem weg
als dat het is gekomen. „Niemand weet eigenlijk precies wat de Beckhams nu
precies zijn." De tijd van The Spice Girls is voorbij en voetbal is in de VSJtflch-
vooral een sport die door jonge meisjes wordt gespeeld'. Foto: Reuters—
Een van de bekendste zangeres
sen en tv-presentatrices van Indo
nesië is Dorce, een transseksueel
met een eigen tv-show. Dorce kan
bogen op grote populariteit bij de
gewone man en is kind aan huis
op het presidentiële paleis. Ze
runt een stichting die weeskinde
ren bijstaat en is een zeer gelovig
moslim, die thuis het haar zorg
vuldig bedekt houdt.
De Franse supermarktketen Car-
refour, die de laatste jaren agres
sief de Indonesische markt be
werkt. heeft haar prominent op
een reclamefolder gezet. Dat het
gros van de bevolking in Indone
sië moslim is, betekent niet dat
het kwaad kan de transseksuele
tv-persoonlijkheid Dorce (40)
achter een karretje af te beelden
op zoek naar aanbiedingen. De
folder is de afgelopen week ver
spreid in de betere buurten van
de Indonesische hoofdstad.
Om de verwarring nog wat aan te
scherpen blijkt Dorce, die garant
staat voor een gulle lach, een zeer
gelovig moslim die haar levens
vervulling vindt in de stichting
waarmee zij weesjes en arme kin
deren bijstaat. „Buiten verdien ik
het geld, om hier Allah mee te
dienen", legt ze uit, terwijl het
zweet van onder haar hoofddoek
druppelt. Haar gouden armban-
-•jUIMOA
Dorce met een van haar beschermelingetjes. Foto: GPD/Theo Haerkens
den rinkelen als ze gesticuleert, de
fonkelende steen in haar ring
heeft dezelfde kleur als haar
paarsblauwe gewaad.
Op zoek naar goede werken stak
Dorce in het verleden de helpen
de hand uit naar de talloze traves
tieten en transseksuelen die zich
in de schemerzones van Jakarta
prostitueren. „Zelf heb ik nooit als
prostituee gewerkt. Ik verdiende
jong de kost met zingen in bars en
cafés." Maar haar pogingen lotge
noten een beter leven te bieden,
haalden niets uit. „Die vrouwen
zien mij niet als een van hen",
zegt ze met een kokette onder
toon, „maar gewoon als 'n
vrouw.
Daarop besloot ze zich op wees
kinderen te richten. Op haar com
plex in Oost-Jakarta, dat schuil
gaat achter een wirwar van straat
jes en winkeltjes, wordt nog
steeds druk gebouwd. „Ik ben
klein begonnen en heb steeds wat
bijgekochtverklaart ze. .Alles
van mijn eigen geld, geen cent
van de overheid." Er is een mos
keetje, een schooltje voor koran-
les en een nog wat kale biblio
theek, maar ook een afdeling waar
paspoppen achter glas de barokke
kostuums uit haar artiestenbe-
staan tonen.
Haar verzameling muiltjes steekt
die van Imelda Marcos naar de
kroon. Driekwart van haar inkom
sten zegt de presentatrice in haar
levenswerk te steken. „Ik wil wor
den zoals Moeder Theresa, die
hielp ook iedereen, ongeacht hun
godsdienst."
Op het terrein van de stichting
dartelen schoolkinderen rond in
rood witte uniformen. Ze begroe
ten Dorce enthousiast en worden
uitbundig gekust en geknuffeld.
De meesten zijn hele of halve
weesjes. Drie kinderen heeft ze
geadopteerd. Dorce's stichting
voorziet hen van schoolspullen,
uniformen en zo nodig eten. De
koranles, waarvoor ze elf leraren
heeft ingehuurd, is gratis.
Dorce, die zelf jong wees werd en
door haar oma is opgevoed, doet
niet moeilijk over haar geslachts- jrv
verandering en spreekt vrij over
de tijd 'voor' en 'na' de operatie,
twintig jaar geleden in Surabaya
„Ik ben altijd een vrouw geweest, u,
nooit homo. De vrome moslima ic
die al negen keer op bedevaart
ging naar Mekka, erkent dat het
voor menig moslim even slikken
is om transseksualiteit te accepte
ren. „Maar ik kan mezelf niet voc irs
de gek houden en moet eerlijk
zijn. God zal dat accepteren, ook
al is zijn schepping eigenlijk vol
maakt."
Acceptatie door de samenleving
baart haar geen zorgen. Dat kan
ook bijna niet: ze heeft een weke
lijkse tv-show en verschijnt als
gast in menig ander programma bn
Grote foto's aan de muren tonen fei
dat ze op goede voet staat met de n
Indonesische elite. Ze schudt de ge
hand van Soeharto, poseert vrolij ju
met Abdrurrahman Wahid en 1 er
diens opvolgster president Mega-
wati Soekarnoputri. Ze is ook goe een
de maatjes met het artiestendom De
en belangrijke religieuze voor
mannen, wat haar in zekere zin
onkwetsbaar maakt.
av
?lo
Theo Haerkens
De Goudse chirurg Dingeman
Swank doet geen buikoperaties
meer. Tenminste, niet als het gaat
om het losmaken van de verklevin-
gen in de buik. Ook al smeken pa
tiënten erom. Hij heeft immers zelf
wetenschappelijk aangetoond dat
het wel of niet losknippen van ver-
klevingen geen invloed heeft op
pijnklachten. „Ik blijf er van af, want
ik zie als wetenschapper nu in dat
knippen geen nut heeft Maar de
chirurg in mij heeft moeite de
schaar niet te pakken."
'Knap stom'. En: 'Ik ben blij dat ik
door hem ben geopereerd toen hij
nog anders dacht'. Twee reacties
van patiënten die nog wel zijn ge
holpen door Dingeman Swank,
chirurg in het Groene Hart Zie
kenhuis in Gouda. Hij wordt ge
zien als één van de meest ervaren
chirurgen van Nederland op het
gebied van buikoperaties voor
verklevingen. Deze operatie heb
ben plaats door middel van een
kijkbuisoperatie.
Maar Swank knipt geen verklevin
gen meer los. Nieuwe patiënten
kunnen ook niet uitwijken naar
andere chirurgen in binnen- of
buitenland, want sinds zijn publi
catie in The Lancet en zijn promo
tie deze maand is zijn experiment
wijd verspreid onder de collega's.
Zij komen tot dezelfde conclusie:
kijken, maar niet knippen.
Verklevingen treden op na bijna
elke buikoperatie. Bij vijf procent
van de geopereerden komen er
daarna pijnklachten, waarvoor
geen enkele medische oorzaak
lijkt te bestaan. Tot voorkort wer
den dan de verklevingen losge
knipt. Met een uitstekend resul
taat: bij zeventig procent van de
patiënten nam de pijn af of ver
dween de pijn.
Swank wilde op deze ervaring
promoveren, maar zijn promotor
vond dat hij nog een controle
groep moest toevoegen, een
groep waarbij hij tijdens de kijk
buisoperatie alleen in de buik zou
kijken. Pas dan zou kunnen wor
den vastgesteld dat er geen ande
re oorzaken voor de pijnklachten
bestonden dan de verklevingen.
Dat hij hiermee in zijn eigen vlees
zou snijden, kon hij op dat mo
ment nog niet bevroeden.
Hij stelde een groep van honderd
patiënten samen, en inspecteerde
bij allen de buikholte. Als hij ver
klevingen vond, stopte hij. Van
zijn assistent kreeg hij dan een
briefje, waarop stond hoe hij ver
der moest gaan: stoppen of knip
pen. Bij een groen briefje knipte
hij de verklevingen los, bij een
rood briefje stopte hij en ging de
patiënt regelrecht terug naar de
uitslaapkamer.
Het waren volgens Swank beslist
geen nepoperaties, want hij voer
de geen toneelstukje op, maar
omdat de patiënten op dat mo
ment niet wisten of ze wel of niet
waren geholpen, zou je wel over
een vorm van placebochirurgie
kunnen praten. De uitkomst van
zijn onderzoek was voor hem zelf
zó onthutsend dat hij bijna tegen
een lantaarnpaal belandde.
„De ingenieur die de resultaten
van het onderzoek voor mij ver
werkte, belde me in de auto en
vertelde dat er geen enkel verschil
was tussen de resultaten in de
beide groepen. De pijnklachten
waren bij allen evenveel vermin
derd. Ik zette m'n auto langs de
kant van de weg en vroeg hem het
nogmaals te zeggen. Als je jaren
lang in deze aanpak hebt geloofd,
en je weet dat je als chirurg succes
hebt bij zeventig procent van je
patiënten die vaak al het hele me
dische circuit hebben afgelegd,
dan ben je geneigd door te gaan
op die weg.
Ook zijn patiënten zijn verbaasd
over de wending in zijn carrière.
Een van hen is Joke van Waas. „Ik
had altijd pijn in m'n buik. Mis
schien kwam het door de kanker
die ik jaren daarvoor had gehad.
Toen dokter Swank aan me vroeg
of ik mee wilde doen aan zijn pro
motieonderzoek, heb ik geen mo
ment getwijfeld. Misschien kon ik
door mee te doen andere mensen
helpen, want ik ben tenslotte ook
van mijn kanker genezen. Mis
schien ook wel door de inzet van
anderen. De wereld draait tenslot
te niet alleen om mij."
Na de kijkoperatie wist ze dus niet
of ze wel of niet was behandeld.
„Maar ik was wel mooi van de
pijn af en ik wist eigenlijk zeker
dat Swank me wel had geholpen.
Ik hoorde het echter pas een jaar
later, want dat was de afspraak. Ik
was toen toch wel even opge
lucht."
Ook Baukje Boonstra wendde
zich tot Swank. Ze had toen
al jarenlang pijnklachten,
waarvoor geen oorzaak
kon worden gevon
den. Het 'hele' medi
sche circuit had ze
afgewerkt. Ook zij
wilde graag deel
nemen aan het
onderzoek, om
dat ze de belang
rijkheid ervan in
zag en ook zij
zich voor mede
patiënten wilde
inzetten.
Zij behoorde tot
de groep die tij
dens de kijkbuis
operatie niet werd
geholpen. Omdat
haar klachten ble
ven, wist ze 'diep
in haar hart' dat Swank bij haar de
verklevingen niet had losgemaakt.
Ook zij hoorde dit pas na een jaar.
Op eigen verzoek ging ze daarna
alsnog onder het mes. Want ook
dat was één van de afspraken van
het onderzoek. Met als resultaat
dat daarna de klachten wel weg
waren. Een overtuigend bewijs
dat Swanks schaar wél goed werk
verricht, volgens haar. Ze is daar
om zeer verbaasd en zelfs een
beetje verontwaardigd door
Swanks houding. „Ik heb door
mee te doen een jaar langer dan
nodig pijn gehad. Dat zou ik an
dere patiënten niet willen aan
doen." Het lijkt een niet geheel
onterechte aanval op de Goudse
chirurg.
1I11
fif
IN
dö
II ei
lo
ivej
im
sN
ftg
ra
Swank toont in reactie op de aan rd t
tijging zijn beminnelijkste glim- pub
lach, maar is onvermurwbaar en
overtuigd van zijn gelijk. „Mijn ei
gen moeder is zelf vele malen
voor verklevingen in de buik ge
opereerd. Achteraf gezien is dat
voor niets geweest. Waarschiji
zijn het dus niet de verklevingen lSi
geweest die de pijn hebben ver
oorzaakt, maar iets anders. Al
smeekt een patiënt me om met
die operaties door te gaan, ik zal
het niet weer doen.
Er is nog een andere kant. Het
losmaken van de verklevingen is
niet geheel zonder risico. Ook bij 'AR
een ogenschijnlijk veiligere kijk- OOO
buisoperatie is de kans aanwezig
dat je met de apparatuur een Let
klein gaatje in de darmwand I in
knipt. Dit kan het leed naderham ente
nog vergroten. Door nu te weige Idel
ren behaal ik statistisch gezien gev
hetzelfde resultaat als vroeger itell
met wel te opereren, maar nu aan
met nul procent risico. Een
chirurg is er niet om te snij- mJj
den en te knippen, een chi
rurg moet afwegen wat «tti\
beste behandeling is."
Swank weet niet precies tmi
wat de oorzaak is van hi hei
opmerkelijke resultaat Ise i
Hij doet toch enkele po rresi
gingen een verklaring tt inm
vinden. Door het opbla- is, n
zen van de buik vooraf- ep v
gaande aan de kijkopera die
tie (de buik wordt dan ïcer
gevuld met 3 liter kool dem
zuurgas) zouden de ingai
verklevingen worden sen
uitgerekt, waardoor de >r ko
pijn afneemt. „Maar het Joerc
kan ook zijn dat de menselijke
psyche een groter genezend ver
mogen heeft dan wij denken. En
dan is er nog het aspect van de
medische aandacht die soms
pijnvermindering geeft. Terwijl
ook de geruststelling dat er niet!
aan de hand is voor een groep p
tiënten een positieve wending a [$Q
de pijnklachten kan geven.'
Dingeman Swank. Foto: GPD/Cees Zorn
Schijnbaar een dag als alle anderen, maar bij thuis
komst verandert hij op slag in de dag van de waar
heid. Tussen de post met rekeningen en kans op
veertien miljoen, zit onvenvacht de langverwachte.
Het kloppen van aderen hamert als mokerslagen op
mijn ziel. Trillend leg ik de envelop voor me op tafel.
De beslissing is gevallen. Ik kan mijn lot uitstellen,
ik kan het tarten, maar ik kan er voorlopig even he
lemaal niets meer aan doen. Machteloos en niet in
staat met zakelijke nieuwsgierigheid de inhoud on
der ogen te zien, ben ik een gemakkelijke prooi voor
bijgeloof. Geen madeliefjes in de buurt om de wel-
niet-kivestie aan de kaak te stellen, dus ik kleed me
om, trek m'n lievelingsbroek aan en zet de juiste
muziek op. Ik schenk iets lekkers te drinken in en
grijp naar een horoscoop die voor handen is: 'Met
Jupiter in uw sterrenbeeld staat u er, astrologisch ge
zien, florissant voor Leeuw! U heeft het geluk aan
uw zijde en uw intuïtie is bijzonder scherp...bla, bla,
bla.. Zelfs de meest hoog gegrepen, schijnbaar on
mogelijke, idealen blijken onderzijn invloed toch
vaak realiseerbaar te zijn.Ik geloof alles, als het
maar positiefis. Beste tijd: Na 18 juni. Ai, onmoge
lijk om de brandende envelop tot die tijd dicht te la
ten.
Het moment nadert, ik wil het weten en toch niet.
Het idee dat ik het misschien gehaald heb, is net zo
beangstigend als de wanhoop dat het niet zo is. De
afgelopen twee weken ben ik duizend keer van ge
dachte veranderd, maar ik kon de neiging niet on
derdrukken stiekem te denken dat deze opleiding zo
goed bij me past, dat het wel goed moet komen. Dat
ik zo gemotiveerd ben, dat ze stom zijn als ze me
niet aannemen.
Maar nu het laatste oordeel voor mijn neus ligt, is
dat goedgevoeltje gedegradeerd tot een naïeve her
senschim die door de rest van mijn hoofd wordt ge
terroriseerd met negatieve energie. De envelop is te
dun voorgoed nieuws... en niet dichtgeplakt. Een
slordige nalatigheid die ik ze bij slecht nieuws dan
ook zeer kwalijk zal nemen. Ik rook een sigaret en
probeer de kronkels in mijn buik te negeren. Mis
schien kan ik beter eerst even naar de wc gaan. De
toekomst kan wachten. Flashbacks van de afgelopen
tivee jaar flitsen door mijn hoofd. Het zoeken zonder
te vinden. De frustratie van niet weten wat ik wil.
Voelen dat er iets is dat het moet zijn, ergens diep
van binnen weten dat het er is, maar er niet bij kun
nen. Dan de openbaring van het antivoord. Een visi
oen met toekomstperspectieven. Ik heb me eraan
vast gegrepen, met volle overgave in gestort en twee
weken geleden, na een bloedlink examen, uit han
den gegeven. De uitslag ligt ongeopend op me te
wachten.
Het is tijd. Feit of eeuwigheid. Ik vouw de gevaren
driehoek open, de randen scherp als een mes. De in
houd herinnert mij aan wat teleurstelling is. Ik ben
en. Zij noemen het heel diplomatiek 'niet
toegelaten', maar met een streep eronder. Alsof ik
er overheen zou kunnen lezen en de rest van
de brief verkeerd zou kunnen interpreteren.
Ik ben niet goed genoeg, nog niet. Ze advi
seren de vooropleiding van een jaar. Ik
huil niet, ik ben niet boos, maar het is
alsof er een abrupt einde komt aan een
gelukkige relatie. Alsof een huwelijk
wordt geweigerd en ze zeggen: laten we
eerst maar eens samenwonen. Ik weet
diep van binnen dat, bij hoge uitzon
dering, plan B in dit geval misschien
zelfs beter is dan A. Maar het is het ge
voel van afgewezen worden dat als een
vernietigend gif door mijn aderen
stroomt en even denk ik te sterven.
Maar het is mijn tijd niet. Niet om te be
ginnen en niet om te sterven. Het gif
verlamt niet, het versterkt. Werkt als do
ping op mijn wilskracht. Een golf van
adrenaline komt vrij. Hallucinaties van
de ziel. Mijn toekomstvisioen blijkt een
fata morgana. Ik weet dat hij er is, maar
achter de horizon van mijn blikveld. En
ik kom er wel, de weg er naartoe is al
leen iets langer.
Reageren? reacties_op_coIumn@hotmaiI.com
