Valse namen,
papieren
en snorren
GESPREK VAN DE DAG
Een auto die op vlees rijdt
'Man is er niet op getraind om op eigen lijf te letten'
MENSELIJK
rti
Feit en fictie lopen door elkaar
op tentoonstelling over spionage
ir
lik
Ife
DINSDAG lO JUNI 2003
er
=*n
DAG LIJKS LEVEN
SCHAT, DZJT 15" AAOOB-.. K üM WOU
Een HAAN die voor de grap was ver
sierd met blikjes waaruit draadjes
staken, is door de Nieuw-Zeelandse
politie doodgeschoten. De agenten
dachten dat de blikjes explosieven
bevatten. De haan wandelde met de
blikjes onder zijn vleugels door de
straten van Sydenham. Agenten dre
ven het dier terug op een oprit, lie
ten het naastgelegen huis ontrui
men en haalden de explosieven op
ruimingsdienst erbij. Die nam geen
risico's en ging ervan uit dat de
haan een ZELFMOORDAANSLAG
wilde plegen. Dat werd het beest fa
taal. De blikjes bleken echter geen
explosieven te bevatten. ,,Het is
jammer voor de haan, maar we moe
ten dit soort dingen serieus ne
men", verklaarde een politiewoord
voerdergisteren in de Nieuw-Zee-
landse krant The Dominion Post.
PRINS HARRY, de tweede zoon van
prins Charles en de in 1997 overle
den prinses Diana, doet de deze
week examen op Eton. Het komende
jaar neemt hij vrij en daarna gaat hij
volgens koningshuiskenners waar
schijnlijk een militaire carrière tege
moet. De Britten konden zondag in
de krant lezen dat Harry op zijn
STUDENTENKAMER twee foto's
van zijn moeder heeft, een poster
van een Canadees skigebied en de
bekende poster van New Yorkers die
in 1932 op de stalen constructie
van een wolkenkrabber zitten te lun
chen. Harry's muren zijn kennelijk
ook behangen met foto's van blondi
nes in een bikini en er hangt een po
lostick. De derde prins in lijn van de
troonopvolging besteedt veel tijd
aan sporten, zoals voetbal, rugby en
cricket. Bovendien speelt Harry de
typische Eton-sport Wall Game, dat
model heeft gestaan voor Quidditch
in de Harry Potter-boeken.
Foto: AFP
De popster KYLIE MINOGUE wordt
het gezicht van de Britse luchtvaart
maatschappij British Airways. De
sexy Australische moet passagiers
naar verre bestemmingen lokken,
meldt de Britse krant The Sur? van
daag. De keurige Britse luchtvaart
maatschappij hoopt dat de schaars
geklede actrice en zangeres passa
giers naar zonnige oorden aan de
andere kant van de wereld lokt en
de moeizame tijden voor de maat
schappij zo verlicht. Volgens een
woordvoerder van haar platenmaat
schappij EMI is Minogue 'het per
fecte tegengif voor winterse somber
heid'. Foto: EPA
De Britse actrice KATE WINSLET is
in het Caribisch gebied GETROUWD
met haar vriend en filmproducent
Sam Mendes. Haar impresario
maakte dat gisteren bekend. Het is
de tweede keer dat dé 28-jarige ster
van de films Titanic, Heavenly Crea
tures en Sense and Sensibility, in
het huwelijk treedt. De kleinschali
ge ceremonie, waarbij slechts drie
goede vrienden van het koppel en
Winslets dochter bij aanwezig wa
ren, zou eind mei al hebben plaats
gevonden. De Britse filmproducent
Sam Mendes is onder meer bekend
van de film American Beauty.
Foto: EPA
Het succesvolle Duitse popduo MO
DERN TALKING stopt ermee. De
twee zangers, Dieter Bohlen en Tho
mas Anders, gaan UIT ELKAAR.
Bohlen maakte het besluit zondag
bekend. Volgens ooggetuigen had
hij zaterdagavond nog een hoopop-
lopende ruzie met Anders vooraf
gaand aan een concert. Modern Tal
king scoorde internationaal grote
hits met nummers als You're my
Heart - You're my Soul en Cheri
Cheri Lady. Het duo kapte er in
1987 ook al mee, om vervolgens in
1998 een comeback te maken. Mo
dern Talking moest het de afgelopen
jaren vooral hebben van het her
nieuwde succes van hits uit de jaren
tachtig.
Een muntstuk van een HALVE CENT uit 1826 heeft zaterdag op een internatio
nale muntenveiling in Amsterdam ruim 20.000 EURO opgebracht, bijna 10
miljoen keer de nominale waarde. Volgens Theo Peters van AA Muntenveiling
zijn halve centen niet zeldzaam. Ze zijn al te koop voor 1 of 2 euro. ,,Bij dit
muntje gaat het om de allerbeste kwaliteit, de fleur de coin. Dat betekent dat de
munt nooit in omloop is geweest en vrijwel onbeschadigd is", zegt Peters. Op
het bewuste muntje staat op de Ropzijde de 'W' van Koning Willem I met daar
naast het jaartal 1826. Aan de muntzijde staat de Nederlandse leeuw met daar
naast de waarde. Van het jaartal zijn slechts enkele exemplaren overgebleven.
Justus van Oei is ziek. Daarom vandaag geen column.
Ze gaan op jongere leeftijd dood, lijden in
steeds grotere getallen aan mannelijke vor
men van kanker en kampen vaak onnodig
met seksuele problemen, omdat ze daarover
niet willen praten met hun dokter. „De ge
zondheid van mannen is een wereldwijd
probleem dat vraagt om wereldwijde oplos
singen", aldus professor Siegfried Meryn.
Uit onderzoeksgegevens blijkt dat de ge
zondheid van mannen in grote lijnen niet is
verbeterd in vergelijking met dertig jaar ge
leden. Het risico van een dodelijk auto-on
geval ligt voor een man zes keer hoger dan
voor een vrouw. Mannen plegen ook vaker
zelfmoord dan vrouwen.
Meryn pleit als voorzitter van de Internatio
nale Vereniging voor de Gezondheid van
Mannen (ISMH) voor de nadrukkelijke be
handeling van de gezondheidsproblemen
van mannen. „Ze zijn er niet op getraind
om hun eigen lichaam of gezondheid in de
gaten te houden", zegt Meryn, in het dage
lijks leven professor aan de medische uni
versiteit van Wenen.
De oorzaak van de problemen ligt in de kin
dertijd. Meisjes worden aangemoedigd om
medisch advies te vragen als ze kampen met
gezondheidsproblemen, terwijl jongens zich
sterk moeten houden en niet mogen zeuren
over kwaaltjes. Op latere leeftijd zijn deze
verschillen nog altijd zichtbaar.
Waar vrouwen bij een medisch probleem
direct advies van een arts zoeken, negeren
mannen de problemen juist. Tegen de tijd
dat mannen - al dan niet aangespoord door
him vrouwen - hulp zoeken bij een dokter,
kan er al sprake zijn van een ernstig pro
bleem.
Volgens Meryn is het hoog tijd dat de medi
sche wereld meer rekening gaat houden met
de verschillen tussen de seksen als het gaat
om het behandelen van gezondheidsproble
men. „Symptomen van veel voorkomende
ziektes en de reacties op medicatie kunnen
verschillend zijn tussen man en vrouw. We
t infor- j!
moeten het publiek benaderen met
made die op de sekse is afgestemd", zegt
Meryn. „Je moet dan denken aan inhoudi
lijk verschillende informatie, bewoordinj
en afbeeldingen."
Naar schatting 5 procent van de 40-jarige
mannen en een kwart van alle 75-jarige
mannen kampt met erectiestoornissen,
kan duiden op slagaderlijke problemen,
betes of een hoge bloeddruk. Toch komt
onderwerp zelden ten sprake als mannen
op bezoek zijn bij de huisarts. Meryn: „D(
patiënt praat er niet over en de dokter
vraagt er niet naar. Dat is anno 2003 onge
looflijk."
SM
af{
ns t
it' ii
dwi
et
lie i
te
fdeC
eek
vol
st v\
tear
ll fn'
len
DU
De Koude Oorlog, dat was roman
tiek. Met bronchitis op een straat
hoek staan en je laten begluren bij
een bezoek aan een Oost-Berlijns
bordeel. De alledaagse wereld van
spionnen, te zien in Bonn.
Een spion zonder minicameraatje
op zak is geen echte spion, dat
weet elk land dat in de Koude Oor
log opgroeide. Toen Canon in
1996 de kleine IXUS-camera op de
markt bracht, waren de Japanners
zo slim om te benadrukken dat het
fototoestelletje niet groter was dan
een pakje sigaretten. Je kon zien
dat de ontwerper er zijn best op
had gedaan een echt spionnentoe-
stelletje te maken dat er uitzag als
of het zó uit de werkplaats van Q
kwam. Je voelde je een beetje Ja
mes Bond met een IXUS, het gaf
het maken van vakantiekiekjes een
soort romantische geheimzinnig
heid. Do be careful 007!
Op de tentoonstelling Duell im
Dunkel staan échte spionnenca-
mera's van Russische en Engelse
makelij. Draaide de spion aan een
sigaret, dan werd er een foto ge
maakt met het toestelletje dat in
het sigarettenpakje verborgen zat
Maar zijn dit de originele toestel
len? Of lieten ook de technici van
de KGB en MI5 zich inspireren
door de uitrusting van de spion
nen uit bioscoop en pocketboek?
Feit en fictie, bewijs en beeldvor
ming lopen door elkaar in het
Haus der Geschichte. In het muse
um in Bonn, voormalige hoofd
stad en voormalige broedplaats
van spionnen, wemelt het van de
valse namen, de valse papieren en
de valse snorren. Mythes en legen
des over spionnen vermengden
zich tijdens de Koude Oorlog met
die uit films en romans, en waar
heid en verzinsel waren even
spannend. John Le Carré schreef
een boek over een spion waarbij
hij zich baseerde op het geval van
de agent Alec Leames. En die leef
de weer voort in de vertolking
door Richard Burton in de film uit
1965 van regisseur Martin Rit.
Geen film over Beretta's, bikini's
en machtswellustelingen met een
witte kat op schoot, maar die van
het draaien en snaaien door illu
sieloze, anonieme agentjes.
Als bezoeker aan de tentoonstel
ling over het 'duel in het donker'
moet je je door lange duistere gan
gen begeven, een labyrint bijna. Je
loopt langs halfdoorzichtige wan
den, waar in vakjes ingewikkelde
verrekijkers en afluisterapparatuur
staan en holle rubberen deurstop-
pen waarin agenten briefjes en mi
crofilms voor elkaar achterlieten.
Three, three, seven, two, seven,
three, seven, seven, nine, three, se
ven, klinkt het plotseling met een
Duits accent uit een onzichtbare
luidspreker. Je bent ineens in Ber
lijn, city of spies, stad van spion
nen. Op levensgrote foto's staan
mannen in regenjassen op hoeken
van straten die glimmen in het
kunstlicht. Hier begint een tunnel
van zeshonderd meter lang die je
tot onder Oost-Berlijn zal brengen.
Je luistert mee met telefoonge
sprekken zonder zelf te weten dat
de KGB je allang in de gaten heeft.
Waar gebeurd: Operation gold,
ontdekt in 1956.
Wat je lot was als je werd gepakt
wordt ook griezelig duidelijk uitge
beeld: je eindigde op een houten
brits in een kale, koude cel, speci
aal voor deze tentoonstelling na
gebouwd. Het overkwam Richard
Powers. Op de tentoonstelling
staan brokstukken van het Ameri
kaanse spionagevliegtuig de U2,
waarin Powers in 1960 boven de
Sovjetunie werd neergehaald. Het
is een bruikleen van het militaire
museum in Moskou, waar het ja
renlang hét pronkstuk was.
De Oost-Duitse geheime dienst, de
Hauptverwaltung Aufklarung, on
derdeel van het Ministerium für
Staatssicherheit (Stasi) pepte de
moraal in eigen land op door grote
tentoonstellingen te organiseren
met titels als Spionen Entlarvt of
Nato Agenten ohne Chance. In het
museum in Bonn staat een koffer
met springstoflading, nagebootst
natuurlijk. Een eigen James Bond
hadden ze ook. Armin Müller-
Stahl had er in de jaren zeventig in
de DDR zijn eerste grote rol mee.
De televisieserie Das unsichtbare
Visir, waarin hij geheimagent Wer
ner Bredebusch speelde. Hij was
Draaide de spion aan een sigaret, dan werd er een foto gemaakt met het toestelletje dat in het sigarettenpal FF2
verborgen zat. Voorbeelden van microcamera's die te zien zijn op de tentoonstelling. Foto's: GPD/PR
tot spionage. Codenaam Rome n^f
Dat was de echte romantiek vari]
het alledaagse spionnenbestaai
dé held als 'boodschappenjongen
voor de vrede'. De muziek leek wel
sterk op die van de James Bond
films.
Het roodverlichte slaapkamertje
waar je halverwege de tentoonstel
ling tegenaan loopt, heeft niets van
Bond. Het is een bed zoals je dat
in een Oost-Berlijns staatsbordeel
kon tegenkomen. Je kunt meeglu-
ren, dankzij een camera en een
monitor. Je ziet alleen een leeg
bed, maar het idee is griezelig ge
noeg. Bijna net zo surrealistisch als
de posters van de voorlichtings
campagne die de Duitse overheid
in 1979 startte. In dat jaar werden
maar liefst zes secretaresses ont
maskerd die door hun vriend - een
agent uit de DDR - waren aangezet
Werner Bossmann
Duell lm Dunkel; Spionage lm geteilten
Deutschland. Tot en met 5 oktober in Haul
Geschichte der Bundesprepubllk Deutschi
Museumsmelle, Bonn. Gratis, dinsdag
met zondag van 9 tot 19 uur.
rm
tuk
gen
epc
op
Als Jovan Opacic komt aangereden, maakt
het geroezemoes op het terras plaats voor
gegrijns. Iedereen in Pancevo, een stadje
onder de rook van Belgrado, kent Opacic. Of
lieven iedereen kent zijn auto. Voor een ve
hikel van 30 jaar oud, ziet zijn Trabant er
nog goed uit. Maar wat de auto bijzonder
maakt, is vooral zijn motor. Goed, die motor
maakt een onbeschrijflijk lawaai. Maar hij
loopt wel op vlees.
Als afgestudeerd econoom wist Opacic (47)
nauwelijks hoe hij een schroevendraaier
moest vasthouden. Maar een baan kon hij
niet vinden en de misère in het Servië van
Slobodan Milosevic veranderde hem in een
technische wonderdokter. Geconfronteerd
met torenhoge brandstofprijzen, besloot hij
een piepklein tractormotortje in zijn Tra-
bant in te bouwen.
Harder dan 85 kon zijn omgebouwde Tra-
bant niet, en met zijn tien luizige paarden
krachten kon hij er bij het stoplicht nog
geen vrachtwagen uitrijden. Maar goedkoop
was het wel. „Hij reed ongeveer 1 op 30",
zegt hij met een liefkozende blik naar zijn
grauwwitte automobiel. „Ik ben er een keer
mee op en neer geweest naar Regensburg in
Duitsland, 2.200 km, voor 24 mark."
Dat was voordat Milosevic besloot de eco
nomie te ruïneren. Eerst werd diesel duur
der, toen schaarser. Opacic was gedwongen
om te zien naar andere brandstoffen, en zijn
oog viel op slaolie. „Slaolie deed maar 30
pfennig per liter, een derde van wat diesel
toen kostte", zegt hij. „We gingen de boeren
langs om het in te slaan."
Hij vermengde aanvankelijk de diesel met
slaolie in een verhouding van 1 op 1, maar
de prijs van diesel bleef oplopen. „Ik ver
hoogde het slaoliegehalte, en merite tot
mijn verbazing dat de Trabant daardoor be-
Jovan Opacic (links) en zijn vriend Zarko Dukuljev voor hun Trabant.
Foto: GPD/Cees van Zweeden
ter ging rijden", zegt Opacic. „Uiteindelijk
reed ik op pure slaolie."
Het noodlot sloeg opnieuw toe, toen ook
slaolie schaars begon te worden. Diesel was
soms helemaal niet meer te krijgen. Navo-
bommen regenden neer op Servië, en al wat
Opacic nog kon verzinnen was petroleum.
„De prijs daarvan was erg aantrekkelijk",
herinnert hij zich. „Maar ik had ook al een
tijdje begerig gekeken naar een grote hoe
veelheid varkensvet, die mijn vader had op
geslagen voor kommervolle dagen." Opacic
vermengde de petroleum met het varkens
vet en... eureka! Alleen, gaandeweg werd
ook petroleum onbetaalbaar. Hij verlegde
gewoon de grens nog een ietsje, en vulde de
bescheiden tank van de Trabant (24 liter]
met vrijwel puur varkensvet.
„Het is niet echt goed voor je tank, want
gaat er door roesten", erkent Opacic. „M
de auto reed er prima op. Enige probleei
was de zwervers op straat. Als ik langs Q
kwam, vulde de lucht zich met een heerl
geur van gegrild vlees. Die geur maakte d „Jl
ergste gevoelens van honger in hen wak
ker."
Inmiddels is Opacic de eigenaar van het
ié waarin hij zijn verhaal doet. Hij bezit o
dertussen naast een Trabant ook een Me
cedes voor het grotere werk. Niet dat er i
mis is met de Trabant, die nu 750.000 kn
heeft gelopen. Maar Opacic wordt ook e(
jaartje ouder, en hij moet de motor startf
zoals de buitenboordmotor van een boo
„Gelukkig heb ik vroeger in het national!
team geroeid. Mijn spieren zijn nog goed
zegt hij, moeiteloos een groot bierglas na
de lippen brengend. Samen met zijn vrie x
Zarko Dukuljev bouwde hij zeven tractor
motortjes van Italiaanse makelij (Lombo
ni) in, zes in Trabants en één in een Fiat
750. Het voordeel van de Trabant, zegt h
zijn lage gewicht. Een deel van de auto is
zelfs van plastic. Nadeel is echter dat alle
onderdelen van metaal na 15 jaar zo ver
roest zijn dat een grondige revisie nodig i
Alle zeven auto's rijden nog steeds rondj
Pancevo. De geur van gegrild vlees behoi
tot het verleden, maar het indrukwekken
aantal decibels is gebleven. „Hoe we dez
auto's ooit geregistreerd hebben gekrege
weet ik niet", schreeuwt Opacic tijdens e
ritje. „Mijn buren zijn niet echt blij dat ik
deze auto rijd. Maar ze weten ook dat he w.
waai in de auto nog groter is dan erbuite
Cees van Zweeden
-
m
beg
H(
in o
be:
nei
)Iyn
gen
rap
ctie
nati
naa
ieve
xpli
Et
ehi
t or
ngsi
en
ffee
eve
e m
Dort
kor
met
rer
rap
twe
col
en,
Ier.
