Leidse primeur: Carmina Burana mét ballet
Boek wordt
handel.
KUNST CULTUUR
Grote invloed Leiden op bouwkunst Rijnstreek
Alphen sloopt omstreden kunstwerk
'3 Musketiers?
langer in
Nieuwe Luxoi'
Chuck Prophet laat zijn^'
gitaar flink scheuren
Mick Jagger gisteravond in Mun-
chen. Foto: EPA/Frank Leonhardt
Aftrap Europese
tour Stones
munchen - In Munchen werd
gisteravond de aftrap gegeven
voor de Europese tour van de
Rolling Stones. De 'Lick World
Tour' brengt de rockveteranen
in augustus ook een drietal
concerten naar Nederland.
ld dingt naar
Buzz-Awards
leiden - De Leidse band ld
dingt mee naar de Buzz-Awards
van de NCRV en 3FM. Op zon
dag 15 juni is ld tussen 18.00 en
20.00 uur op 3FM te beluiste
ren. Stemmen kan op de inter
net-site: www.buzz.nl. De win
naar van de wedstrijd mag een
dag opnemen in de legendari
sche Abbey Road Studio in
Londen.
Ruzie over
erfenis Biich
amsterdam - De afhandeling
van de erfenis van Boudewijn
Büch ligt stil door onenigheid
binnen de familie. Op 23 juni
zal de notaris proberen de par
tijen op een lijn te krijgen. On
der anderen een van de broers
van Büch, Patrick, heeft zijn
machtiging om de erfenis te
verdelen ingetrokken. Gevolg
daarvan is dat de geplande vei
ling van de enorme verzame
ling van de schrijver voorlopig
van de baan is. „Er gebeurt op
dit moment helemaal niets", al
dus de vroegere financieel advi
seur van de overleden schrijver,
J. van de Graaf. Verzamelaar -
schrijver Boudewijn Büch
overleed op 23 november. Zijn
familie liet eind maart weten
dat het grootste deel van de na
latenschap via enkele veilingen
openbaar zou worden verkocht
De Dijk neemt
opnieuw jaar vrij
amsterdam - De Amsterdamse
popgroep De Dijk neemt op
nieuw een jaartje vrijaf. In 1999
hield de band ook al een 'sab
batical'. Dat is goed bevallen. In
het jaar dat de Dijk niet op
treedt liggen de activiteiten van
de groep overigens niet geheel
stil. Zo wordt volgend jaar wel
gewerkt aan een nieuw album.
door Theo de With
alphen aan den rijn - Het
meest spraakmakende kunst
werk van Alphen aan den Rijn
verdwijnt. Slopers beginnen
morgen aan de ontmanteling
van het beeld 'Zigurrat' van de
Amsterdamse kunstenaar Her
man Makkink. De acht meter
hoge sculptuur van lavastenen
staat sinds zes jaar in de wijk
Kerk en Zanen, maar was vanaf
het begin omstreden.
'Zigurrat' (in de volksmond 'Pi
ramide' geheten) werd vooral
spraakmakend vanwege de
rechtszaken die erover werden
gevoerd. Het Alphens gemeen
tebestuur en de kunstenaar
sleepten elkaar tot twee keer toe
voor de rechter. Het kunstwerk
zorgde al binnen enkele dagen
voor grote problemen omdat
het niet vandalismebestendig en
niet veilig bleek.
Cultuurwethouder Hub van
Wersch maakte gistermiddag
bekend dat het kunstwerk ge
sloopt wordt. Het idee was des
tijds alleraardigst, gaf hij toe.
Makkink wilde met zijn pirami
de uitbeelden dat de mens tel
kens weer probeert de natuur te
temmen. Daarom had hij 30.000
kilo lavastenen gekooid in
twaalf grote metalen korven en
die op elkaar gestapeld. Een
computergestuurde installatie
zorgde ervoor dat zo nu en dan
een wolkje nevel ontsnapte. De
werkelijkheid bleek weerbarsti
ger.
Vandalen beklommen de steen
massa en wisten lavabrokken
los te wrikken. Dat leidde tot
onveilige situaties. Op aandrin
gen van de buurt werd het
kunstwerk enkele dagen na de
onthulling, in juni 1997, afgezet
met een hek. Dat staat er zes
jaar later nog steeds. Makkink
werd door de gemeente in ge
breke gesteld. Hij had te kleine
stenen gebruikt en zijn creatie
niet 'hufterproof gemaakt. Al
phen wilde daarom niet het to
tale honorarium van twee ton
(nog in guldens) betalen. Daar
op stapte de kunstenaar naar de
rechter. Tussen 1998 en 2002
werd diverse keren geproce
deerd. Uiteindelijk moest de ge
meente bakzeil halen en stelde
de rechter dat Makkink aan alle
verplichtingen had voldaan.
De situatie was wethouder Van
Wersch, na zijn aantreden vorig
jaar, een doorn in het oog. Hij
hervatte het overleg met de
kunstenaar. Een opknapbeurt
bleek niet haalbaar. Omwonen
den en ondernemers van het
naburige winkelcentrum Atlas
wilden liever van het beeld af.
Van Wersch wilde het verplaat
sen. Er zijn negen plekken in Al
phen in beeld geweest. Makkink
heeft ze allemaal bekeken en af
gekeurd. Hij stelt dat hij 'Zigur
rat' specifiek voor die plek - de
kruising van de Provinciepassa
ge met de Zeelandstraat - heeft
gecreëerd. Daardoor bleef alleen
de optie van verwijdering over.
Herman Makkink blokkeerde
die optie echter door een be
roep te doen op de Auteurswet.
Hij wilde compensatie voor de
schade die zijn reputatie zou
oplopen. Hoewel de wethouder
vindt dat daarvan geen sprake
is, krijgt de kunstenaar als 'ge
baar van goede wil' toch een be
drag van 12.500 euro.
De bewuste plek wordt voorlo
pig bestraat. In overleg met de
buurtbewoners en winkeliers
wordt later bepaald wat er voor
de 'Piramide' in de plaats komt.
rotterdam/gpd - De musical
Musketiers' is drie maant
langer te zien in Rotterdam, (j
het allerlaatste moment zijn hr
nieuwe Luxor Theater en Jotpi
van den Ende TheaterprodJ. L
ties overeengekomen om t
laatste voorstelling te verschijO^
ven van 1 oktober 2003 naarj
januari 2004. Fantastisch vo^g,,
de stad, vindt de een. De monL^
cultuur ligt op de loer, meent
ander. m
Kritische recensies of niet, hj,et
gaat goed met '3 Musketiei
Voor de musical, exclusief sru
zien in het nieuwe Luxor Thi
ter, zijn al 265.000 kaarten vi jrs
kocht. Door de speelperiode
verlengen moeten daar n£jj
140.000 kaartjes bij komen. I- [et
gevolg is dat het Luxor bijna e
jaar lang de '3 Musketiers' pi^n
grammeert. Directeur R nte
Wiegman steekt zijn vreug
over de verlenging niet on<
stoelen of banken. „Fantastis< ery
ik ben er hartstikke trots op."
De verlenging komt nog ge%]0{
week nadat de Rotterdam acf-
Kunststichting zich negatief ui^
liet over de programmering
zeven maanden Joop van dtaa(
Ende in Luxor. 'De vraag is of ut
grootschalige opera en de cab ,na;
retprogrammering niet in en
knel komen. Het nieuwe Lmfe^
is gebouwd om het reperto jp
van het oude Luxor beter ;n
zijn recht te laten komen. Dafo j
is het theater in geslaagd, majgZi
dan moet je je vervolgens n me
laten monopoliseren door
producent.' q
Maar het nieuwe Luxor is o. p
neergezet om 'langere prodi Ten
ties' te doen, zegt Rob Wiegm; )0r^
Volgens hem is er ook geen gen
vaar voor verdrukking van mjs
andere podiumkunsten. V pjg
moet door de verlenging van 0 l
Musketiers' een groot deel \lng(
de programmering in allerijl
ders ondergebracht worden. 2
ven producties (waaronder igza
meretten) verhuizen naar 1 g^
oude Luxor, de opera 'Noralc[ei
gaat naar de Schouwburg en 1 >ratj
balletsprookje 'De Notenkrak nge
naar de Amsterdamse RAI. Pl%0r
en Bianca werden geschrapt. sci
eeln
:ho
di
:nt
muziek recensie
Hans Keijzers
Concert: Chuck Prophet en de Mission
Express. Gezien: 4/6, Q-Bus, Leiden.
Chuck Prophet verwoordt het
aan het eind van het concert in
Q-bus in Leiden bijzonder tref
fend: 'One down, twenty five to
go'. Een moordend toerschema
langs zo'n beetje alle uithoeken
van Europa volgt na het enige
concert van Prophet met zijn
Missing Express in Leiden.
Zijn cd 'No Other Love' is al
weer een jaartje oud, toch
speelt de de gitarist nog vooral
werk van dit album. 'You've
Been Gone' is het eerste gevoe
lige hoogtepunt. Het typische
nasale stemgeluid komt hier
lekker door. Te genieten valt er
ook van het gedoseerde gitaar
spel van de Amerikaan. Gelikte
accenten geeft de vroegere
frontman van Green on Red en
geraffineerde climaxgerichte
soli. Meesterlijk doseert hij zijn
gitaarspel. Nootjesgeffeak kot
niet in het woordenboek v^_
Prophet voor. P
Partner in crime Stephai
Finch staat hem ter zijde. L
keyboard lijkt in de uitverki
gekocht, het is aartslelijk j
klinkt blikkerig. Haar achtl
grondvocalen zijn beter te a
teren ook al moet Finch
beter doseren. Wie kwam a
het breed uitwaaierende gitaj*
geluid van het oude werk v
Green on Red werd op
wenken bedient met 'Eloui
en het sterk vervormd weert
geven 'Run Primo Run'. M
Prophet kiest niet voor
voorspelbare uptempo set.
durft ook veel van het inge
gen werk te vertolken. 'Tha
How Much I Need Your Lo
met de treffende gitaaraccent0* 11
en het hemels gezongen '(Fera
Friends'. 'No Other Love' toc
waart de Amerikaan voor
toegift. Na het ingetogen
deel gaan de remmen los
laat hij, als in zijn beste
on Red dagen, zijn gitaar
even flink scheuren.
Stee
uitb
"zij r
Nan
Stichting Leidse Koorprojecten voert meestenverk van Carl Orff uit
Wouter Kuyper werkte tien jaar aan beschrijving van het 'Monumentale Hart van Holland'
door Rody van der Pols
leiden - Aan maatschappelijke
betrokkenheid ontbreekt het de
Stichting Leidse Koorprojecten
doorgaans niet. Twee jaar gele
den voerde dit 'gelegenheidskoor'
nog 'Cry of the Earth' uit, een pit
tig stuk over de zorgwekkende
staat van het milieu. „Maar dit
keer wilden we iets frivools", zegt
bestuurslid Clare Wesselius. „Een
stuk waarop je zelfs kunt dan
sen." En dat laatste gebeurt dan
ook volop, tijdens de uitvoering
van de 'Carmina Burana' op 20 en
2i juni in de Hooglandse Kerk,
door Balletstudio Giselle. Een pri
meur voor Leiden.
Het kunstwerk 'Zigurrat'.
Publiciteitsfoto
li
rui
fn
fko
ide
door Theo de With
leiden - Het is zo'n beetje zijn le
venswerk geworden. Meer dan
tien jaar werkte Wouter Kuyper
uit Leiden aan het boek 'Het Mo
numentale Hart van Holland'.
Ruim twee kilogram beschrijvin
gen en illustraties van monu
mentale panden in Leiden, Al
phen en omliggende dorpen.
Het lijvige boekwerk van Kuyper
past in een lange traditie. De
Rijksdienst voor de Monumen
tenzorg begon precies een eeuw
geleden met het publiceren van
beschrijvingen van monumen
ten. Elke regio in Nederland
moest aan de beurt komen. Het
boek over Leiden en Westelijk
Rijnland verscheen in 1944.
Kuyper kreeg tien jaar terug de
opdracht het gebied ten oosten
van Leiden onder de loep te ne
men.
Zijn opdracht is nu voltooid,
maar niet meer onder supervisie
van Monumentenzorg. De Lei-
denaar raakte in conflict met
zijn voormalige werkgever over
de aanpak. De dienst heeft in
het kader van 'voortschrijdend
inzicht' besloten het over een
andere boeg te gooien. Kuyper
had volgens de officiële richtlij
nen in het ene hoofdstuk alle
schoorstenen moeten beschrij
ven en in het volgende alle dak
pannen. „Dat is natuurlijk on
zin. Ik heb ervoor gekozen elk
monument in zijn geheel te be
schrijven."
Daardoor is zijn boek nu ver
schenen onder auspiciën van de
Stichting Arent van 's-Graven-
heidkundig begrip."
Hij is ook prachtige voorbeelden
tegengekomen op zijn zoektocht
door de Rijnstreek. ,Aan de
Landlustweg in Koudekerk trof
ik een prachtige boerderij uit
1620 aan. Bleek er nog altijd een
zelfkazende boer in te zitten.
Heeft die ook nog zo'n ouder
wets gezin met veel kinderen.
Helemaal zoals het hoort."
Over de hedendaagse architec
tuur oordeelt Wouter Kuyper
beduidend minder positief.
Voor het nieuwe stadhuis van
Alphen, een creatie van Erick
van Egeraat, heeft hij geen goed
woord over. „Er is voor bijna
negentig miljoen een gebouw
neergezet dat nu niet blijkt te
voldoen. Aan de gebruikers is
nooit gedacht. Een architect
moet niet bezig zijn ter meerde
re eer en glorie van zichzelf. Er
moet ook nagedacht worden
over de functie en de omgeving.
Zo vind ik het idee om een hoge
woontoren te bouwen bij het
Lammenschansplein in Leiden
ridicuul. Die lelijke toren is uit
het hele Groene Hart te zien."
Omdat hij niet bekend wil staan
als 'ouwe mopperaar' wijst de
Leidenaar op een voorbeeld van
moderne architectuur dat wel
zijn goedkeuring kan wegdra
gen: het gemeentehuis van Ter
Aar. „Dat is een topper. Het is
inmiddels uitgebreid, maar ook
dat is heel zorgvuldig gedaan.
Bovendien ligt het er prachtig
op die plek." Ook de splinter
nieuwe moskee aan de Sport-
laan in Alphen heeft een plek in
zijn boek gekregen. Het zijn de
monumenten van de toekomst.
'Monumentale Hart van Hol
land', Wouter Kuyper, uitgeve
rij Canaletto, 45 euro.
(advertentie)
bin
Boeken over of teveel? kon ermee neer De Slegte.
Een goed Doek is illijd wat waard. De Sleote Vnnr 'nooedDoek
Breestraat 73.7311CJ Leiden.Tel 071 5122007
www.deslegle.com
Bijna vijftig jaar geleden voerde
het socialistische koor 'De Stem
des Volks' het meesterwerk van
Carl Orff voor het eerst in Lei
den uit. In het programmaboek
je uit 1954 staat te lezen: „De
compositie stamt uit 1936 en is
bedoeld als ballet. Helaas be
hoort deze kunstmanifestatie
voor Leiden nog tot een toe
komstdroom..." Nu, bijna een
halve eeuw na dato, wordt het
stuk dus alsnog in zijn oor
spronkelijke opzet gerealiseerd.
„Dat we die 'toekomstdroom'
kunnen verwezenlijken, vind ik
wel heel erg leuk", voegt Wesse
lius er opgetogen aan toe.
De acht speciaal geselecteerde
danseresjes zullen straks in het
hart van de Hooglandse Kerk
optreden. Daarachter, onder het
orgel, zullen het koor en orkest
plaatsnemen. Een talrijk gezel
schap: 230 koorleden, waaron
der dertig kinderen, 66 musici
en drie solisten. Tezamen ne
men zij het machtige geluid van
de 'Carmina Burana' voor hun
rekening.
Dat het stuk zo razend populair
is, heeft alles te maken met die
krachtige, opzwepende stijl,
denkt Wesselius. „Orff was een
expert op het gebied van de
volksmuziek, waaruit hij naar
hartelust heeft geleend voor zijn
Danseressen van Balletstudio Gise
Carmina Burana. Juist die ele
menten maken het(stuk zo aan
sprekend."
Dat vermoeden zag Wesselius
onlangs bevestigd toen haar
echtgenoot Wim de Ru - tevens
dirigent van de 'Carmina' - een
aantal andere stukken van Orff
onder de loep nam. „Draken
van stukken, die niks bevatten
wat de 'Carmina' zo prachtig
maakt Blijkbaar was Orff zo'n
e oefenen voor de dansuitvoering
componist die één geweldig
stuk schreef om daarna niks
meer te presteren.
Bijzonder aan de 'Carmina
Burana' zijn ook de teksten.
Daarvoor putte de componist
uit een stel Middeleeuwse liede
ren, geschreven door de zoge
naamde 'vaganten': studenten
die van universiteit naar univer
siteit trokken, begerig naar ken
nis en avontuur. Wesselius: „Die
in de 'Carmina Burana'. Foto: Taco
jongens bedelden, vochten,
hadden lief. Ze hielden zich in
leven door een prachtig gedicht
voor een aalmoes te ruilen." Dat
leven wordt weerspiegeld in hun
liederlijke teksten over drank
zucht, gokken en de liefde.
Speciaal voor deze uitvoering
moderniseerde Wesselius de uit
de jaren vijftig daterende Neder
landse vertaling van de Latijnse,
Provencaalse en Oud-Duitse
an der Eb
teksten. „Ik ben benieuwd hoe
mensen in deze nuchtere, zake
lijke tijd op die teksten reageren.
Want die zijn vaak erg heftig."-
Het koor beleeft er in elk geval
volop plezier aan. „De stem
ming is opperbest", zegt Wesse
lius. „Zoals tijdens ieder project
zijn er ook nu weer mensen die
het projectkoor tot een vast koor
willen maken. Maar daar begin
nen we niet aan. Het project
koor werkt juist zo goed omdat
de deelnemers speciaal voor de
muziek kiezen. Iedereen die
meezingt, vindt het een mooi
stuk. En dat hoor je."
'Carmina Burana' van Carl
Orff. Vrijdag 20 en zaterdag 21
juni, 20.15 uur in de Hoogland
se Kerk in Leiden. Kaartver
koop: Stadsgehoorzaal, Bree
straat 60 in Leiden.
Deze boerderij uit 1620 aan de Landlustweg tussen Koudekerk en Al
phen is een van de oudste die Wouter Kuyper in de Rijnstreek aan
trof. Publiciteitsfoto
besteedt hij bijna de helft van
het boek aan Leiden. „De in
vloed van deze stad moet niet
onderschat worden. Zeker in de
zestiende eeuw werd de Rijn
streek beïnvloed door de bouw
kunst van Leiden."
Hij noemt architecten als Pieter
Post en Arent van 's-Gravensan-
de, die hun invloed tot ver in het
gewest lieten gelden. Hun
bouAvwerken verrezen in op
dracht van bijvoorbeeld het
Hoogheemraadschap van Rijn
land en de Remonstranten die
vanuit Leiden geloofsgemeen
schappen stichtten in onder
meer Oude Wetering en Nieuw
koop. Tot zijn spijt moet Kuyper
constateren dat er veel verdwe
nen is. „Alphen heeft in de ze
ventiende eeuw een grote brand
gehad. In de eeuwen daarna is
er bovendien veel gesloopt."
Alleen op het platteland is een
aantal zeventiende-eeuwse
boerderijen behouden gebleven.
Kuyper: „Verontrustend is dat
het aantal sterk terugloopt. Door
sloop, brand of domweg wegge
zakt in het veen. Pas is er in
Langeraar nog een monumenta
le boerderij ten prooi gevallen
aan de vlammen. Ik heb geluk
kig ook veel mooie boerderijen
van binnen gezien. De bewo
ners hebben vaak geen idee van
de waarde. Er zijn zich maar
weinig mensen bewust van waar
ze in wonen. Ze denken soms
dat hun woonhuis honderd jaar
oud is, tenvijl het er al driehon
derd jaar staat. Ik hoop met dit
boek bij te dragen aan het oud-
De bouwstijl van Arent van 's-Gravensande - onder meer ontwerper
van de uit 1640 daterende Lakenhal in Leiden - vond navolging in de
Rijnstreek. Publiciteitsfoto
sande. Het betekent niet dat
Wouter Kuyper er een 'hapklare
brok' van heeft gemaakt. Zijn
schrijfstijl is niet altijd ei/en toe
gankelijk. Dat heeft onder meer
te maken met zijn eigenzinnige
spelling. Steden als Keulen en
Karlsruhe worden door hem
consequent geschreven als Ceu-
len en Carlsruhe.
Een andere eigenaardigheid is
het pleidooi tegen de Rijn-Gou-
we-Lijn waarmee zijn boek ein
digt. „Dat onderwerp zit me ge
woon heel hoog", verklaart Kuy
per. „Zo'n sneltram door het
centrum van Leiden is toch kol
der. Daarom heb ik mijn boek
twaalf argumenten op een rij ge
zet tegen aanleg van de Rijn-
Gouwe-Lijn. Leiden schiet geen
moer op met zo'n verbinding.
Voor de stad zou een knuffel
trammetje op smalspoor een
veel betere oplossing zijn dan
zo'n gevaarte door de Bree
straat. Bovendien denk ik dat
mensen uit Gouda echt niet met
zo'n light rail via Alphen en Lei
den naar de kust reizen. Het is
veel handiger om de trein naar
Den Haag te nemen en dan met
de tram naar Scheveningen te
gaan."
De opdracht om Oostelijk Rijn
land te beschrijven heeft archi
tectuurhistoricus Wouter Kuy
per ruim geïnterpreteerd. Aan
de ene kant betrekt hij ook
Woerden en Oudewater erbij.
„Tegenwoordig vallen ze in de
provincie Utrecht, maar vroeger
behoorden ze tot het gewest
Holland." Aan de andere kant
