Drie ballen aan een touwtje
GESPREK VAN DE DAG
Afscheid van Murugan
Amsterdams Begijnhof
doet de deur dicht
Lust en verrukking
Studenten Haarlemse Hogeschool: 'Astrojax wordt dé zomerrage'
woensdag 4 juni 2003
DAGELIJKS LEVEN
t 'r
OE- KCN'T TocN NIET EEUWIC? \AJ\AC?0 giijVEN
MENSELIJK
Het is nu 26 jaar geleden dat ik het roken heb gestaakt.
Het kabinet-Den Uyl was kort daarvoor gevallen en
kreeg in demissionaire staat te maken met een gijze
lingsactie van Molukse jongeren in een trein bij De
Punt. In de vroege ochtend van 11 juni 1977 maakte
het leger een einde aan de gijzeling. Daarvan staan de
details me nog scherp voor ogen, want enkele uren te
voren zag mijn dochter het levenslicht. Op haar ge
boortekaartje verwijs ik naar de dramatische gebeurte
nissen bij zonsopgang. De tekst spreekt van 'in deze ge
denkwaardige nachtf en kondigt dan onze blijde
boodschap aan. Bizar: nieuw leven in een nacht dat
acht mensen dat leven verloren, twee passagiers en zes
kapers. Wie kent nog hun namen? Enkele weken later
stopte ik abrupt met roken. Sindsdien heb ik geen siga
ret meer aangeraakt. Zo vier keer per jaar steek ik een
sigaar op. Dan moet aan drie voonvaarden voldaan
zijn: er is een smakelijk diner dat toe is aan zijn afron
ding we moeten met gezellige mensen aan tafel zitten,
de sigaar is een krijgertje. Dat houdt in dat één van de
disgenoten een doos uitzijn zak tovert, want de tijd
dat sigaren deel uitmaakten van het kerstpakket ligt
achter ons. Tot op de dag van vandaag weet ik tot in
finesse hoe lekker een sigaret smaakt. Jaloers bezie ik
De Russische meidengroep t.A.T.u. is op het Songfestival ten onrechte niet de
winnaar geworden. De groep is het slachtoffer geworden van een anti-Russisch
COMPLOT. Dit meent Ruslands grootste tv-zender ORT. De zender heeft een
klacht ingediend bij de organisator van het festival, de European Broadcasting
Union (EBU). Volgens ORT zijn Groot-Brittannië en Ierland de boosdoeners. Zo
kenden de Britten t.A.T.u. geen punt toe, ook al stond het duo er onlangs nog op
nummer één. Inzake Ierland hekelden de Russen de beslissing om het telefoni
sche stemsysteem op het laatste moment te vervangen door een 'veel subjectie
vere jury', die nauwelijks punten aan t.A.T.u. toekende. De paar punten verschil
hadden t.A.T.u. de zege kunnen bezorgen Het winnende liedje van de Turkse
Sertab Erener kreeg 167 punten, t.A.T.u. ontvinger 164.
Murugan, de oudste stierenolifant van Europa, is vandaag afgemaakt Het dier,
dat al 49 jaar in Artis woont, is zó ernstig ziek dat de dierentuin heeft besloten
een eind te maken aan zijn lijden. Begin dit jaar vierde Artis nog met veel feest
gedruis Murugans vijftigste verjaardag. Volgens Artis had de olifant de afgelo
pen maanden veel last van allerlei ouderdomskwalen. Hij heeft problemen
met zijn poten en vochtophoping in zijn buik. Ook heeft Murugan suikerziek
te, bloed in zijn ondasting en mogelijk ook nog hartproblemen. De olifant was
al eerder ernstig ziek, maar knapte steeds weer op. Maar sinds een week verer
gerden de problemen. Het
veterinair medisch team
van Artis ziet nu geen an
dere oplossing meer dan
Murugan te laten inslapen,
want de kwaliteit van zijn
leven is onaanvaardbaar
geworden. Murugan was
één jaar oud toen hij in
1954 naar Artis kwam. De
olifant was een geschenk
van de toenmalige premier
Pandit Nehru van India
aan de Amsterdamse
jeugd. Toen het dier per
schip arriveerde in Amster
dam, stonden duizenden
mensen hem aan de kade
op te wachten. Menig kind
maakt een ritje op zijn rug
door de dierentuin. Zelf
heeft Murugan nooit kans
gezien voor nageslacht te
zorgen. Hij taalde niet naar
de vrouwtjes die de loop
der jaren bij hem in de die
rentuin verbleven. In het
najaar wordt de Artis-kud-
de uitgebreid met een
nieuwe olifantenkoe.
Murugan op zijn vijftigste verjaardag.
CPD Foto: ANP/Olaf Kraak
aan het eind een filter bevatte. De tiveede poging
slaagde. Opzoek naar de verloren tijd van 1977
hoor ik mijn dochter weer schateren in haar wiegje
en zie ik de onverdraagzame rode wethouder Max
van den Berg de Groningse binnenstad autovrij
maken. Betty serveert in de finale van Wimbledon
en ik koester nog maanden een aangebroken
pakje Pall Mall met lucifers in mijn zak. In
dienst kreeg je kamfer door je eten als je moeite
had met de abstinentie. Netzoiets. Excel
lentie, van mij mag iedereen roken. Als
ik in een café zit en ik héb lucifers bij
me, krijgen ze vuur. Als het bezoek vertrokken
is, zet ik de tuindeuren open. In de trein
zit ik niet-roken, maar gun de stak
kers in de gestichten hun natje, droog
je en hun teer. Ik mis de geloofsijver
van de bekeerling. Als ooit wordt vast
gesteld dat roken gezond is, ben ik als
de kippen bij de inmiddels clandestie
ne sigarettenautomaat en koop ik blij
de hele voorraad op.
AMELIA VEGA uit de Dominicaanse
Republiek is MISS UNIVERSE
2003 geworden. De 18-jarige stu
dente werd het mooiste gevonden
van de deelnemende dames uit 72
landen. De Miss Universe verkiezin
gen werden afgelopen nacht in Pa
nama-Stad gehouden. Vega kreeg
na de uitslag een kroon met diaman
ten en parels, met een waarde van
250.000 dollar, op haar hoofd. Die
werd uitgereikt door de vorige Miss
Universe, Justine Pasek, uit Pana
ma. Miss Venezuela, Mariangel
Ruiz, werd tweede en Cindy Nell uit
Zuid-Afrika werd als derde gekozen.
Foto: AP
Schrijfster J.K. ROWLING van de
succesvolle HARY POTTER-reeks
leest op 26 juni in de Royal Albert
Hall in Londen 4000 kinderen voor
uit 'Harry Potter and the Order of
Phoenix', dat op 21 juni uitkomt.
Fans in bijna de hele wereld kunnen
het evenement rechtstreeks via in
ternet volgen, en vragen stellen aan
de geestelijke moeder van de tove
naarsleerling. In haar enige publie
ke optreden rond de verschijning
van het boek, wordt de Britse
schrijfster op het podium geïnter
viewd door de komiek Stephen Fry.
Vervolgens kunnen de kinderen in
de zaal vragen stellen. Kinderen el
ders in de wereld kunnen dat doen
via www.msn.co.uk/harrypotter. Op
deel vijf van de serie is nu al meer
ingetekend dan op welk ander boek
dan ook. Van de eerste vier zijn on
geveer 200 miljoen exemplaren in
55 talen en 200 landen verkocht.
Foto: AP
Een gloednieuw koperen plaatje
op de toegangsdeur van het Be
gijnhof laat geen ruimte voor mis
verstanden: bezoekers mogen bin
nen tussen acht en elf uur 's mor
gens een kijkje nemen. Daarna
gaan de deuren van het populair
ste hofje van Amsterdam op slot.
'Ga terug", staat er op een groot wit
bord in een van de voortuintjes.
„Ik ben blij dat ik eindelijk rust
krijg. Het liep hier de spuigaten
uit. In grote drommen kwamen de
toeristen hier binnen. En maar
hard praten en lachen. Ze zaten
zelfs voor m'n huis te picknicken.
Het is hier toch geen Vondelpark?
Zelfs een toeriste vroeg zich af hoe
ik dit hier allemaal volhoud", rea
geert een oudere bewoonster van
het hof, die absoluut haar naam
niet in de krant wil. De tweespalt
tussen de bewoonsters is al te
hoog opgelopen.
Die rust is een gevolg van een
voorlopige uitspraak van de Am
sterdamse bestuursrechter. Die
maakte voor even weer een einde
aan een al zeven jaar slepend con
flict. Aan de ene kant staat de
Stichting Het Begijnhof, die niet
langer overlast van luidruchtige
toeristen tolereert. Aan de andere
kant beschouwt het stadsdeel Am
sterdam Centrum het hof als
openbare weg, en het vindt dat het
daarom open moet blijven. Zo
niet, dan zou een dwangsom van
duizend euro per dag volgen. De
bestuursrechter maakte die
dwangsom ongedaan.
Lang niet iedereen is gelukkig met
die uitspraak. „Ik vind het juist wel
gezellig als hier mensen komen
rondkijken", zegt G. Meks. „Toen
ik hier twee jaar geleden kwam
wonen, wist ik wat me te wachten
stond. En dat picknicken is zwaar
overdreven. De mensen gaan hier
op een muurtje zitten en eten een
broodje. Is dat nou so erg? We
hebben een handtekeningenactie
onder de 104 bewoonsters gehou
den. Slechts zestien waren tegen
het openhouden van de deuren.
Maar het stichtingsbestuur besloot
anders."
Dat stichtingsbestuur is een ande
re mening toegedaan: de 800.000
toeristen die het Begijnhof jaarlijks
bezoeken, zorgen wel degelijk voor
overlast. „Ze loeren bij mensen
naar binnen of stappen hun tuin
tje in. Soms krijgen groepen toeris
ten hun informatie via megafoons,
om nog maar niet te spreken over
al die cameraploegen die op het
hof neerstrijken. Kortom, de over
last liep de spuigaten uit. Zelfs als
een meerderheid van de bewoners
tegen sluiting van de poorten is,
heeft het bestuur toch te zorgen
voor een rustig woongenot", zegt
stichtingssecretaris W. Eggen-
kamp.
Hij bestrijdt dat het Begijnhof een
openbare weg is. „We betalen alles
zelf, ook het onderhoud aan de
weg. Bovendien is het privé-ter-
rein. Een paar jaar geleden hebben
enkele studenten dat al helemaal
uitgeplozen. Wij hebben dus het
recht het hof voor het publiek af te
sluiten."
Het Landelijk Hofjesberaad, waar
bij zestig van de ongeveer 150 hof
jes in Nederland zijn aangesloten,
zegt nergens soortgelijke proble
men tegen te komen als die op het
Amsterdamse Begijnhof. „De
De deur van het hof gaat om elf uur dicht, zeer tegen de zin van Amsterdam. Foto: ANP/Robin Utrecht
meeste hofjes in Nederland liggen
meer verscholen en zijn minder
een toeristische trekpleister. Het
Begijnhof in Amsterdam ligt op
een toeristische plek en is daar
door ook een attractie. De meeste
hofjes zijn eigendom van stichtin
gen met een eigen bestuur, dat
zijn eigen regels kan stellen", aldus
woordvoerster Ester Tas.
Maar het Amsterdamse stadsdeel
Centrum laat het er niet bij zitten,
en stapt na een bezwaarschriften-
procedure opnieuw naar de be
stuursrechter. Want het Begijnho/®'
is en blijft volgens de gemeente an
een openbare ruimte. En die sluit,
je niet zo maar af. n ha
sgm
Thea van Beek r opj
«da
is a£
luwt
Drie ballen aan een touwtje. De As
trojax wordt volgens Tom de Haas
de afhankelijke stumpers die hun eerste verse sigaret
aan hun eerste verse ochtendkoffie koppelen. Pure lust
en verrukking. Eufraat en Tigris ineengevloeid. Als ze
iets lekkerders uitvinden dan zo'n eerste koffie met
zo'n eerste sigaret dan zou ik het er toch bij blijven
doen, maar helaas, ik heb mijzelf die bijzondere zomer
van 1977 algehele onthouding opgelegd. De diepe
hang evenwel naar de nicotine is ongebroken. Die ver
gaat pas tot grijswitte as op mijn crematie. Waarom ik
destijds stopte, kan ik niet meer achterhalen. De leef
stijlmaffia (niet roken, drinken, veilig vrijen) had Ne
derland nog niet in zijn greep. Wel ergerde het mij pri
vé dat de begaafde columnist - tevens erkende uitvre
ter - Henk H„ die wekelijks optrad in een radiopro
gramma dat ik presenteerde, nooit over rookivaar be
schikte en het steevast bij mij bietste. Sorry Henk, jokte
ik een keer, ik ben gestopt. Een tevreden roker is geen
onruststoker en ik was hyperactief op alle drie de fron
ten, pijp, sigaar en sigaret. Henk kende ook een kwart
eeuw terugzijn pappenheimers, maar ik hield vol.
Voor de volledigheidvier jaar eerder had ik al eens
een poging gedaan om met verslavingen longen in het
reine te komen. Weldra sloeg de verderfelijke gewoonte
weer toe, ofschoon sindsdien de papieren genotstaaf
en Joyce Mijts 'dé zomerrage'. „We
lopen er in onze pauzes op straat
mee te spelen. De Astrojax ligt ook
niet op ons bureau, anders komt er
niks van werken."
Flippo's, Pokémon, waterjojobal-
len, beyblades, en nu Astrojax? De
rages volgen elkaar in hoog tempo
op. Er is altijd wel iemand die met
zo'n onbekend speeltje begint,
maar waarom iederéén het ineens
leuk vindt dat weet niemand.
De Astrojax is een kruising van jojo
en jongleren. Aan de uiteindes van
het touw zitten twee ballen vast,
de middelste bal kan vrij bewegen.
Elke bal heeft als kem een nauw
keurig berekend metalen gewicht.
Volgens de principes van de rota-
tiedynamiek kun je er allerlei trucs
mee doen. Astrojax ligt nu in drie
versies in speelgoedzaken. Voor
beginnende stuiteraars is de Plus
ideaal, met V-Max zijn snellere en
vloeiendere bewegingen te maken
en Saturn biedt mooie lichteffec
ten. De prijzen lopen uiteen van
acht tot elf euro.
Het behendigheidsspel is enkele
jaren geleden bedacht door een
jonge Amerikaanse natuurkundi
ge, Larry Shaw. Tom en Joyce zijn
twee vierdejaarsstudenten Small
Business aan de Hogeschool In-
Holland Haarlem. Ze hebben zich
de afgelopen drie maanden uit
sluitend met dat touwtje en die
drie balletjes beziggehouden. In
het kader van hun opleiding heb
ben ze bij speelgoedgigant Jumbo
mogen meeschrijven en sleutelen
aan het businessplan voor de lan
cering van de Astrojax, waarvan
inmiddels zo'n 100.000 exempla
ren zijn uitgeleverd aan Bart Smit,
Intertoys en andere speelgoedza
ken.
De Haas (22): „Gelukkig stonden
we er niet alleen voor, want anders
waren we gestuiterd. Bij een nieuw
product komt zo veel om de hoek
kijken! Ik dacht altijd: je hebt een
De Astrojax in rust en in bedrijf (inzet). Je hebt een zekere behendigheid nodig. Op de plaatjes ziet het er simpeler uit dan het is."
Foto's: United Fotos De Boer/Milan de Bie
vai
sta<
hart
anc
bt
nieuw product, je onderzoekt de
doelgroep en vervolgen lever je het
product aan de winkel. We hebben
bijvoorbeeld een nieuw ontwerp
voor de Astrojax laten maken om
'm frisser en jonger te maken. Hij
moet kinderen vanaf zes jaar aan
spreken. We voeren campagne in
bladen, op tv en met promotie
teams in winkelcentra en bij eve
nementen. Jumbo heeft er tonnen
ingestoken."
Mijts (22): „Hoe beter de Astrojax
wordt verkocht, hoe beter het ook
voor ons is. We krijgen straks deels
betaald op basis van her verkochte
aantal Astrojax." Tom kent de As
trojax al sinds de zomer van 2001,
toen hij het speeltje aantrof in een
Portugese vliegerwinkel. Hij kocht
het voor zijn zusje, die er weinig
naar omkeek. Zijn schoonvader
zag er meteen handel in, en zei: 'je
hebt goud in je handen'. Maar ze
zetten niet door.
En zo belandde de Astrojax op zol
der. Om er weer vandaan te ko
men toen De Haas samen met stu
diegenoot Mijts op zoek was naar
een product voor het onderdeel
ondernemerschap van hun afstu
deerproject. Maar de Zwitserse fa
brikant had een teleurstellende
mededeling: Jumbo was de officië
le importeur geworden. De teleur
stelling duurde niet lang: twee da
gen na een eerste telefonisch con
tact lijfde de Amsterdamse spelle
tjesfabrikant het duo in.
Een zomerrage? Bij speelgoedza- r1^
ken iloopt het (nog) niet storm.
Gerard Zwier van een Intertoys-fi-.
liaal heeft echter goede hoop. „Ik
denk dat het wel aanslaat. Het
moet nog bekendheid krijgen. Je Bil
hebt een zekere behendigheid no
dig. Op de plaatjes ziet het er sim-
peler uit dan het is. Je moet er
moeite voor doen, maar dan is wefla'
erg aardig." nd{
door René Torley Duwel h?tl
