Licht herstel voor
luchtvaartbranche
ECONOMIE
Wereldwijd draadloos 'chippen'
met sleutelhanger of armband
Oplage van tijdschriften daalt
||Ubert Heijn wil
lieer klandizie
an personeel
Bonden zijn
woedend over
'dubieuze' CAO
Windmolenbouwer tegen de wind in
Armste landen
willen groter
aandeel handel
China vult reservoir achter Drieklovendam
Teflon station
Stewardessen
'Alitalia 'ziek'
De Italiaanse luchtvaart -
itschappij Alitalia heeft gis-
n tientallen vluchten moe
ien annuleren doordat cabine-
oneel zich massaal ziek
leidde. Alitalia wil het aantal
lewardessen op binnenlandse
fen Europese vluchten vermin
deren. Het personeel vreest
ontslagbn. Tienduizenden reizi
gers liepen grote vertraging op.
7' JyDe Italiaanse publieke omroep
b!37tneldde gisteravond dat Alitalia
8.25pp aandringen van de regering
^•gifeiet van de plannen. In elk ge-
6.9(#al gaan de bonden en de di-
s o^ectie woensdag praten. Het
2 9spoodlijdende Alitalia is voor de
2.5«ielft staatseigendom.
Consument VS
meer vertrouwen
2,80
3.iï|iéw vork - Het vertrouwen van
Amerikaanse consumenten in
2 6 tie eigen economie is deze
?-75inaand flink toegenomen. Het
indexcijfer dat het vertrouwen
0 2! «eergeeft. kwam over de
Ikoaand mei uit op 92,1, zo
oeldt de University of Michi-
w,8opn. Vorige maand stond het
J &ijfer op 86. De stijging, de
9Ï52 jrootste in bijna een jaar, is
17[erker dan analisten verwacht
ing en. Met de stand is consumen-
8.a envertrouwen in de VS op het
'i'jj loogste niveau sinds juni vorig
t7[5 aar. Het goede gevoel wordt
evoed door het einde van de
?q'iorlog in Irak, dalende brand-
tofprijzen, een lage hypo-
5.9 heekrente en oplopende aan-
j| lelenkoersen. In tegenstelling
8j<ot het opgelopen consumen-
i(|fnvertrouwen schat de Ameri-
>0 jfaanse burger zijn financiële
ioIo ositie minder rooskleurig in
^3 an een maand geleden. Het
7^9 idexcijfer daarvan liep terug
i3.8fan 96,4 naar 93,2.
17,6 S
liBanen weg bij
||(poor België
iussel - Bij de Belgische
15;4 loorwegmaatschappij NMBS
reigen 10.000 van de 41.000
anen verloren te gaan. Dat
17,Concluderen Belgische spoor-
71.jonden uit een brief van
jflMBS-topman Vinck aan kabi-
13.4 etsinformateur Di Rupo. De
80.5 onden vrezen voor zware in-
99;9 [epen, omdat slechts de helft
Ö9,o an het geplande banenverlies
53'; )u kunnen plaatsvinden door
7:s atuurlijk verloop. Verder
96,3 raagt Vinck om sanering van
e schuldenlast van circa 5 mil-
41 !o ard euro door de nieuwe rege-
oename internet
lia breedband
msterdam - Het aantal breed-
03,3 and-gebruikers is in Europa
leer dan verdubbeld. Internet-
agina's om muziek uit te wis-
54,7 len en met pomo zijn favoriet
j klanten met deze snelle in-
'8 metverbinding. Uit onder-
lek cht Europese landen
lijkt dat het aantal klanten met
in breedbandverbinding (ka-
;1 en ADSL) met 136 procent
toegenomen. Nederland staat
I24 de derde plaats qua aantal
Breedbandgebruikers, na Span-
en Frankrijk. In Nederland
14 3 iternetten zo'n 800.000 men-
is n via de kabel en 200.000 met
,2DSL
Onderzoek bij
.iarmacieconcern
- Het onderzoek naar
37^0 alversaties bij farmaciecon-
;m Schering-Plough lijkt zich
30'4 irder uit te breiden. Het open
bar ministerie (OM) in Boston
Jj idenkt het Amerikaanse be-
'7'? ijf er nu van belastende docu-
25.6 lenten te hebben vernietigd.
Hj umaceut Schering-Plough
7i!o ierd al langer verdacht van du-
13.6 ieuze verkoop- en marketing-
60;c taktijken.
27S
Iundam/anp - Supermarktke-
■•j 11 Albert Heijn wil meer klan-
,'j tie van het eigen personeel.
3.2 ïarom gaat de keten mede-
0,2 erkers 10 procent korting ge-
1.3 n op boodschappen. Die kor-
»g lag eerder op 5 procent.
|'3 ilgens het brancheblad Distri-
'j od doet slechts 40 procent van
medewerkers hun inkopen
j Albert Heijn. Dat moet door
io,é nieuwe regeling groeien naar
"•'tot 70 procent.
,'jkorting voor de medewer-
24,4rs wordt niet direct uitge-
J|', erd, maar op een spaarreke
ning gezet. Het bedrijf stelt een
i3;aximum in van 300 euro per
59; ir. Bij de vorige regeling lag
17! t maximum op 280 euro.
recteur personeel en organi-
«tie De Baets van Albert Heijn
2i.tgt in het brancheblad dat de
3®'! geling geen compensatie voor
medewerkers is voor het ver-
53,1 »s dat ze hebben geleden door
16 fel te nemen in het Vaste Klan-
n Fonds. De kortingen gelden
°or de medewerkers van Albert
eijn en Albert.nl. In totaal kun-
m er circa 50.000 mensen aan
eedoen.
«u
washington/anp-rtr - De grote Europese en Azia
tische luchtvaartmaatschappijen zien licht gloren
aan de horizon. De daling van het aantal reizen
door de longziekte SARS heeft een bodem bereikt.
Het herstel van de branche gaat langzaam, zo is de
verwachting.
De luchtvaart zit niet alleen in het slop wegens
SARS, maar ook door de oorlog in Irak en de ver
slechterende economie. Alle leden van het lucht
vaartnetwerk Star Alliance waren zaterdag in het
Amerikaanse Washington bijeen om US Airways
te begroeten als nieuw lid.
„Er zijn indicaties de afgelopen weken dat de da
ling van het luchtverkeer een bodem heeft be
reikt", aldus directeur Kong van Singapore Airli
nes. „Zonder nog meer onvoorziene omstandig
heden denk ik dat we de bodem bereikt hebben."
De leiders van de luchtvaartmaatschappijen zijn
bezig om te kijken hoe ze het beste in de kosten
kunnen snijden. Zo schrapt Singapore Airlines
door de malaise voor het eerst in de geschiedenis
banen.
De Europese bedrijven zien eveneens verbeterin
gen. „Ik denk dat de meeste Europese luchtvaart
maatschappijen de markt zien aantrekken", aldus
J. Lindegaard van de verlieslatende Scandinavi
sche maatschappij SAS.
J. Weber is de baas bij de Duitse maatschappij
Lufthansa. Hij denkt dat de jaarlijkse groei voor
China met dubbele cijfers geschreven wordt als de
SARS eenmaal onder controle is. Lufthansa maakt
van alle Europese luchtvaartbedrijven de meeste
vluchten naar Azië.
Directeur Sorensen van Austrian Airlines verwacht
dat de druk op marges lijft bestaan door de komst
van de prijsvechters als easyjet. Hij denkt dat de
winsten nooit meer oude niveaus bereiken, maar
signaleert dat de boekingen voor juni, juli en au
gustus er beter uitzien.
Saneringsplan
voor Air Canada
Op het allerlaatste moment
hebben de piloten van lucht
vaartmaatschappij Air Cana
da gisteren ingestemd met
een saneringsplan. De in
stemming kwam enkele uren
voor de uitspraak van een
jury, waardoor Canada's
grootste vliegmaatschappij
haar vliegtuigen aan de
grond had moeten houden.
Air Canada* moet circa 770
miljoen Canadese dollar (475
miljoen euro) besparen op
arbeidskosten, waardoor er
10.000 van de 40.000 banen
komen te vervallen. Het be
drijf kampt met een schuld
van ongeveer 12 miljard Ca
nadese dollar (7,4 miljard eu
ro). „De handel gaat gewoon
door en onze klanten kunnen
met vertrouwen hun tickets
boeken", aldus Air Canada in
een verklaring.
eindhoven/gpd - Automatisch
betalen zonder pasje, waar ter
wereld ook, op elk moment van
de dag. Die mogelijkheid komt
voor consumenten en bedrij
ven een stap dichterbij nu Phi
lips en Visa Internationaal een
monsterverbond hebben geslo
ten. Ze willen samen een sys
teem opzetten waarbij iemand
betaalt door een persoonlijke
chip op afstand te laten afle
zen.
Via de chip komt draadloos een
verbinding tot stand tussen de
bank van de klant en de leve
rancier of instantie die het geld
moet ontvangen. Het zal dan
niet meer nodig zijn om een
(betaal-)pasje door een appa
raatje te halen. Dit heeft ook
het voordeel dat de kans op
fraude sterk wordt verminderd.
Een voordeel is verder dat de
chip niet meer per se in een
kaart 'verpakt' hoeft te zijn. El
ke andere vorm is ook moge
lijk; een sleutelhanger, een
sleutelring, een armband.
Philips en Visa zien talloze toe
passingen voor de 'contacüess
chip'. Voor het spelen van spel
letjes en het downloaden van
muziek op internet bijvoor
beeld.
Maar ook voor reserveringen
en thuiswinkelen. Verder kan
de chip van pas komen bij het
doorlaten van grote aantallen
mensen.
„Philips is een pionier op het
gebied van draadloze, met el
kaar verbonden toepassingen
voor consumenten zo ver
klaart Karsten Ottenberg van
het elektronicaconcern het ini
tiatief. „Het samenwerkings
verband met Visa geeft aan dat
we ernaar toe werken dat "de
consument wereldwijd draad
loos kan betalen. Philips' visie
op de toekomst is een 'verbon
den wereld', waarin iedereen
altijd veilig toegang heeft tot
veelzijdige informatie, vermaak
en diensten."
Visa, wereldmarktleider op het
gebied van betalingen, stelt
zich met de deelname aan het
samenwerkingsverband tot
doel „veilige betalingen langs
elk kanaal en op elk apparaat
mogelijk te maken", aldus
Stephen Schapp, vice-president
van Global Product Platforms.
Beide partijen streven ernaar
andere partners bij hun initia
tief te betrekken, bijvoorbeeld
producenten van handmatige
elektronische apparatuur en
intemetproviders.
amsterdam/anp - De grote vak
bonden FNV Bondgenoten en
de CNV Bedrijvenbond binden
de strijd aan met de kleine Lan
delijke Belangen Vereniging
(LBV) over een CAO in de
transportsector. De LBV heeft
met ruim veertig van de circa
12.000 bedrijven een eigen CAO
afgesloten met veel minder
goede voorwaarden dan is afge
sproken tussen de grote bon
den en Transport en Logistiek
Nederland (TIN).
„Desnoods sluit ik de poorten
van de ondernemingen die
meedoen", aldus vakbondsbe
stuurder Heilig van FNV Bond
genoten zaterdag. „Het gaat
een hoop gedoe opleveren. De
bedrijven die meedoen aan die
CAO zitten aan de onderkant
van de markt. Ze kunnen voor
hun tarieven eigenlijk niet rij
den en gaan daarom over op
dit soort praktijken. Dit kan
niet."
De CNV Bedrijvenbond doet
ook mee met eventuele acties.
„We trekken hierin samen één
lijn", aldus onderhandelaar Pi
qué. „Als het nou een verbete
ring was ten opzichte van onze
afspraken zou ik zeggen dat ze
het goed gedaan hebben. Maar
dat is het niet. Ik vind het heel
vervelend."
Ongeveer twee weken geleden
is er juist een nieuwe CAO voor
de sector gesloten. Deze geldt
voor de ongeveer 95.000 mede
werkers in de branche. Het gro
te verschil tussen de twee
CAO's zit vooral in de vergoe
ding voor de tweede chauffeur.
Die krijgt in de LBV-CAO veel
minder uitbetaald.
De LBV reageerde zaterdag ge
tergd op de reactie van de bon
den. „Ze doen net alsof ze het
alleenrecht hebben", aldus
CAO-coördinator IJzermans.
„Het is in strijd met de demo
cratie om dictator te spelen. Wij
hebben een keurige CAO geslo
ten. Om een voorbeeld te ge
ven. Wij krijgen vanaf april 2
procent meer loon terwijl in die
andere CAO de loonsverhoging
pas in juli wordt doorgevoerd."
door Chris van Alem
barneveld - Terwijl groene
stroom steeds populairder wordt,
gaat het niet goed met Neder
lands enige windmolenbouwer,
Lagerwey the Windmaster. Hoe
kan dat?
„Wat wij doen, het ontwikkelen
van windmolens, is enorm kapi
taalintensief. Daar hebben we
ons een beetje in verslikt, met
name bij de ontwikkeling van de
grote molens van twee mega
watt, de Zephyros. En het heeft
ook veel geld gekost om de kin
derziekten te halen uit de wind
molens van 750 kilowatt, die we
het meest bouwen. We hebben
flink leergeld betaald. En net nu
we dat product helemaal uitont
wikkeld hebben, zitten we in
een diep dal."
Commercieel (interim-)direc-
teur Hans Duivenvoorden van
Lagerwey the Windmaster uit
Barneveld windt er geen doekjes
om. Het gaat slecht met Neder
lands enige bouwer van wind
molens. En dat op een moment
dat steeds meer Nederlandse
huishoudens overschakelen op
groene stroom en Duitsland en
Spanje het ene na het andere
windmolenpark uit de grond
stampen.
Duivenvoorden wijst de nieuwe
subsidieregeling voor opwek
king van stroom uit wind aan als
een van de boosdoeners. „Dat is
een domme regeling die ineffici
ënte turbines promoot. Hoe
groter het vermogen, hoe hoger
de subsidie. Onze turbine van
750 kilowatt is efficiënter dan
een turbine van 900 kilowatt,
maar je krijgt er minder subsidie
op."
Ook op de buitenlandse mark
ten heerst, volgens Duivenvoor
den, „een drang naar groot, gro
ter, grootst. Daar zetten ze mo
lens neer met de grootste op
wekkingscapaciteit, twee mega
watt, want dat maakt het mak
kelijker om een vergunning te
krijgen. Want hoe meer molens,
hoe meer bezwaren er inge
diend worden."
Vandaar dat Lagerwey noodge
dwongen afscheid neemt van de
Zephyros, omdat de ontwikke
ling ervan de beperkte middelen
van het bedrijf plundert. Het
minderheidsaandeel dat Lager
wey heeft in het consortium dat
de Zephyros bouwt, wordt ver
kocht aan de beide overige aan
deelhouders, de Triodos Bank
en het Duitse BVT Umwelt
Techniek. De productie van de
kleine windmolens, van tachtig
en tweehonderdvijftig kilowatt -
'de bekende tweewiekers' -
wordt verkocht aan een Ameri
kaanse onderneming en Neder
landse Teamwork Technology.
Dit ouderwetse type wordt in
Europa niet meer verkocht,
maar is nog wel als gecombi
neerde diesel-windmolen te slij
ten in zeer afgelegen gebieden
waar het niet altijd waait.
Lagerwey richt zich nu op de
ontwikkeling en verkoop van
windmolens van 750 kilowatt.
Die onderscheidt zich van de
meeste andere windmolens
door het ontbreken van de
kwetsbare tandwielkast. Lager
wey heeft hiervoor een unieke
overbrenging ontwikkeld. Dui
venvoorden: „Zeg maar de DAF
onder de windmolens." Dit type
wordt goed verkocht. „Dit unie
ke concept is de enige reden dat
we nog bestaan. Anders was het
allang gebeurd."
Duivenvoorden, in december
aangetreden op verzoek van de
aandeelhouders om de verkoop
van windmolens een duwtje te
geven, beseft dat het bedrijf niet
meer op eigen benen kan staan.
Ondanks het feit dat er recent
nog windmolens zijn verkocht
en buitenlandse orders voor
enige tientallen molens in het
verschiet liggen. Huisbankier
ABN Amro wil dat er naar een
sterke financiële partner wordt
gezocht. Er lopen gesprekken
met grote buitenlandse overna
mekandidaten. Daarmee komt
Nederlands' enige windmolen-
bouwer binnen enkele maanden
in vreemde handen. De her
structurering gaat ten koste van
een klein aantal banen. Lager
wey is met vijfendertig werkne
mers een klein bedrijf. De wind
molens worden in Barneveld
ontwikkeld; de componenten
worden bij toeleveranciers ge
kocht en ter plekke opgebouwd.
Lagerwey heeft wereldwijd circa
1900 windmolens staan, van
Nederland tot India en van
Frankrijk tot Japan. Van Duiven
voorden: „In de wereldmar kt is
ons aandeel minder dan één
procent. We hebben te veel pro
ducten ontwikkeld en te veel
buitenlandse markten bestre
ken. We willen geen avonturen
ver van huis meer."
i
dhaka/anp-rtr - 's Werelds
armste landen willen dat de ont
wikkelde landen landbouwbar-
rières opheffen. Bovendien wil
len ze betere toegang tot tech
nologie. Zo moet hun aandeel in
de wereldhandel worden verde
digd. Die oproep werd gedaan
tijdens een driedaagse confe
rentie van de 49 armste landen
ter wereld. De bijeenkomst was
in Dhaka, de hoofdstad van
Bangladesh. Tijdens de confe
rentie worden voorbereidingen
getroffen voor de vergadering
van de Wereldhandelsorganisa
tie (WTO) later dit jaar in Mexi
co. De minst ontwikkelde lan
den verliezen verder terrein op
de wereldmarkt. Die handel
komt vooral ten goede aan de
geïndustrialiseerde landen. „De
economische groei van de arm
ste landen was de laatste tien
jaar circa twee procent", aldus
minister van handel Chowdhury
van Bangladesh. „Gemiddeld
was die groei wereldwijd circa 8
procent." Chowdhury heeft gro
te moeite met de landbouwsub
sidies die rijke landen aan hun
boeren verstrekken. Dat maakt
de export van producten uit de
arme landen moeilijk.
De arme landen willen nu onge
limiteerde en belastingvrije toe
gang voor hun goederen in de
meer ontwikkelde landen. „We
zoeken naar wegen om verschil
lende barrières te verwijderen.
Zo moet armoede worden te
gengegaan." Ook willen arme
landen makkelijker lid kunnen
worden van de WTO.
Beijing - China is begonnen met het vullen van het reservoir achter de
Drieklovendam, zo heeft het Chinese staatspersbureau Xinhua giste
ren gemeld. De sluisdeur van de dam ging om middernacht dicht. Te
gen de vroege ochtend was het waterniveau al gestegen tot 106 me
ter. Als de dam helemaal voltooid is, staat het water 175 meter hoog.
Kinderen grepen meteen de kans om een duik te nemen in het 632
vierkante kilometer grote stuwmeer aan de rivier de Yangtze te ne
men. De grootste waterkrachtcentrale ter wereld, wordt nog dit jaar
in bedrijf genomen. De kosten van het project bedragen ruim twintig
miljard euro. Voor de bouw van de dam, waarover al bijna een eeuw
wordt gesproken en die in 1993 begon, werden hele dorpen en fabrie
ken verplaatst en moesten 1,3 miljoen mensen noodgedwongen ver
huizen. Milieugroeperingen vrezen voor ernstige ecologische gevol
gen. Chronische overstromingen van de Yangtze zouden moeilijker te
bedwingen zijn en er wordt getwijfeld of de dam zware aardbevingen
kan doorstaan. Voorstanders wijzen op de schone energie die de ver
vuilende steenkolencentrales waar China nog grotendeels op is aange
wezen, vervangt. Foto's: EPA
amsterdam/anp - De oplage van
tijdschriften is vorig jaar met 1,1
procent gedaald. In 2002 gingen
in totaal ruim twintig miljoen
tijdschriften over de toonbank.
Het is een verlies van 212.000
stuks ten opzichte van een jaar
eerder. Dat blijkt uit cijfers van
Het Oplage Instituut in het vak
blad De Journalist.
De verliezers waren vooral de
grote titels en de programma
bladen. De omroepbladen za
gen hun oplage met 71.000 da
len. Vooral het Veronica Maga
zine, de AVRObode en de
NCRV-gids deden het slecht.
De opiniebladen deden goede
zaken. Elsevier wist de gemid
delde oplage met 3500 stuks te
verhogen naar 135.000 stuks.
HP/De Tijd won ruim 3000
stuks op ruim 34.000 stuks. Het
ging vooral in de losse verkoop
goed. Alleen Vrij Nederland
moest iets inleveren op ruim
53.400 bladen.
Bij de vrouwenbladen was de
grote verliezer Margriet. De op
lage daalde met 31.000 stuks of
wel 7,3 procent naar bijna
392.500. Ook Libelle, ook een
blad van uitgever Sanoma,
moest inleveren. De oplage ging
met 24.000 stuks terug naar
597.000 bladen. Dat komt neer
op een teruggang van 3,9 pro
cent. Flair, eveneens een Sano-
ma-uitgave, deed het daarente
gen heel goed. De oplage klom
21.000 stuks ofwel met 22 pro
cent naar 113.500.
Dresden - Het station van de Duitse stad Dresden van teflon. Naar verwachting is deze in 2005 af.
krijgt een nieuwe overkapping. Aannemers en Foto: AFP/Norbert Millauer
bouwvakkers zijn druk bezig met de overkapping
(o—fiittlW wos/«7ai c»
SWHTOOST»!
