KUNST CULTUUR
'Wat gebeurt er om het hoekjeV
'Je ziet bijna alleen maar links cabaret, maar links is dood'
Vaart en vakmanschap
in 'She got game too'
Bachkoor Holland
zonder hoogtepunten mmm -
Sopranen van absoluut topniveau
R4rtz Way wint IVU lil 9 1 Of WULI - R5
={zconcours -
Protest Junkie XL tegen vertrutting
weitëzie in de
"ïrtiende
;arade'
Machtige vrouwen
Leidenaar Michiel Keiler zet '3d-kunstwerk' op Oerol neer
maandag 2 JUNI 2003
vanaf het balkon van de Stads
schouwburg afgewezen. Vol
gens de platenmaatschappij
van Junkie XL, die internatio
naal bekend werd met zijn re-
mix van Elvis Presleys 'A Little
less Conversation', kwamen
tussen de vier- en vijfduizend
man op het 'guerrilla-concert'
op de Noordermarkt af. De po
litie greep niet in.
Junkie XL riep het publiek op
om van Amsterdam 'de mooiste
feeststad van Nederland' te ma
ken. „Er is maar weer eens be
wezen dat het absoluut moge
lijk is om een leuk feest te orga
niseren in Amsterdam, zonder
al te veel overlast voor omwo
nenden", zei hij na de set van
een half uur. Vandaag ver
schijnt Holkenborgs nieuwe al
bum 'Radio JXL: A Broadcast
From The Computer Hell Ca
bin', met als gasten onder an
deren Anouk, Chuck D van Pu
blic Enemy en soullegende So
lomon Burke. Ook gebruikt
Junkie XL niet eerder uitge
brachte opnamen van de in
1987 vermoorde Peter Tosh.
Lex Hakker presenteert seizoenprogramma van Leiderdorpse Muzenhof
door Marjolein Hendriks
leiderdorp - Grote namen als
Hans Dorrestijn en Sjaak Bral
doen komend seizoen de try-out
van hun nieuwe programma in
het Leiderdorpse theater Mu
zenhof. Toch vindt artistiek co
ordinator Lex Hakker dat het
slecht is gesteld met het Neder
landse cabaret. „De paradox is
dat het aanbod groot is, maar de
kwaliteit niet navenant."
Het zestiende seizoen van Mu
zenhof bestaat uit 26 voorstel
lingen. Het combi-cabaretpro-
gramma 'Staanen gaan!' krijgt
een nieuwe naam: 'Prima Vista',
dat 'voor het eerst zien' bete
kent. Bezoekers krijgen dan ook
optredens te zien van relatief
onbekende cabaretiers. Het sei
zoen wordt op 13 september ge
opend met de eerste aflevering.
De volgende twee 'Prima Vista'
avonden vinden op 23 januari
en 20 maart plaats.
Volgens Hakker zijn jonge, geta
lenteerde cabaretiers tegen
woordig moeilijk te vinden. De
avonden zijn dan ook uitgebreid
met muziek en toneel. „Neder
land zit in een cabaretdip. Je ziet
bijna alleen maar links cabaret,
maar links is dood. Het ruikt in
elk geval naar ontbinding. De
oudejaarsconference van Youp
van 't Hek was erg goed, maar
niet meer van deze tijd. Na Pim
Fortuyn is alles anders. We zit
ten te wachten op rechtse caba
retiers. Die noemen dingen bij
naam in plaats van ze te verhul
len, zoals Marcel Harmsen. Van
hem ben ik erg gecharmeerd."
Andere cabaretiers die Muzen-
hof aandoen zijn: Mike Boddé,
Kees Tom, Eric Koller en Jeroen
van Merwijk. Een echte aanra
der vindt Hakker de Nederland
se a capella groep 'Rock4', die
op 27 september in theater Mu
zenhof staat „Ik volg deze jon
gens al jaren. Hun concert be
staat uit goede arrangementen
van nummers van Sting en
Queen. Dat doen ze heel virtu
oos. Ze hebben al een aantal
prijzen in het buitenland gekre
gen. In 2001 wonnen ze de Pop
prijs Europees Ward Swingle
Festival in Oostenrijk."
Helmert Woudenberg doet op
29 november het theater aan
met zijn solo 'Jezus'. „Het stuk
gaat over Jezus' laatste levensja
ren en is voor sommige bezoe
kers wellicht controversieel.
Maar ik vind dat het onze func
tie is cultuur uit te dragen. Wou
denberg heeft een waanzinnige
reputatie."
De jaarlijkse thema-avond 'Lief
de voor het Lied' staat op 24
april in het teken van de Spaan
se muziek. „We laten altijd zo
veel mogelijk authentieke groe
pen optreden. Nu hebben we
onder meer de flamencogroep
Cascada."
Voor kinderen zijn er komend
seizoen zes kindervoorstellingen
te zien. „Die worden altijd heel
secuur uitgezocht. We plaatsen
alleen de beste, waaronder The
ater Vandenbulck met de kin
deropera 'Kippetje Tok' en de
Turkse rasacteur en verteller
Faruk Dikici."
de week van 13 tot en met 22
verandert Terschelling weer
een groot openluchttheater.
^zelschappen uit de hele we-
vayl strijken neer op het wad-
'8®4ieiland om in bossen en dui-
hun stukken op te voeren.
TSt onderdeel van het festival is
.e®Jk een kunstroute, die zich
j $sen alle 'podia' doorslingert.
Ttrekpunt voor het 'kunstpad'
"00ïmen dit jaar de 'kijkers' van
Leidenaar.
iema van het festival luidt 'een
vaVogen horizon', een verwij-
n ,%g naar de sensatie die je kan
Jervallen wanneer je 's zomers
w^haf de Friese kust in de rich-
,va£g van Terschelling kijkt: ter
gal het wateroppervlak bedrieg-
stil schijnt, lijkt het eiland
loehgs de horizon te 'lopen'.
Y^aarom wilde ik in eerste in-
j^tatie een soort fata morgana
™jêren", vertelt Keiler. „Toen
*enit veel te kostbaar bleek, kwam
het idee van die 'kijkers'."
in maquette toont wat straks
iaa» levensgrote schaal op 'Mids-
tid' moet verrijzen, het centra-
®l0erol-terrein met de kaartver-
aaV en informatiestands: een
caajstal felgekleurde 'dozen', ge
monteerd op grote palen. In ie-
F rjpe 'doos' zit een foto, die in
lc!Hn driedimensionaal schouw-
uY|el verandert wanneer je er
vor een experimentele viewer
iaatar kijkt.
E techniek daarachter is nog
fetrekkelijk nieuw. Bekend zijn
i
Michiel Keiler met een maquette van zijn felgekleurde 'dozen', gemonteerd op grote palen. In iedere 'doos' zit een foto, die in een driedi
mensionaal schouwspel verandert wanneer je er dooreen experimentele 'viewer'naar kijkt. Foto: Mark Lamers
de brilletjes met een groen en
rood gekleurd venstertje. Dit
werkt echter anders. „Via het in
ternet stuitte ik op een Chinees
bedrijf, dat zich toelegt op spe
ciale 3d-camera's", vertelt Kei
ler. „Ik heb zo'n camera bij ze
gekocht en ben ermee aan het
experimenteren gegaan. Inmid
dels ben ik tot een soort 'tester'
uitgegroeid. Via de email houd
ik de Chinese techneuten op de
hoogte van mijn bevindingen."
Keiler pakt er een stapel foto's
bij die hij tijdens een reis door
India heeft gemaakt. Op elke fo
to is telkens twee keer dezelfde
scène te zien, pal naast elkaar.
Tussen de twee varianten zijn
minimale verschillen te zien,
precies zoals het linker- en rech
teroog alles met een minimaal
verschil waarneemt. Wie door
een speciale 'viewer' naar een
van de foto's kijkt, ervaart een
spectaculaire dieptewerking. De
4
neiging om de snuit van een koe
op de voorgrond van een foto
aan te raken, ligt op de loer.
Voor de Leidenaar wordt het
straks hard werken tijdens het
festival. Zijn ambitie is om de
foto's iedere dag te laten wisse
len. „Ik zal dus met de fiets de
hele dag het eiland rondcrossen
om alle theatergezelschappen te
fotograferen. Mijn idee is om ze
telkens in het landschap op de
stellen met op de voorgrond een
voorwerp dat iets over de ten
toonstelling zegt. De foto's moe
ten de verbeelding prikkelen. Ze
moeten de toeschouwers
nieuwsgierig maken naar de
voorstellingen."
Zijn project past helemaal bij
het Oerol-gevoel, vindt Keiler.
„Ontdekken is altijd een heel
belangrijk thema op dit festival.
Wat gebeurt er om het hoekje?
Dat gevoel roept ook mijn
kunstwerk op."
t.
muziek recensie
Maarten Baanders
Concert 'She got game too' door Sarina
Voorn, Leoni Jansen, Astrid Seriese,
IzaJine Calister en Moluccan Moods
Voices. Gehoord: 31/5 Leidse
Schouwburg.
Hoe krijg je een willekeurige
man uit de zaal zover dat hij het
podium beklimt en op volle
sterkte zingt: 'I feel like a wo
man'? Door een show weg te
geven waar je helemaal voor
gaat en die show op te voeren
tot een bruisend feest.
Dit is wat de zeven zangeressen
in 'She got game too' doen. Za
terdagavond sloten ze hun toer-
nee af in de Leidse Schouw
burg. Een warmbloediger einde
hadden ze zich nauwelijks kun
nen wensen. En het Leidse pu
bliek deed van harte mee.
Vaart en vakmanschap kenmer
ken het optreden. De stemmen
klinken strak, karakteristiek en
vormen een mooi geheel. Het
gaat allemaal met zoveel ge
mak! Dat zingen moeilijk is,
daar lijken ze niet bij stil te
staan. Het lijkt bijna of het zin
gen alleen maar middel en aan
leiding is om een uitbundig
feest te ontketenen.
De vrouwen stralen veel vriend
schap voor elkaar uit. Ze zijn
een voorbeeld van hoe je feest
viert met elkaar. 'Leoni Jansen
is in Leiden geboren,' zegt Izali-
ne Calister tegen de zaal. 'Dat
schept verwachtingen: het gaat
hier heel feestelijk worden.'
Voor haar open, beweeglijke
temperament blijf je niet onge
voelig. Ze hoeft het publiek al
leen maar twee woordjes Papia
mento te leren om de hele zaal
mee te laten zingen, swingen en
klappen.
Ze klinken gaaf als ensemble,
maar persoonlijke kwaliteiten
zijn er ook. Izaline Calister kan
lieflijk en geconcentreerd zin
gen, maar springt er het meest
uit de fellere kanten van haar
stem. Leoni Jansen, met een in
getogener stem, heeft het feil
loos in de vingers de show een
nieuwe wending te geven. Via
een knipoog buigt ze de wilde
feeststemming om naar de se
rene sfeer van 'La Mama' en het
zojuist nog flink bewegende
publiek zit plotseling stil te luis
teren naar de romantische
ernst van dit numrrar.
Astrid Seriese is dfltrouw van
de blues met raffinement. Haar
lichtelijk voorname stijl wordt
verrassend doorbroken door
rauwe uithalen. Soms is ze be
spiegelend en dromerig, maar
ze kan ook lekker genieten van
de muziek en over het toneel
lopen als een 'gek mens'. Sarina
Voom is de krachtigste van het
gezelschap. Haar stem spat er
uit, fel en met een intens vibra
to. 'I've got a fever for my guy,'
zingt ze, prachtig gevolgd door
het lichte geluid van de drie
Moluccan Moods Voices, die
met hun exotische uitstraling
de voorstelling extra gloed ge
ven.
Maar het zijn vooral de groeps
nummers die de avond zo spe
ciaal maken. 'And if I see you
one more time, baby, I feel bet
ter'. Het klinkt als uit één hart.
da/leiderdorp - De formatie
jz Way heeft het concours
het Breda Jazz Festival ge
inen. De viermansformatie
zaterdagmiddag met 431
(ten de drie andere finalis-
achter zich. Wirtz Way be-
S|t als orkest nog maar negen
inden. Oud-Leiderdorper
I Wirtz, de 26-jarige leider
thet orkest, won in 1999 de
stenprijs bij de Erasmus
tprijs in Rotterdam. Hij
rijft de meeste arrangemen-
voor zijn orkest zelf. De or-
tleider zei te hopen dat het
nen van het concours voor
>gel$ naar meer bekendheid en
niettr optredens zal leiden.
)and
i de
rver-
ïee ivangems
'ers^HAAC OP Vaderdag zullen
Ljü evangenissen door heel Ne-
j rgjand via de intercom gedich-
vante beluisteren zijn. Het is
U(je initiatief van de in januari
jle Dag van de Poëzie be-
•jinen telefoonlijn voor ge-
neeren 09°9GEDICHT, die
en .nschalige literaire projecten
^^nt. Zo was eerder op Valen-
jdag in de Rotterdamse me-
ooiJet gedicht 'Ik Houd Van Je'
Herman Gorter te horen en
een<den ter gelegenheid van
j-^derdag cd's met moederge-
bgjiten rondgedeeld in ver
ghuizen in Deh Haag. De
ichten die worden opgeno-
voor Vaderdag op 15 juni,
over de 'afwezige vader'
ties vac*ers de gevangenissen
•ls ont*er "em te ste"
louj. Van de 54 aangeschreven
^aailitentiaire instellingen heb-
er inmiddels twaalf positief
eageerd.
aan
De
)dat*TERDAM - De Parade begint
cht-|uni in het Museumpark in
nestterdam aan zijn dertiende
ing rnee. Ongeveer vijftig thea-
eni-j)roducties, twintig bands,
i entien Kinderparade-produc-
ïeidi en vijf attracties vormen sa
ri het programma. Ad Visser
lijvoorbeeld te horen met de
jziektheaterproductie 'Hefti-
/erhalen uit een overspan-
l samenleving'. Na elf dagen
kf-|[terdam reist het gezelschap
fr naar Den Haag (4 tot en
|t 13 juli), Utrecht (18 tot en
J 27 juli) en Amsterdam (1
weeen met 17 augustus),
ekefc
muziek recensie
Susanne Lammers
Concert Opera aan Zee, lunchconcert
met opera-scènes door de Nieuwe Opera
Academie. Piano: Mirsa Adami. Solisten:
Ilse Eerens, Judith van Wanroij, Simon
Christie en Adil Abdullaev. Gehoord: 1/6,
De Baak, Noordwijk aan Zee.
Het wordt het publiek bijna tè
makkelijk gemaakt: comforta
bele fauteuils en banken, glaas
je drinken, stralende zon en
rustgevend zeezicht. Maar de
scènes uit 'Le Nozze di Figaro'
en 'La Bohème' passen won
derwel bij de behaaglijke sfeer.
Dit lunchconcertj e is een geluk
kige combinatie van 'luxe, cal-
me et volupté'.
De 'volupté' komt natuurlijk
van de studenten van de Nieu
we Opera Academie: zij begin
nen met de aanstaande huwe
lijksnacht van Figaro en Susan
na, meten of het vertrek het
bruidsbed kan bevatten en ma
ken zich zorgen over graaf Alm
aviva die zijn handen niet thuis
kan houden. Maar ook in de
stukjes uit 'La Bohème' worden
de thema's liefde en levenslust,
scheiding en ontrouw voor het
voetlicht gehaald. De opzet van
dit concertje is semi-scenisch:
met kleine middelen wordt net
voldoende gesuggereerd om
het verhaaltje te kunnen vol
gen, maar het zijn vooral het in
levingsvermogen en het drama
tisch talent van de zangers die
de fragmenten in lijn zetten.
Bas-bariton Simon Christie is
een leuke Figaro die vooral met
zijn présence erg veel bereikt.
Maar het zijn de dames die van
absoluut topniveau zijn. Judith
van Wanroij paart een warme,
grote, zwierige stem aan een
uitbundige expressie en het ge
luid van Ilse Eerens is ronduit
imponerend. Ook zij kan vol en
krachtig klinken, maar weet, in
'Mi chiamono Mimi', de aria
waarin Mimi zichzelf karakteri
seert, ook intiem en ontroerend
klein te zingen, de felle levens
vreugde die de anderen toch
wel beheerst, te temperen.
Van Wanroij is op haar leukst
als de kokette Musetta, op haar
mooist in de Mozart-aria 'Deh
vieni non tardar', waarin zor
gen en onrust prachtig over
gaan in ronde, volle tevreden
heid. Schitterend is ook het
brief-duet uit Le Nozze, 'Sull'A-
ria', waarin Van Wanroij en
Eerens geestig de samenzang
uitbouwen tot samenzwering.
De enige die een beetje deto^
neerde, was tenor Adil Abdul
laev, niet alleen vanwege zijn
stijve voordracht, maar ook
vanwege zijn stem, die voorna
melijk volumineus is met een
overmatig vibrato. De twee
aria's uit 'Carmen' en 'I Pagliac-
ci' die hij als een soort van en
tr'acte presenteerde, klonken
voornamelijk bombastisch en
overwoekerd door monumen
tale emoties. Door hem ook
verdween in het afsluitende
kwartetje tussen de ruziënde
Musetta en Marcello enerzijds
en de zich verzoenende Mimi
en Rodolfo anderzijds het con
trast tussen de paren. In de
storm van stemmen die toen
opstak, werden helaas ook de
andere zangers meegesleurd.
reul
msterdam/gpd - Met een on-
;na<ingekondigde show vanuit de
ronfcvenverdieping van een Am-
poljerdams café heeft Junkie XL,
n uias Tom Holkenborg, zater-
t hfigavond geprotesteerd tegen
i d$ 'vertrutting' van Amsterdam,
w^et stadsdeel Binnenstad van
Insterdam had eerder een
invraag voor een optreden
muziek recensie
Susanne Lammers
Concert: Motettenconcert door het
Bachkoor Holland o.l.v. Charles de Wolff.
M.m v Fred Pot (cello), Frits Schutter
(contrabas) en Aart Bergwerff (orgel).
Gehoord: 31/5, Pieterskerk, Leiden.
Zelfs louter musiceervreugde
kan niet het motief geweest zijn
voor het Motettenconcert van
het Bachkoor Holland, want
daarvoor klonk de muziek te
tam, te braaf, te afgepast. De
avond kabbelde zachtjes en be
schaafd voort, zonder noe
menswaardige hoogtepunten.
Een concert zonder urgentie.
Het koor heeft zich toegelegd
op een fijnzinnige ingetogen
heid die de expressieve moge
lijkheden van de muziek frus
treert. De sopranen overheer
sen, de bassen worden nauwe
lijks gehoord en laten dus gaten
vallen in het fundament. Het
klinkt allemaal vreselijk braaf,
weinig dynajmisch, laat staan
spannend. En als er dan eens
iets moois ontstaat, dan humt
dirigent Charles de Wolff dat
hinderlijk aan flarden.
Bij het dubbelkorige 'Herr, nun
lassest du deinen Diener in
Friede fahren' van J. C. Bach
zoek je er nog bescheidenheid
en plooibaarheid achter, de
licht omfloerste klank van het
koor suggereert iets van intimi
teit. En bij 'Komm, Jesu, komm!
(BWV 229) van J.S. Bach lijkt
het koor inderdaad voorzichtig
naar een antithese toe te wer
ken, met afwisselend warme ly
rische lijnen en puntige ritmi
sche accenten. Het vuur ont
breekt echter, verder dan een
aarzelend begin komen ze niet,
ze schrikken en laten de muziek
in deinende golven onbereik
baar ver wegzweven.
Voor 'Jesu meine Freude' (BWV
227) geldt dat nog sterker. Heel
soms ontstaat er een rimpeling,
bijvoorbeeld door een zinnetje
dat heel beslist gearticuleerd
wordt en dan overgaat in breed
uitwaaierende klanken of kun
stige canoriische passagetjes,
maar dit elfdelige motet ont
beert prik, alles wordt gladge
streken en aaibaar gemaakt.
Dezelfde bezwaren gelden voor
het belangrijkste stuk van de
avond, Domenico Scarlatti's
Stabat Mater. Het koor zingt se
cuur alle voorgeschreven noot
jes, maar de muziek blijft flets
en vlak. Uitersten worden ge
schuwd, contrasten gemeden,
de overgepolijstheid zit beteke
nisvol musiceren lelijk in de
weg.
düsseldorf - Mode, naakt en portretten zijn de specialismen van fotograaf Helmut
Newton, die hij het liefst combineert in één beeld. Dat is duidelijk te zien op het retro
spectief van zijn werk dat vanaf half juni in Düsseldorf geëxposeerd wordt. Meer dan
tweehonderd foto's uit vier decennia zijn er in het NRW-Forum Kultur und Wirtschaft te
zien. Zoals de monumentale naaktopnamen van sterke, soms masculiene en machtige
vrouwen, waarmee hij in de jaren zeventig een heftige feministische discussie aanwak
kerde. Ook te zien zijn de vele portretten die hij maakte van wereldberoemde filmac
teurs, kunstenaars, politici, modemakers, de adel en de glamourwereld van Hollywood.
Provocerend, vaak ironisch, maar ook politiek en laconiek schept hij mensafbeeldingen
van een uitzonderlijke intensiteit en radicaliteit. Foto: Helmut Newton
iha)
?sla|
»r Rody van der Pols
=den - De eerste keer ging hij
bezoeker, de jaren daarna
am hij als vrijwilliger en dit
ïr gaat Michiel Keiler als kun-
fiaar naar het Oerol-festival op
rschelling. Uit de stapels inzen-
igen werd prompt het voorstel
n de Leidenaar gepikt. Zijn
W: een zestal 'kijkers' met
'eeiarin '3d-foto's' van de theater-
welschappen die op het eiland
Treden,
kap
Eric Koller komt met 'Zooi' naar
Theater Muzenhof.
Publiciteitsfoto
