REGIO
Samen genieten van knorrende varker
'Bewaarwijn moet
altijd onder een kurk'
Vader en zoon Van der Zon zitten prachtig in Lisse
Voetbal is mooi in Alkemade, politiek ook
Voorrang heb je nie
voorrang moet je ge"\
As 'n balletje
VRIJDAG 23 MEI 20(
NAVRAAG
Het romantisch ploppende geluid van de kurk die uit een fles wijn
wordt getrokken, dreigt goeddeels te verdwijnen. De goedkopere
slobberwijnen kwa-
men al met een derge
lijke afsluiting op de
markt en dit seizoen is
de schroefdop voor het
eerst ook te vinden op kwaliteitswijnen. Sommige daarvan worden
straks bovendien in een kartonnen verpakking geleverd. De echte
liefhebber zal ervan gruwen, of niet? Navraag bij KEES KLERKS, wijn
handelaar in ruste, maar nog altijd een groot kenner.
Hoe kijkt de kenner aan tegen een wijnfles met een schroefdop of
een kroonkurk?
,.Die vind ik voor gewone
slobber- en landwijnen uit
stekend. Een goedkope
slobberwijn hoef je niet te
bewaren, die kan best in
pakken met een schroefdop
en in flessen met een
kroonkurk. Dat doet niets af
aan de wijn, voor de kwali
teit maakt het niets uit.
Maar dat geldt niet voor be-
waarwijnen, die moeten al
tijd met een kurk worden
geleverd."
Waarom moet dat eigen
lijk?
„Kurk ademt en door dat
ademen kan de wijn veel
beter ouder worden, rijpen.
Maar kurk is duur aan het
worden. Het voordeel van
dop, kroonkurk en kunst-
kurk is bovendien dat er
nooit meer kurk in de wijn
komt. Wetenschappelijk is vastgesteld dat dat bij één op de dertig
flessen het geval is. Dus ik begrijp het wel, dat er meer met doppen
wordt gewerkt. Ik denk ook dat zomaar 60 of 70 procent van de
wijnen met een schroefdop kan. De vraag is alleen of de consu
ment ze dan nog koopt."
Wat denkt u zelf?
,,Ik denk dat dat alleen het geval is als de prijzen naar beneden
gaan. Mij zou het ook niet kunnen schelen ais ik in een restaurant
zo n flesje voorgezet zou krijgen. Als de wijn maar lekker is. Maar
99 van de 100 mensen zullen daar toch moeite mee hebben. Die
willen de illusie in stand houden."
De illusie?
,,Ja, de illusie. Als wijn met een schroefdop uitstekend smaakt, dan
is het toch prima? In Frankrijk, het wijnland bij uitstek, hebben al
le slobberwijnen een schroefdop. Dat is daar de cultuur. Alleen de
Nederlander, die ooit wijn is gaan drinken uit de pakken van Al-
bert Heijn, doet daar snobistisch over. Die wil de kurk horen plop
pen. Dat is illusie en voor die illusie willen de mensen betalen.
tekst: Paul de Tombe
foto: Henk Bouwman
UIT DE ARCHIEVEN
Leidsch
Directie: B.M. Essenberg, C P. Arnold
W.MJ. Bouterse (adjunct)
E-mail: directie@damiate.hdcnl
Hoofdredactie: Jan Geert Majoor, Kees van
der Malen, Léon Klein Schiphorst (adjunct)
E-mail: redactie.ld@damiate.hdc.nl
HOOFDKANTOOR
Rooseveltstraat 82, Leiden, tel. 071-5 356 356
Postadres: Postbus 54,2300 AB Leiden
Redactie fax 071-5 356 415
Advertentie fax 071-5 323 508
Familieberichten fax 023-5 '5° 567
ADVERTENTIES
071-5 356 300
Sprinters (rubrieksadv.). 072-519 6868
ABONNEESERVICE
071-5128 030
E-mail: abonneeservice@hdc nl
ABONNEMENTEN
Bij vooruitbetaling (acceptgiro)
p/m €19,60 (alleen aut. ine)
p/kw €55,00 p/j €210,60
Abonnees die ons een machtiging verstrekken
tot het automatisch afschrijven van het
abonnementsgeld ontvangen €0,50 korting
per betaling
Dagblad
VERZENDING PER POST
Voor abonnementen die per post (binnenland)
worden verzonden geldt een toeslag van €0,50
aan portokosten per verschijndag
GEEN KRANT ONTVANGEN?
Voor nabezorging:.o7i-5128 030
ma t/m vr-18-19.30 uur. za. 10-13 uur
AUTEURSRECHTEN
Alle auteursrechten en databankrechten ten
aanzien van (de inhoud van) deze uitgave
worden uitdrukkelijk voorbehouden Deze
rechten berusten bij HDC Uitgeverij Zuid BV
cq. de betreffende auteur
HDC Uitgeverij Zuid BV, 2003
De publicatierechten varv werken van
beeldende kunstenaars aangesloten bij een
CISAC-organisatie zijn geregeld met Stichting
Beeldrecht te Amstelveen.
HDC Uitgeverij Zuid BV is belast met de
verwerking van gegevens van abonnees van
dit dagblad. Deze gegevens kunnen tevens
worden gebruikt om gerichte informatie over
voordeelaanbiedingen te geven, zowel door
onszelf als door derden Heeft u hier bezwaar
tegen, dan kunt u dat schriftelijk laten weten
aan HDC Uitgeverij Zuid BV, Afdeling
Lezersservice, postbus 507,2003 PA Haarlem.
ANNO 1953, Zaterdag 23 Mei
LEIDEN - De voorbereidingen voor de massale doorlichting op T.B.C.
van de gehele Leidse bevolking zijn in volle gang. Reeds nu staat
vast, dat er tussen half Juni en half Juli, dus vóór de zomervacantie,
ruim 14.000 schoolkinderen doorgelicht zullen worden, waarvoor
doorlichtingscentra in vijf verschillende stadsdelen zullen worden in
gericht. Gezien de gunstige reactie op de schooltandverzorging die
verleden jaar algemeen ingang gevonden heeft op de Leidse lagere
scholen (onlangs zijn ook de gereformeerde scholen toegetreden)
mag verwacht worden, dat de ouders ook voor de doorlichting van de
schooljeugd enthousiast zullen zijn, waar het hier om een nog be
langrijker onderdeel van de volksgezondheid gaat: de bestrijding der
tuberculose. De kosten voor het doorlichten (ook van de volwassenen,
die na 1 September aan de beurt komen) bedragen f. 1.05 per per
soon. Gezien het grote belang, verwacht het gemeentebestuur, dat
deze kosten de ouders niet zuilen weerhouden hun kinderen te laten
doorlichten, zelfs al zou het bedrag van f. 1.05 een offertje beteke
nen. Het gaat im
mers om de gezond
heid van de kinde
ren en om het wel
zijn van de hele
stad!
ANNO 1978,
dinsdag 23 mei
LEIDEN - Wethouder
Van Aken heeft met
een met rode anjers
versierde spade op
de hoek Suriname-
straat/Sumatra-
straat een begin ge
maakt met de aan
leg van de stadska-
bel. De voorzitter
van de beheerscom
missie Stadskabei
Leiden spitte een
enkele tientallen
centimeters diepe
gleuf waarna hij
moe maar voldaan
een grote taart aan
sneed. Foto: archief
Leidsch Dagblad
Foto's in deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien dagen na
plaatsing 2,50 (voor een exemplaar van 13 bij 18 in zwart wit) over te maken op
gironummer 57055 t.n.v. Dagbladuitgeverij Damiate b.v. Postbus 507, 2003 PA
Haarlem, onder vermelding van Leidsch Dagblad, ANNO d.d.(datum van
plaatsing) of door contante betaling aan de balie van het Leidsch Dagblad,
Rooseveltstraat 82 te Leiden. U krijgt de foto binnen drie weken thuisgestuurd.
COLOFON
Pieter van der Zon tussen zijn varkens. In de nieuwe stal zitten tweehonderd zeugen in één ruimte met een verwarmde vloer. „Die ene ruimte betekent dat de varkens een prettiger leven hebben,
kens zijn sociale beesten en zoeken elkaar graag op." Foto: Dick Hogewoning
SCHRIJVENDE LEZERS
Pieter van der Zon is varkensfokker. Maar hoe
mooi hij zijn werk ook vindt, buiten zijn erf hoeft
niemand daar wat van te merken. „Als ik op visi
te ga, stap ik even onder de douche en doe ik
schone kleren aan. Anders hoor je ze weer zeg
gen 'daar heb je die vieze stinkboer'. Schoonheid
is belangrijk voor ons", vat de Lissenaar, ge
trouwd en vader van drie jonge dochters, zijn be
toog samen.
Het is alweer zes jaar geleden dat de var
kenspest heerste. Het lijkt korter, maar dat
komt waarschijnlijk omdat de beelden van
opgetakelde varkenskadavers nog scherp
op het netvlies staan bij veel mensen. .An
ders kan ik het ook niet verklaren", zegt
Van der Zon, die met zijn bedrijf aan
de 3e Poellaan verschoond bleef van
die ellende. „Een logisch voordeel
van onze geïsoleerde ligging bui
ten de pesthaarden van Noord-
Brabant. Wij zitten hier erg
goed."
Toch moest ook de
B6te„/ varkensfokke-
Irij van
Van der Zon - in 1925 gesticht door zijn opa -
er aan geloven toen minister Van Aartsen maat
regelen aankondigde. Kort samengevat moet el
ke varkensfokkerij in 2008 zo ingericht zijn dat
de varkens in groepen leven, en niet meer aan
de band in een hok. Het bedrijf dat Van der Zon
samen met zijn vader Piet runt, voldoet al aan
die regels. „Ie kan er tegenin gaan, maar dat
heeft geen enkele zin. Als je toch moet investe
ren, dan maar zo snel mogelijk. Wat moet ge
beuren, dat moet gebeuren."
De nieuwe stal voor de varkens is begin dit
jaar gebouwd. Een zwaar karwei, zegt Van
der Zon. „Ik heb nogal mijn eigen ideeën
over hoe ik het wil hebben, dus dat bete
kende dat ik er bovenop moest zitten.
We zijn blij dat we ons nu weer volle
dig op ons vak kunnen richten. Daar
hebben we al werk zat aan."
In de nieuwe varkensstal zitten
tweehonderd zeugen in één
ruimte met een verwarmde
vloer. „Die ene ruimte be
tekent dat de varkens een
prettiger leven hebben,
varkens zijn sociale
beesten en zoeken el
kaar graag op. Voor
ons betekent het dat
we harder moeten
werken. Vroeger liep
je langs de boxen, nu
moet je de stal in
om de zeugen te
bekijken."
Elke zeug heeft een
cyclus van 150 da-
houden. Van der Zon senior, zichtbaar t
zijn zoon, vertelt dat de eigenschap van]
om op de ontwikkelingen vooruit te lopt
van een vreemde tornt. ..Ik kocht als eet
de eersten een melkmachine. Wat moet
dat ding, vroegen mijn collega's. Dat vro
ook toen ik in hetfcegin van de jaren tac
een voercomputef' aanschafte. Ik kom ni
bij andere boereriJangs, maar ik ben er 2
van dat op elke boerderij tegenwoordig
computer staat." k
„Dat is het", zegt fieter, „je moet vandai
dag veel voor mekaar krijgen om het voo
kaar te krijgen. Ook al is er een hoop gea
tiseerd, je administratie zul je toch echt 2
moeten doen. Dat is de gewone boekhoi
de boekhoudingvan elk stuk vee dat hier
loopt en de minerale boekhouding. Wij r
zo'n beetje alles verantwoorden wat we 1
doen."
„Maar vergis je niet hoor. We hebben he
prachtig hier in dit mooie stukje land. Ki
om je heen, je zit hier helemaal in de stil
als je wil zit je in een minuut middenin 1
dorp. Daar hoeven we niet zo vaak te ziji
pakken we een stoel en dan kunnen wei
half uur naar de knorrende varkens kijkt
ten we samen te genieten."
Gerard Baas
gen, waarin de bevruchting, het werpen en het
herstel plaatsvinden. Elke zeug werpt, na een
dracht van drie maanden, drie weken en drie
dagen, gemiddeld twaalf biggetjes, die worden
verkocht aan een biggenhandelaar uit Stolwijk.
„In de tijd voor en na het werpen staan de zeu
gen wel apart. Daarvoor hebben we kraamka
mers, die we nu aan het verbouwen zijn. Ook
hier is de verbouwing bedoeld om de varkens
meer ruimte en comfort te geven."
Een mooier leven voor de beesten, maar meer
werk voor de varkenshouder. Bovendien zorgen
de grote investeringen van de laatste jaren er
voor dat het werk met zo min mogelijk hulp
van buiten gedaan moet worden. „Een kwestie
van geld. Het meeste doen mijn vader en ik. Als
iemand me vraagt hoeveel uren we draaien, zeg
ik dat we wij kantooruren hebben. Alleen dan
omgekeerd. Dus van vijf uur 's morgens tot ne
gen uur 's avonds."
Toch is het goed op te brengen, vertelt Van der
Zon. Hij voegt er en passant aan toe dat op het
bedrijf ook nog tachtig melkkoeien rondlopen.
„Het is ons altijd goed gegaan. We zijn in een
jaar of twintig gegroeid van 100 naar 260 zeu
gen en van 20 naar 80 koeien. Aan land hebben
we nu veertig bunder (hectare, red.), die zich
uitstrekken tot de Ringvaart en de A44. Niet
eens zo lang geleden hadden we nog maar ne
gen bunder. Maar na al die investeringen is het
nu wel eens tijd om geld te gaan verdienen."
Van der Zon nam in 1986 als 18-jarige jongen
het bedrijf over van zijn vader,
die zich vooral met het
minder intensieve
koeienbedrijf
ging bezig-
De heer Elstgeest, voorzitter van
DOSR, is een oplettend man. Hij
houdt de belangen van zijn voet
balvereniging nauwlettend in het
oog. Daar is hij ook voorzitter
voor. Hij volgt de politiek op de
voet en in het bijzonder het doen
en laten van de Vereniging Mooi
Alkemade.
In het Leidsch Dagblad van 8 mei
reageert hij op een artikel van
Ruud Sep over de moeite die mijn
fractie heeft om het gemeentelijk
beleid op een andere koers te krij
gen. Een uitstekend artikel waar ik
me goed in kan vinden. Mooi Al
kemade kan en moet beter. We
zijn, om in voetbaltermen te blij
ven, van het zomeravondvoetbal
op de ijsbaan in de KNVB terecht
gekomen. We zijn een redelijke
middenmoter, maar onze leden en
donateurs verwachten, terecht,
dat we kampioen worden. De am
bitie is hoog.
In het laatste gedeelte van ge
noemd artikel word ik opgevoerd
als het over bezuinigingen gaat.
Gemeld wordt dan dat ik, als dat
nodig blijkt, zelfs, de subsidie op
voetbal ter discussie wil stellen.
Dat laat onverlet dat voetbal mijn
favoriete sport is en dat een bloei
end verenigingsleven en de inzet
van vrijwilligers daarbij hoog
scoort op onze politieke agenda.
Dat laat onverlet dat een meerder
heid van de kiezers, gelet op de
unieke verkiezingsuitslag, ver
gaande veranderingen wil in het
gemeentelijk beleid. De belang
rijkste onderwerpen, naast een
bloeiend verenigingsleven, zijn ge
noemd: woningen voor starters en
senioren, het vasthouden van de
eerstelijnsgezondheidszorg, meer
en beter groen, meer openbare
plekken waar je het water in kan.
een vitale tuinbouw, het behoud
en verbeteren van karakteristieke
panden en dorpsgezichten en niet
te vergeten het behoud van het
open buitengebied.
Met andere woorden: politiek is
meer dan voetbal. En dan heb ik
het nog niet over de van het nieu
we kabinet te verwachten bezuini
ging op het gemeentefonds en an
dere financiële tegenvallers, zoals
de gekelderde aandelen van Nuon.
Ik verwacht de komende tijd een
stevige discussie over politieke
prioriteiten. Prioriteiten die door
het college van burgemeester en
wethouders moeten worden ver
taald in de gemeentelijke begro
ting voor 2004. Ik heb het lef ge
had om daarbij zelfs de subsidie
op voetbalverenigingen te noe
men. Ik had ook de ophaalwagen
voor chemisch afval kunnen noe
men, maar dat vond ik wat te ge
makkelijk. Dat is mijn rol als voor
zitter van de grootste politieke
fractie van de gemeenteraad. De
heer Elstgeest speelt zijn rol als
voorzitter van de voetbalclub
DOSR en dat doet hij met verve.
Tenslotte: Voetbal is mooi in Al
kemade, politiek ook.
Niko van Brussel,
Vereniging Mooi Alkemade, Prinses Maxima.
Oude Wetering. Foto: Marcel Antonisse
In de krant van vrijdag 16
mei las ik weer eens iets
over de aanrijding van
Méxima. Volgens de advo
caten van Méxima zou zij
voorrang moeten hebben.
Maar toen ik 55 jaar gele
den rijlessen nam en exa
men deed, werd me op je
hart gednikt dat ik nooit
voorrang had, maar wel de
plicht om voorrang te ver
lenen.
Toen het pas gebeurd was
heeft Maxima verklaard
dat zij voorzichtig de krui
sing was op gereden, maar
hoe is het dan mogelijk dat
je iemand een gebroken
been bezorgt? Ik neem aan
dat de heer Van der Bent
een linkse besturing had
en dan moet je toch wel
een flinke gang hebben
om op die plaats terecht te
komen.
Dat Van der Bent
dere partij bij de a;
ding - daar niet m<
den heeft er helem
mee te maken en c
ook voor het verwe
hij zijn autogordel
droeg en zijn airba
was. Daar zou hij
keuring voor kunn
gen, maar dat houi
in dat Maxima iem
maar kan aanrijdei
Deskundigen heb!
nen uitrekenen ho
Van der Bent zou 1
gereden. Maar kor
niet berekenen ho
Maxima moet heb: ii
reden om zo'n sch
maken? Je moet to
de advocaten hebl 5
dat recht te breien j
AJ. 15{
LEIDS DIALECT
Waarom is er geen
versch brood in huis?'
herhaalde hij met kracht.
'De bakker wil niet meer
borgen' stamelde het
meisje. Dat schrijft de ne-
gentiende-eeuwse Vlaam
se auteur Hendrik Conci-
ence, de man die Vlaan
deren leerde lezen. Bor
gen betekent hier 'aan ie
mand waren leveren op
goed vertrouwen', 'op
krediet leveren'. In die
betekenis zou ik het nog
wel kunnen gebruiken,
maar in Leiden komt bor
gen ook voor als 'op kre
diet kopen', zonder con
tante betaling, dus. En die
betekenis is mij onbe
kend.
Mevrouw W. Koolen-Ab-
bink vertelt erover het
volgende: 'Wij waren niet
zo erg rijk, vroeger. Zeg
maar gerust arm. Mijn
grootmoeder, geboren in
1860, kon niet lezen of
schrijven. Zelfs haar eigen
naam niet. Als ze voor iets
moest tekenen, zette ze
een kruisje. Mijn ouders
zijn wel een paar jaar
naar school geweest, dus
ze konden wel lezen
maar ik heb ze nooit zien
schrijven. Het is dan ook
geen wonder dat we wei
nig geld hadden, want
zonder opleiding kom je
niet ver. Het gebeurde
vaak dat er geen centen
meer in huis waren om
eten te kopen en dan ging
je iets belenen bij de bank
van lening, toen in de
Nieuwsteeg. Bij kleine
kruideniers werd door de
week ook vaak gepoft en
dan werd op zaterdag be
taald. Dat heette in onze
buurt borrege (borgen).
Het gebeurde natuurlijk
ook dat die winkeliers
hun rechtmatige geld niet
kregen en dat noemde
men in de volksmond een
kies krijge.'
Kies is de Leidse verbaste
ring van klets en klets is
een zogenaamde
klanknabootsing voor iets
dat met een 'klets', met
een kwak wordt wegge
worpen. Vervolgens staat
het ook voor een kleine
hoeveelheid en later ook
voor een (kleine) niet-be-
taalde café- of winkel
schuld. Volgens het 40-
delige Woordenboek der
Nederlandsche Taal, het
grootste woordenboek ter
wereld,.dat in Leiden is
gemaakt, komt klets in
deze betekenis voorna
melijk in Vlaanderen
voor. En het is dus niet
uitgesloten dat kies door
de Vlamingen mee naar
Leiden is gebracht toen
ze hier in de 17de eeuw
massaal naar toe waren
gevlucht.
Foekie putschoffel. Al
weer een paar jaar gele
den schreef ik over de
knikkerterm/oeArïe putte
in de betekenis 'vier knik
kers tegelijk in een putje
proberen te gooien'. G.
Delfos herinnerde zich
nog een variant daarvan.
'Ik woonde, zo'n 75 jaar
geleden, op de Rijn-en
Schiekade, die toen nog
niet bestraat was. Met de
hak van een schoen
draaide je een putje in het
wegdek en dan kon het
putte beginnen. Dat ge
beurde inderdaad meest
al met vier knikkers, maar
het kon ook met meer. De
buiten het putje gevallen
knikkers waren voor de
tegenpartij. Maar wij ken
den ook foekie putschoffel
Bij dit spelletje moest je
proberen om de knikkers
die de bij het putten bui
ten het putje terecht wa
ren gekomen op normale
wijze met de vinger erin
te krijgen. In deze variant
speelde dus alleen het ge
luk, maar ook de knik-
kerkunde een grote rol.'
Dronken. Hoeveel woor
den zijn er voor dronken
Heel veel. De meeste van
die woorden zijn over
heel het land bekend.
Willem Kooreman is er
eens lekker voor gaan zit
ten om ze te noteren. Ik
geef eerst die woorden
waarvan ik weet dat ze
niet exclusief Leids zijn.
Kachel, sjikker, lam, laze-
rus, as 'n meloet, as 'n me
ieier, 'n snee in z'n neus, 'n
stuk in z'n kraag, 'ti stuk
in z'n reet, in de olie,
blauw, te diep in het
glaasje gekeken, niet meer
op z'n poten kunnen
staan, teut, in de lorum,
over z'n theewater, tipsy
en afgelaje.
Misschien zijn de volgen
de wel Leids, ik h<
elk gevak nog noo
gehoord. As 'n gin
'n tuinperrekie, as
kie, as 'n balletje,
koekie, as 'n koko
kron, hij heb tege
gestote, hij is com
van 't ganzeborrd
Vast en zeker Lei<
isas'n blei en een
van lam, namelijk
bij Lammenschan
stapt.
Hans Heesterman!
Reacties en tips vc
rubriek kunt u sti
naar de redactie v
krant, Postbus 54,
AB Leiden, onder
ding van de rubn
naam 'Leids diale
mailen naar de ai
kan ook: heester-
mans@inl.nl
