Vloeken en
schelden
onuitroeibaar
GESPREK VAN DE DAG
Vloeken is
aangeleerd!
Geslachtsdelen, ziekten en uitwerpselen
Word
geen
naprater!
Halfstok
MAANDAG 5 MEI 2003
DAGELIJKS LEVEN
t?AT ZOEkE^ op
MENSELIJK
Het schatrijke popidool MADONNA
heeft haar reputatie als spaarzaam
type eer aangedaan door zich in een
Brits praatprogramma te beklagen
over de spitsheffing in Londen. Ma
donna moet voor haar Mini-Cooper
het volle pond van 2000 euro per
jaar betalen, omdat ze de organisa
tie haar telefoonnummer niet wil ge
ven. „Ik heb de buik vol van die
spitsheff ing. Ik moet betalen, omdat
ik geen normaal telefoonnumer
heb." Mensen die in het centrum
van Londen wonen, kunnen in aan
merking komen voor korting op de
spitsheffing 'als ze Rode Ken (bur
gemeester Livingston) bewijzen
waar ze wonen. Met hem heb ik nog
een appeltje te schillen'. Madonna
woont in de buurt van de winkel
straat Oxford Street. Een woordvoer
der van het Londense bureau voor
Verkeerszaken noemt Madonna's
klachten onterecht. Volgens hem
kan de zangeres ook een ander con
tactnummer geven dan het telefoon
nummer van haar privé-adres.
Foto: Reuters
De NAAM JAMAI blijkt de afgelopen
maand mateloos populair onder jon
ge ouders. De afgelopen maand zijn
25 Nederlandse jongetjes naar de
winnaar van de televisietalenten
jacht Idols genoemd. Dat stelde het
blad Muziek beeld. Ter vergelij
king: in 2002 werd er slechts één
jongetje Jamai genoemd. Dit was
overigens in de maand december,
toen de uitzendingen van Idols al
drie maanden bezig waren. Als
meisjesnaam is Dewi, die vierde
werd in de talentenjacht, het popu
lairst. Grote achterblijver is nummer
drie Hind, die dit jaar pas vijf naam
genootjes kreeg.
Een 35-jarige fan van de Britse
voetballer David Beckham baalt als
een stekker. Ze loopt sinds enkele
dagen rond met de naam van haar
idool groot op haar rug GETATOE-
EERD, maar dan wel met een kolos
sale SPELFOUT. De 'h' ontbreekt en
dus staat er 'Beckam' op de onder
rug van Michelle Plummer. Dat
meldde zaterdag de Britse krant The
Sun.Ik was dagenlang helemaal
kapot", aldus Plummer.Ik veraf
good Beckham en wilde daarom zijn
naam op mijn lichaam." En ging het
nou om Ruud van Nistelrooij, dan is
een spelfout volgens Plummer nog
wel voorstelbaar. „Maar Beckham is
de beroemdste naam van heel
Groot-Brittannië. Als het nou nog
een kleine tatoeage was." Tatoeëer-
der Mike ontkent alle schuld. De
klant heeft de naam zelf fout voor
geschreven op een briefje, zei hij.
Zijn baas voegde daar nog aan toe
dat Mike niet zo'n voetbalfan is.
Noord-Koreaanse kranten maakten
zaterdag volop melding van een
WONDER', dat geschiedde bij een
werkbezoek van president Kim Jong-
il. Toen de grote leider een fabrieks
terrein in de stad Hamhung be
zocht, hield het prompt op met re
genen. En toen Kim Jong-il weer
vertrok, betrok de lucht en begon
het te plenzen. Volgens het Noord-
Koreaanse persbureau KCNA ge
beurde een paar jaar geleden iets
soortgelijks, bi] een bezoek van Kim
Jong-il aan een boerderij. Hoewel de
lucht boven de hele stad zwaarbe
wolkt was, lag de boerderij in het
zonnetje. Veel Noord-Koreanen zien
in deze mirakels, volgens de staats
media, een bevestiging van de god
delijkheid van hun leider.
Twee THAISE ZWERFHONDEN zijn
zaterdag overgevlogen naar Neder
land, waar zij GEADOPTEERD ZIJN,
zo heeft de Thaise honden bescher
mingsvereniging Soi Dog Rescue
bekendgemaakt. De twee honden
werden in Maarssen opgewacht door
hun adoptieouders. Seagull en
Daeng zijn de eerste Thaise zwerf
honden die naar Europa zijn overge
bracht voor een beter leven. In de
Verenigde Staten verblijven al veel
meer van hun lotgenoten in adoptie
gezinnen. „Naast een mooi uiterlijk
en een goed gestel weten deze voor
malige straathonden zich goed te
redden in een wrede en harde we
reld", zei Soi Dog Rescue in een
verklaring. In de Thaise hoofdstad
Bangkok zwerven duizenden hon
den op straat. Het stadsbestuur wil
de dieren steriliseren om te probe
ren de zwerfhonden populatie enigs
zins binnen de perken te houden.
Het afmaken van de straathonden is
geen optie, want het merendeel van
de bevolking in Thailand is aanhan
ger van het boeddhisme, dat het be
wust doden van levende wezens niet
toestaat.
De fout van de PERSOONSVERWIS
SELING bij een crematie in Middel
burg lijkt te liggen bij de uitvaartver
zorger. Nabestaanden hadden bij
het afscheid al hun ernstige twijfels
uitgesproken over de identiteit van
de persoon in de kist. De uitvaart
verzorger zou die signalen hebben
afgedaan met de opmerking: „Men
sen veranderen als ze dood zijn." De
betrokken uitvaartverzorger J. den
Besten wenst zich bij monde van
advocaat Maat van commentaar te
onthouden.
De Amerikaanse acteur MATT LE-
BLANC, een van de sterren in de
successerie Friends is zaterdag ge
trouwd met Melissa McKnight. Het
stel gaf elkaar het ja-woord op Ha
waii, zo meldden Amerikaanse me
dia. De 35-jarige LeBlanc en het
voormalige fotomodel en moeder
van twee McKnight verloofden zich
in 1998. De ceremonie vond plaats
op Anini Beach op het eiland Kauai.
Foto: AP
„Nederland is wereldkampioen wanneer het
gaat om ziekteverwensingen", stelt de Leid-
se hoogleraar lexicologie P. van Sterkenburg
droogjes vast in het tijdschrift Justitiële ver
kenningen van vorige week. H. Heestermans
merkte het in 1989 al op in zijn boek Luile-
bol! Het Nederlands scheldwoordenboek.
„Geen land schijnt zo gesteld te zijn op het
schelden met ziekten, dood en ziekelijke uit
scheidingen als Nederland. Teringwijf, pest-
kerel, pokkewijf. Nauwelijks was aids in op
komst of 'aidslijer' werd al een scheld
woord."
Misschien is het trouwens aardig te onder
zoeken wie er binnen Nederland weer de
absolute nummer één is. Hagenaars gaan
dan zonder twijfel voor goud; wie een mid
dag gaat wandelen door de stad of Ut groen -
geile boekie leest, zal deze stelling zonder
meer beamen.
Wat we in dit land ook graag doen, is smij
ten met geslachtsdelen en, in iets mindere
mate, met uitwerpselen. In verbale zin dan.
Even onbeheerst uit woede, dat vooral,
maar ook uit teleurstelling, ergernis, ver
driet, schaamte en weerzin. Heestermans
weet waarom we zo graag ziekten, genita
liën en fecaliën gebruiken in onze vuilbek
kerij: het zijn scheldwoorden waarin een ta
boe besloten ligt. „Want door dat taboeka
rakter wordt de hevigheid van het scheld
woord nog versterkt; je scheldt al iemand uit
- wat erg is - maar je doet dit ook nog met
woorden voor zaken waarover je eigenlijk
niet moet praten", schrijft hij.
Over de grens vloekt men anders. Zo is in
Spaanssprekende landen het uitschelden
via de moeder veel gebruikt. Moederlief
aanvallen is in die cultuur zo'n beetje heilig
schennis. Dat weten ook Johan Cruijff en
Patrick Kluivert. Beide heren beten als Bar-
celona-speler een scheidsrechter eens de
woorden hijo de puta (hoerenzoon) toe,
kregen prompt rood en werden een aantal
wedstrijden geschorst. Amerikanen hebben
ook een heel bekende vloek 'via de moeder':
son of a bitch. Schelden met het taboe ho
moseksualiteit is in verscheidene buitenlan
den volgens Heestermans rijker ontwikkeld
en ook populairder dan in Nederland. Al
doet een bezoek aan een voetbalwedstrijd
wellicht anders vermoeden.
Schelden en vloeken doen we niet alleen om
onszelf emotioneel te 'ontladen', maar ook
om te intimideren, een ander te overbluffen
of te choqueren. Een goed scheldwoord be
zit daarom ook een grote agressieve kracht
en moet met venijn in de stem worden uit
gesproken. Heestermans wijst er in dit kader
op dat het niet toevallig is dat in het Neder
lands een 'ongelooflijk aantal scheldwoor
den' met een krachtige klank begint, met
een 'k', 's' of't'.
Vloeken en schelden moeten volgens d
Sterkenburg overigens niet over een k
worden geschoren. Bij schelden word zij
meer op de man of vrouw gespeeld. E :ee
specifieke persoon (chef, echtgenoot, o
vrouw of agent) wordt met krenkende
tende of verwijtende woorden uitgem M
voor iets lelijks.
Het werkwoord vloeken heeft twee befa|<
nissen. Iemand vloekt, al dan niet door
roeping van God of een andere hogen
macht, als een ander onheil wordt toefcht
wenst; iemand vervloeken, verwensen us
tweede betekenis, en hier richt de Bon e
gen Vloeken zijn pijlen op, heeft te ma ,a£
met het gebruik van godslasterlijke ta^g
daarvan afgeleide krachttermen. e
Het voetbalveld is vaak toneel van verbaal geweld. Vloeken en schelden: volgens sommigen zeer ongewei B®
volgens anderen heeft het wel degelijk een functie. Foto: Hans van Weel e
»g
De Bond tegen het Vloeken wil vooral voorkomen dat
Gods naam wordt misbruikt. Toch vormen ondanks alle
inspanningen van de bond godslasterende woorden sa
men met 'shit' de meest frequent gebruikte vloeken.
Een handvol gemeenten kent een vloekverbod in de
plaatselijke verordening. Enkel symboliek, menen voor-
en tegenstanders. Schelden, vloeken en beledigen is
heel lastig aan te pakken. Ondertussen lijkt het er wel
op dat het getier gemakkelijker dan gedacht uitmondt
in fysiek geweld.
Gemeenten als Kesteren, Urk, Nunspeet, Putten,
Nieuw-Lekkerland en Reimerswaal hebben een
vloekverbod in hun Algemeen Plaatselijke Verorde
ning (APV) opgenomen. Vorige week kwam daar de
Zeeuwse gemeente Tholen bij. Het verbod is puur
symbolisch, want tegelijkertijd staat in het nieuwe ar
tikel dat het verbod niet geldt als het gaat om een ui
ting die valt onder artikel 7 van de Grondwet dat staat
voor de vrijheid van meningsuiting. De politie in Tho
len mag dus een vloekende niet bekeuren,
want die kan zich beroepen op zijn recht
op vrije meningsuiting.
Volgens Bert Gijsbertse, coördinator van
de Bond tegen het Vloeken, is in geen van
de circa tien Nederlandse gemeenten \l 1
met een antivloekbepaling ooit een boe- f
te uitgedeeld vanwege het overtre
den van het verbod. „Dat is
niet mogelijk, omdat het altijd
niet gesanctioneerde artikelen
in de APV betreft en er dus geen boete
opgelegd kón worden." De Bond tegen het Vloe
ken, een organisatie die al sinds 1917 pleit voor 'res
pectvol taalgebruik', reageerde desondanks verheugd
op de ontwikkelingen in Tholen. „Zij hebben een sig
naal afgegeven tegen de taalverloedering.
Ondanks dat - zo blijkt wel uit de praktijk van de ge
noemde gemeenten - eigenlijk niet echt opgetreden
kan worden tegen gevloek en gescheld, ergeren men
sen zich er aan. Dat blijkt wel uit een enquête, in op
dracht van de bond, die het NIPO in 2000 presenteer
de. Meer dan zeventig procent van de Nederlanders
vindt het vervelend als er in hun omgeving wordt ge
vloekt. In de inmiddels in sluimerstand staande dis
cussie over normen en waarden werd regelmatig het
ruwere taalgebruik en de - vermeende, want aan on
derzoek hiernaar ontbrak en ontbreekt het - toename
van verbaal geweld gehekeld.
Verbaal geweld of verbale agressie zijn inmiddels po
pulaire verzamelbegrippen geworden waar schelden
en vloeken onder vallen. Maar ook (be)dreigen, bele
digen en het maken van discriminerende opmerkin
gen worden vaak samengevat als verbale agressie. In
een aantal van deze gevallen kan een gekwetste man
of vrouw naar de rechter stappen, maar de bescher
ming tegen de aantasting van de eer en goede naam
tec
botst al snel met, opnieuw, de vrijheid van men
uiting. Het handhaven van de beledigingsbepali
in het Wetboek van Strafrecht wordt door ditzel
grondrecht bemoeilijkt.
Personen die wat luchtiger tegenover 'onwelvoi
taalgebruik' staan, roepen dat schelden geen pij
doet. Piet van Sterkenburg, een Leidse hooglera
lexicologie die met enige regelmaat publiceert c
het onderwerp, geeft aan dat 'wel onomstotelijk en
dat vloeken en verwensingen onuitroeibaar zijn je]
dat ze buitengewoon functioneel zijn'. In het tij no
schrift Justitiële verkenningen was hij eind april j-0
stellig: „Vloeken is goed voor de gezondheid en
komt dat justitie nog meer geweldsdelicten mot iej,
lossen. Immers, wie vloekt gaat meestal niet op
vuist!" er
Dat laatste wordt in hetzelfde tijdschrift sterk betjQj.
feld door Laura Middelhoven en Frans Driesser^
constateren in een onderzoek onder acht beroe pe
groepen - treinconducteurs, politieagenten, gev ,er;
nispersoneel, medewerkers van de sociale dien: e j
huisartsen, ziekenhuismedewerkers, verkopers Vi
taxichauffeurs - een vrij sterke verband ta™
verbaal en fysiek geweld. Om meer zeyer(
heid te krijgen dat schelden gemakl
escaleert tot slaan en scho sc
zou het volgens de sociale
tenschappers goed zijn oiu
der onderzoek te doen.
In totaal werden 2352 werk
mers ondervraagd. Zesenze
procent van hen was uitgescl UE
den, met als uitschieters de trei n c
ducteurs (94 procent) en agenten (87 procent). )e2
fysiek geweld had 31 procent van alle onderzocl ha,
werknemers te maken gehad. Mensen die word )er
uitgescholden, werken vooral in de (semi-)open erc
ruimte en houden zich bezig met het toezicht ot, jy
naleving van regels. „Zij kunnen burgers aanspi 5 c
op hun gedrag en beschikken over sanctiemaati qqi
len. Kennelijk brengen deze bevoegdheden nog; en
eens verbale schermutselingen mee", aldus het h(
derzoeksduo. aan
Enerzijds hoeven we ons niet erg druk te maken ren
het schelden, zo vinden Driessen en Middelhovi !re,
Het behoort 'tot het moderne omgangsrepertoii lat<
de mondige burgers die op deze wijze uiting gerede
aan hun gevoelens van ongenoegen'. Anderzijds
kent het tweetal ook dat de lol er zo voor condu
teurs, huisartsen, gevangenisbewakers en politit
sen wel afgaat. Wie wil nog aan zo'n baan b( J
als je uitgescholden wordt en ook nog eens een
risico loopt om op het gezicht te worden getimir
„Uit dat oogpunt bezien verdient het wel degelijk
aanbeveling de grens tussen de mondige burger (ja,
de scheldende querulant scherp te trekken en scfere]
den net zo min als fysiek geweld te accepteren." b
nai
Angelique Mulders
Zijn zus heeft een jaar lang een monument geadop
teerd, maar mijn zoon (6) en ik hebben ons eigen pro
ject voor de dodenherdenking. Wij maken de vlag ge
schikt om halfstok te gaan. Dat is geen sinecure. Ne
derlandse vlaggen zijn uitermate geschikt om te wap
peren op feestdagen. Er zit een haakje, net onder de
oranje knop, waaraan je het lusje van het dundoek
kunt bevestigen. Bij verjaardagen van leden van het
Koninklijk Huis kan daar ook de wimpel nog aan
worden vastgemaakt. Maar waar is het oogje om half
stok te gaan?
De afgelopen week heb ik weer veel bekende Neder
landers - topsporters voornamelijk - horen klagen dat
ons land zo beroerd omgaat met mensen die hun
hoofd boven het maaiveld uitsteken. Moet je met je
hoofd - nee, sterker nog met je hele lijf- eens ónder
het maaiveld liggen. Dan krijg je elk jaar hooguit twee
minuten om je aan de vergetelheid te ontrukken. On
ze hele straat is rond Koninginnedag rood-wit-blauw
van de vlaggen. Maar gisteravond hing er vrijwel
niets. Maargoed, de doorsnee Nederlandse vlaggen-
stok is dan ook niet geschikt voor een eerbetoon aan
de doden. Als een ons vleeswaren een dag over de da
tum is, grijpt de Keuringsdienst van Waren in. Maar
als een grote bouwmarkt vlaggen verkoopt die niet ge
schikt zijn voor de dodenherdenking kraait er geen
haan naar.
Als iets niet is geworteld in de samenleving, hoor je al
lereerst met een veriuijtende vinger te wijzen naar het
onderwijs. Wat krijgen onze kinderen ncf mee van de
Tweede Wereldoorlog? Wij hadden een geschiedenisle
raar - Van der Staaij, een man met het voorname
voorkomen van Henk Vonhoff- die ons niet verveelde
met jaartallen en ons niet verwarde met niet te bevat
ten aantallen slachtoffers. Hij liet onze boeken her
haaldelijk een uur lang in de tas om verhalen te ver
tellen van individuele verzetsstrijders die aan kokende
radiatoren werden vastgebonden om bekentenissen af
te dwingen.
Nu worden er projecten bedacht als het adopteren van
een oorlogsmonument. Afgelopen week heeft de klas
van mijn dochter het monument overgedragen aan
een andere school. Wat dat inhield, dat adopteren van
een monumentHet is netzoiets als een groot bouw
bedrijfdat in een dierentuin de apenkooi adopteert.
Dat de directeur en zijn medewerkers zich daarmee
niet verplichten om het hok een jaar lang te schrob
ben en de dieren te vertroetelen, was destijds al een
grote ontgoocheling voor me. De adoptie van het oor
logsmonument bestaat uit de overdracht van een foto
met opschrift, die een jaar lang op een achteraf plekje
in de gang van de school hangt. Een week voordat het
lijstje werd overgedragen aan een andere school, had
mijn dochter pas in de gaten dat het monument een
jaar tang door haar school was geadopteerd.
Mijn zoon heeft geen idee van de betekenis van 4 mei.
Mijn vrouw vertelt hem van zijn inmiddels overleden
opa, die moest onderduiken (zich verstoppen) in de
graven van een kerk om aan de Duitsers te ontkomen.
En of hij weet wat hn betekent om - ook in al die an
dere oorlogen na de Tweede - voor zijn vrijheid te
moeten vechten? Vechten en verstoppen, daar kan
hij wel wat mee. Het is de aanleiding voor een serie
luchtgevechten en karatetrappen op het balkon.
Zelf maak ik hem deelgenoot door op meer prak
tische wijze de»doden te herdenken. Vorig jaar
hebben we de vlag halfstok geknoopt aan
zo'n plastic oogje waarmee je kabels langs
een plint vastzet. Maar dat voldeed niet
echt. Het touwtje zakte bij stevige wind oti-
der het oogje vandaan. Uit een hoekje van
de gereedschapskist duikel ik zowaar nog
een haakje op (kunnen ijzerwarenwinkels
niet verplicht worden op 4 mei een uurtje
open te zijn?), boor ik een gaatje in de ge
plastificeerde vlaggenstok en draait hij het
ijzeren haakje erin.
Vanaf 18.00 uur, als we mogen vlaggen volgens
het hernieuwde protocol uit 2001, gaat de vlag
halfstok vanaf het balkon, tot ongeveer 21.10
uur (ook alweer volgens het protocol). Rond
20.00 uur brengt mijn zoon volgens zijn
zus het grootste offer dat hij voor de geval
lenen kan brengen.
Hij houdt twee minuten zijn mond.
Kijk ook op www.dickvanderplas.nl
