SPORT
enige joodse olympiër
Helene Mayer, Hitlers
Knieknik
linfi
I
ti
o
D
g
r
z
g
u
n
h
e
f«
v
V
k
C
n
S
si
k
V
w
E
Een schermster van zo hoge
kwaliteit had de wereld nog
niet eerder aanschouwd. De 17-
jarige gymnasium-scholiere He
lene Mayer uit het Duitse Offen
bach won bij de Olympische
Spelen van 1928 in Amsterdam
met vlag en wimpel de gouden
medaille op floret. Geen wonder
dat Duitsland, worstelend met
de naweeën van de Eerste We
reldoorlog, verrukt van haar
was. Behalve een formidabele
schermster was ze intelligent,
elegant, hartelijk en met haar
helblonde haar en blauwe ogen
ook nog eens een klassieke
schoonheid. President Hinden
burg nodigde haar op de thee
en schreef aan de rector van
haar gymnasium eigenhandig
een brief of hij haar vrij wilde
geven voor een toemee langs
een aantal Duitse steden.
'Die blonde Hé', zoals ze werd
genoemd, ging na het gymnasi
um Engels. Frans en rechten
studeren. Haar grote wens was
later in de buitenlandse dienst
van haar land te treden. In 1932
trok ze in het kader van een stu
dentenuitwisseling met een
beurs naar het exclusieve
Scripps College in Califomië.
Haar schermtraining ging ook
daar onverminderd door, want
schermen zou de hartstocht van
haar leven blijven. Bij de Spelen
van 1932 in Los Angeles verloor
ze onverwacht haar titel. Insi
ders wisten waaraan dat lag.
Kort voor de finale bereikte haar
het bericht dat de man met wie
ze nauw bevriend was bij een
scheepsramp was verdronken.
In 1933 kwamen de nazi's in
Duitsland aan het bewind en
een jaar later was het gedaan
met de populariteit van 'die
blonde Hé' in eigen land. De
schermclub in Offenbach waar
van ze lid was gebleven, schrap
te haar uit het ledenregister. He-
lene Mayer was de dochter van
een protestantse moeder en een
(inmiddels overleden) joodse
vader. Ze had in de nazileer een
smet die niet te pardonneren
viel. Haar studiebeurs werd in
getrokken, maar ze kon met
particuliere steun toch afstude
ren. Daarna werd ze op een an
der college lerares Duits.
Bij de voorbereiding van de Spe
len van 1936 in Berlijn lieten de
nazi's weten dat er voor joden
geen plaats was in de Duitse
Olympische ploeg. Dat bracht
hen in conflict met het Interna
tionaal Olympisch Comité dat
geen onderscheid toestond in
ras of religie.
Onder dreiging van een boycot
van de Spelen van 1936 door
onder meer Amerika waren de
nazi's bereid een enkele joodse
sporter te aanvaarden. Hun oog
viel op Helene Mayer. Ze accep
teerde de uitnodiging, ondanks
druk van Amerikaanse joden dat
niet te doen. Ze wilde dolgraag
terug naar Duitsland, naar haar
moeder en broers én om haar
Olympische titel heroveren. Het
heeft haar overigens zeker ge
raakt dat ze als alibi-jood moest
fungeren, want dat was het bi
zarre: noch in religieus noch in
sociaal-cultureel opzicht had ze
ooit iets met het jodendom op
gehad. En nu werd ze daarvan
als speerpunt beschouwd.
Begin 1936 keerde ze terug naar
Duitsland en ging daar in trai
ning. In dat tamelijke isolement
ontging haar veel van wat er in
haar vaderland omging. Of ze
wilde het niet zien. Duitsland
was voor haar ook zoveel meer
dan het naziregime: haar fami
lie, de vriendenkring die ze in
1932 had achtergelaten, de na
tuur en het land van Schiller en
Goethe. Tamelijk naïef hoopte
ze dat ze bij een nieuwe Olym
pische triomf weer de populaire
blonde Hé van weleer zou zijn.
Maar ze werd in Berlijn slechts
tweede. Op het ereplatform
bracht ze zowaar de nazi-groet.
Misschien om in de Duitse
ploeg niet uit de toon te vallen?
Teruggekeerd in Amerika
schreef ze aan haar Olympische
vriendinnen: 'Ik behoor tot die
ongelukkige mensenkinderen
voor wie in het huidige Duits
land geen plaats meer is. Maar
ik voel me net zo Duits als jul
lie'.
In 1937 werd ze wereldkampioe
ne zonder dat de Duitse pers er
een letter aan besteedde. De
oorlogsjaren bracht ze als lera
res in Amerika door. Pas in 1948
keerde ze terug naar haar fami
lie in Duitsland. Ze trouwde een
Beierse baron in 1952 en stierf
een jaar later, 42 jaar oud, aan
kanker.
Ruud Paauw
Dit is de drieënzestigste aflevering
van een serie over de geschiedenis
van de sport
Helene Mayer brengt bij de Spelen van 1936 op het erepodium de na
zi-groet. Archieffoto
Melkert-banen staan op de tocht, de index van
de AEX blijft omlaag schieten, naar schat
ting zo'n 200 profvoetballers moeten van de zo
mer naar een ander beroep uitzien, de vliegtuigen
kampen met lege stoelen en aan de SARS komt
geen einde, maar er gloort tenminste weereen
sprankje hoop aan de horizon waar wij allen ons
aan kunnen optrekken. De tennissers gaan er ge
lukkig wel op vooruit.
De tenniss(t)ers - och, hoe vaak hebben wij hun
armzalig lot op deze plaats niet al beweend - be
horen tot de zwakkeren in onze samenleving.
Amper een jaar geleden waren de Williams-zusjes
één bal verwijderd van bankroet. Gelukkig over
leefden ze het matchpoint tegen en kwamen ze er
bovenop, je zou er toch niet aan
moeten denken dat Venus en Serena
hun hair-extentions niet meer kon
den bekostigen, wat zou er dan nog
aan het tennis te beleven zijn? De
goede kant van hun gebalanceer op
de armoedegrens is natuurlijk dat de
zusjes zich steeds minder tenniskle-
dingstukken kunnen permitteren,
dat komt de populariteit van tennis
als kijksport ten goede. Maar je zal
maar zo'n zusje of willekeurig welke
andere toptennisser zijn, dan piep je
natuurlijk wel anders.
Neem nou Lleyton Hewitt. Winnaar
van Wimbledon, vorig jaar.
Kreeg voor die prestatie het karige loon van
755.000 euro en het had allemaal nog veel erger
gekund. Als het Koninklijk Huis de finale had bij
gewoond. Maar tot geluk van Hewitt was het ha
re hertogelijke heerlijkheid van Kent maar, die de
honneurs waarnam. Daardoor werd na de alles
van zijn incasseringsvermogen als topsporter ver
gende finale van Hewitt geen knieknik, maar
slechts een kniebuiging verwacht.
De kniebuiging is een ietivat trage maar soepele,
min of meer natuurlijke beweging van het ge
wricht genaamd knie. Is te trainen.
De knieknik daarentegen, krijg je nooit onder de
knie. De knieknik begint als de kniebuiging
maar op het moment dat de knie veronderstelt
dat er een buiging aanstaande is, wordt dit door
het urenlang getennis toch al overbelaste ge
wricht met een heftige knik op het verkeerde been
gezet. Van de knieknikker wordt nu verwacht dat
deze zijn of haar knie een seconde of twee a drie
(een kortere tijdspanne wordt als onbeleefd erva
ren, een langere als 'overdone') in deze oncomfor
tabele geknikte toestand houdt - denk maar niet,
hoe hojfelijk deze houding ook moge overkomen,
dat de kruisbanden hier applaus voor over heb
ben.
Je stelt je Lleyton voor, na zijn gewonnen finale.
Eerst zoeken zijn ogen Kim Clijsters, die hij ook
heeft te onderhouden - wat al haast niet lukt met
die futiele honoreringen; niet voor niets heeft ook
zij nog steeds haar baan aangehouden - daama
de koninklijke loge. Geen koningin te bekennen
aldaar. Dat scheelt al weer één inspanning de
koninklijke knieknik.
In de krant, deze week, over het prij
zengeld van Wimbledon: „Opnieuw
gestegen. De winnaar bij de mannen
kan rekenen op een bedrag van onge
veer 830.000 euro. Dat is bijna 10
procent meer dan de Australiër Lley
ton Hewitt vorig jaar na zijn eindze
ge ontving.
Tien procent opslag. Je voelt het aan
komen, daar móet iets tegenover
staan. En dat staat het ook. Dezelfde
dag een andere krant: „Tennissers
hoeven met ingang van dit jaar niet
meer een kniebuiging te maken op
Wimbledon. De hertogin van Kent heeft laten we
ten geen prijs meer te stellen op dit oude gebruik.
Wimbledon beroofd van de kniebuiging! Het is
als een voetballer die scoort, maar niet meer mag
juichen.
En de fenieknik? Die blijft wel in ere. Lees maar:
„Wel is afgesproken dat de knieknik wordt ge
maakt als koningin Elisabeth of kroonprins
Charles het toernooi bezoeken.
De voorlopig laatste knieknik dateert van 1977.
Björn Borg stond toen met knikkende knieën voor
de koningin, die de finale bijwoonde ter gelegen
heid van de viering van het 100-jarig bestaan van
Wimbledon.
Hoe het hen verder verging? Als Wimbledon 150
jaar bestaat komt zij weer. Hij heeft nog steeds
last van zijn meniscus.
Frank Snoeks
LINKS
BUI TE N
Langstdurende
strafschop ooit
buenos aires - Pas 24 dagen na
dat de arbiter hem had toege
kend, heeft een Argentijnse
voetballer een strafschop daad
werkelijk benut. Deze 'langst
durende penalty ooit' gaf Atlan
ta een nipte overwinning (1-0)
op Cambaceres, uitkomend in
de tweede divisie van Argenti
nië. Deze unieke gebeurtenis
ontstond in de 85ste minuut
van het competitieduel tussen
Atlanta en Cambaceres. Nadat
de scheidsrechter Atlanta een
strafschop had toegewezen,
werd het duel afgebroken van
wege supportersrellen. Ruim
drie weken later mocht de At-
lanta-speler eindelijk vanaf elf
meter aanleggen. Die resteren
de vijf minuten werden overi
gens afgewerkt achter gesloten
deuren, op neutraal terrein. Het
incident inspireerde een Argen
tijnse schrijver, Osvaldo Soria
no, tot een verhaal getiteld 'de
langstdurende penalty van de
wereld'.
Jordan: training
op zondag
Barcelona - Eddie Jordan,
teambaas van het gelijknamige
formule-1-team, wil de laatste
kwalificatietraining verplaatsen
naar zondagochtend om zo
doende het raceweekeinde in te
korten tot twee dagen. Daar
mee zouden de formule-1-
teams veel geld kunnen bespa
ren. „Ik zou graag met het tes
ten op vrijdag stoppen en een
vrije dag hebben zei Jordan.
„Op zaterdag rijden we vier uur
met de race-auto's. Kun je 't
dan voorstellen dat we om
09.30 uur kwalificeren, vijf uur
later gevolgd door de race? Dat
is fantastisch." Het idee komt
oorspronkelijk van Gary Ander
son, de race-engineer van Jor
dan. Zijn werkgever Eddie Jor
dan legde het plan deze week
voor aan zijn collega-teamba-
zen. Paul Stoddart, teambaas
van Minardi, reageerde scep
tisch: „Het zal iedereen geld be
sparen, maar er spelen andere
zaken mee. Ik denk niet dat dit
plan doorgaat."
Hard oordeel
over Ulihrach
ponte verda beach - Een speci
aal antidopingtribunaal heeft
de Tsjechische tennisser Boh-
dan Ulihrach schuldig bevon
den aan het gebruik van het
prestatieverhogende middel
nandrolon. De tennisser krijgt
een schorsing van twee jaar en
een boete van 40.000 euro. Ten-
nisorganisatie ATP bracht de
sancties zaterdag naar buiten.
Ulihrach (28) werd positief be
vonden vorig jaar oktober tij
dens het ATP-tennistoemooi
van Moskou. Zowel het eerste
als tweede urinemonster - de
contra-expertise - bevatte het
verboden middel nandrolon.
De Tsjech verklaarde onschul
dig te zijn. Hij koos vrijwillig
voor een onmiddellijke schor
sing, maar vroeg wel om een
onfhankelijk onderzoek. Dat
werd uitgevoerd door een tri
bunaal van het Tennis Anti Do
ping Programma. De deskundi
gen concludeerden dat er opzet
in het spel was. De schorsing
van Ulihrach duurt tot 25 okto
ber 2004.
MAANDAG 5 MEI 2003
UIT
GESPROK!
Dammer To
Sijbrands in
gemeen Dag
„Ik speel bij
alleen toer/u
Nederland, zodat ik mij
en teckels niet drie wekt
te missen. Het leven zelj
aangenaam.
ADO Den Haag-trainei
Schoenmaker (55) in 1
„Met trainers is het net
wijn. Hoe ouder hoe bel
leen als je een goedkoop
neemt, wordt het snel zi
ziet soms van die hoera}
op tv die niet eens een ft
ke uitspraak kunnen di
moet wel wat persoonlij
hebben.
AC Milan- en Oranjevi
Clarence Seedorf in de
krant:
„Ik heb altijd geprobeer
uit te leggen om begrept
worden, maar dat heeft
delijk averechts gewérki
vertel ik mijn verhaal rr
boodschap: begrijp het
grijp het niet. Mijn intei
nooit slecht.
Kevin van Dessel, VIan
dienst van Roda JC, in
International:
„In België wonen zeven
Vlamingen die belastinj
len, tegenover drie miljt
Walen. Het geld wordt t
wel fifty-fifty verdeeld. I
niet of dat wel zo erg lo±
Spelersbegeleider Rob
in Sportweek:
„De benadering van spt
wordt steeds a'gressieverf
ter. De verhalen zijn rai
worden nog net geen pu
benaderd.
Prof Dean Gorré over 1
achtjarige zoon Kenji,
langs een contract tek<
Manchester United, in
legraaf:
„Als je vader Johan Cru
is het als speler misse hu
nadeel. Ik ben Dean Goi
maar. Bij Kenji kijkt nii
wereld over zijn schond
Hij kan gewoon lekker i
voetballen.
Jan van Halst, midden
van het geplaagde Vite
Sportweek:
Hoe we ons voelen? Tjom
op een gegeven momenm
worden geslagen dat je I
kergaat vinden."
Professioneel beachvi
ster Marit Leenstra in I
gemeen Dagblad:
„Als ze vragen wat ik do
woord ik dat ik beachvc -
Dan vragen ze altijd: Ja,
wat doe je echt?"
Guus Hiddink naar aai
van de kogelbrieven di
ontving, in Vrij Nederig
„Je wordt er toch een be&
ranoïde van. Als ik ergePë
en er kwam iemand aerfa
lopen, dacht ik: op passé10
als ik hier 's avonds wegP
maakte ik me zo klein rPT
lijk" na
es
Idem: M
„Ik kwam na het WK tl?1}
'Nou', zei mijn vader, 'li 1
best mee, hè, dat WK. JP2
pa. Ja, 't ging bést wel. 'W
heus niet slecht. Moe je
irc
AZ- trainer Co Adriaani
seizoen ontslagen bij fP2
Sportweek:
„Ik ben een hele open, jfi*
Amsterdamse jongen diP*
héél goed kan uitleggend
ter dan Koeman. Dat is I*
vak. Ik ben onderwijzer
te
Marketing- en commu»
manager Steven de Had1
ADO Den Haag over de
reputatie van de club, f
we Revu: 111
„Potentiële sponsors dié0
naderen, denken dat he v<
een rovershol is." 80
ba
Vitesse-coach Edward
die driemaal voor OraP°
kwam, in Voetbal InteÊ
nal:
„Ik ben verschrikkelijk
eus. Als je met mijn talP^
speler het Nederlands el8t
haalt, heb je een wonde
richt.
kc
Idem:
„Ik ben in mijn hele leig
nooit te laat gekomen,
door sta je wel altijd te 1 k
maar dat maakt mij niè10
pij:
De Deense PSVer Jan Pt(
die al meer dan twintig1
Brabant woont, in De fln
graaf: "n
„Het is nu zelfs zo dat itm
Nederlands denk en
droom. Als ik Deens N
praat, heb ik soms
moeite om op be- ^l
paalde woorden te
komen." dei
hvoM
UIT HET OOG
Dick Altink maakte als rugbyer
en coach de succesjaren van het
Leidse DIOK mee. De inmiddels
48-jarige Leiderdorper debuteer
de op 17-jarige leeftijd in het eer
ste team. Hij hield het als speler
tot zijn 35ste vol. Aitink werd
met DIOK acht keer nationaal
kampioen, vier keer als speler en
vier keer als coach. Daarnaast
kwam hij een kleine vijftig keer
voor Oranje uit. Samen met Yves
Kummer geeft hij nu training
aan de talentvolle jeugd van de
Leidse rugbyclub. Daarnaast is
hij een fanatiek golfer.
„In mijn laatste seizoen als spe
ler was het de bedoeling dat ik
de coaching langzaam zou
overnemen van Theo Sneijders.
Toch heb ik dat jaar bijna alle
wedstrijden gespeeld. Na dat
seizoen ben ik trainer van DIOK
geworden. Ik heb dat drie jaar
gedaan en vervolgens een half
jaar niet. Na die periode heb ik
de coaching voor de rest van
het seizoen overgenomen van
Julius Breinburg.
Mijn eerste titel met DIOK be
haalde ik toen de club tien Jaar
bestond. Daarna lukte het een
tijd lang niet om in de top mee
te draaien. Aansluitend werden
we tien jaar achtereen kampi
oen. Als speler maakte ik drie
seizoenen daarvan mee en als
coach vier. Momenteel train ik
samen met Yves Kummer een
groep junioren bij DIOK. Yves is
initiatiefnemer van dat team, ik
doe mee omdat mijn zoon in
die ploeg zit. Na het geven van
training aan het eerste had ik
het wel voor een tijdje gehad,
door mijn jongen kreeg ik weer
meer interesse. Ik geef de junio
ren minimaal een keer per
week training en als Yves weg
is, coach ik het team ook. Dat
het met de senioren minder
gaat, komt doordat er wat min
der kwaliteit is. Robert Boers is
goed bezig met het eerste team.
DIOK wil op eigen kracht weer
omhoog door spelers uit de ei
gen gelederen te halen.
Ik ben voorlopig niet van plan
om meer in het rugby te gaan
doen. Ik heb drie jongens die ik
wil begeleiden in de sport De
een golft, de ander tennist en
mijn oudste zoon heeft zich op
rugby gericht. Als je dan ook
zelf nog wat leuks wilt doen,
blijft er weinig tijd over. Ik ben
jarenlang vertegenwoordiger
van DIOK geweest, nu moet
een nieuwe generatie dat doen.
Dat is ook goed voor de club,
het zorgt voor nieuwe ideeën
en nieuw kader. Als je telkens
hetzelfde doet heb je het op een
gegeven moment ook wel eens
gehad. Golf is nu mijn tweede
passie. Ik speel competitie voor
het derde team van Zeeger-
sloot. Doordat ik veel korter
speel dan anderen, moet ik er
ook meer tijd in investeren. Ik
ben bezig aan mijn vierde sei
zoen en ik heb handicap 12.
Ik denk aan verschillende ge
beurtenissen met plezier terug.
Een doel was om kampioen te
worden op het moment dat DI
OK tien jaar bestond. Dat heb
ben we gehaald. Daarna namen
spelers wat gas terug en er
moest een nieuwe groep wor
den opgeleid. Die spelers kwa
men op een heel andere manier
in het eerste team dan ik. Zij
doorliepen verschillende jeugd-
teams. Toen ik bij DIOK kwam
was er geen jeugd. Ik kwam ge
lijk bij de senioren. Een ander
mooi moment was om als oud
speler en beginnend trainer een
Foto: ANP/Robert Vos
AZ-speler Ali Elkhattabi en de Noordwijkerhoutse scheidsrechter Pieter Vink.
zit. Vorige week is hij voor het
eerst met dat team naar Heidel-
berg en Kroatië geweest."
Dick Altink. Archieffoto
kampioenschap mee te maken.
Ik vind het daarnaast leuk dat
mijn zoon nu in Jong Oranje
