KUNST CULTUUR
Geluidstechniek speelt
hoofdrol in 'Hobbit'
Geweldige solisten
tillen Con Amore
naar hogere sferen
yZie je nou wel, het is een vervelend mannetje
Oranjeconcert: hard en akelig
Utrechts museum laat vraatzuchtige insecten stikken
maandag 5 MEI 20C>3
utrecht/gpd - In ongeveer een
derde deel van de collectie reli
gieuze kunst van museum Ca-
tharijneconvent in Utrecht is
ongedierte aangetroffen. Het
gaat om de houtwormkever
Anobium Punctatum, de spek
en museumkever, motten en zil
vervisjes.
Om de insecten allemaal in één
klap te treffen, is deze week een
voor museumland uniek 'Pure
02-Poor System' ingezet. In de
tentoonstellingsruimte is een
grote plastic tent gebouwd, waar
vijfhonderd schilderijen, altaar
stukken en houten beelden drie
weken lang in zuurstofarme
lucht vertoeven, een klimaat dat
alle leven doodt.
Het ongedierte werd ontdekt tij
dens de herinrichting van de
vaste collectie. Onder een groot
middeleeuws altaar lag een
spoor van houtmeel, het bewijs
van de aanwezigheid van 'vraat
zuchtige' insecten. Helicon
Conservation Support, gespeci
aliseerd in fysiek beheer en be
houd van objecten met een cul
tuurhistorische waarde, werd
ingeschakeld voor een plan van
aanpak.
Volgens Jaap van den Burg, di
recteur van het Helicon, valt het
museum niets te verwijten. „Ze
zijn er juist vroeg bij, waardoor
geen kunstwerk verloren zal
gaan. De schade blijft beperkt
en is te herstellen. Elk museum
heeft met vraat door insecten te
maken. Een houtworm leeft van
dood materiaal en de kunstwer
ken in een museum zijn van
dood materiaal. Je kunt een
voortreffelijke klimaatbeheer
sing hebben, maar een mot kan
met elke bezoeker meekomen.
Een museumgebouw is niet her
metisch gesloten, zeker het ou
de Catharijneconvent met veel
hout niet. Een volkenkundig
museum, een kerkgebouw of
een streekmuseum met oude
landbouwwerktuigen lopen een
nog groter risico. Een steriel de
pot is een utopie. Je kunt dit niet
voorkomen.''
m
rv
Directeur-conservator Tsv
bergen van het Museu J
Religieuze kunst in Ud
een vergelijkbare colleel.
niet verbaasd over de c< 'J16
ring in het Utrechtse ra
„Wij zijn zelf bezig met
bouwplannen en bovena
verlanglijstje staat een
taine-ruimte voor niewf^
winsten. 'Zitten er pi(
heeft voor ons de hoo{
riteit."
Rita Reys.
Foto: ANP/Robert Vos
Rita Reys zestig
jaar in het vak
den haag - Jazz-zangeres Rita
Reys zit zestig jaar in het vak.
De 80-jarige diva vierde dat gis
termiddag in Den Haag met
een speciaal concert in Bow-
lingworld Zuiderpark. Ze debu
teerde in de oorlogsjaren in de
band van Johnny Janssen,
waarin ook haar vader speelde.
De 'First lady of the jazz' was in
het verleden gehuwd met slag
werker Wessel Ilcken en pianist
Pim Jacobs.
'Kattuks Volk'
viert lustrum
katwijk - Het Katwijkse koor
Kattuks Volk treedt 23 augustus
om 20.00 uur op in het open
luchttheater Zuiderpark in Den
Haag ter gelegenheid van zijn
eerste lustrum. Driehonderd
bewoners en vrijwilligers van
verzorgingstehuizen in de regio
mogen de avond gratis bijwo
nen. Kaarten voor de resteren
de plaatsen zijn te koop bij win
kels in Katwijk, Rijnsburg en
Valkenburg (3,50 euro zonder
vervoer of 10 euro inclusief
bustransport vanaf het Markt
plein).
Brusselse prijs
voor 'Tussenland'
brussel - De Nederlandse film
'Tussenland' van regisseuse Eu
genie Jansen heeft zaterdag op
het Europees Filmfestival van
Brussel een prijs gewonnen. De
rolprent kreeg de Canvas TV
Prijs voor beste film. Aan de
prijs is een bedrag van 10.000
euro verbonden. 'Tussenland'
gaat over de ontmoeting tussen
de jonge Sudanese vluchteling
Majok en een 80-jarige Indië-
veteraan. De film won vorig jaar
februari al een Tiger Award van
het International Film Festival
Rotterdam.
Theaterdirecteur
gestoken met mes
parijs - De directeur van een
theater in Parijs, waar een kri
tisch stuk over de Amerikaanse
president George Bush wordt
opgevoerd, is gisteren aange
vallen voor de ingang van het
theater. Hij kreeg van twee
mannen slagen toegediend en
zijn gezicht werd met een mes
bewerkt. De mannen wisten te
ontkomen. De aanval heeft ver
moedelijk te maken met het to
neelstuk George W. Bush, of de
Zielige Cowboy van de Heer',
dat woensdag in het theater in
première ging. Het stuk is kri
tisch over Bush. De aanvallers
uitten ook beledigingen aan het
adres van de Franse president
Jacques Chirac, een van de
grootste tegenstanders van de
oorlog in Irak. De directeur
overweegt de voorstellingen
stop te zetten om de acteurs te
beschermen.
Massale opkomst
voor Lion King
amsterdjlm - Potentiële musi
calsterren grepen in de nacht
van vrijdag op zaterdag massaal
hun kans om zich in te schrij
ven voor de Nederlandse pro
ductie van Disney's 'The Lion
King'. Op het speciale dance-
event in The Power Zone in
Amsterdam, georganiseerd
door Joop van den Ende Thea
terproducties, kwamen ruim
2000 mensen af. Met het feest,
getiteld 'The Casting', hoopt
Van den Ende nieuw talent met
een donkere huidskleur te vin
den voor de musical. Rond
02.00 uur 's nachts hadden al
ruim 250 bezoekers zich inge
schreven voor de audities, die
op 13 mei plaatsvinden. Zij ma
ken uiteindelijk kans op een
professionele vooropleiding
voor de musical. Voor 'The Lion
King' zijn ruim vijftig acteurs,
zangers en dansers met een
donkere huidskleur nodig. De
musical gaat volgend voorjaar
in première.
muziek recensie
Lidy van der Spek
Concert Oir. Oratoriumvereniging
Con Amore. Koninklijk Toonkunstkoor,
olv Piet Kiel, m.m.v. Diane Verdoodt,
sopraan, Myra Kroese, mezzo, Ludwig
van Gijsegem, tenor, Frans Fiselier, bas
en het Heemsteeds Philhaimonisch
Orkest o.l.v Iman Soeteman. Gehoord:
4/5, Pieterskerk, Leiden.
Con Amore waagde zich dit
jaar ook aan het hartstochte
lijk geladen Requiem van Ver
di. Al is dit Requiem niet sa
craal te noemen, het is gein-
spireerd door een typisch ro
mantische geloofsbeleving; de
meest wezenlijke menselijke
gevoelens getransformeerd in
eigentijdse muziek. Boven
dien heeft Verdi de solisten
een grote rol toebedeeld.
En Con Amore had vier ge
weldige, naar elkaar luisteren
de solisten die koor en orkest
en niet het minst de volle Pie
terskerk ophieven naar hoge
re sferen. De sopraan Diane
Verdoodt leverde een top
prestatie met haar stralende,
ijle stem die evocatief helder
(Libera me), hemels zilver-
zacht (Agnus Dei), maar ook
dwingend aanwezig bleef in
overstelpende koor- en or
kestexplosies. Het schitterend
gezongen 'Lux aetema' voor
mezzosopraan (Myra Kroese),
tenor (Ludwig van Gijsegem)
en bas (Frans Fiselier) beeld
de gevoelens van eeuwige
rust, eeuwig licht en eeuwige
barmhartigheid uit.
Het versterkte Heemsteeds
Philharmonisch Orkest, met
overwegend enthousiaste
amateurs, had het zwaar te
verduren maar presteerde op
timaal. Afgezien van een en
kele misser - de celli speelden
in het voorspel van het Offer
torium gruwelijk vals en ha
perend - was de orkestklank
kleurrijk en evenwichtig, met
prachtig groot koper, indruk
wekkende paukenslagen, sid
derende violen, en zo hier en
daar een feestelijke fluit.
Piet Kiel dirigeerde beheerst
en adequaat, maakte zijn
(dubbel)koor bij moeilijke in
zetten en complexe partijen
duidelijk wegwijs. Het tot
driemaal terugkerende 'Dies
Irae' verpletterde, maar bleef
ontzagwekkend mooi en bin
nen de perken. In pianissimo
delen was uitspraak, homoge
niteit en transparantie bij de
sopranen fraaier dan bij de al
ten, die minder alert en hel
der zongen. De mannen, zo
als gewoonlijk in de minder
heid, lieten zich niet uit het
veld slaan. Ze maakten een
volle warme toon, die de
meeste tijd duidelijk en aan
genaam hoorbaar bleef.
Nogmaals hulde aan de fasci
nerende solisten, die met
koor en orkest op indrukwek
kende en zeer muzikale wijze
hun visie op de dood vertolk
ten, angstaanjagend maar ook
bevrijdend, getuige het be
toverend gezongen 'Libera
me' en de zeer zachte moran-
do orkestklanken bij de afslui
tende tekst.
door Herman Joustra
leiden - Je bent een fan of je bent
het niet. Wie zijn ster wil aan
schouwen komt op tijd. Dus ook
voor de signeersessie van Xander
de Buisonjé in de Leidse vestiging
van-V&D, ter ere van zijn cd 'He
melsbreed'.
Het is een paar minuten voor
één, kort voor aanvang van de
sessie. Anne Prinsenberg, hele
maal uit Gouda gekomen, staat
al klaar bij het tafeltje waar ach
ter De Buisonjé zo meteen
plaats neemt. „Ik sta hier al een
hele tijd", vertelt ze. „Zo ben ik
straks snel aan de beurt. Ik las
op de fansite dat hij in Leiden
zou signeren. Dus sta ik hier.
Xander is leuk en sympathiek.
Hij is niet nep."
Zo, da's loftuiting nummer één.
Loftuiting nummer twee komt
van Nancy van der Eist uit Voor
burg: „Hij is gewoon relaxt. Hij
gedraagt zich niet arrogant, niet
zo van: ik ben een BN'er. Nee
hoor, Xander is-normaal geble
ven."
Anne de Graaf uit Hazerswoude
heeft ook maar een paar woor
den nodig om haar held te
schetsen: „Hij is gewoon heel
lief, leuk en lekker. Hij is sociaal,
andere mensen vindt hij ook be
langrijk." En daar is compliment
nummer vier, van Anouk Fran
ken uit Rotterdam: gander
maakt heel mooie muziek.
Recht uit zijn hart. Je herkent
dingen uit zijn leven, dingen die
hij heeft meegemaakt. De liefde,
maar ook het verdriet."
Melanie Pruimers uit Zoeter-
meer, gewapend met filmcame
ra en fototoestel doet ook nog
een duit in het zakje. „Hij speel
de heel leuk in GTST. En hij
zingt goed en leuk. Hij is aardig.
Ik was een keer bij een concert
en ik zwaaide naar hem. En hij
tnj
*in
iel
sel
Gretige fans van Xander op een rij. Voor een krabbeltje op hun cd, tasje of mobiel. Foto: Hielco Kuipers
zwaaide terug. Ik spaar alles van
hem. Plaatjes, interviews, alles.
Mijn vriend had op V&D-tv ge
zien dat hij in Leiden zou zijn.
Zijn nieuwe cd heb ik nog niet.
Ik moet nog even nadenken
waar ik de handtekening wil
hebben."
„Ik laat een handtekening op de
cd zetten en op mijn tas", zegt
Anne Prinsenberg. „Wij zijn
echte superfans."
Maar dan slaat de stemming
om. Er wordt omgeroepen dat
De Buisonjé later komt, zo tegen
kwart vtior twee. Gevloek en ge
mopper. „Ik heb pijn in mijn
voeten", klaagt Anne Prinsen
berg. „Ik sta hier al een uur. Dit
is toch geen stijl."
„Kom ik nog aan boodschappen
toe", vraagt de moeder van An
ne de Graaf? „Zie je nou wel, het
is een vervelend mannetje."
Een paar meter verderop slaan
twee dames op leeftijd het tafe
reel gade. Truus Gijsman verge
zelt haar kleindochter die ook in
de rii staat. Naast Gijsman staat
een ooze Toos Prins die geen
goed woord over heeft voor De
Buisonjé. „Dit vind ik schofterig.
En hij kan niet zingen ook. Over
twintig jaar hoor je niets meer
van hem. Nat King Cole en
Frank Sinatra, die konden pas
zingen."
Gijsman heeft het ook niet zo op
De Buisonjé. „Een handteke
ning van hem? Puh...Ik hou niet
van zijn levensstijl, zo te laat ko
men is geen stijl. Van Malando,
muziek recensie
Herman Joustra
Concert Peter Gabriel. Gezien: 2/5,
Ahoy' Rotterdam.
Hij oogt een stuk dikker dan
vroeger en is grijs geworden.
Maar Peter Gabriel, vijftig
plus nu, is nog enorm vitaal.
Bijna tien jaar na zijn laatste
toemee holt hij schijnbaar
onvermoeid over het reus
achtige ronde podium in
Ahoy'. Of hij fietst. Of hij
stuitert in een doorzichtige
bal in de rondte. Want Ga
briel is altijd al een showman
geweest. Wat dat betreft
heeft hij de tijd nu mee.
Dankzij de ontwikkelingen
in de techniek, kan hij zijn
optredens extra visueel spek
takel meegeven.
Zo draait het reusachtige po
dium af en toe, zodat het pu
bliek de band van alle kan
ten kan bekijken. Boven dat
podium, waar een grote
schijf van stalen buizen
hangt, speelt zich ook het
een en ander af. Uit het mid
den zakt een ballon omlaag
die verandert in een zon, in
een maan of een ontluiken
de bloem. En die schijf, voor
even een paar meter gezakt,
doet tijdens 'Downside up'
dienst als plafond waarop
Gabriel, ondersteboven han
gend, loopt. Of de schijf is
helemaal gezakt, een podi
um op een podium, waarop
Gabriel tijdens 'The Barry
Williams Show' de talkshows
van mensen als Jerry Sprin
ger op de hak neemt.
Twee uur lang raast hij zo
door Ahoy', dat jammer ge
noeg altijd wel een galmbak
zal blijven. Zo is zijn warme
stem niet altijd even goed te
horen en overheersen vaak
bas en basdrum. De keus
voor zijn dochter Melanie als
achtergrondzangeres blijkt
ook een wat minder gelukld-
ge. Haar stem kan niet echt
boeien, is te iel, mist overtui
gingskracht Misschien dat
Gabriel daarom ook wel
'Don't give up' achterwege
laat, een van zijn grootste
hits (samen met Kate Bush)
en tijdens zijn vorige tour
Peter Gabriel: altijd al een showman geweest. Foto: WFA/Michel Utrecht
nog zo fraai vertolkt door
Paula Cole.
Met zijn zo langzamerhand
vaste maatjes Tony Levin op
bas, stick en contrabas en
David Rhodes op gitaar, zet
hij desondanks een show
neer die staat. Met veel werk
van rijn meest recente cd
'Up' en met klassiekers als
'Solsbury Hill, 'Sledgeham
mer' en 'In your eyes'. En hij
eindigt het concert ingeto
gen, met een nieuw nummer
'Father and son'.
daar zou ik wel een haitie,
ning van willen hebbe me
Danny Malando, de kleïen
Maakt prachtige muziek.'
Kwart voor twee, De B»d
komt binnen stuiven,
een file" is zijn korte uitle
Voldoende uitleg voor d
die prompt het lange i
zijn vergeten. „Kijk eenij-
trots laat Nancy van d
haar mobieltje zien. 'XXS^j
staat er op. En op haaBp
'Zoentje, Xander'. „Mooi I
les
>1
muziek recensie
Lidy van der Spek
Concert: Reformatorisch Jongerenkoor
Gloria o.l.v. Peter Wildeman, rii.m.v.
Mannenkoor David o.l.v. Frans Cornet,
Mannenkoor Datheen o.l.v. EJ. Rijsdim,
een viool- en panfluit duo en de
organisten Martin Westrate en André
Hobo. Gehoord: 3/5, Hooglandse Kerk,
Leiden.
Het Oranjeconcert móet elk
jaar plaatsvinden in de Hoog
landse; daar kan je pas zingen
uit volle borst. Want de hele
kerk galmt mee en dat is mooi
meegenomen. Het Reformato
risch Jongerenkoor Gloria uit
Benthuizen nam het initiatief
en nodigde nog twee mannen
koren uit, David uit Katwijk en
Datheen uit Gouda. Het was
overduidelijk een groot familie
concert met aanhang.
In onberispelijke kledij, keurig
lang, hangend of opgestoken
haar en zonder make-np pre
senteren de meisjes zich, met in
hun midden een grote groep
jongens netjes in 't pak. Er
wordt veelal onbedaarlijk hard
gezongen. Als de luisteraars
mogen meezingen in de ope
ningspsalm vergaat je horen en
zien. De aloude kerk trilt op zijn
grondvesten. Dit alles in een
zeer traag tempo, niet ritmisch
getoonzet (elke noot duurt even
lang, met de nadruk op 'lang').
Aan de organist ligt het niet. In
de voor-, tussen- en naspelen
knalt hij compleet uit zijn
keurslijf, danst over de toetsen
en laat het grote De Swart-Van
Hagerbeerorgel welhaast swin
gen. Totdat hij weer moet in
binden om plechtig de samen
zang te begeleiden.
In 'Looft de Heere, alle volken'
gaan een enkele keer zeer be
schroomd een paar nootjes
huppelen. En in 'Gods Groot
heid' wordt ook nog eens het
tempo versneld. De jongelui
krijgen er zin in.
Had Gloria werkelijk eerbiedig
tegenover God in de muziek
willen staan, dan had het beter
Ier
Handels 'Rejoice' in zijn \pü
kunnen laten. In een 'bet r')
bewerking van Tom ds<
werd het verkracht tot etiel
lige meezinger, begeleid
een gierend versterkte vi
panfluit.
Veel beter, homogener,
anceerder zong het M<T-
koor Datheen. In een
naam tempo, mooi van
trokken onverslijtbare v(M
deren aan ons oor voorbij
Na een twijfelachtig instn
taal intermezzo een
medley voor viool en p
en piano, ook weer vers
komen de mannen van
stommelend naar voren,
tijd geduldig wachtend
achterste rij stoelen.
'Smeekgebed' wordt zeei r
houden vertolkt, wat he
omslaat in 'Nederland en
je', waarin 'Land of Hop
Glory' verstopt rit. Alle
van vaderlandsliefde
uit de kast gehaald, vol kl
klank, meerstemmigheid
'mannen van vuur en sta
een blauw geruite kiel).
jeugdtheater recensie
Paulien Koopmans
Voorstelling: 'Hobbit' door Toneelschap B
&D. Regie: Gijs de Lange. Spel: Loek
Beumer en Peter Drost Gezien: 3/5,
Leidse Schouwburg.
Als een jas die je binnenstebui
ten en achterstevoren hebt aan
getrokken. Het rit gek. En het
voelt raar. Op een vergelijkbare
manier draait Toneelschap B
&D hun nieuwste voorstelling
180 graden om. Je kunt bij dit
stuk naar binnengluren in de
ingewanden van een theater.
Diep in dat theater, achter de
coulissen, bevindt zich het
technische heiligdom van de
geluidsmannen. Het publiek
beleeft alles vanuit hun per
spectief. Zij brengen 'Hobbit'
terug tot een aantal geluiden uit
de romanwereld van Tolkien. Je
ziet geen draken, dwergen en
andere oude bekenden uit 'The
lord of de rings' (Gollum, Gan-
dalf, Bilbo Balings). Ze spelen
alleen op de achtergrond mee.
Het eigenlijke verhaal over de
geluidsmannen is eenvoudig,
maar sterk geconstrueerd. Een
wat ouderwetse geluidstechni
cus, die overtuigend wordt neer
gezet door Loek Beumer, wordt
van de ene op de andere dag in
de steek gelaten door rijn vaste
collega. Hij krijgt na een drin
gend telefoontje ondersteuning
van een hulpdienst. Natuurlijk
heeft de onnozele invaller geen
enkele ervaring. Hij moet in ra
zend tempo worden klaarge
stoomd voor de zogenaamde
voorstelling.
Gelukkig leert hij snel. Peter
Drost maakt als 'invaller' dank
baar gebruik van zijn ervaring
als hoorspelmaker voor o.a. de
VPRO, KRO en het NOT. Hij
schudt met een zak vol sigaren-
doosjes en bootst zo galoperen-
de pony's na. En zo zijn er meer
akoestische trucs: een regenbui
is het gepruttel en gespet van
eg
df
IU< 3e:
la;
een gebakken eitje. En eerf^
breekt door een stronk
knakken.
Al is er genoeg te zien,
richt zich vooral op hePr
Drost en Beumer overt1 Q
zichzelf met hun komisch k
logen vol woordgrapjes,
moeten geluid maken, m; 1
mogen geen geluid makePer
„Ik hoop dat mijn maat oÉ1
maat is." Vooral het zich2*!
plezier waarmee de acteifdt
volhouden, werkt erg aart11
lijk.
Het kan daarom niet
om het gekluns van de gf
mannen en hun bizarre
saties móét je wel lachen.]
achter deze lach, schuil
een traan. Hoe wrang is
de invaller ontdekt
hondstrouwe geluidstecl
al jaren voor een niet besl
zaal werkt. Deze ontknoi
de zoveelste verrassing
Dat maakt 'Hobbit' in ver
lende opzichten een
een voorstelling.
3rd
er
ob
