Hardlopers geen doodlopers
GESPREK VAN DE DAG
Te hoge hartslag is gas geven met koppeling los
Driedubbel
DAGELIJKS LEVEN
~ZO Tt zJ6M BËW Jij EA EENTJE VAM PM.AAIÏA<A
MENSELIJK
Koninginnedag is zo'n dag die neigt tot veel eten en
drinken. Ik neem me elk jaar voor om die neiging te
onderdrukken maar dat gaat gepaard met veel vallen
en de hoop wordt steeds vager dat ik daarna wel weer
opsta. Spijs en drank tooien zich vandaag meer dan
ooit in onze nationale tussentint en dan lijkt veel iets
minder vaart te lopen. Een tragisch misverstand na
tuurlijk, want een oranje chocoladeflik die op 30
april zijn vertrouwde donkerbruin heeft ingeruild
blijft in diepste wezen gewoon een chocoladeflik gros
sierend in alle calorieën die daarbij horen. Wat de
sterke drank betreft is het verhaal ongeveer identiek.
Wie ter ere van de koningin vandaag grijpt naar de
oranjebitter - een weeë bastaardjajem - realisere zich
wel dat hij eveneens toast op zijne majesteit koning
Alcohol, heerser in de taaiste monarchie van allemaal
en die uiteindelijk ook de vier koningen van het
kaartspel zal overleven. Het is maar dat we het weten
en wat mij betreft zij het verder vandaag Bea, daar
gaje!
Dat uitgerekend twee dagen voor Koninginnedag dro
ge cijferaars van TNO met de resultaten van de Natio
nale Gezondheidstest komen, is daarom een tikje
flauw. We blijken in meerderheid te dik. We hebben
onze kinderen met veel verantwoorde broccoli en ma
gere margarine met scharminkel bevorderend linol-
zuur getreiterd. Het heeft maar betrekkelijk mogen
baten. Nu ze inmiddels groot en op hun eigen zijn is
voor hen een zondag pas een echte zondag wanneer
er 'een vette bek' op het menu staat. Een vette bek om
vat onder meer frieten blootgesteld aan de meest mee
dogenloze frituur, af te blussen met meters bier. Ko
ninginnedag is een zondag in kwadraat, dus TNO, re
ken dat svp ook nog even uit. Er bestaat een 'Body
Mass Index' (afgekort BMI, deel je gewicht in kilos
door het kwadraat van je lengte in meters) die van
TNO onder de 25 moet blijven. Mooi niet dus. Het is
oranje, het blijft oranje en doe mij nog maar een fri
kadel Slechts één frituurpan kroketten en een meter
bier erbij en ons overgewicht gaat over in de echte vet
zucht, die je in de betere tv-quiz 'obesitas' moet noe
men (vul in de letter 'o'). Opgelet, begint je BMI-score
de 30 te naderen, je bent bijvoorbeeld 1 meter 75 en
weegt 92 kilo, dan is het vanwege de wachtlijsten bij
de dokter in dit ontwikkelingsland zeer aan te raden
tijdig een cardioloog te interesseren,
je hoort wel eens dat mensen zich veteten en drinken
vanuit onbehagen. Die stelling lijkt me riskant. Ner-
Een SCHOOLOPDRACHT voor
het vak maatschappijleer is
maandag in Stiens (Friesland)
uit de hand gelopen. Een 16-ja-
rig familielid van een meubel
zaakeigenaar maakte voor het
vak maatschappijleer met een
aantal studiegenoten een filmop
name van een roofoverval in de
zaak van zijn oom, in scene ge
zet. Klanten in de zaak werden
op de hoogte gebracht, maar
toch ging het mis. Een stel dat
het parkeerterrein van de zaak
opreed, zag iemand met een bi
vakmuts en een getrokken pis
tool door de zaak rennen. Toen
even later een man met bivak
muts de zaak uit rende en er op
een scooter vandoor ging, belden
ze de politie. De politie rukte on
middellijk uit en verraste de ge
legenheidsfilmers en -acteurs op
hun beurt. Het neefje van de ei
genaar werd voor verhoor meege
nomen naar het politiebureau.
Het speelgoedpistool is in beslag
genomen.
WILLEM VAN ORANJE krijgt een
beeld bij de plek waar deze 'Va
der des Vaderlands' in 1584 is
vermoord, het Prinsenhof in
Delft. Het komt te staan in de
tuin van het gebouw, dat nu in
gebruik is als museum. Het
beeld is ontworpen door de
Leeuwarder kunstenaar Auke
Hettema. Het was een initiatief
van de stichting die jaarlijks de
zogenoemde Oranjelezingen in
Delft organiseert. Het bronzen
beeld wordt vermoedelijk in juni
onthuld. Willems meest recente
beeld tot nu toe staat in zijn ge
boorteplaats Dillenburg in Duits
land en werd in 2000 ontworpen
door Eva Broschek. Foto: GPD
De Staatsloterij heeft onder ruim
1100 mensen een onderzoek la
ten uitvoeren naar het ORANJE
GEVOEL. Aspecten die het Oran-
jehart sneller doen kloppen, zijn
Koninginnedag (57 procent), bij
zondere Nederlandse sportpres
taties (53 procent) en het Neder
landse koningshuis (30 procent).
Het merendeel ziet Koninginne
dag vooral als een vrije dag (37
procent). Vooral respondenten
uit het oosten van Nederland en
ondervraagden ouder dan 30 jaar
vinden dat Koninginnedag staat
voor Oranjegevoel. Voor mensen
uit de drie grote steden Amster
dam, Rotterdam en Den Haag
staat Koninginnedag vooral voor
vrijmarkt. De Nederlander is het
meest trots op de democratie
(39 procent), gevolgd door het
koningshuis (23 procent) en de
welvaart (23 procent). Daaruit
blijkt dat Oranjegevoel volgens
62 procent van de ondervraag
den ook past bij onze multicultu
rele samenleving. Door het delen
van ervaringen voelt men zich
verbonden met andere mensen
en met de maatschappij.
„Het hart is de pomp van de mens", zegt
sportarts Leo Heere van het Arnhemse
Sportmedisch Centrum Papendal.Als de
hartslag heel hoog wordt, kan het hart geen
bloed meer doorpompen. Het is hetzelfde
als gas geven en de koppeling loslaten, dan
gebeurt er ook niks."
Doordat de bloedcirculatie stopt, krijgen de
cellen geen zuurstof meer. Met name voor
de hersencellen is dat zeer schadelijk. Het
slachtoffer is dan binnen een paar secon
den bewusteloos. „Dat gaat razendsnel",
weet Heere. „Die zuurstof moet dan snel
weer komen. Want als er vijf minuten geen
bloed wordt doorgepompt, is het einde ver
haal."
Bij reanimatie wordt op de borstkas ge-
dmkt, opdat de pompfunctie van het hart
terugkomt. Op die manier gaat er weer
bloed naar de hersenen.
Toch is volgens Heere sporten geen onge
zonde bezigheid. Mensen die een hartin
farct hebben gehad of een vernauwde
kransslagader, lopen wel extra risic Als je
dan als een waanzinnige gaat sporten, is
dat slecht. Regelmatig en op een normale
manier bewegen heeft juist weer een gun
stig effect op het lichaam. Het maakt de
kans op hart- en vaatklachten en beroertes
kleiner. Maar het is geen garantie dat niks
gebeurt."
Mensen die nooit bewegen, zijn ongezond
bezig, zegt Heere. De risico's van niet spor
ten zijn even groot als roken, een te hoog
cholestorol, een verhoogde bloeddruk of
een erfelijke aandoening aan hart of vaten.
Volgens hem is het overigens een fabeltje
dat wandelen gezonder zou zijn dan bij
voorbeeld hardlopen.
„De intensiteit van wandelen is lager, dus
heb je minder snel last van hartproblemen.
Maar op termijn is hardlopen beter, want
traint je hart en dus je lichaam meer. Bij
wandelen komt de hartslag niet boven de
110. Wil je een betere conditie, dan moet je
toch echt boven de 120 zitten. Wandelen is
bewegen en dus goed, maar het verbetert
de conditie niet."
PRINS CONSTANTIJN, de jong
ste zoon van koningin Beatrix,
gaat zich tot de zomer oriënteren
op verschillende niet-commerci-
ele activiteiten. Daarna bekijkt
hij in samenwerking met zijn
werkgever, het internationale
consultancybureau Booz Allen
Hamilton in Londen, wat hij met
de bevindingen doet. De prins is
sinds januari bezig met de 'in
houdelijke projecten op verschil
lende beleidsterreinen', aldus de
Rijksvoorlichtingsdienst giste
ren. Wat de prins tot de nieuwe
initiatieven heeft gebracht, is
niet geheel duidelijk. Volgens de
RVD is het voor iedereen normaal
zich opnieuw te bezinnen. De
prins was vorig jaar veel in Ne
derland, in verband met de ge
boorte van zijn dochtertje Eloïse
en de dood van zijn vader Claus.
Vorige week werd bekend dat
Constantijns oudere broer prins
Johan Friso vertrekt bij de Lon-
dense bank Goldman Sachs.
Foto: ANP
Ter gelegenheid van de 400ste
sterfdag van de Engelse oud-ko
ningin Elizabeth I is in Londen
een tentoonstelling georgani
seerd die een zeldzame kijk moet
bieden op het privé-leven van de
legendarische vrouw die zich de
VIRGIN QUEEN' noemde. Ko
ningin Elizabeth II opent morgen
de tentoonstelling. Bij de 350
stukken zitten onder meer lief
desbrieven van aanbidders, teke
ningen van de executie van
Mary, Queen of Scots, haar
grootste rivale, en een kopie van
haar eerste toespraak als konin
gin. De regeerperiode van Eliza
beth markeert een woelige tijd in
de Britse geschiedenis. In 1558
kwam zij als 25-jarige op de
troon na een bloedige machts
strijd. Elizabeth bleef 45 jaar op
de troon en onder haar bewind
werd Engeland een van de rijkste
en machtigste landen in Europa
en werd de basis gelegd voor het
grote Britse rijk.
Zowel Hare Koninklijke Hoog
heid PRINSES JULIANA en mr
PI ETER VAN VOLLEN HOVEN
zijn vandaag jarig. De moeder
van koningin Beatrix wordt 94
jaar, de echtgenoot van prinses
Margriet wordt 64. Pieter brengt
de dag door in Deventer en
Wijhe, waar koningin Beatrix met
haar familie Koninginnedag
viert. Foto: ANP
Is hoeverre i$ sport gezond? Een
deelnemer aan een trimloop stierf
zondag in Tilburg, nadat hij onwel
was gcWu.den en het naastgelegen
kanaal in liep. Hartstilstand, 47 jaar.
Dezelfde dag overleed de Kenyaan-
se hardloper Samson Kitur, 36 en
goed voor brons op de Olympische
Spelen van 1992, ook aan een hart
stilstand. Sport is geen garantie
voor het uitblijven van hartfalen.
Volgens Frans onderzoek is sport
kijken gezonder dan aan sport
doen vanuit één optiek: door het
genot van de wedstrijd is de stress
laag en door het toekijken de be
lasting van hart en bloedvaten mi
nimaal. Feit is dat het risico op een
hartstilstand tijdens sportbeoefe
ning stijgt naarmate de inspanning
zwaarder is. Maar het Franse on
derzoek blijft toch een hele speci
fieke kijk, waar niet alle medici van
gecharmeerd zullen zijn. De alge
mene regel is: sport is goed voor
het lichaam, als het maar gecon
troleerd gebeurt, zelfs al vallen er
doden bij. „Sportbeoefening ver
hoogt de kwaliteit en de kwantiteit
van het leven", zegt sportarts Gui-
do Vroemen, sport-medisch advi
seur aan beginnende hardlopers in
Amerongen. „Je houdt een gezon
dere leefstijl aan en je leeft langer.
En als iemand op straat dood
neervalt, zegt toch ook niemand:
had ie maar niet op straat moeten
lopen."
Per jaar sterven in Nederland
15.000 mensen een acute hart-
dood, van wie ongeveer 120 tij
dens het sporten. Volgens Neder
lands onderzoek uit de jaren tach
tig (recenter cijfers zijn niet voor
handen) treft één op 45.000 men
sen een hartstilstand tijdens het
sporten. In uren sportbeoefening
gemeten is de kans één op zeven
miljoen. Negentig procent van de
slachtoffers is man. Het risico
daalt naarmate men beter getraind
is. En stijgt met de geleverde in
spanning.
Vandaar waarschijnlijk dat onder
de doodsberichten van gestorven
sporters op het oog de zware spor
ten overheersen. Zoals hardloop
subtopper Ronald Ovaa, die vorig
jaar op 36-jarige leeftijd een acute
hartdood stierf. Die van Ajax-prof-
voetballer Nico Rijnders in 1976 is
nog steeds een historisch meet
punt. Door velen in zijn lot ge
volgd op het voetbalveld. Rinus Is
raël werd net op tijd gered. Oud
profs René Notten (45), Epi Drost
(49) en Theo Laseroms (51) niet.
Verder zijn het vaak wielrenners.
Bekende namen: tijdritspecialist
Bert Oosterbosch, wielrenbelofte
Johannes Draaijer in 1990, de Ne
derlandse Connie Meijer, recenter
de Italiaanse profs Denis Zanetti
en Stafano Garzelli.
De dood van amateur-hardloper
Tinus van Erp, dit vooijaar, maak
te diepe indruk. „Hoe kan dat
nou? Tinus, die leeft altijd zo ge
zond. Dat soort dingen hoor je
dan", zegt sportarts Vroemen,
clubgenoot van Van Erp. „Mensen
die nauwelijks hebben gesport,
krijgen van mij altijd het advies om
een preventief sportmedisch on
derzoek te ondergaan. Ben je ou
der dan 35, dan is een inspan
ningstest met een electrocardio
gram aan te bevelen, voor het op
sporen van eventuele hartproble
men", aldus Vroemen.
Statistisch blijkt dat het percentage
sportende ouderen groter is dat
plotse dood bij sporters zijn hart
afwijkingen en slecht functione
rende kransvaten. Probleem is dat
die afwijkingen lastig zijn te trace
ren en zelfs een goed uitgevoerde
medische sportkeuring geen ze
kerheid geeft. Henk Stevens, me
de-organisator van de Nijmeegse
Zevenheuvelenloop, vindt dat de
atletiekbond meer moet doen aan
voorlichting. Vorig jaar november
overleed een van de deelnemers
aan de loop. Vier anderen kwamen
in de problemen, doordat ze veel
te warm waren gekleed.
Stevens: „Je kunt je beter te koud
kleden dan te warm. Dan word je
hooguit verkouden. Wanneer je je
te warm kleedt, blaas je jezelf op.
Dan krijgt het hart het zwaar te
verduren." Een medisch paspoort
op de achterkant van het start
nummer is een andere aanbeve
ling van Stevens. „Daarop staan
wat medische gegevens, zoals de
bloedgroep en eventuele manke
mentjes. Bij een onwelwording
kan een hulpverlener sneller en
gerichter handelen." Overigens is
er een wettelijk verbod op lange
wedstrijden als het warmer is dan
30 graden.
Strengere selectiecriteria voor
deelname aan een loop, ziet hij
niet zitten: „Je hoort wel eens van
mensen die zich de avond voor de
loop bezatten en zeggen 'lopen zal
ik 'm, al moet ik kruipen'. Daar
kun je bij inschrijving natuurlijk
niet op selecteren."
GPD
Sporten is over het alge
meen gezonder dan niet
sporten. Mocht het toch
mis gaan, dan ligt de oor
zaak meestal bij hartafwij
kingen en slecht functione
rende kransvaten.
Foto: AP/Gregorio Borgia
van jongeren. In de leeftijdscate
gorie van 35-54 jaar blijkt meer
dan de helft aan sport te doen. Het
is altijd moeilijk om te zeggen
wanneer iemand tot de 'ouderen'
behoort, maar gemiddeld begint
zo ongeveer na het 30ste levens
jaar.
Bij het ouder worden nemen de
maximale hartfrequentie en het
vermogen zuurstof op te nemen
af. Daarmee vermindert geleidelijk
aan het duur-uithoudingsvermo-
gen. Door een goede training kan
de duurconditie echter heel lang
op peil worden gehouden. Een
goed getrainde oudere sporter kan
vaak beter presteren dan een min
der goed getrainde jongere spor
ter.
De belangrijkste oorzaken van
gens zie je zoveel ultradikke mensen als in Amerika
en ik krijg niet de indruk dat ze daar temidden van
die driedubbele hamburgers en t-bonesteaks zo met
zichzelf overhoop liggen. Maar schijn kan bedrie
gen. Moord en doodslag horen daar ook al sinds
jaar en dag tot de folklore en die gebruiken verbind
ik evenmin naadloos met de contente mens.
Het zou kunnen zijn dat wij hier in Nederland
dus ook vol chagrijn zitten en eerst onszelf gaan
zitten opvreten en vervolgens de koel
kast. We staan er eigenlijk al ruim een
jaar zonder echte regering moederziel al
leen voor, zelfs jonge Kamerleden komen
in opstand tegen de oudjes en dan isAjax
ook nog eens lafhartig gepiepeld door
huurlingen in een spaghettiland. Ont
laden al die kommer, kwel en ergernis
zich wellicht boven de spetterende hitte
van een frituurpan?
Ik houd mijn twijfels. Maar ik heb van
daag na het zaklopen en koekhappen
alle tijd om daarover na te denken, of
schoon aan een driedubbele oranjebit
ter mijn handen vol.
