Restaurants rekenen zich niet rijk
GESPREK VAN DE DAG
Kopzorgen van schoolkinderen
Schaarse klant bestelt bronwater in plaats van exquise wijn
Mona Elise
Kosten
van karaf kraanwater
DINSDAG 8 APRIL 2003
DAGELIJKS LEVEN
Het bijhouden van een hoofdpijndagboek
is een van de beste methoden om die
klacht bij kinderen te bestrijden. Want
door duidelijk te krijgen wanneer en hoe
lang de pijn er is wordt het vaak mogelijk
dit ongemak in het vervolg het hoofd te
bieden.
Het aantal schoolkinderen dat elke week
hoofdpijn heeft, is de afgelopen jaren toe
genomen tot bijna een kwart van de
schoolgaande jeugd. Een zorgwekkende
situatie, vindt Inez Bandell-Hoekstra. Zij
onderzocht drieduizend kinderen tussen
de tien en zeventien jaar. Overmorgen
promoveert ze aan de Faculteit der Ge
zondheidswetenschappen van de Univer
siteit Maastricht.
De oorzaken van de stijging zijn volgens
Bandell niet met zekerheid vast te stellen.
De toename van de klaagcultuur - een
pijntje hoort er niet meer bij - zou een re
den kunnen zijn. Misschien werd er tien
of twintig jaar geleden geen aandacht aan
geschonken en werd na het slikken van
het paracetamolletje eerder overgegaan
tot de orde van de dag. Maar ook het mo
derne leven - kinderen hebben het druk-
druk-druk - is een mogelijke oorzaak.
„Stress en spanning zijn uitlokkers van
spanningshoofdpijn", stelt de onderzoek
ster. Daarnaast staat vast dat het aantal
kinderen met allergieën toeneemt. Omdat
problemen met de luchtwegen ook nogal
eens leiden tot hoofdpijn is het mogelijk
dat hier eveneens een verklaring voor de
toename is te vinden.
Verder ligt het voor de hand om slechte
eet-, drink- en slaapgewoonten de schuld
te geven. Te weinig vocht bijvoorbeeld
leidt nogal eens tot pijn in het koppie. En
slecht ontbijtgedrag, niet te vergeten.
„Steeds meer kinderen ontbijten zelfs he
lemaal niet meer. Het is bekend dat dit tot
hoofdpijn kan leiden."
Hoofdpijnen zijn, doceert Bandell, grof
weg in twee categorieën in de delen: de
primaire en de secondaire hoofdpijnen.
Migraine, spannings- en clusterhoofdpijn
behoren tot de eerste categorie. Onder se
condaire hoofdpijnen vallen de pijnen die
ontstaan door een oorzaak van buitenaf,
te veel alcoholische drank of te weinig wa
ter bijvoorbeeld. Ook hoofdpijnen als ge
volg van oogafwijkingen behoren hiertoe.
Kinderen hebben over het algemeen het
meest last van de tweede groep hoofdpij
nen die dus relatief gemakkelijk te bestrij
den zijn, hetzij door een ander voedings
patroon, hetzij met een bril.
Schoolarts George Lo, werkzaam bij de
Jeugd- en Gezondheidszorg Gooi- en
Vechtstreek, ziet in zijn praktijk geen toe
name van het aantal kinderen met hoofd
pijn. Ook navraag bij collega's levert het
zelfde beeld op. Het gaat dan wel om kin
deren tot 12 jaar, terwijl de onderzoek
groep van Bandell tot zeventienjarigen
gaat. „Ik denk dat als kinderen goed drin
ken en geen slaaptekort hebben, het alle
maal wel meevalt."
Kinderen, weet Lo, klagen eerder over
buikpijn, dan hoofdpijn. „Het zijn meestal
vage klachten die, net als hoofdpijn bij
volwassenen, nogal eens aan stress zijn
gerelateerd. En je gaat er over het alge
meen niet mee naar de dokter."
Onderzoekster Bandell beaamt dat. Behal
ve het bijhouden van het hoofdpijndag
boek raadt Bandell aan de oplossing in
eerste instantie niet al te ver te zoeken:
vroeg naar bed, veel drinken en goed eten.
„Het gaat tenslotte niet over hoofdpijnen
die de kinderen bij de neuroloog doen be
landen. Dit zijn wat je noemt, de huis-,
tuin-, en schoolhoofdpijnen, maar als ze
iedere week terugkomen en langer dan
een uur duren is het toch verstandig het
probleem aan te pakken."
Irene Nieuwenhuijse
PIË. tuiw wonor NOR I&EJ-J-Ï JE POOC:EMM/\
MENSELIJK
De ex-vriendin van RUDI CARRELL,
Susanne Hoffmatin, is afgelopen
weekeinde op 44-jarige leeftijd
overleden aan kanker. Dat meldde
gisteren de Duitse krant Bild. Carrell
had van 1985 tot drie jaar geleden
een relatie met Hoffmann, hoewel
hij ook was getrouwd. Zijn vrouw An
ke, die aan een ernstige vorm van
reuma leed, overleed in februari
2000. Een jaar later hertrouwde de
nu 68-jarige Carrell met Simone Fe-
lischak. Met Hoffmann, die televi-
sieproducente was, is hij altijd zeer
goed bevriend gebleven. Volgens
Bild bezocht hij haar de afgelopen
maanden elke dag in het ziekenhuis
in Bremen, waar ze werd verpleegd.
Foto: EPA
De Australische acteur RUSSELL
CROWE, vooral bekend van zijn
hoofdrol in Gladiator, is gisteren in
het huwelijk getreden met DANIEL
LE SPENCER. De plechtigheid vond
plaats op Crowe's landgoed Nana
Glen, aan de Australische oostkust.
Crowe vierde gisteren ook zijn 39ste
verjaardag. De trouwceremonie, in
de familiekapel op het landgoed,
vormde de bekroning van een heel
weekend van festiviteiten die voor
de huwelijksgasten waren georgani
seerd. Er waren verschillende muzi
kale optredens en een cricketwed
strijd tussen de Crowes en de Spen
cers en hun vrienden. Volgens be
richten in de Australische media
kostte het hele festijn een miljoen
Australische dollar 570.000 euro).
Zowel de trouwjurk van Spencer als
het pak van Crowe was ontworpen
door de Italiaanse couturier Giorgio
Armani. Ondanks alle inspanningen
van het bruidspaar om dat te voorko
men was de pers alom aanwezig. Al
le beschikbare helikopters in de
buurt waren verhuurd en bij de in
gang van Nana Glen stond een haag
van verslaggevers, fotografen en ca
meramensen. Foto: AP
Andere kleuren dan rood zijn er al
langer, maar in de Verenigde Staten
is nu ook BLAUWE KETCHUP te
koop. Ketchupfabrikant Heinz ont
hulde de variant 'Stellar Blue' (he
melsblauw) gisteren. ,,Het is niet
het soort ketchup voor paps en
mams", zegt Heinz-woordvoerder
Robin Teets. Des te beter, denkt de
firma: ,,Als hun ouders het een
beetje vreemd vinden, is het voor
kinderen alleen maar leuker." Dat
Heinz zijn nieuwe kleur juist nu pre
senteert, is volgens Teets niet toe
vallig. In het voorjaar en de zomer
verkoopt de firma aanzienlijk meer
ketchup dan in de winter en het na
jaar. Heinz heeft 60 procent van de
Amerikaanse ketchupmarkt in han
den. Of daar nog groei in zit, is vol
gens deskundigen de vraag. Zij wij
zen op het verschijnsel 'kannibalise-
ring': wie blauwe ketchup koopt,
schaft vermoedelijk geen ouderwet
se rode meer aan.
Drie Britten zijn gisteren schuldig
bevonden aan bedrog in de televi
siequiz Who Wants to Be a Millio
naire. Charles Ingram, zijn vrouw
Diana en Tecwen Whittock zijn ver
oordeeld tot tienduizenden euro's
boete en voorwaardelijke gevange
nisstraffen. Ze blijven ontkennen,
maar volgens de officier van justitie
was hun werkwijze dat Ingram bij
vragen die hij niet wist alle mogelij
ke antwoorden hardop zou doorne
men. Bij het juiste antwoord zou de
in het publiek gezeten Whittock KU
CHEN. Hij deed dit echter zo opval
lend dat enkele mensen uit het pu
bliek en een geluidstechnicus arg
waan kregen. Ingram had uiteinde
lijk alle antwoorden goed, en won zo
een miljoen pond (1,5 miljoen euro)
Maar de producers van de quiz
schakelden justitie in. Het proces,
waarbij verschillende kuchdeskun-
digen zijn gehoord, verliep moei
zaam omdat getuigen onverstaan
baar waren door gekuch van verkou
den juryleden.
Een museum in Boston heeft dertig
brieven gekregen die de Amerikaan
se schrijver Ernest Hemingway heeft
geschreven aan filmdiva MARLÈNE
DIETRICH. Het publiek kan pas in
2007 kennisnemen van de inhoud
van de 'LIEFDESBRIEVEN' aan de
Berlijnse actrice. Dat heeft
Dietrichs dochter bepaald. Zij heeft
de brieven bewaard sinds de dood
van haar moeder in 1992. Het Ame
rikaanse museum noemt de brieven
'een grote verrijking' van de He
rn ingway-verzameling die het al in
bezit heeft. De conservator van de
Hem ingway-verzameling zegt dat de
inhoud van de brieven 'fascinerend'
is. „Hemingway heeft zich geen be
perkingen opgelegd om zijn gevoe
lens voor Dietrich op papier te zet
ten. Als hij van iemand houdt, zegt
hij dat ook." Foto: AR
Vaak gaat het om huis-, tuin-, en schoolhoofdp
nen. Foto: GPD/Jacques Zorgman
Hard werken, een goede deal sluiten en ais
beloning van de baas mogen lunchen in een
toprestaurant. Fles wijn erbij van 300 euro.
Top. Zo'n culinaire bonus is voor de meeste
managers alweer een zoete herinnering. De
zaken- en congresmarkt loopt terug, en de
baas nuttigt de lunch hooguit in select gezel
schap of helemaal niet meer. Veel restaurants
staan volgens ingewijden te wankelen.
Sinds de economie op haar retour is, missen
veel restaurateurs klandizie uit bouw-, tele
com- en internetbedrijven. Zelfs Shell laat
zijn managers niet meer zonder meer op re
kening lunchen. „Er worden minder deals
in het bedrijfsleven gesloten, dus wordt er
ook minder geluncht", is de constatering.
Ook de bouwfraude heeft er hard in gehakt
wegenbouwers en ambtenaren durven 's
middags niet eens meer samen de menu
kaart te bestuderen, zo meldt een insider.
Ondanks de hogere prijzen dip de horeca
vorig jaar invoerde, kunnen er dus geen zak
ken worden gevuld. Integendeel. Hoewel
het aantal faillissementen nog niet oploopt,
voorspellen ingewijden dat er binnenkort
restaurants moeten sluiten. Zeker in de
Randstad, waar eetgelegenheden traditio
neel gevoeliger zijn voor een laagconjunc
tuur dan in de provincie. Maar niemand
durft hardop te zeggen welke (top) restau
rants financieel op instorten staan. „Vak
broeders geven zich niet graag bloot", zegt
F.J. Dijsselbloem van Euro-Toques Neder
land, een vereniging van koks en restaura-
„Ondernemers houden liever vol dat het toeval is dat niet alle tafels die avond bezet zijn."
Foto: GPD
teurs. „Je hoort dat het minder gaat, maar
ze houden liever de schijn op."
Patrick van Zuiden is een van de weinigen
die openhartig durft te zijn over de kwets
baarheid van de restaurants en het verband
met de prijsverhogingen in de horeca. Hij
verkocht twee jaar geleden vijf etablisse
menten in Den Haag en omstreken en
opende met Peter van Santen restaurant Sa-
varin in Rijswijk. Financieel is dat naar zijn
zeggen een gezond bedrijf. Van Zuiden be
heert de penningen van de Jeunes Restaura
teurs Nederland, een club van veelbe
lovende jonge koks.
„Het grootste probleem is dat het zo'n
gevoelig onderwerp is. Horeca is thea
ter, een wereld van glitter en glamour.
Ondernemers houden liever vol dat het
toeval is dat niet alle tafels die avond
bezet zijn. Maar het gaat gewoon
slecht. Dat ligt niet alleen aan de
oorlog of het economische klimaat,
maar ook aan de ondernemers
zelf', zegt Van Zuiden.
Anders dan de consument mogen
denken, worden de meeste restau-
rantondememers niet rijk van hun
werk. „Veel ondernemers dreigen
niet boven een modaal inkomen
uit te komen", geeft Jacques Hap-
pe van Koninklijk Horeca Neder
land aan. „Gemiddeld genereren
restaurants een omzet van net bo
ven de 300.000 euro. Als daar alle
kosten vanaf zijn gehaald, blijft er
aan inkomen circa 30.000 euro
over. Dat is de compensatie voor
zestig tot zeventig uur per week werken en
voor het eigen geïnvesteerde risicokapitaal.
Tel daarnaast maar mee dat de horeca-on-
dememer jaarlijks tienduizendeq euro's ex
tra kwijt is aan nieuwe wetten en regels."
Patrick van Zuiden zou het 'heerlijk vinden'
als de mythe wordt doorgeprikt dat een ho
reca-ondernemer de zakken vult. „Het gros
van de consumenten denkt dat na de prijs
stijgingen in de horeca."
Restauranthouders beginnen vaak als hob
byisten in de keuken. Hun passie voor het
vak valt moeilijk te combineren met gede
gen ondernemerschap. „Een kok laat gra
proeven van mooie truffels, schelpdieren
kaviaar. Maar als hij te royaal met de trufi 1
is, is het feest alweer voorbij. Dat is een ei 1
wige strijd tussen de keuken en de reken-1
meester. De liefde voor het vak moet blijv
maar het zakelijk verstand van restaurata
moet worden aangescherpt", stelt Van Zi
den.
Zo zijn er ondernemers bij die voor een h
miljoen aan wijnen hebben opgeslagen. 1
Datzelfde bedrag op de bank zou jaarli;
een behoorlijke rente opleveren. „Daar 1
wordt niet aan gedacht. Ze steken tonni j
aan risicodragend kapitaal in hun bedri I
zonder daar tien tot vijftien procent rem
ment voor op te strijken."
Diezelfde - weinig zakelijke - instelling
speelt de horeca-ondernemers parten
leveranciers hun kostenstijgingen da
berekenen. „Soms zijn dat er, zoals
vorig jaar, vele. Drie procent hier, 1
veertig procent daar, tot soms wel
procent hogere prijzen. De meesti I
ondernemers frommelen zo'n aai j
kondiging eerder boos in een proj i
de hoek dan dat zij er wat mee da
Wij drukken de kosten om de prijz
niet te hoeven verhogen. Sinds om 1
wasserij duurder is, maken wij de f
kast met tafellakens vaker schoon; 1
dat het onderste laken niet langer 1
ongebruikt de was in gaat.1
Ondernemers zouden volgens Van
Zuiden opkijken als ze regelmatige
kostenanalyses zouden uitvoeren, s
„Wij hadden sjieke, stoffen handdoekjes i t
het toilet hangen die vanwege de waskost
duurder zijn dan papieren, totdat we er a< 1
ter kwamen dat negen van de tien klanten!
naar papier grijpt." Op de kleintjes letten
zou volgens Van Zuiden standaard moete
worden.Al is het maar om de klant te lal I
zien dat we de prijzen niet altijd verhogen
Cathérine van der Linden
Binnenkort kan het u verboden worden om het melo
dietje van 'Für Elise' te gebruiken. Als u dat dan wel doet
krijgt 11 een brief van een advocaat. Nee, dit is geen grap.
Het betreft hier een serieuze zaak waar onlangs de hoog
ste Europese rechter zich over heeft gebogen.
De vraag was, of iemand kan beweren de eigenaar te
zijn van de eerste negen tonen van het melodietje "Für
Elise'. Je zou zeggen van niet. Het is al gemaakt. Iedereen
kent het. Als iets algemeen bezit is, is het 'Für Elise'. Ook
in wettelijke zin, want de componist (eneL. van Beetho
ven is al meer dan zestig jaar dood, dus ook zijn erfge
namen hebben geen rechten meer. Elise is van iedereen,
wat een Europese rechter daar ook over mag beweren.
Toch?
Hét pianostukje waar iedere beginnende pianoleerling
zwetend naar toewerkt. Zoals iedereen ooit voor het
eerst mag zwemmen zonder bandje, zo is je eerste stukje
klassiek Elise's melodietje. In ieder geval de eerste paar
maten. Iedereen heeft ooit een klein meisje - liefst met
vlechtjes - met een zenuwachtig gezicht een pianokruk
zien beklimmen. Na iets te vaak verzitten recht ze de
rug. Strak als een strijkplank staart ze naar de noten
voor zich. Dan het grote moment. Haar rechterhand be
gint, we horen haar té vastbesloten het beroemde e-dis-
e-dis-e-b-d-c-a intikken op het klavier. Als bij die laatste
'a' de linkerhand er voor het eerst bij komt, hoor je een
kleine denkpauze. Op welke toets moest die linker ook
alweer beginnen?
Elise is de Mona Lisa van de amateur-pianist. Tevens is
Elise over de hele wereld miljarden malen per dag in ge
bruik als belsignaal voor mobiele telefoons. Als wacht-
muziekje van accountants. Als muzikaal behang in res
taurants met spelfouten op de menukaart. Als basisma
teriaal van muzikale komieken, die het grote publiek zo
met zachte hand de Scliatkamers Der Cultuur binnen
voeren. Elise is onsterfelijk en alomtegenwoordig. Tóch
heeft een Europese rechter bepaald, dat Elise op een dag
een nieuwe, wettige eigenaar zou kunnen krijgen.
Want stel, een groot bedrijf besluit om Elise in te zetten
voor een reclamespotje. Mag een ander bedrijf dan óók
Elise gebruiken als muzikaal verkoopster? Dat hangt er
van af, zei de rechter. Als het eerste bedrijf inderdaad
miljoenen in zendtijd voor Elise heeft gestoken, wordt
Elise daarmee een deel van het verkochte product. Vanaf
die dag ruikt Elise volgens de rechter naar benzine, par
fum of panpizza's. Ze is besmet geraakt en mag door
andere bedrijven niet meer worden ingehuurd voor
tampons, verzekeringen of honden voer. Aldus de Euro
pese rechter. Het is op zich allemaal tamelijk lachwek
kend, zou je zeggen. Toch is er iets grondig mis als
mannen met miljarden zich openbaar kunstbezit
kunnen toe-eigenen al is het alleen maar vooreen
commercial. De handel in rechten - wat is van mij,
wat van jou, en wie betaalt wie? - is een genadeloze
industrie geworden. Overal cirkelen de gieren in
de nette pakken en wie even niet oplet is alles
kwijt. Zo hadden op Jamaica bijvoorbeeld de
makers van steeldrums (die muzikale olieva
ten) vergeten hun rechten te beschermen. Hun
opa maakte steeldrums, hun vader maakte
steeldrums en al die tijd ging het goed.
Inmiddels heefteen slimme Ameri
kaan bepaalde rechten op de steel
drum geclaimd en kreeg die inder
daad toegewezen. Vanaf nu kan hij op
iedere Jamaicaanse steeldrum-maker
een advocaat afsturen en geld eisen. Pre
cies zo zijn overal westerse haaien traditio
nele kledingontwerpen van Malinezen en
Ecuadorianen aan het inpikken. Niets tegen te
beginnen.
Een bekende wijsheid van
het restaurantwezen luidt:
'ze vreten je arm, maar ze
zuipen je rijk'. Met andere
woorden: aan het eten valt
weinig te verdienen (vaak
verlies je er zelfs op), de
winst moet uit de drank ko
men. Iemand die in een res
taurant bij een vriendelijk
geprijsd gerecht alleen een
karaf kraanwater vraagt, kan
de ondernemer behoorlijk
verdrietig maken.
Steeds vaker komt het dan
ook voor dat restaurants een
vergoeding voor een karaf
kraanwater vragen. Immers,
er hangt een prijskaartje aan
een karaf, het water kost ook
nog wat, maar bovenal is de
bediening er tijd aan kwijt
om de karaf te vullen en
heen eri weer te lopen en
het ding moet na afloop ook
nog worden afgewassen en
opgeborgen. Consumenten
staan daar zelden bij stil.
Wil een restaurant rendabel
kunnen draaien, dan mag
een gerecht aan ingrediën
ten niet meer kosten dan
eenderde van de prijs waar
voor het op de kaart staat.
Niet met alle gerechten lukt
dat. Komt er eendenlever of
truffel aan te pas, dan schie
ten de kosten omhoog. Der
gelijke schotels moeten
evenwicht worden
den door andere
op de kaart waar
marge juist wat
pakt. Vandaar dat
ondernemers dolblij zij
ze een heel gezelschap
tariërs op bezoek krijgen
Als de vegetariërs dan
nog verrukt blijken van
wijnen en niet met een
ditcard maar cash
dan is er reden voor een
vreugdedans. Helaas
Horeca Nederland berust
dat beeld zelden op
lijkheid.
