Cruise via trollenland naar Noordkaap
TOERISME
Vegen aan twee zijden als de bom valt
303
VRIJDAG 4 APRIL 2003
FEUTEN
C I JTE R S
De 'Braemar', met 700 passagiers,
is een middelgroot cruiseschip. Ei
genaar is Fred Olsen, die in Neder
land wordt vertegenwoordigd door
VCK Zeereizen in Amsterdam, tele
foon (020).680.08.78 en/of internet
www.vckzeereizen.nl. Zie ook
www.fredolsencruises.co.uk. Vol
gend jaar vertrekt de 'Braemar' op
6 juni voor een 14-daagse cruise
naar de Noordkaap vanaf Amster
dam. Prijzen vanaf 2369 euro per
persoon voor een binnenhut tot
6.590 euro per persoon voor een
luxe-suite, inclusief alle maaltij
den, havengelden en activiteiten
aan boord, exclusief dranken, fooi
en (4 euro per persoon per dag),
excursies, verzekeringen en bijdra
gen ten behoeve van het calamitei
tenfonds.
Het schip vaart - op vier dagen na -
alleen 's nachts zodat er overdag
tijd is voor excursies. De aankomst
is meestal rond een uur of zeven 's
ochtends, vertrek rond vijf uur 's
middags. Als extra service is er
voor de Nederlandse passagiers
een eigen hostess van VCK Zeerei
zen. Hoewel het er op de 'Braemar'
zeer informeel en gemoedelijk aan
toe gaat, wordt soms aan het diner
smoking en avondtoilet op prijs
gesteld. De 'Braemar' vertrekt wel
iswaar vanuit Dover, maar Neder
landse passagiers kunnen in Am
sterdam aan- en afmonsteren. Na
Amsterdam zet het schip koers via
Alesund en Narvik naar Honnings-
vag (Noordkaap) om via Tromsö,
Olden (Nordfjord), Fjaerland en
Balestrand (beide aan de Sognef-
jord) en tenslotte Bergen weer te
rug te keren naar Dover en Amster
dam.
Het is hartje zomer. Met z'n honderden
staan we aan dek van de cruiseschip
'Braemar* in afwachting van de komst
van de kerstman. Pardon? Is het iemand
in zijn bol geslagen? Maar ziedaar, uit
een grot vlakbij de Noordkaap duikt een
rubberbootje op. Steeds beter zien we de
contouren van de passagiers. Een van
hen lijkt wel een ijsmuts op te hebben.
En als 'ie dichterbij komt, ontwaren we
een roodwitte mantel. En een witte
baard. Het is de kerstman!
„We halen hem even uit zijn winter
slaap." De stem van kapitein Morton
Hansen galmt door de intercom. „Geef
hem dus wel een warm welkom.
Glühwein wordt kwistig uitgedeeld.
Mag ook best, want echt warm is het
niet, in het uiterste puntje van Europa.
De onverwachte komst van de kerst
man is slechts één van de vele frivolitei
ten waarmee kapitein Hansen zijn pas
sagiers gedurende de 14-daagse cruise
vanuit Dover via Amsterdam naar de
Noordkaap bezighoudt. Op de meest
onmogelijke momenten klinkt zijn iet
wat nasale stem door de luidspreker.
DINGDONG. „Good morning ladies
and gentlemen, yes it's me again, your
captain speaking from the bridge. "A1
na een dag kent iedereen dit zinnetje
uit het hoofd. „Oh, it's him again.
Met zijn voortdurende anekdotes over
onder meer de Noorse engerds die als
trollen door het leven gaan, houdt
Hansen de spanning er goed in. Geen
fjord of de captain weet er wel een ver
haal over. Als we naar Trollfjorden
koersen, schijnbaar woonplaats van de
wezens, vraagt hij ons vooral stil te zijn.
Want oh wee, als ze wakker worden.
„Dan gooien ze met stenen." Als mak
ke schapen staan we aan dek. De in
gang naar de baai is smaller dan
smalst. We kunnen de rotsen bijna
aanraken. De inham zelf is bijkans nóg
kleiner. Onder muzikale begeleiding
van Grieg scheren we rakelings langs de
bergen. Geen trol te bekennen. Ze sla
pen kennelijk.
Noorwegen toont ook vanaf zee een
fascinerend landschap dat er duizen
den jaren geleden vermoedelijk precies
eender uitzag. Zonder je te vervelen
kan je uren naar de einder turen, met
telkens opnieuw andere uitzichten. Ze
ker als - niet eens zo ver weg - een paar
walvissen opduiken. De groene, bebos
te heuvels en het blauwgroene water
van de fjorden geven een sprookjesach
tige aanblik. De indrukwekkende
Sognefjord bijvoorbeeld onderga je va
rend op een andere manier dan rijdend
langs de kust. Je komt langs piepkleine
dorpjes, zo desolaat, dat je je afvraagt
of het wel allemaal werkelijkheid is en
geen groot Madurodam.
Het schip legt aan in plaatsen als Gud-
vangen en Flam, van waaruit uitstapjes
gemaakt worden naar Stalheim (over
Europa's steilste weg) en Myrdal, waar
je met een treintje in 40 minuten bijna
1.000 meter klimt. De mooie Hardan-
gervidda heeft tot hier z'n uitlopers. Op
de Lofoten staat een bezoek aan het Vi
kingmuseum in Borg op heyjrogram-
ma. Een leuk museum dat op beelden
de wijze laat zien hoe het er vroeger
aan toe ging. In een grote ruimte, waar
het houtvuur knappert - en de rook de
bezoekets parten speelt - geeft een als
Viking verklede gids geschiedenisles.
En passant bezorgt hij ons een desillu
sie. „De Vikingen hebben op hun hel
men nooit hoorntjes gehad. Een re
laas met een verrassende ontknoping:
de man heet Marinus Beers en heeft
een handvol jaren geleden Groningen
ingeruild tegen de Lofoten.
Het moest er even aan wennen, dat
wel. Op het eiland Mageröy bijvoor
beeld moeten de bewoners het in de
winter 66 dagen zonder zon doen.
Maar het is er niet voortdurend donker.
Beers: „Het maanlicht reflecteert op de
sneeuw, dus we zien genoeg." 's Zo
mers daarentegen gaat de zon 77 dagen
niet onder en het blijft merkwaardig
dat het 's nachts om half twee (bijna)
even licht is als 's middags om dezelfde
tijd. Aanbevelenswaardig is een boot
tocht naar het natuurreservaat Gjes-
vaerstappen, zo'n 15 kilometer uit de
kust van Gjesvaer. We varen langs en
kele eilandjes en zien papegaaiduikers,
aalscholvers, Noordse stems, eidereen-
den, zeekoeten, alken, scholeksters,
Janvangenten en - zeer dominant - een
zeearend, die hoog boven ons cirkeltjes
vliegt Op de terugweg belanden we in
een school zeehondjes. Hun olijke sno
eten steken maar net boven het water
uit. Van een eerder bezoek, 18 jaar gele
den, herinner ik mij de Noordkaap als
een winderige, kale en vooral verlaten
locatie met een globe, een telefooncel,
een postkantoor en een sober cafeetje.
Anno 2002 is de klip een modem toe
ristisch vermaakcentrum. Met onder
grondse gangen, winkeltjes, restaurant
en bars, audiovisuele presentaties en
wat er nog meer bijhoort In de koepel
van de Noordkaaphal kun je zelfs in
een luxesuite overnachten.
Iedereen vindt het er fantastisch, maar
ik koester heimelijk het verleden. De
bemanning waarschijnlijk ook. Zo
wordt tijdens het passeren van de pool
cirkel een sage uitgebeeld waarin de
zeegod Neptunus en zijn zeemeermin
nen de hoofdrol spelen. Wat er precies
gebeurt is niet geheel duidelijk, maar
bijna alle officieren worden naar voren
geroepen, met spaghetti besmeurd en
vervolgens in het zwembad gekieperd.
Kapitein Morton Hansen ontspringt de
dans. Zou hij de knoet er zo goed onder
hebben of is de bemanning voor iets
anders bang? Het zou kunnen, want je
weet maar nooit of Hansen niet plots
zelf in een trol verandert. En wee je ge
beente wanneer die boos worden.
Gerard Chel
'Thatcher* spreekt vanuit de radiostudio diep onder de grond de natie
toe.
der strenge geheimhouding
plaats. In de jaren negentig was
echter de Russische dreiging
verdwenen en het complex
technisch sterk verouderd, zo
dat tot sluiting overgegaan
werd. De boerenfamilie die de
bovenliggende grond als dek
mantel was blijven bebouwen
kon de bunker van de staat
overnemen.
Die heeft alles in de oorspronke
lijke staat gelaten en er nu een
(om de kosten te drukken) doe-
het-zelf museum van gemaakt.
Bezoekers pakken een cassette
recorder met een Engelse rond
leiding of een stencil met een
geschreven toelichting (ook Ne
derlands) en hoeven pas bij de
uitgang te betalen. Een wande
ling door het complex duurt, ze
ker als alle filmpjes bekeken
worden, zo'n twee uur.
Toegangsprijzen: 5 pond voor
volwassenen, 3 pond voor kin
deren en 12 pond voor een fa
milie. Meer informatie op www-
.japar.demon.co.uk.
Sander Lindenburg
De boerderij met daarin de enige toegang tot de bunker. Foto's: GPD De zaal waarin alle ministeries geacht werden het werk te doen.
In de toiletten ligt wc-papier be
drukt met het koninklijke
kroontje en de tekst: 'Please use
both sides' (beide zijden gebrui
ken, a.u.b). Zelfs in het kleinste
kamertje van de atoombunker
van de Engelse regering wordt
direct duidelijk dat de 600 be
woners uiterst zuinig met alle
middelen om moeiten gaan. In
geval van oorlog was immers
niet duidelijk hoe lang het on
dergrondse verblijf zou duren.
Tussen 1952 en 1992 lag de ge
heime bunker bij Kelvedon
Hatch - op slechts 15 kilometer
ten noordoorsten van hartje
Londen - verborgen voor ieder
een onder een graanveld. Nu is
het een toeristische attractie.
Wat een waanzin', is een ge
dachte die bij bezoekers opkomt
na het bekijken van het enorme
betonnen en drie ondergrondse
verdiepingen tellende complex.
Op verschillende plekken zijn
nu de instructiefilmpjes te zien,
die de BBC zou uitzenden in ge
val van een dreigende atoom
oorlog.
Terwijl burgers zich konden
redden door in de meest centra
le ruimte van hun huis met ta
fels, deuren en met zand gevul
de tassen en vuilniszakken een
schuilplaats te bouwen, trok de
Britse regering zich terug in een
toentertijd 1,5 miljoen Britse
ponden kostende bunker. Mi
nisters schoven er achter hun
eigen tafeltjes en werden geacht
ondergronds het werk voort te
zetten.
De vrees voor een aanval van de
Russen was diep geworteld in de
jaren vijftig. In heel Engeland
werden atoombunkers aange
legd, waarbij de schuilplek in
Kelvedon Hatch een centrale rol
vervulde.
Opmerkelijk waren de vele
waarnemingsposten op slechts
een meter diepte her en der in
het land. De drie militairen
daarin waren verplicht met foto
grafische apparatuur de omvang
en kracht van een atoomexplo
sie te registreren om die gege
vens via een apart telefoonnet
door te geven. Hoe het de drie
verkenners verder zou vergaan
laten de BBC-filmjes onvermeld.
De hele toonzetting van dat in
structiemateriaal is overigens
ongekend luchtig. Voor een gro
te glazen landkaart - die ook
daadwerkelijk in de bunker te
zien is - staat een man die de in
slagen van de atoombommen
aangeeft met de door de gelden
de windrichting te verwachten
wolk met nucleaire neerslag.
'And here in the south we have
a big boy....' Alsof het om de
weersverwachting van morgen
gaat.
Met het oog op spionagesatellie-
ten werd de bunker gebouwd
vanuit een naastgelegen bosge
bied. Daarin staat, bovenop de
ingang, een boerderij die de 110
meter lange toegangstunnel ca
moufleert. Aan het eind daarvan
twee 1,5 ton wegende deuren,
die twee keer met succes zijn
getest of ze een luchtdrukgolf
van een atoombom zouden
kunnen doorstaan.
Het hele complex ligt dertig me
ter diep en heeft drie meter dik
ke muren van gewapend beton
met een waterdichte peklaag,
ingepantserd met een kooi van
Faraday. De fundamenten van
de bunker zijn gebouwd op een
laag grind, dat als schokdemper
fungeert. De ondergrondse wa
tertanks bevatten 110.000 liter
water en alle voorraden (onder
meer de dieselbrandstof voor de
stroomgeneratoren) waren be
rekend op een verblijf van maxi
maal drie maanden. De bewo
ners hadden verder de beschik
king over een complete opera
tiekamer en een eigen telefoon
centrale met 120 lijnen.
Een filtermachine moest lucht
van buiten reinigen. Ook was er
een soort prehistorische aircon
ditioning, die voor voldoende
koeling diende te zorgen, aange
zien de 600 bewoners met hun
computers nogal wat warmte
zouden produceren. Voor de
minister-president, er zit nu een
pop van Margret Thatcher, was
er een complete radiokamer om
geruststellende boodschappen
naar de natie te zenden.
In totaal werd in de loop der ja
ren 21 miljoen Engelse ponden
in de schuilplek van de overheid
gestoken.
Het terrein voor de bunker werd
in 1952 geconfisqueerd door de
overheid. En de aanleg vond on-
REISBERICHTEN
Vakantieboek Duitsland
Het nieuwe vakantieboek voor Duitsland is zojuist verschene
In 120 pagina's gunnen de Oosterburen ons een blik op hi
toeristisch menu voor dit jaar. Veel aandacht voor het their
van 2003: de kleinere historische steden. Maar ook andere int
ressante suggesties worden belicht, zoals de Glasroute vj
Neustadt naar Passau, het Frankenwoud in Beieren, de Burd
tenroute van Mannheim naar (het Tsjechische) Praag en h
gebied de Lippe in het Teutoburger Woud. Het Vakantieboe
een uitgave van het Duitse Verkeersbureau, kost 2,70 eur
maar het bureau komt met een aantrekkelijke actie. Wie h
Vakantieboek gelijktijdig aanschaft met het handige adresse
gidsje 'Links+Rechts der Autobahn' (dat 10,95 eur0 kost), b
taalt voor beide slechts 4,95 euro inclusief verzendkosten.
Bestellen kan bij het Duits Verkeersbureau, tel. 020 6g78o(
(ma t/m vrij van 09.30 tot 12.30) of per e-mail: duitsland@d-
t.com
Huisjes en meer
Voor het eerst dit jaar komt 'Pierre&Vacances' met een Nede
landstalige gids waarin de te verhuren appartementen en v
kantiehuizen staan vermeld, inclusief lokale en regionale w
tenswaardigheden, toeristische tips en trips. De Franse aanbfc
der hanteert twee formules: vakantiehuizen in de buurt vj
toeristische plaatsen en vakantiedorpen met een waaier as
activiteiten. De accommodaties bevinden zich niet alleen lanj
alle Franse kusten, maar ook in de bergen, in de Provence en 1
Parijs. Het komend zomerseizoen krijgen gasten die voor twe
weken boeken, 25% korting en speciaal voor Nederlandse ga
ten komt Pierre&Vacances met 10% korting op diverse besten
mingen bij een verblijf in de schoolvakantie van 26 april tot
mei.
Voor meer informatie: 0900 202 2744 (0,20 p/m) van ma t/i
vrij van 9 tot 18 en op zaterdag van 9 tot 13 uur.
Vacansoleil in Polen
Tenten- en caravanverhuurder Vacansoleil opent een dezer d;
gen een kantoor in Warschau. De Eindhovense reisorganisati
heeft al vestigingen in Engeland, Denemarken, België, Duit
land, Frankrijk en Hongarije. Voor Polen is uiteraard een eige
brochure gemaakt met 80 campings, met name in Kroatië e
Italië, landen die onder de Poolse toerist het meest in trek zijn
Kroatië in trek
VacanceSelect uit Alkmaar begon vorig jaar met het aanbiedt
van kampeeraccommodaties in Kroatië wat resulteerde in 15
boekingen in januari van dat jaar. Nu al zit de Noordhollands
reisorganisator op 500 boekingen - een stijging met 166% -
aan het einde van dit jaar verwacht directeur Rob Nolting 125
vakanties te hebben verkocht. Het Kroatisch Verkeersburea
verwacht dit jaar ruim 150.000 toeristen uit ons land, een to<
name met 13 procent.
Geld voor vaarwegen
Dit jaar komt 37 miljoen euro beschikbaar voor het verbetere
van vaarwegen voor de recreatieve schipper, zo heeft de Stich
ting Recreatietoervaart Nederland (SRN) bekend gemaakt. Ee
bedrag van 35 miljoen komt van provincies en gemeenten,
miljoen van SRN, lees de rijksoverheid. Bedoeling is dat veerti
projecten voor de recreatievaart worden gestart. Daarbij ga;
het om het verhogen van bruggen, het aanleggen van passai
tensteigers, het bouwen van (drie) aquaducten, het maken va
wachtplaatsen bij bruggen, het verbeteren van de brugbedii
ning en het aanleggen van 'bypasses' daar waar weg- en vaa
verkeer nu op elkaar moeten wachten.
Fietsen en varen
De eilanden in de Kvarner Baai in Kroatië zijn nieuw in het aan
bod van fiets- en vaarvakanties van de Purmerendse reisorga
nisatie HAT Tours. In de brochure 'Fietsvakantie 2003' staal
ideeën voor groeps- of individuele reizen in Nederland en ee)
aantal andere Europese landen. Het gaat om reizen van vier tq
(veruit de meeste) acht dagen, waarbij op een boot of in eei
hotel wordt overnacht. Er wordt dagelijks zo'n 45 kilometer ge
fietst.
Voor meer informatie: tel. 0299 690 771 of www.hat-tours
.com.
Somport-tunnel
Onlangs is een derde belangrijke doorgang door de Pyreneeëi
geopend: de Somport-tunnel ter hoogte van Candanchu. Dl
tunnel verbindt Pau (N134) met Zaragoza (N330). In 1991 teker
den de Spaanse en Franse overheid een overeenkomst voor d
aanleg van de tunnel. Door enkele ernstige ongelukken in A
pentunnels werd de bouw stilgelegd om de veiligheid nog eer
na te gaan. Dat leidde tot het besluit meer nooduitgangen t
maken. Aan de Franse kant sluit de tunnel nog niet aan op d
autoweg Bordeaux-Toulouse, dus daar moet het verkeer na
door een aantal dorpen.
Zwitserse zomer
Onlangs is de zomereditie 2003 van het tijdschrift 'CH' verschi
nen waarin heel veel inlichtingen staan over vakantie in Zwii
seriand, de cultuur, de gastronomie, shopping en design. Twir
tig pagina's vol verhalen, interviews en heel veel praktisch
tips.
Het magazine kan worden aangevraagd bij Zwitserland Toerii
me, tel. 008 001 002 0030 (gratis nummer) of e-mail: ii
fo.nl@switzerland.com.
Zweeds kampeergenot
Algemene informatie over Zweedse campings, vakantiehuisje
en jeugdherbergen staat in de nieuwe Campinggids Zwedei
2003. Ook een aantal Noorse campings duiken in de honden
pagina's tellende gids op. Verder is de algemene brochure Zwe
den 2003 verschenen. Op vijftig pagina's worden de Zweeds
regio's behandeld, komen de veerverbindingen aan de orde en
staan de reisorganisaties met Zweedse bestemmingen op een
rijtje.
De brochures kunnen worden aangevraagd via tel. 008 00
080 3080 (gratis) ofwww.zweden.nl.
Fietsen en varen
De eilanden in de Kvarner Baai in Kroatië zijn nieuw in het aan
bod van fiets- en vaarvakanties van de Purmerendse reisorga
nisatie HAT Tours. In de brochure 'Fietsvakantie 2003' staai
ideeën voor groeps- of individuele reizen in Nederland en eei
aantal andere Europese landen. Het gaat om reizen van vier to
(veruit de meeste) acht dagen, waarbij op een boot of in eer
hotel wordt overnacht Er wordt dagelijks zo'n 45 kilometer ge
fietst.
Voor meer informatie: tel. 0299 690 771 of www.hat-tours
.com.
Het eiland Mageröy, waar de Noordkaap zich bevindt. Foto: GPD/Gerard Chel
