■T 'Musea moeten verleidelijk
en onweerstaanbaar zijn'
KUNST CULTUUR
Fiore-complex versterkt zuidwestelijke entree van Leiden
t
Afscheidsexpositie van Hedy d' Ancona in Volkenkunde
Amsterdam krijgt een
nieuwe muziektempe
Metzmacher chef-dirigent
van Nederlandse Opera
dinsdag 1 april 2003
Frans Molenaar.
Foto: ANP/Koen Suyk
Mode op
de planken
den haag - Het Gemeentemu
seum Den Haag is van 17 april
tot en met 21 september het de
cor voor artiestenkleding. On
der de titel 'Mode op de plan
ken', is kleding te zien die op
het toneel is gedragen door be
kende sterren. De blikvangers
zijn kleren van de hand van on
der anderen Balmain, Frans
Molenaar, Fong Leng en Frank
Govers.
Remake Jackson
van King Kong
den haag - Regisseur Peter
Jackson gaat een nieuwe versie
maken van de filmklassieker
'KingKong'. De cineast uit
Nieuw-Zeeland begint met de
productie na de release in de
cember van zijn derde 'The
Lord of the Rings'-film. Jackson
herschrijft op dit moment het
script van 'King Kong'. De film
moet in 2005 in de bioscopen te
zien zijn. De eerste 'King Kong'-
film werd in 1933 uitgebracht.
Een remake haalde in 1976 de
bioscoopzalen, met hoofdrollen
voor Jessica Lange en Jeff
Bridges.
Unieke Turner
ter veiling
den haag - 'The Fishmarket,
Rotterdam', een verloren ge
waand werk van de zeer voor
aanstaande Britse schilder Jo
seph William Mallord Turner
(1775-1851) is in Nieuw Zee
land teruggevonden. Het gaat
om een uniek exemplaar omdat
het de enige aquarel van Turner
is met een Nederlands tafereel
als onderwerp. Het werkstuk,
niet groter dan 13 bij 19,2 cm
en gemaakt in 1836, wordt op 8
april geveild bij Webb's Auc
tions in Auckland, Nieuw-Zee
land. Het veilingshuis verwacht
een opbrengst van ruim
170.000 euro.
door Ad van Kaam
amsterdam/leiden - Hedy d' An-
cona (65) neemt deze week af
scheid als voorzitter van de Raad
van Toezicht van het Rijksmuse
um voor Volkenkunde. Niet om
dat ze de pensioengerechtigde
leeftijd heeft bereikt, maar om
dat de vastgestelde termijn voor
die functie er nu eenmaal op zit.
De voormalige minister van WVC,
ex-staatssecretaris van emanci
patiezaken en oud-leerlinge van
de meisjes-HBS aan de Garen-
markt in Leiden, mag als dank
voor bewezen diensten haar ei
gen tentoonstelling inrichten.
Een uitdaging die ze met beide
handen heeft aangegrepen. Een
geschikt moment voor een te
rugblik op haar bemoeienissen
met de musea als minister van
cultuur en een vooruitblik op
haar expositie in Volkenkunde.
Van welk museum ze overigens
vindt dat er na de renovatie best
wel wat meer reuring in de tent
mag komen. Haar advies in de
ze: „Maak het verleidelijker.
Zorg dat je onweerstaanbaar
bent."
Over de Raad van Toezicht:
,Als minister van WVC in het
kabinet Lubbers 3 heb ik de
aanzet gegeven tot de verzelf
standiging van de Rijksmusea in
Nederland. Daar hoorde toen
ook een nieuwe bestuursstruc
tuur bij. Elk Rijksmuseum kreeg
boven de dagelijkse leiding een
onafhankelijke Raad van Toe
zicht. Die bemoeit zich vanzelf
sprekend niet met de dagelijkse
gang van zaken, maar die houdt
zich vooral bezig met beleid, fi
nanciering, geldstromen en met
de visie op de toekomst. Essen
tiële dingen die het voortbe
staan van het museum moeten
garanderen. Heel leuk voor mij
in het bijzonder is natuurlijk dat
wat ik bestuurlijk destijds in
gang heb gezet ook later bij het
Rijksmuseum voor Volkenkunde
daadwerkelijk aan de praktijk
kon toetsen. Zo'n Raad van Toe
zicht werkt."
Over het Rijksmuseum voor
Volkenkunde:
„Daar heb ik een aparte band
mee. Logisch, want ik heb toen
als minister de plannen goedge
keurd en het geld gefourneerd
voor de grootscheepse verbou
wing. Het was een spannende
tijd. Het was zo ingrijpend wat
er met dat gebouw is gebeurd.
Alleen de muren stonden op
een bepaald moment nog over
eind. Het uiteindelijke resultaat
is prachtig. De opstelling, de in
richting, de transparante vorm
geving - alles is op zijn plek te
rechtgekomen. Zelfs de kantine
is mooi. Het is inderdaad jam
mer nu dat de publieke belang
stelling achterblijft bij de hoge
verwachting. Misschien ziet het
er allemaal wel iets té gelikt uit.
Het nette moet er een beetje
vanaf. Er moet reuring in de tent
komen. Hou van mijn part van
de zomer picnic's in het park.
Zorg dat er iets gebeurt. Dat het
leeft. Dat het verrast Want die
collectie en die inrichting ver
dient de aandacht."
Over gratis toegang tot musea:
„Ik ben een voorstander, ja. Als
dat de stroom bezoekers doet
toenemen, waarom niet? De
collecties in Nederland zijn zo
mooi, die moeten gezien wor
den. Vooral ook door kinderen.
Ik heb ooit eens een onderzoek
laten uitvoeren waaruit bleek
dat als je jong met musea in
aanraking komt, je op latere
leeftijd teruggaat. Daarom is dat
programma in Leiden met de
basisscholen zo goed. Misschien
moet het niet iedere dag voor
niks, maar zo'n proef met gratis
toegang die Volkenkunde nam
in de kerstvakantie wees uit dat
de mensen dan wél komen. En
ach, de entreegelden vormen
maar een klein deel van de be
groting en de exploitatiekosten.
Je kunt daarnaast aan meer ac
ties denken. Voor allochtonen
bijvoorbeeld. Om én het inte
gratieproces te bevorderen én ze
in aanraking te laten komen met
hun eigen en andermans cul
tuur. Aan samenwerking met
andere musea of organisaties,
zoals de Novib, waar ik toevallig
ook voorzitter van ben. Aan coa
lities met andere kunstinstellin
gen of met de universiteit. Kort
om, het museumbezoek moet
omhoog. En daar moet je alles
aan doen wat binnen de moge
lijkheden ligt."
Over de verpretparking van de
musea:
„Dat zou ik niet willen. Die term
wordt ook te vaak te snel ge
bruikt. Vroeger waren musea
een vergaarbak voor weten
schap, kennis en onderzoek. Dat
zijn ze nog steeds en dat moet
ook zo blijven. Maar dat Heilige
met de grote letter, mag best
heilige met een kleine letter zijn.
Zonder dat je met allerlei spec
taculaire dingen meteen door
slaat naar de kant van de pret
parken. Je hoeft heus niet alle
principes overboord te gooien
om bezoekers te trekken. Er is
natuurlijk een enorme competi
tie in de vrije tijd. De mensen
kunnen tegenwoordig alle kan
ten op. Zorg als museum dat je
verleidelijk bent. Maak je on
weerstaanbaar. Doe daar wat
aan."
Over haar tentoonstelling:
„De leiding van het museum
leek het een leuk idee om mij dit
aan te bieden als blijk van er
kentelijkheid. Een expositie sa
menstellen heb ik nog nooit ge
daan. Vond het wel meteen héél
leuk. Dan ga je nadenken. Ik
wist vrij snel wat ik niet wilde.
Dus niet zoiets Beatrix-achtigs
doen: kiezen uit bestaande stuk-
Discussie met Hirsi Ali en Van Nieuwenhoven
leiden - Het thema van de tentoonstelling 'Het
persoonlijke is politiek' staat centraal, aanstaan
de zondag, tijdens een ronde tafel-discussie in
het Rijksmuseum voor Volkenkunde. Vanaf
16.00 zal onder leiding van Hedy d' Ancona een
aantal vrouwen onder wie Ayaan Hirsi Ali, Edith
Mastenbroek, Jeltje van Nieuwenhoven en Syh/ie
Raap antwoorden proberen te formuleren op de
vragen: Is het uit en afgelopen met de feministi
sche strijdpunten van weleer en de vrouwen
emancipatie in het algemeen? Zo nee, wat zijn
de onvervulde wensen en eisen? Wat is de vorm,
de «strategie? Moet zoiets via de politiek of via
buitenparlementaire actie, via media of internet
of de straat? De discussiemiddag is toegankelijk
voor het publiek.
ken van het museum en daar
van een tentoonstelling in elkaar
draaien. Het moest persoonlij
ker zijn, zonder meteen mijn
hele leven weer te geven. Dat
kan namelijk niet, dat voert veel
te ver en bovendien kreeg ik niet
een hele vleugel tot mijn be
schikking. Toen kwam ik op die
kreet uit de jaren '70 van de
vrouwenbeweging. 'Het per
soonlijke is politiek'. Die was
overgewaaid uit Amerika. Vanaf
dat moment raakte ik gepassio
neerd."
„Tot die tijd nam men in de po
litiek het standpunt in dat on
derwerpen die met familiezaken
en vrouwen te maken hadden,
achter de voordeur moesten
blijven. Maar dat kon natuurlijk
niet. Je kunt vrouwen aanmoe
digen om aan het arbeidsproces
deel te nemen, maar dan moet
je zorgen voor- kinderopvang,
deeltijdbanen, voorkeursrege
lingen. Je kunt huiselijk geweld
afkeuren, maar dan moet je er
wel iets aan doen. Als staatsse
cretaris van sociale zaken, waar
emancipatie onderviel, heb ik er
ook daadwerkelijk aan kunnen
werken. We voldeden in die tijd
nog niet eens de Brusselse nor
men. Later, als minister van
WVC kon ik extra geld vrijmaken
voor kinderopvang en opvoe
dingsprogramma's voor alloch
tonen, zaken die nog steeds ac
tueel zijn. Er zijn posters, car
toons, foto's en brieven die ik
aan mijn kleine dochter schreef
uit de tijd dat de vrouwenbewe
ging nog bewoog (de jaren 70 en
80). En er is een hele mooie foto
van Annemarie Grewel, de per
sonificatie van de slogan. Je ziet
haar door Erwin Olof afgebeeld,
zittend op een wolk boven Am
sterdam. Het was 14 dagen voor
haar dood, een bijdrage over
een actie voor euthanasie."
„Het tweede deel van de exposi
tie gaat over 'Het persoonlijke
wordt politiek'. Daarmee wil ik
laten zien dat mijn visie op de
samenleving, mijn politieke stel-
lingname, is ingekleurd door
mijn afkomst, wortels, ervarin
gen. Thorn Hoffman heeft twaalf
mensen geportretteerd voor wie
dat ook geldt En zij formuleren
daarbij op geheel eigen wijze die
kerngedachte. Dat zijn onder
andere Jeltje van Nieuwenho
ven, Ed van Thijn, Maurice de
Hondt, Werner Bloch en Sylvia
Borren. Maar ook een Maro-
kaanse die in Amsterdam een
inloophuis heeft en een Antilli
aanse die in Rotterdam een plek
heeft voor tienermoeders. Van
Hedy d' Ancona: „Ik wist vrij snel wat ik niet wilde. Dus niet zoiets Beatrix-achtigs doen; kiezen uit be
staande stukken van het museum en daarvan een tentoonstelling in elkaar draaien.
Foto: George Verberne
sommigen is een video-opname
gemaakt."
„Deel drie is getiteld: 'Politiek
wordt persoonlijk' en refereert
aan de actuele situatie. Hoe po
litiek ook entertainment is ge
worden. De vorm, de kop die
belangrijker is dan de inhoud.
Politici die met een schort aan
op de markt staan, die op olifan
ten klimmen en die one-liners
uitbraken op televisie. Van dat
laatste is een hele mooie compi
latie gemaakt. Verder zijn er 25
prachtige karikaturen van de te
kenaar Paul van der Steen en te
keningen van de cartoonist Len
Munnik. Een aantal grijpt terug
naar naar de beginjaren van Op
zij, het blad dat ik samen met
Wim Hora Adema, en de rest is
van deze tijd."
„In de expositie heb ik ook nog
wat kunst gepropt. Van vrouwe
lijke kunstenaars als Jane Vanes
sa Phaff. Haar litho's en etsen
waren recentelijk nog te zien in
het LUMC. Er zijn twee beelden
van mijn vriendin Maya van
Hall uit Noordwijk, een echte fe
ministe van het eerste uur. En er
is eens serie etsen van mijn lief,
Aat Veldhoen, die de vrouw als
onderwerp hebben. Op een er
van is een vrouw van 80 naakt
op de rug afgebeeld. De vrouw
niet als object, maar die behan
deld is met respect"
„Ik heb met deze expositie niet
de pretentie om een tijdvak af te
dichten. Het is een impressie
van de jaren '70-'80. Het is geen
pamflet. De slogan komt op dri
verschillende manier tot level
Of deze tentoonstelling past
het beeld van Volkenkunde?
denk het wel. Het gaat ov<
mensen, over vrouwen, ovi11
cultuur. Maar bovendien h°°L
ik dat die wat discussie lo 3
maakt. Daar is een museum oi 5
voor. Zoals ik al eerder zei: ve
ras de bezoeker. Doe eens w s
anders. Maak het levendig, ui
dagend en verleidelijk."
Het persoonlijke is politiek
door de ogen van Hedy d' Ai 1
cona, van 5 april t/m 5 oktobe
Rijksmuseum voor Volkenkui -f
de, Steenstraat 1 Leiden. Op<
ningstijden: di t/m zo 10-1
BOUWKUNST
De herinrichting van het
voormalige industrieterrein
van de NEM, ten zuidwesten
van het centrum van Leiden, is
recentelijk gereed gekomen. Op
het driehoekige terrein dat
wordt ingeklemd door de Loska-
de, de spoorlijn Leiden-Alphen
aan den Rijn, de Rooseveltstraat
en de Vrijheidslaan is een fraaie,
stedelijke wijk gebouwd met
laagbouwwoningen, woonto
rens en bedrijfspanden. De
plannen zijn afkomstig van ver
schillende architectenbureaus.
Het gebied is grotendeels inge
vuld met grondgebonden wo
ningen van twee en drie bouw
lagen aan korte, geknikte straten
naar ontwerp van architect Ro
nald Knappers. Langs de Roose
veltstraat, waaraan van oudsher
diverse (bouw)bedrijven zijn ge
vestigd, zijn zogenaamde werk-
woningen gebouwd. Deze ge
slaagde woningen, ontworpen
door architectenbureau Henri
Stol, beschikken over een voor
uitgeschoven bouwdeel met een
hoge bedrijfs- of winkelruimte
met een aparte entree. De wo
ningen zijn toegankelijk vanaf
de achterliggende woonstraat.
Het NEM-terrein wordt langs de
Teldersekade gemarkeerd met
de Keektoren, een opvallend ap
partementengebouw van veer
tien lagen. Hoewel het oor
spronkelijke plan uit een hoge
re, slanke toren met drie wonin
gen per bouwlaag bestond,
werd, op aandringen van de op
drachtgever, een lagere toren
gebouwd. Het totaal aantal wo
ningen bleef gelijk maar per ver
dieping werden vier woningen
gerealiseerd waardoor de flat
een stomp aanzien heeft gekre
gen
Gebouw Fiore, het meest mar
kante nieuwe complex in het ge
Een fraaie, stedelijke wijk met laagbouwwoningen, woontorens en bedrijfspanden, ontworpen door verschillende architectenbureaus.
Foto: Hielco Kuipers
bied, ligt in haar volle lengte
langs de Vrijheidslaan. Het is
ontworpen door het Haagse ar
chitectenbureau Roeleveld-Sik-
kes. De betrokken architecten
Dick Sikkes en Jan van Huizen
tekenden een modem, stedelijk
blok waarin een reeks kloeke
woontorens is opgenomen. De
torens variëren in bouwhoogte
van zes tot tien bouwlagen. De
langgerekte onderbouw bestaat
uit een plint met kantoren en uit
twee bouwlagen met woningen.
De differentiatie in koopwonin
gen loopt uiteen van redelijk
goedkope galerijwoningen tot
vrij prijzige penthouses op de
bovenste verdiepingen. Alle wo
ningen beschikken over inpan
dige balkons die gedeeltelijk met
glasplaten zijn afgezet om het
verkeersgeluid te dempen. De
entrees van alle woningen zijn
ondergebracht in royale portie
ken met trappen en liften aan de
Lassusstraat.
Het complex beschikt in totaal
over 116 appartementen en over
3000 m2 kantoorvloeren. On
dergronds bevindt zich een par
keergarage. De onderbouw en
de portieken sluiten qua schaal
goed aan bij de laagbouwwijk.
De woontorens in het complex
van Roeleveld-Sikkes verschillen
niet alleen qua hoogte maar ook
qua vorm. Diverse kleuren met
selwerk benadrukken de indivi
dualiteit van de bouwdelen.
Meest opvallend is de vierkante
toren aan de rotonde die wordt
geaccentueerd door een dyna
mische, schuine kopgevel be
kleedt met rode keramische te
gels. De langgerekte, lagere to
rens zijn opgetrokken in lichtge
le baksteen waardoor ze minder
volumineus lijken. De gevels
van de beide hogere torens zijn
gemetseld in donkerrode bak
steen.
Qua volume spiegelt het com
plex zich aan de tegenovergele
gen grootschalige gebouwen uit
de jaren tachtig zoals de lang
werpige verzorgingsflat Rosen-
burch die gedeeltelijk zeven en
acht bouwlagen telt. Fiore en
Rosenburch staan in goede ver
houding tot de breedte van de
Vrijheidslaan. Maar Fiore oogt
een stuk toegankelijker dan de
enigszins geïsoleerde verzor
gingsflat aan de overkant die als
een ondoordringbare wand
langs de verkeersroute ligt.
Dankzij de kantoren op de be
gane grond en door de pavil
joenachtige uitbouw aan de
Loskade, waarachter zich een
klein park openbaart, heeft Fio
re een transparante uitstraling.
Dit wordt benadrukt door de
brede trottoirs en door de voet
gangersdoorgang naar het
plantsoen.
De variëteit in woningen, de
combinatie van wonen en wer
ken en de aansluiting van het
gebouw op de omliggende be
bouwing en het plantsoen geven
Fiore een stedelijk karakter dat
ten goede komt aan de zuidwes
telijke entree van Leiden.
Joosje van Geest
amsterdam/anp - Amsterdam
krijgt er een nieuwe concerthal
bij. Uiterlijk in 2007 moet een
muziektempel zijn verrezen in
Amsterdam Zuid-Oost die
12.000 tot 15.000 bezoekers
kan herbergen. De plannen
zijn gisteren gepresenteerd
door de initiatiefnemers, waar
onder de Heineken Music Hall
en Amsterdam Arena.
Volgens een woordvoerder van
de ArenA is er in de hoofdstad
nog geen overdekte concert
ruimte voor een groot aantal
bezoekers. „Buitenlandse ar
tiesten slapen vaak in Amster
dam, maar treden op in
Ahoy*." Alleen voor de hele
grote namen wordt het Arena
stadion gebruikt, waar onge
veer 50.000 mensen terecht
kunnen.
De bouw van de nieuwe con
certhal begint over een jaar.
De ruimte, die voorlopig als
werktitel Music Dome heeft
meegekregen, legt het accent jj
op muziek. Daarnaast willen 5
de initiatiefnemers intematio-11
nale sportevenementen orga
niseren, bijvoorbeeld op het
gebied van ijshockey, basket
bal en tennis.
De kosten van de bouw zijn i
geschat op 65 miljoen euro.
Amsterdam/anp - De Duitse In-
go Metzmacher wordt de nieu
we chef-dirigent van de Neder
landse Opera in Amsterdam. Hij
volgt vanaf september 2005 Edo
de Waart op.
Pierre Audi, artistiek leider van
de Nederlandse Opera, noemde
Metzmacher een van de meest
opwindende en vernieuwende
componisten van deze eeuw. De
Duitse dirigent staat vooral be
kend om zijn moderne interpre
taties van muziekstukken. Zijn
programma's zijn vaak buiten
gewoon gedurfd en spannend.
En dat past helemaal in de open
sfeer van de Nederlandse Opera,
zo zei Metzmacher gisteren zelf.
Metzmacher heeft voor drie jaar
een contract getekend met de
Nederlandse Opera. Hij dirigeert
in principe drie producties per
seizoen. Zijn eerste productie is
voorzien voor 2005 met het Ne
derlands Philharmonisch 0
kest. Wat dat gaat worden,
de organisatie nog niet bekent j
maken. In het artistieke plan
in ieder geval ook een cycli
van Lorenzo da Ponte opgeni
men.
Metzmacher (1957) werkte c
afgelopen vijftien jaar over c
hele wereld bij verscheiden
grote orkesten. Hij is sinds 199®
werkzaam als Generalmusikd e
rektor en artistiek leider van c
Hamburgse Staatsoper.
Metzmacher is geboren in Hal
nover, zoon van een fameu2 J
cellist. Op zijn zesde begon li
met piano spelen, terwijl hij c 5
zijn vijfde al in een jongenskoi1
stapte.
Metzmacher studeerde ondt'
meer piano en dirigeren in Hafl£
nover, Salzburg en Keulen. 2
