Oliereuzen watertanden van Irak
OORLOG IN IRAK 3
Donald H. Rumsfeld,
de minister van aanval
Wapens tegen Irak
Irak: de olievelden, de bevolking en de strijdmacht
Trrrr
door onze correspondent
Ans Bouwmans
Washington - 'Het Pentagon
Kanaal' is met dank aan senator
Trent Lott vanaf nu ook te zien
op het interne tv-circuit van de
Amerikaanse Senaat. Opdat de
senatoren de oorlog in Irak goed
kunnen volgen. Want Donald H.
Rumsfeld, de 'minister van aan
val', heeft de touwtjes strak in
handen, weet het Congres. Hij
bepaalt wat, hoe en of er wat
naar buiten komt. Ja, 'good gra
cious me!', hij is de baas.
Irak mag 'de oorlog van Bush'
zijn, 'Operatie Vrij Irak' is van
Rumsfeld. Hij zet de lijnen uit,
en zorgt dat ze uitgevoerd wor
den. Veel tegenspraak kan hij
niet velen, je moet van goede
huize komen om zijn ideeën te
kunnen bijsturen. Dat het gene
raal Tommy Franks - die zelf
graag uit de schijnwerpers weg
blijft - uiteindelijk is gelukt meer
grondtroepen voor Irak te mobi
liseren dan Rumsfeld eerst wil
de, was een hele zege. Maar
Rumsfeld kreeg natuurlijk ook
zijn zin, met meer 'special for
ces' en een grote greep op de te
mobiliseren eenheden.
De Pentagon-chef heeft een heel
duidelijk idee over de organisa
tie van het ministerie van defen
sie en de strijdkrachten. De mili
tairen mogen adviseren, maar
hij - de politieke baas - bepaalt
wat er gebeurt. En als iemand
iets zegt wat hem niet zint, dan
laat hij dat merken. Zo werd le
gergeneraal Shinseki tot de orde
geroepen over uitspraken dat er
honderdduizenden soldaten no
dig zouden kunnen zijn voor het
naoorlogse Irak, en over de ge
schatte kosten van de oorlog
mag ook niemand iets zeggen.
Rumsfeld is een control-freak en
een workaholic. Zo joviaal als hij
tegen de pers is - behalve 'good
gracious me' (lieve hemel) is
ook 'good gollie' (gossie) een fa
voriete uitroep - zo hard en ei
genzinnig is hij op kantoor. Hij
zet overal vraagtekens bij, let
overal op en bijt zich als een ter
riër vast in de dossiers. Zijn
motto staat in bronzen plakkaat
op zijn bureau: De nobelste
sport ter wereld is het agressief
najagen van het juiste. En ook al
is hij 70, dat doet hij energiek en
blakend van zelfvertrouwen.
In Europa kent iedereen Don
Rumsfeld, hier liefkozend 'Rum
my' genoemd, vooral van zijn
verbale slippertjes. Hij joeg
Duitsland en Frankrijk op de
kast met zijn dédain voor 'Oud
Europa'. Even later maakte hij
het in Duitse ogen nog bonter
met zijn opmerking dat er 'drie,
vier landen waren die helemaal
niets doen, Libië, Cuba en
Duitsland'. Het was maar goed
dat hij het vierde vergat, anders
had hij nog een ander land
moeten vertellen dat hij het niet
kwetsend bedoelde.
Het waren 'gewoon feiten', zoals
meestal als zijn recht-voor-zijn-
raap instelling met hem op de
loop gaat en uitdraait op bot
heid. Onlangs stak er nog een
stormpje op in Groot-Brittannië,
alleen maar omdat hij 'heel fei
telijk' had gezegd dat het niet
uitgesloten was dat de Britten
niet zouden meedoen.
Ach, al die diplomatieke gevoe
ligheden zijn niet zo aan de ei
genzinnige rouwdouwer be
steed. Zolang het Witte Huis
niet klaagt, is er bovendien wei
nig aan de hand. Rumsfeld kan
een potje breken bij president
Bush. Ze hebben beiden een
'Texaans' machismo - ook al
komt Rumsfeld uit Illinois - en
delen de liefde voor het onver
bloemde woord.
Die persoonlijke chemie mag
niet worden onderschat. De ifl
vloed van Rumsfeld die quaei
varing en intellect een overvii
heeft is groot. En hij is een va
die 'haviken' in de regering,!
sinds 11 september bij Bushi
blijven aandringen op een od
log tegen Irak. Voor Rumsfeld
dat een kwestie van verdedig
tegen de nieuwe gevaren died
VS bedreigen, zoals terrorism
Wie zijn visie op de transfoni
tie van de strijdkrachten enhi
ministerie van defensie leest,
veel basisideeën herkennen.!
ministerie moet mensen aan
moedigen 'pro-actief te zijn.
Niet wachten op dreigingen
ontstaan, maar ze voor zijnm
nieuwe tactieken.
Rumsfeld had al ver voor 11
september plannen voor een'
dicale wijziging van de organi
tie en het beleid van de strijd
krachten. Rumsfeld wil geen
bolwerk van gevestigde belan
gen maar een snelle en flexil*
gevechtsmachine. In eerste in
stantie leek zijn aanpak te ver
zanden door verzet in de mi
taire leiding, maar na 11 sep
tember kreeg hij de wind in d
rug. Nu is hij aan de rol. Eige
lijk zou zijn departement het
'ministerie van aanval' moetf
heten, zegt een vroegere stud
genoot. Volgens Bill Rentschk
telt voor Rumsfeld maar een
ding: de beste verdediging is®
overweldigend offensief, j
door Geert Dekker
den haag - Dertig jaar geleden, toen Sad
dam Hussein de Iraakse olie-industrie na
tionaliseerde, werden de buitenlandse
oliereuzen 'eruit gegooid'. Sindsdien zijn
ze veroordeeld tot wat hand- en spandien
sten. Het VN-embargo tegen Irak in 1990,
na de inval in Koeweit, maakt het zaken
doen er niet eenvoudiger op.
Irak mag in het kader van het VN-pro-
gramma Oil for Food de laatste jaren al
leen olie op de markt brengen om voed
sel en medicijnen van te kopen. Maar
eerst gaat een kwart van de opbrengst
naar het VN-fonds voor compensatie van
oorlogsschade door de eerste Golfoorlog.
Bovendien levert Irak bij de VN nog eens
0,8 procent van de olieverdiensten in om
het wapeninspectieprogramma te bekos
tigen.
De laatste jaren liep de olieproductie van
Irak terug van 2,8 naar 1,7 miljoen vaten
(159 liter) per dag. Jaaropbrengst ruwweg
15 miljard dollar en op dit moment goed
voor ruim 2 procent van de wereldpro
ductie van 77 miljoen vaten.
Olie-experts zeggen dat het vooral gaat
om de voorraden in de grond en de goe
de exploratiemogelijkheden daarvan. De
bewezen voorraad is 112 miljard vaten
groot - goed voor vier keer de wereld
vraag - terwijl extra voorraden van 220
miljard vaten verondersteld worden.
Chargerend: tegen 20 dollar per vat zit
Irak op een voorraad die 6600 miljard
dollar waard is.
Die 'grote belofte' heeft ervoor gezorgd
dat oliemuitinationals altijd zijn blijven
praten met Irak. Dat heeft ook geleid tot
overeenkomsten, zij het dat die bijna al
lemaal zijn afgesloten op voorwaarde dat
de VN-sancties worden opgeheven. Ana
listen van ING Financial Markets hebben
een lijstje gemaakt van de betrokken be
drijven. Het gaat om oliemaatschappijen
die historische banden hebben met de
winning en waarmee Irak ontwerp-
overenkomsten sloot over de exploitatie
en ontwikkeling van aanwezige reserves.
Rusland en Frankrijk staan aan kop.
Lukoil en twee andere Russische maat
schappijen hebben claims op West Qur-
na, het veld dat met 600.000 vaten nu de
grootste capaciteit heeft. TotalElfFina is
betrokken bij Nahr 'Umar (440.000 va
ten) en twee andere velden met enorme
reserves, maar zonder huidige productie.
Wat volgt is een hele rij maatschappijen
uit tientallen landen. Het Nederlands-
Britse Koninklijke/Shell doet ook mee:
met het olieveld Ratawi, goed voor een
productie van 250.000 vaten per dag en
een reserve van 2 miljard vaten. En Shell
zetten en dat doet wonderen voor de
beurskoers. Psa's zijn echter niet onom
streden: regeringen die eerst onder grote
druk toestemmen met zo'n overeen
komst, krijgen daar later nogal eens spijt
van. Intern krijgen zij nogal eens het ver
wijt de natuurlijke rijkdommen van het
land te hebben verkwanseld met de ge
deeltelijke eigendomsoverdracht.
Betekent het nu dat de VS oorlog voeren
om de olie? Prof. dr. Coby van der Linde,
energiedeskundige van denktank Clin-
gendael: „Ik kan en wil niet ontkennen
dat olie in dit hele conflict een belangrij
ke rol speelt. De kennis van de olie-indu
strie is groot in het Witte Huis." Waar
mee Van der Linde onder andere doelt
op president Bush, vice-president Che
ney en veiligheidsadviseur Rice die alle
drie werkten bij Amerikaanse oliecon
cerns.
Shell-baas Van der Veer werd onlangs de
vraag voorgelegd 'wat er met de oorlogs
buit moest gebeuren'. Hij reageerde ge
beten. „Het is waanzinnig ouderwets,
bijna primitief om op zo'n vraag in te
gaan." Maar de analisten van ING Finan
cial Markets - die worden betaald om be
leggende klanten goed advies te geven -
schrijven: „De verwijdering van Saddam
Hussein kan een enorme kans zijn voor
de wereldwijde olie- en gasindustrie, in
clusief alle grote oliemaatschappijen.
Raffinaderij Dora in de buurt van Bagdad. Foto: EPA/Sergei llnitsky
heeft met een Indiaas consortium een
ontwerp-overeenkomst voor een stuk
van de westelijke woestijn, een nog niet
ontwikkeld potentieel oüegebied.
Wie doen er nog meer mee? Italianen,
Spanjaarden, Grieken, veel Chinezen,
Canadezen, Japanners, Algerijnen, Duit
sers, Noren, Hongaren, Roemenen, Tur
ken en Zuid-Koreanen. Ongeveer de hele
oliewereld dus, behalve British Petrole
um en de Amerikaanse oliemaatschap
pijen. Geen ExxonMobil, geen Chevron-
Texaco.
De conclusie is dan gauw getrokken. Als
Amerikaanse en Britse troepen het regi
me van Saddam Hussein verdreven heb
ben, buigt een nieuwe regering zich over
de wederopbouw van het land. Die moet
goeddeels betaald worden uit het opvoe
ren van de olie-productie en gezien de
verwaarloosde staat waarin de olie-indu
strie zich bevindt, zijn daar grote en dus
buitenlandse investeringen voor nodig.
Welke oliemaatschappijen zal het pro-
Amerikaanse regime daar voor uitnodi
gen?
Volgens een recent rapport van de Ame
rikaanse Council on Foreign Relations
heeft de VS zich daarmee in een onmo
gelijke positie gemanoeuvreerd. 'Elke in
greep zal door de internationale gemeen
schap en de bevolking van Irak gezien
worden als een poging om controle te
krijgen over de olieindustrie', stelt het
rapport.
Anderzijds zou het nadrukkelijk buiten
Irak houden van Amerikaanse oliemaat
schappijen binnenlands 'niet te verko
pen' en ook nogal onlogisch zijn. In het
genoemde rapport wordt Bush vervol
gens aangeraden publiekelijk te bena
drukken dat de VS het Iraakse eigendom
van 's lands natuurlijke rijkdommen zal
respecteren én zal verdedigen. En dat de
opbrengsten van de olieproductie ten
goede moet komen aan de hele bevol-
king.
Het Amerikaanse tijdschrift Newsweek
wijst er deze week op dat die uitgangs
punten niet vanzelfsprekend zijn. Wil
Irak over een paar jaar een productie
hebben van zo'n 6 miljoen vaten per dag,
dan kan land niet zonder snelle buiten
landse investeringen. Volgens Newsweek
willen de oliereuzen die afhankelijkheid
uitbuiten door te streven naar een over-
eenkomstvorm die de laatste jaren alleen
nog maar met 'zwakke' landen gesloten
wordt in bijvoorbeeld Afrika.
Het gaat om production-sharing agree
ments (psa's) waarmee de oliemaat
schappij niet alleen rechten op het ge
bruik van het olieveld verwerft, maar ook
het gedeelde eigendom krijgt. Financieel
is dat een klapper, want het bedrijf kan
het veld deels als bezitting op de balans
De bevolking
De strijdmacht
F-15F Eagle:
3010 km. per uur.
Basis: Saudi-Arabië
Woongebied
Koerden
Olievelden
Inwoners: 24 miljoen
41 van de bevolking is jonger
dan 15 jaar
Tomahawk kruisraket
De Amerikaanse oorlogschepen hebben honderden
kruisraketten aan boord. De raketten zijn over een
afstand van 1700 kmtot op 10 meter nauwkeurig.
F-16 Fighting Falcon:
2414 km. per uur.
Basis: Saudi-Arabië
Sulaymaniyah
ETHNISCHE VERDELING
rKoerden 15\
A10 Tankbuster
Basis: Koeweit
- Turkmenen
Aramenen en
overig 31
Arabieren
80%
RELIGIE
Sjiietische moslims 60S
Soenietische
moslims 37%
Mosul
Arbil
Kirkuk
Tikrit
In de Perzische Golf
drie Amerikaanse
vliegdekschipsmaldelen
met elk 80 -^>J
gevechts-
vliegtuigen aan
boord. r
B52:
Bommenwerper
1050 km per uur.
Uitgerust met twintig
AGM-86 kruisraketten
Samarra
"NO-FLY"
ZONE TEN
NOORDEN
VAN DE 36°
BREEDTE
GRAAD
Bagdad
Ramadi
AGM-86 kruisraket
Karbala
Hillah
lv Najaf
Diwaniyah
Christenen
en overig
Amarah
B-1B Lancer Bommenwerper.
1450 km per uur. 22 kruisraketten
E-2C Hawkeye
verkennings
toestel
"NO-FLY" ZONE
TEN ZUIDEN VAN DE
33°BREEDTEGRAAD
JORDANIË
Nasiriyah
KC-135:
tankvliegtuig
F-14 Tomcat
2000 km per uur
F-18 Hornet
1915 km per uur
Leger: aantal militairen 350.000+
Landmacht aantal divisies 17
Republikeinse Garde aantal divisies 6
manschappen 60-70.000
Specialisten Republikeinse Garde
experts in stadsgevechten (4 brigades)
manschappen 20-25.000
Special Security manschappen 1500
Gevechtstanks 2200-2600
T72 tanks 500-700
Lichte tanks (BMP-2, BDRM-2) 1800
Pantservoertuigen 1800
Mobiel geschut 200
Overig geschut 1500-1900
M-72 tank .fb-jff»
C-5 Galaxy:
transporter
Gruman EA-6B: uitgerust met
HARM-raketten
om vijandelijke
radarinstallaties
vernietigen.
E-3 Sentry: Surveillance,
controle en communicatie
-4 SA-2 "Guideline" tweetraps
luchtafweerraket
v Raketkop 195 kg
Bereik 30 b
- Hoogte: 2,5 b
Oorlogsbodems:
V.S - Vijf smaldelen,
vierentwintig schepen
bewapend met kruisrakettten
G.B. - Vliegdekschipsmaldeel rond Ark Royal.
Raketten: mrr
Luchtafweerraketten
SA-2, SA-3, SA-6 400
Oppervlakte raketten:
Al-Samoud (mogelijk) 50-60
SCUD lanceervoertuigen en
raketten: tussen 2 en 20
M SCUD-B
Raketkop 1000 kg
Reikwijdte 480 km
Tornado GR Mk-1
Bases: Koeweit
en Saudi-Arabië
SA-6 "Gainful"
Raketbatterij.
Binnen 15 minuten
in positie en vuurklaar.
Raketkop: r-IE^
25kg :-v'rT~^i
bereik
25 km
r- - ip?-Luchtafweer: manschappen 17.000
1 j 1l Draagbare luchtafweer
X. ,X-raketten 1000
Overig geschut 6000
Luchtmacht: manschappen 20.000
MiG-21 Fishbed
SA-7 "Grail" fP®
r~rEnke|schots
schouderraket
Onderscheppings- en grondaanvals Bereik. 3,5 km
vliegtuigen 200-300 Ai
Gevechtshelikopters 100
BronnenInternabonal Institute for Strategic Studies. Jane's. Periscope. Center for Strategic and International Studies. ClobalSecuritv.org
Patriot Advanced
Capability - PAC-3 -
is de derde generatie
van de afweerraket
750 Abrams tanks
Apache Longbow
F-117A Stealth A
1070 km. per uur
Basis Koeweit
Landmacht: 240.000 militairen Al
60.000 man gemobiliseerd
GRAPHIC NEWS/GPD
Donald 'Good Gollie' Rumsfeld, dé baas. Foto: Reuters/Mannie Gan
