De strijd van de cafetaria
GESPREK VAN DE DAG
Staatsbezoek
oorlog en
in schaduw
formatie
Boze boer geeft zich over
Snackbar verliest terrein aan supermarkt en benzinestation
Toptien van
snackbarnamen
De nieuwe VIDEOCLIP van zanger
ROBBIE WILLIAMS is vanaf ko
mend weekend in twee verschillen
de versies op muziekzender MTV te
zien. Dat heeft de zender vandaag
bekendgemaakt. De clip van het
nummer Come Undone kent een ge
kuiste versie die MTV voor tien uur
's avonds vertoont en een ongecen
sureerde die na tienen is te zien. In
de clip blikt Williams terug op een
ruig feestje vol met seks, drugs en
drank. In de ongecensureerde versie
zijn trippende, hallucinerende en
kotsende mensen te zien. Ook vindt
er een flinke knokpartij plaats en is
de zanger te zien in een tamelijk ex
pliciet triootje met twee vrouwen.
De clip gaat morgen in prémière in
het programma MTV Live. Foto: AP
Drie Amerikaanse tieners zijn vorige
week GEARRESTEERD op beschul
diging van dierenmishandeling, be
zit van een brandbom en alcohol. Zij
zouden hun inspiratie uit de film
JACKASS hebben gehaald, waarin
extreme stunts en grappen worden
uitgehaald. De politie nam een vi
deoband in beslag waarop de tie
ners, twee 17-jarigen en een 19-ja-
rige, te zien zijn terwijl ze zichzelf
en een kikker in brand steken, een
vis inslikken en terug uitspuwen en
eigendommen van de stad vernie
len. Een van de jongens werd ook
aangeklaagd voor het bedreigen van
een agent nadat hij bij zijn arresta
tie racistische taal had uitgeslagen.
Ex-Beatle PAUL MCCARTNEY
treedt 24 mei voor het eerst op in
Rusland. Het concert zal plaatsheb
ben op het RODE PLEIN in Moskou,
waar naar verwachting 100.000
mensen aanwezig zullen zijn, aldus
McCartney gisteren. „Toen de com
munisten nog aan de macht waren
mocht ik niet. Nu ben ik blij einde
lijk te gaan", zei de 60-jarige muzi
kant. Het concert gaat drie uur du
ren. Foto: AP
Het aantal DUITSE STUDENTEN
dat in Nederland een opleiding volgt
is in acht jaar tijd verdrievoudigd. In
het studiejaar 2001/2002 studeer
den 7747 Duitsers in ons land. Het
gaat dan zowel om uitwisselingsstu
denten (863) als reguliere studen
ten (6884). Van de Duitse studen
ten volgt 70 procent een opleiding
in de grensregio's, zoals bijvoor
beeld Nijmegen, Arnhem, Maas
tricht en Enschede. Maastricht was
vorig studiejaar met 1143 oosterbu
ren het populairst bij universiteits
studenten. De Katholieke Universi
teit Nijmegen kwam met 256 op de
tweede plaats. Onder de hbo-instel-
lingen scoorde de Hogeschool van
Arnhem en Nijmegen 578 jongeren
van over de grens. Na de Verenigde
Staten en Groot-Brittannië leidt Ne
derland de meeste Duitse studenten
op. Vanwege een lotingsysteem bij
sommige opleidingen in Duitsland
is Nederland als studieland aantrek
kelijker geworden. Ook mond-tot-
mondreclame speelt daarbij een rol.
De boer die twee dagen lang met zijn tractor in een vijver in Washington stond
en beweerde explosieven bij zich te hebben, heeft zich overgegeven. De actie
van de tabaksboer, die zijn woede wilde tonen over het tabaksbeleid van de
Amerikaanse regering, leidde tot grote chaos in het politieke centrum van de
VS. Straten in de omgeving van Washington Monument en het Lincoln Memo
rial, waartussen de boer zich had opgesteld, waren afgezet, wat grote verkeers
opstoppingen tot gevolg had. In de lucht cirkelden politiehelikopters en sluip
schutters hadden
hun vizier op de
man gericht. De 50-
jarige Dwight Wat
son gaf zich giste
ren over aan een
speciaal politieteam
dat uren met hem
had onderhandeld.
Met zijn handen in
de lucht stapte hij
van zijn tractor af
en liep naar de
agenten die hem in
hechtenis namen.
Het is nog onduide
lijk of hij inderdaad
explosieven bij zich
Dacboze boer, gezien door wilgentakken. Foto: AP
Koningin Beatrix is gisteren, na een korte
vakantie in het zuiden van Chili, begonnen
aan een driedaags bezoek aan dit langge
rekte Zuid-Amerikaanse land. De koningin
staat continu in contact met Den Haag
over de vraag of haar staatsbezoek aan
Chili (en daarna Brazilië) kan worden
voortgezet, nu de eerste gevechtshandelin
gen in Irak zijn begonnen. Volgens staats
secretaris Atzo Nicolaï (buitenlandse za
ken) waren er aan het einde van de mid
dag - het is in Chili vijf uur vroeger dan in
Nederland - nog geen aanwijzingen dat
een besluit in de maak was om de konin
gin terug te roepen.
De koningin, die gisteren in het gezelschap
van kroonprins Willem-Alexander en prin
ses Maxima in Chili aankwam, was in het
presidentieel paleis in Santiago de Chile
op het moment dat de Amerikaanse presi
dent Bush het begin van de strijd aankon
digde. Koningin Beatrix en de staatssecre
taris worden ook op hoogte gehouden
over de ontwikkelingen rond de kabinets
formatie.
In het paleis La Moneda bood de Chileen
se president Ricardo Lagos het koninklijk
gezelschap een staatsdiner aan. Lagos
prees in zijn toespraak tot de koningin de
hulp die Nederland zijn land heeft gebo
den in de jaren van de militaire dictatuur,
toen duizenden Chilenen in Nederland
een toevlucht vonden. „Nederland heeft
ons ook geholpen bij de eerste stappen in
de richting van democratie", aldus de pre
sident.
Ook koningin Beatrix verwees in haar toe
spraak naar de donkere dagen uit de Chi
leense geschiedenis, die in september 1973
werden ingeluid met een bombardement
op het paleis waar nu het diner werd ge
houden. De toenmalige president Salvador
Allende kwam bij de militaire coup om het
leven. Zijn dochter Isabel, sinds dinsdag
voorzitter van het Chileense Huis van Af
gevaardigden, was gisteren de eerste die
de president aan Beatrix voorstelde. „De
democratie heeft gezegevierd en haar
plaats hervonden", aldus de koningin.
Vragen over Margarita
Koningin Beatrix staat vanavond in
Chili de Nederlandse pers te woord
over de affaire-Margarita. De Rijks
voorlichtingsdienst heeft de meerei
zende journalisten laten weten dat dit
onderwerp niet taboe is bij de tijdens
staatsbezoeken traditionele ontmoe
ting met de media. Tegelijkertijd werd
benadrukt dat er geen garantie is dat
de koningin daadwerkelijk commen
taar geeft op de affaire. Gebruik is dat
bij dit soort persontmoetingen alleen
over het staatsbezoek zelf wordt ge
praat. Tot nu toe heeft het Koninklijk
Huis zich beperkt tot een korte verkla
ring, waarin de uitlatingen van prinses
Margarita de Bourbon de Parme wer
den betreurd.
Eerder op de dag bezocht zij in gezelschap
van prinses Maxima een tehuis voor jonge
kinderen met hiv en/of aids. De koningin
oogde ontspannen en de Chileense kinde
ren waren duidelijk blij een echte koningin
en prinses te kunnen ontmoeten. Mdxima
trad af en toè op als tolk voor haar schoon
moeder, die zich na afloop uitgebreid liet
knuffelen door de enthousiaste kinderen.
Prins Wdlem-Alexander was op dat mo
ment bij het opleidingscentrum voor vre
destroepen.
De koningin heeft vandaag een ontmoe
ting met vertegenwoordigers van het Chi
leense parlement. Later op de dag opent
de koningin de tentoonstelling 'De Neder
landse Gouden Eeuw in Dordrecht' in het
museum voor schone kunsten. De kunst
werken voor deze expositie zijn afkomstig
van het Dordrechts Museum en het Stads
archief.
Hans Jacobs
Koningin Beatrix na de kranslegging bij het Nationaal Monument in de Chileense h
stad Santiago de Chile. Foto: ANP/Robin Utrecht
DAGELIJKS LEVEN
MENSELIJK
Hfc VER-dorie. wrt<-HT£Aj JULUE. NOU
evfcAi tot oe- de- «Esr ueHoqrd Heer!
De vette jaren zijn voorbij voor de
snackbar om de hoek. Supermark
ten, fastfoodketens en benzinesta
tions knabbelen aan de omzet en de
overheid heeft gokken, roken en al
cohol dusdanig aan banden gelegd
dat daar ook geen droog brood
meer aan te verdienen valt. Maakt
het patatje oorlog definitief plaats
voor de Big Mac?
Het was zo'n oer-Nederlands tafe
reel. Na zessen thuis. De koelkast
leeg en de winkels al dicht. Naar
de snackbar om de hoek dus, voor
een gezinszak patat, frikadel speci
aal en twee loempia's. Tijdens het
wachten een pakje sigaretten erbij,
blikje bier en een paar guldens
voor de fruitautomaat.
Tot 1996 leek er geen vuiltje aan de
lucht: de kroketten en frikadellen
vonden gretig aftrek en het aantal
cafetaria's groeide zelfs nog licht.
Het 'patatje met' was immers een
snel en goedkoop alternatief voor
zelf een maaltijd bereiden en dine
ren in een restaurant.
Maar toen de supermarkten vanaf
juni 1996 ook 's avonds openble
ven en zich steeds meer toelegden
op kant-en-klaarmaaltijden, werd
het steeds stiller in de cafetaria's.
Bovendien stortten ook hambur
gertenten, shoarmazaken, pizza
bezorgers en benzinestations zich
op de gehaaste en grazende twee
verdieners-samenleving. Vervol
gens bande de overheid de fruit
automaten uit de 'laagdrempelige
horeca' en legde ze de verkoop van
alcohol en rookwaren aan banden
gelegd met leeftijds- en reclame
beperkingen. En nu begint ook
nog een discussie over een tax op
vet.
Wie nu een cafetaria wil openen,
moet wel heel veel lef hebben,
beaamt voorzitter Maarten Colijn
van de fastfoodsectie van Horeca
Nederland. „Want voor de inrich
ting moet je uitgaan van een inves
tering van 50.000 euro voor keu-
kenapparatuur, 20.000 tot 30.000
euro voor een softijs-machine en
10.000 tot 15.000 euro voor een
kassasysteem. En dan hebben we
het nog niet eens over de inrich
ting en aankleding van de zaak."
Colijn heeft zelf 25 jaar achter de
frituurbak gestaan in zijn cafetaria
in Rhenen. Nu verdeelt hij zijn tijd
tussen vergaderen en de ijssalon
die hij met zijn dochter runt. De
cafetaria heeft hij overgedaan aan
zijn zoon. Want daar valt nog best
een goede boterham aan te verdie
nen, weet Colijn: „Ik kan u verze
keren dat er ondanks alles veel ca
fetariahouders zijn die een goed
inkomen hebben. Ze hebben een
grote, trouwe klantenkring en
draaien prima omzetten. Maar je
moet wel met je tijd meegaan en
dat is helaas niet iedereen gege
ven."
Van de 5700 cafetaria's die Neder
land vijf jaar geleden nog telde zijn
er inmiddels 500 verdwenen. „Ik
verwacht dat we teruggaan naar
een niveau van 3000 a 4000, maar
dat zijn dan wel gezonde en mo
derne bedrijven", zegt de cafeta
ria-voorman. Volgens Colijn zijn er
nog honderden familiebedrijfjes
die hun tijd uitzitten. „Ze verdie-
De vette jaren voor de cafetaria zijn voorbij. Even snel een patatje met een frikadel halen is een stuk minder po
pulair geworden. Foto's: GPD/Frans Nikkels en Ron Pichel
1 I J. .1 V I
Volgens het blad Onze Taal leggen snackbar
houders niet bijster veel creativiteit in het ver
zinnen van een naam, getuige het grote aantal
zelfde of soortgelijke uithangborden dat overal
in het land kan wordt aangetroffen. Onze Taal
publiceerde twee jaar geleden een top-tien, sa
mengesteld door vakblad Snackkoerier.
1. het Centrum 6. de Smulhoek
2. het Hoekje 7. de Corner
3. het Trefpunt 8. het Huukske
4. het Pleintje 9. de Viersprong
5. het Luifeltje 10. de Halte/de Lantaarn
Ook gewild zijn namen als Marktzicht of de Ro
tonde, voornamen als Annie of Joop en alles
wat is afgeleid van Happy, Snacks, Smikkelen of
Smullen.
nen nog genoeg omdat ze niet
meer investeren en hun hypotheek
afgelost hebben, maar voor een
opvolger zijn die bedrijven niet in
teressant." Daarnaast zijn er de
laatste jaren volgens hem veel
avonturiers in de branche gestapt
'die dachten dat ze ook wel patat
jes konden bakken en snel geld
konden verdienen. Als je niks meer
wist, dan opende je maar een cafe
taria'.
Door de verscherpte concurrentie,
de overheidsbeperkingen en de
uitgebreidere regels op gebied van
arbeidsomstandigheden en hygië
ne gaan die gelukzoekers nu toch
het loodje leggen, verwacht Colijn.
De ING Bank wees er twee jaar ge
leden al op in een brancherapport:
„De instroom van nieuwe bedrij
ven is de laatste jaren omvangrijk,
maar veel bedrijven hebben een
korte levensduur: drie jaar na de
oprichting bestaat nog slechts de
helft van die bedrijven."
Of door de economische neergang
de vooruitzichten verder versom
bert, kan Colijn niet zeggen. „Ik
denk dat de euro meer invloed
heeft gehad. We hebben de nieu
we munt vorig jaar als guldens uit
gegeven, maar nu gaan mensen
weer echt rekenen wat iets kost.
Door de economische situatie
houdt de consument de hand op
de knip, maar aan de andere kant
zie je ook weer omzet terugkomen.
We eerst naar een restaurant ging,
gaat nu naar een eetcafé en wie
naar het eetcafé ging, komt weer
naar de cafetaria. Die twee effec
ten houden elkaar in evenwicht."
De traditionele snackbars kampen
met nóg een probleem. Ze hebben
de verschuiving in eetpatronen ge
mist. De consument heeft buiten
lands fastfood als de shoarma, fa-
lafel en Vietnamese loempia ont
dekt en lijkt zich af te wenden van
vlees (na de talloze affaires) en vet.
En het zijn juist de snacks uit de
cafetaria die veel vet en vlees be
vatten. Toch ziet Colijn dat alle
maal niet als een bedreiging a
voelen dat de omzet onder
staat, maar de consument ai
hele week gezond eet, wil b(
en toe een patatje scoren zo
in gewetenswroeging te kon
De snackbar moet wel meet
zen met de bevolking, naar' K
locaties bijvoorbeeld waar v
Colijn nog genoeg kansen li
„Want daar wonen veel twe m
dieners en kinderen. Maarp1
openingstijden aan op de ui »c
mensen thuis zijn." 1111
Dat kinderen echter liever o|m
grote M afgaan dan op het i re
hangbord van De Smulhoeiei
hij wel. „McDonald's heeft n
leerd hoe je producten effici,c
maakt en slim verkoopt. De nl
bar zou aantrekkelijker voor
ren kunnen worden door h( V
richten van speelhoekjes en
menstellen van menu's met1
bedingetjes en door meer sa
te werken in franchiseverba
De cafetaria moet wel zijn e :ij
identiteit behouden, vindt cl
„Maak er dus geen van-allesle
zaak van, maar een traditioi
fetaria die met zijn tijd mees
weet wat de moderne klant ej
ar
Jan Ruesink
