De dood is gewoon klote' KUNST CULTUUR Chili Peppers vlammen als nooit tevoren Monumentale kleine mensjes Toevalstreffer blijkt voltreffer Tom McRae: magistraal met hoog kippenvelgehalte Uitreiking van Leidse Letterkundeprijzen STERFSCÈNES Gruwelijk en onvergetelijk Wassenaarse scholiere wint Westerman, De Coster en Buelens leiden/anp - Journalist eil auteur Frank Westerman krijgt dit jaar de Dr. Wij- naendts Francken-prijs van de Maatschappij der Neder landse Letterkunde in Lei den. De prijs, waaraan een bedrag van 2500 euro is ver bonden, wordt hem uitge reikt tijdens de jaarvergade ring van de organisatie op 24 mei. De oud-correspondent van NRC/Handelsblad in Mos kou krijgt de driejaarlijkse prijs voor zijn werk 'Ingeni eurs van de ziel', over de verhoudingen tussen Sovjet schrijvers en hun weergave van de werkelijkheid. Zijn boek is genomineerd voor de Gouden Uil, die zaterdag in Gent wordt uitgereikt. De Kruyskamp-prijs (2500 euro) gaat naar Mare de Coster voor zijn "Woorden boek van eufemismen en politiek correct taalgebruik'. Ook deze prijs reikt de maatschappij eens in de drie jaar uit. Volgens de jury heeft De Coster met zijn boek beroepslexicografen een enorme dienst bewezen door „in allerlei krochten en spelonken naar 'mildspraak' te zoeken en de resultaten van die zoektocht in al hun charme voor ons uit te stal len". De Lucy B. en C.W. Van der Hoogtprijs (6000 euro) gaat naar Geert Buelens voor zijn poëziebundel 'Het is'. De aanmoedigingsprijs werd in 1925 ingesteld en wordt jaarlijks uitgereikt, afwisse lend voor proza en poëzie. De jury is gecharmeerd van wat zij „de autonome poë zie" van Buelens noemt. donderdag 20 maart 2oo3 onsterfelijke j De Boekenweek staat dit jaar in het teken van Leven en dood in de letteren. In dat kader kozen tien redacteuren van deze krant het boek met de meest aangrij pende sterfscène. Vandaag Rody van der Pols over het sterven in de roman 'Number 9 dream' van David Mitchell. Tragisch en treurig, dat zeker. Maar sterven is ook regelmatig een bloederige, ja zelfs een gru welijke aangelegenheid. Zeker in boeken en films hebben perso nages de neiging op een nare manier aan hun einde te ko men. En - ik weet niet of ik me nu zorgen moet gaan maken of niet - het zijn juist dit soort pas sages die mij langer bijblijven dan welke aangrijpende sterfscène ook. Lange tijd spande 'American Psycho' van Bret Easton Ellis in dat opzicht de kroon. In deze roman ontpopt de Wall Street- yup Patrick Bateman zich tot een psychopaat, die zijn avon den vult met het in mootjes hakken van vrouwen. Zelden zijn er momenten geweest waarop ik zoveel discipline en wilskracht heb moeten opbren gen om door te lezen. Niet om dat het geen fascinerend of goed geschreven boek is. Integendeel. Maar omdat de beschrijvingen van de moordscènes dermate plastisch zijn dat ze een bijna fy sieke uitwerking hebben. Blij vend gevolg is in elk geval dat ik een onschuldig doe-het-zelfarti- kel als een spijkerpistool sinds het lezen van dit boek met an dere ogen bekijk. Toch is het niet een passage uit 'American Psycho' die ik heb uitgekozen. Misschien omdat er in dit boek zoveel gruwelijkhe den worden begaan, dat ze zich in het geheugen tot één grote orgie van bloed en geweld heb- Leven en dood n de letteren ben vermengd. Daarom is de 'sterfscène' in het boek 'Number 9 dream' ook zo choquerend. In plaats van het cynisme en de voortdurende dreiging van 'American Psycho' is de sfeer van dit boek kalm en poëtisch. Juist dan slaat het geweld in als een bom. 'Number 9 dream', in 2001 ge nomineerd voor de Booker Pri ze, vertelt het verhaal van Eiji. Opgegroeid op een idyllisch ei land voor de kust van Japan, is hij naar Tokyo afgereisd om zijn vader te zoeken. De door neon reclames verlichte metropool heeft echter weinig goeds in petto voor deze naïeve platter landsjongen. Binnen de kortste keren raakt hij betrokken bij de smerige zaakjes van de yakuza, de Japanse maffia. Gruwelijk hoogtepunt is de scè ne waarin de zachtaardige, dro merige Eiji wordt gedwongen deel te nemen aan een potje 'bowling". De kegels zijn in dit geval echter vervangen door een drietal mannen waarmee de gangsters nog een rekening te vereffenen hebben. De in doodsangst schreeuwende slachtoffers zijn in beton gestort en slechts hun hoofden steken boven de 'bowlingbaan' uit. Over een paar pagina's uitge smeerd, wordt beschreven hoe de gangsters een voor een de 'kegels omgooien'. Ook Eiji moet hieraan deelnemen. 'I should not be here', denkt hij nog. Gruwelijk, en daardoor on vergetelijk. ;en ANP/Robert Vos ck ja Schuurman ton De hoofdrolspe- •utn het toneelstuk 'Onze 7 Katja Schuurman, Teun :iJI oer en Johnny de Mol, nteerde zich gisteren tij- nd een persbijeenkomst in n7 ude Luxor Theater in Rot- m. Het stuk gaat over drie col elde jongeren, kinderen 1 x uppen- ouders, in een we- 171 an seks, drugs en rock 'n eg a Engeland groeide het to- n<i tuk uit tot een theaterhit. jeugd' gaat binnenkort in ro :land in première. S rard verdrijft ham van top e z mg - Hij leek met zijn Ier De claim' onbedreigd aan sü [blijven staan in de boe- en ptien. Maar na vijf weken n thrillerschrijver John Gris- de strijd verloren. Nicci rd, de vrouwelijke helft et thrillerechtpaar Nicci h, heeft met haar roman iderstroom' deze week de >Q ide positie van Grisham •nomen. Nieuw in de top- Vier visies op de dood', isays over Magere Hein, kader van de boeken- :hreven door Boude- :h, Bert Keizer, Kristien lerechts en Nico ter Lin- kenkunde uleert feest Het Rijksmuseum voor aAkunde in Leiden heeft de lat >van het Iraans/Afghaans tl aar, komende zondag, ,u t. Iraniërs en Afghanen tei| op 21 maart hun nieuw- est: Nauruz, wat eigenlijk fe Dag of Nieuw Licht be- In het kader van de vie- ond voor aanstaande geen doorlopend pro- na op de agenda met film, )n] ezingen en muziek. Het m m vindt het, met de oor- at, Irak, ongepast het feest inlaten gaan. theater recensie Susanne Lammers 1 d rstelling: 'Kronkels' door Fred e 1 auw. Gezien: 19/3, LAKtheater, te zien aldaar: vanavond. lan 8000 Kronkels schreef lui geit. Stukjes, over de klei- n en het grote leed, over glaasjes en grote dorst, ïensen die het geluk ge el idden, en daarover praat- tva °f het ging over het mis- i de tram. Het onnadruk- daar was Simon Carmig- 1 meester in. ispeler Fred Delfgaauw hem 15 jaar na zijn dood eine hommage. Hij wekt letypische personages tot de stamgast, de kaste- it in hun huwelijk versle- ïtpaar - en daarvoor ver- ook een kronkelachtige de man die elke ochtend Carmiggelts stukje op kwam ha len uit het beroemde kronkel- kopijbusje aan Carmiggelts huis. Deze P.S. Postuma gaat met pensioen en Delfgaauw laat hem zijn conclusies over het le ven en de wereld trekken. Hij maakt van hem een verbitterde kankeraar, maar ook een adore rende dweper, die in zijn lof op de schrijver Carmiggelt ver schrikkelijk doorschiet. Het idee achter deze kleine krabbelaar is niet onsympa thiek, maar het is niet daarvan dat de voorstelling het moet hebben. Hij is niet meer dan de lijm die de Carmiggelt-anecdo- tes aan elkaar kleeft. De voor stelling leeft pas op als Delf gaauw in de weer gaat met de door Carmiggelt zelf bedachte figuren. Dan komen de poppen tot leven en vertaalt hij trefzeker Carmiggelts typeringen in een poppengrimas. Hij vangt het wezen van de kastelein, een prachtige gedegeneerde nazaat van Beethoven, met het vertrek ken van de kop, alsof de man zijn ogen even dichtknijpt. Hel derder kan het niet, of het moesten de twee 'naakte' han den zijn, die een kibbelend be jaard paartje in de maneschijn verbeelden: een onthullend hu welijksportret dat tederheid paart aan de scherpte van een mes. Maar met de laatste van zijn ka binet, een nurkse oude kroeglo per, komt Delfgaauw tot zijn meest ontroerende creatie. Het is zo'n vereenzaamde oude man, maar moeizaam tot een praatje te bewegen, en Delf gaauw laat hem opbloeien, ver tellen over zijn aquarium, waar hij soms, met de Kerst, een blik je zalm in laat zakken. Welbe schouwd het toppunt van triest heid, maar, net als Carmiggelt, blijft Delfgaauw zo'n man seri eus nemen, en daardoor wor den deze kleine mensjes toch monumentale figuren. theater recensie Wijnand Zeilstra Voorstelling: 'De diva en de divan' door Karin Bloemen en Cor Bakker. Gezien: 19/3, Leidse Schouwburg. Nog te zien aldaar: vanavond. Het begon eigenlijk als een toe valstreffer. Bij een project rond het Nederlandstalige lied zou Marco Borsato 'Het Dorp' van Wim Sonneveld zingen. Op het laatste moment kon dat niet doorgaan. Karin Bloemen en Cor Bakker namen het over. En het maakte meteen indruk. Hun besluit tot samenwerking in een avondvullende show was als re actie hierop snel genomen. De verwachtingen zijn dan ook hoog gespannen, want je weet dat je gaat kijken naar een veel geprezen voorstelling. En het blijkt te kloppen: 'De diva en de divan' is een fantastische one- woman-show waarin Karin Bloemen weer eens de veelzij digheid van haar talent kan to nen. Op de eerste plaats natuur lijk die stem, waarmee ze niet alleen volumineus kan uithalen of haarscherp imiteren en type ren maar waarmee ze ook ui terst zacht en breekbaar een lied kan neerzetten. Zeker op die kwetsbare momenten in haar zang is ze onweerstaanbaar. Neem bijvoorbeeld 'Wat voorbij is' op muziek van Marvin Ham- lisch en in een vertaling van Fri- so Wiegersma. Als Barbara Strei sand het origineel 'The Way We Were' zingt, krijg je kippenvel - Karin bereikt met haar versie hetzelfde. Of het schitterende 'One for my baby" dat al door vele grote namen is vertolkt. Het is een groot genoegen om het haar te horen zingen. Stuk voor stuk hoogwaardig materiaal en een gelijkwaardige uitvoering. Het klikt muzikaal perfect tus sen Karin en Cor, ook als pu bliek merk je dat meteen. Eens te meer valt op dat Cor Bakker tot die benijdenswaardige cate gorie pianisten behoort die schijnbaar moeiteloos een zan geres kunnen begeleiden. Hij volgt haar op de voet, laat haar alle vrijheid en blijkt heel goed te kunnen luisteren en dat direct in ondersteunende klanken van akkoorden, loopjes en versierin gen te kunnen vertalen. Tegenover al dat fraais op muzi kaal gebied staat ter afwisseling de lol. Karin stort zich op gekke typetjes. Ze parodieert collega's Tineke Schouten en Brigitte Kaandorp. En soms laat ze een iets serieuzere ondertoon door klinken als het bijvoorbeeld over bum-out-verschijnselen gaat. Zelfs de vette grappen van het gelegenheidsduo De Corini's zijn in hun amateuristisch ge doe bedrieglijk echt. Ook Cor Bakker laat zich hier niet onbe tuigd. In één woord samenge vat: een voltreffer, die toevals treffer van toen. muziek recensie Hans Keijzers Concert: Tom McRae. Gezien:i9/3, Scum, Katwijk. 'Just like Blood' is het tweede album van de singer songwriter Tom McRae uit En geland en het net verschenen werkje is er een om in te lijsten. De man uit Suffolk daagt het publiek in het Katwijkse Scum meteen maar uit met wellicht het rustig ste nummer van de avond. Met "You only disappear' geeft McRae met adembene mende zang en lichte pianoaccenten zijn visitekaartje af en krijgt hij het publiek onmiddellijk aan zijn voeten. 'Karaoke song' is een stuk drukker en ademt de grillige, bijna oosterse sfeer van de Ierse Gavin Friday. Het nummer han delt over Blair die graag naar de pijpen danst van de Amerikanen. Even later geeft Tom nog een verwijzing naar de oorlog in Irak. „Stel je voor, je zit met je lief op het strand, en ineens in de verte zie je een paddestoel aan de horizon. Met dank aan George Bush", vult de Engels man cynisch aan. 'Ghost of a shark' is het subtiele protest. Het merendeel van de nummers hebben de sfeer van de songs van Jeff Buckley of Nick Drake. Verwijzingen zat, maar het mooie is dat McRae heerlijk op eigen be nen staat. De man geeft zijn werk heerlij ke arrangementen mee. Niet alleen het vertrouwde beeld van een singersongwri- ter met gitaar, maar daarnaast een pro minente rol voor de cello voor de juiste accenten, verstilde pianoklanken en ui terst subtiel slagwerk die speels de ruim tes invullen. Daarnaast zingt McRae ook nog eens de sterren van de hemel, gehol pen door een lekkere, aanvullende twee de stem. Geen volgeplamuurde popsongs bij McRae. De Engelsman beheerst op een perfecte manier de kunst van het wegla ten. Uiterst breekbaar en bijna verstilt zijn de nummers, met een hoofdrol voor het geraffineerde 'Overthrown' of het vroeg in de set gespeelde 'Walking 2 Ha waii'. Kortom: een magistrale set met een hoog kippenvelgehalte. Rijp voor het gro te publiek zou je denken en ondanks dat McRae beloofde om nog eens terug te komen naar de kustplaats zal dat wellicht een hele tour worden, want met het nieuwe album en zo'n live optreden lijkt het grote succes niet ver weg. leiden - Fay Lagerveld uit Was senaar heeft gistermiddag de fi nale voor de Leidse regio van de Nationale Voorleeswedstrijd ge wonnen. Zij wist met een frag ment uit het boek 'Het verhaal van Bobbel' van Joke van Leeu wen de jury te overtuigen. Die sprak unaniem haar voorkeur voor Lagerveld uit. Elf kandidaten uit Leiden en de regio bonden gisteren in Socië teit De Burcht de strijd aan. Eer der hadden zij al de wedstrijd op hun eigen schflpl en de loka le voorronde gewonnen. Fay La gerveld werd geprezen vanwege haar duidelijke stem, de mooie tempowisselingen, de keuze van het fragment en het gebruik van lichaamstaal. Ze is leerlinge van de Nutsschool in Wassenaar en mag nu de Leidse regio verte genwoordigen op de provinciale finale op 12 april in het Leidse Volkshuis. De winnaar daarvan wordt namens Zuid-Holland af gevaardigd naar de landelijke fi nale op 14 mei in Utrecht. Als tweede eindigde gisteren Els Hufen, leerlinge van 't Klank bord in Leiden. Zij las voor uit "Volle maan' van Paul van Loon. De derde plaats was voor Tessa Steenkamp van de Leidse basis school De Morskring. Zij had een van de boeken van Carry Slee meegenomen. J1® de roman Ernst Timmer speelt zich af in Duin- en Bollenstreek ng erti aa eo de With sje ge^aven/noordwijkerhout ietr deze maand werd het ne uitvaartsector als noviteit k" inteerd: de boekenkast als pi, Na de dood van de eige- oai n de kast worden omge- De planken kunnen wor- gebruikt als deksel van de st Zo'n 'grafkast' speelt ren "ngrijke rol in het nieuw- Ernst Timmer, dat Pjitendeels afspeelt in de Bollenstreek, ilf moet hij er niet aan om in een boekenkast te begraven. „Ik heb de om met Boudewijn geB zeggen dat we niet te p circus van de dood maken. De dood is ge lote. Laten we maar in en er geen idiote ikast van maken. Ja, een kaasplanken, dat is mis- viieen goed idee. Er staan pi [enoeg in dit huis." 'oordwijkerhout geboren r bewoont sinds drie jaar ormalig kaaspakhuis in Bodegraven. Van de overvloedig aanwezige kaasplanken heeft hij plafonds, wanden en keuken kastjes getimmerd. „Ik hou heel erg van klussen in huis. Het heeft net als schrijven iets am bachtelijks. Ik vind het prettig om iets moois te scheppen." Ernst Timmer heeft inmiddels drie romans en een verhalen bundel geschapen. Hoewel hij de dood 'klote' noemt, keert dat thema wel steeds terug in zijn werk. „Het houdt me blijkbaar bezig. De dood is een ongrijp baar fenomeen. Door erover te schrijven probeer ik er vat op te krijgen." Zijn nieuwste roman 'Zwarte ogen' past door deze thematiek goed bij de Boekenweek, die 'Leven en dood in de letteren' als motto heeft. Timmer be schrijft het leven van een Co- lombiaans meisje dat door een Noordwijkerhoutse bollenboer wordt geadopteerd. Via haar oom Jacob, een grafkistenmaker uit De Zilk, komt ze in contact met Louis, de zwakbegaafde zoon van een net overleden pro fessor. Deze hoogleraar had een boekenkast laten maken die als lijkkist kon worden gebruikt. Door bezwaren van de pastoor en de uitvaartondernemer wordt hij er uiteindelijk niet in begraven. De weduwe van de professor wordt uit onvrede met de gang van zaken zelf uitvaartmakelaar. Haar zoon Louis vindt vooral troost bij grafkistenmaker Jacob Duivenvoorde. Pas na zijn dood blijkt deze man een pedofiel was. De geadopteerde Maya keert terug naai' Colombia, maar vindt daar haar draai ook niet. Aan het einde van het boek weet ze de zeven jaar jongere Louis eindelijk te veroveren. In de lijk wagen van zijn moeders bedrijf bedrijven ze de liefde in de graf kast. Met fatale gevolgen. De grafkast ('boekenkist roept zoveel associaties met Hugo de Groot op') keert op allerlei mo menten terug in de roman. Tim mer kreeg het idee voor dit boek na het lezen van een krantenbe richt over twee geliefden in een Zuid-Amerikaans land die in een lijkauto in slaap waren ge vallen, de airconditioning had den aangezet en door koolmo noxidevergiftiging om het leven kwamen. „Het prikkelde mijn fantasie. Ik heb dit gegeven ge combineerd met andere ideeën. Zo wilde ik graag iets schrijven over een adoptiekind dat zowel in Nederland als in het land van herkomst geen wortels heeft. Een andere wens was om over pedofilie te schrijven. Zonder ranzig te worden en zonder alle vooroordelen te voeden. Ik kom er door mijn werk weieens mee in aanraking en daardoor weet ik dat de situatie niet altijd zo zwart-wit is als de media willen doen geloven." Elk hoofdstuk van 'Zwarte ogen' is bijna een verhaal op zich. Ze zouden los van elkaar gelezen kunnen worden. „Ik wissel ook van perspectief tussen de drie hoofdpersonen. Voor de schrij ver is dat een mooi spel. Je kruipt steeds in het hoofd van een ander. In mijn vorige boek 'De stille omgang' beperkte ik mij tot één hoofdpersoon." Met die roman wist Timmer in 1999 een nominatie voor de Libris Li teratuur Prijs in de wacht te sle pen. De prestigieuze prijs ging uiteindelijk naar Harry Mulisch voor zijn boek 'De Procedure'. Het leverde Ernst Timmer in elk geval naamsbekendheid op. „Verder legt het geen druk op muziek recensie Louis Du Moulin Concert: Red Hot Chili Peppers. Gezien: 19/3, Ahoy' Rotterdam. Nog te zien aldaar: vanavond. Straks na het optreden als een speer terug naar Amsterdam. Niet om te stappen, maar om in het hotel kastje te kijken. Want wie weet was de moeder aller bommen al onderweg naar Iraakse bodem. Zo, dus met een bezwaard gemoed, stapten de Red Hot Chili Peppers gister avond Ahoy' binnen. Eenmaal op het podium viel er van der gelijke bijgedachten echter hele maal niets te merken: alsof het eigen leven ervan afhing vlamde het Amerikaanse rockkwartet voor de bijna 11.000 fans als zel den tevoren op Nederlandse bo dem. Waar collega en landgenoot Jackson Browne een etmaal eer der in de Heineken Music Hall geregeld fijntjes zijn afschuw had uitgesproken over zijn oor logszuchtige president, hulden de gelijkgestemde 'Peppers' zich in stilzwijgen. Omdat baas Bush zich nu eenmaal niets aantrekt van andere meningen en omdat de vier 'musketiers van de funk- metal-crossover' tegenwoordig liever al hun energie stoppen in het leveren van muzikale presta ties. Om die reden vergaten ze bijvoorbeeld vorige maand hun twintigjarig bestaan te vieren, maar groeiden ze met hun laat ste twee albums ('Califomica- tion' uit '99 en het vorig jaar ver- Anthony Kiedis is als zingende kopman minder dominant aanwezig dan voorheen. Foto: ANP/Robert Vos schenen 'By The Way") wel uit tot een van 's werelds meest de gelijke mega-acts. De scherpe randjes in het Pep- pers-geluid zijn na de temgkeer van gitarist John Frusciante vier jaar geleden veelal weggesne den. In plaats daarvan grossiert het ooit zo onstuimige Californi- sche viertal inmiddels in pak kende popsongs vol subtilitei ten. Wat de wildebrassen van weleer nu vooral lijken te willen demonstreren is hun toegeno men vakmanschap. Vandaar zo maar even een (relatief) inge wikkelde solo van bassist Flea of plotseling een knappe uitvoe ring van Pink Floyd's 'See Emily Play" door Frusciante in zijn eentje. Waarmee ook is gezegd dat An thony Kiedis als zingende kop man minder dominant de voor grond vult. Waren het in het verleden zijn getatoeëerde spier bundels die om de haverklap tot aparte attractie werden verhe ven, thans zijn het eerder allerlei technische special effects rond om de hele band die opvallen. Echt nodig hebben 'de Peppers' dergelijke hulpmiddelen overi gens niet meer, omdat bijna al het live-aanbod voor de achter ban gesneden koek blijkt. me. Ik probeer elke keer op nieuw mijn mooiste boek te schrijven. Ik ga er niet vanuit dat ik nog eens zo'n nominatie krijg." Het verhaal in zijn nieuwe boek heeft hij wederom in de Duin en Bollenstreek gesitueerd. Hij kent die regio als zijn broekzak. „Met de bollen heb ik altijd een haat-liefdeverhouding gehad. De bollenvelden zijn afzichtelijk. In het voorjaar staan er van die keurige rijen bloemen en daarna zijn ze tien maanden afgedekt met plastic en stro. De duinen zijn daarentegen ongerept. Het zijn net zusjes. Ze stammen uit dezelfde grond. De één is zich zelf gebleven, aan de ander is heel veel gesleuteld. Die tegen stelling blijkt steeds het perfecte decor voor mijn romans." Ernst Timmer, 'Zwarte ogen', uitgeverij Bert Bakker, 24,95 euro. Ernst Timmer: „De dood is een ongrijpbaar fenomeen. Door erover te schrijven probeer ik er vat op te krijgen." Foto: Henk Bouwman

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 2003 | | pagina 19