REGIO
'Veel mensen vinden de zee mooi
zo hechte
relatie;
Een
gokverslaafde verzorger en een niet meer
kun je Sjoemelen Oto in Arnhem bestem
pelt de uitslag als 'uni
cum' en scholen uit de buurt houden het op fraude. Directeur BEN
WILLERS van basisschool De Dubbelburg, met vestigingen in Rijns
burg en Valkenburg, kreeg de resultaten ook binnen.
Niet in mijn naam
GERECHT
HOC 970
DONDERDAG 20 MAART 2OO3
NAVRAAG
Op de Gooilandschool in Bussum noteerden liefst 19 van de 51 leerlin
gen de maximale score van 550 punten in de Cito-toets. De villawijk-
school oogstte meer
Ook met Cito-toets schuine blikken dan lof
1 1 y met dat topresultaat. Het
Hoe heeft u gescoord? Ook zulke briljante leerlingen?
fij zitten op of net boven het landelijk gemiddelde. Ik heb de
cte cijfers niet bij de hand,
mpar ik dacht dat er drie op de
nteximale score van 550 zitten
eé nog eens een stuk of tien tus
sen de 546 en 550. Wij zijn tevre-
din over hoe onze leerlingen
net de Cito-toets zijn omge-
■Ein. En we zien elk jaar een
stagende lijn."
Kan dat wel, zo'n score als in
Jmssum?
Bi vind de score erg hoog, maar
^■can niet zeggen dat het on-
Obgelijk is. je kunt natuurlijk
flfenen op de Cito-toets en als je je daar op toelegt, dan scoren de
leerlingen uiteraard beter. Maar dat is niet onze benadering. Oefe-
Len is goed, maar het mag niet zo zijn dat je je alleen op de eind-
Ifets concentreert en niet op de gewone stof voor het basisonder-
ffijs. Dan schiet je het doel voorbij, want het gaat er uiteindelijk
{*n dat een kind een goede plaats krijgt op het vervolgonderwijs."
Tat voor belang hecht u aan de Cito-toets?
Trtyij hechten belang aan de totale score, want naar aanleiding van
de scores bij diverse toetsen stellen wij ons programma bij. Zo
KMnnen wij tot de beste opleiding voor de kinderen komen. Voor
ons is het belangrijkste dat er bij zo'n toets uitkomt wat je denkt
dat er in zit. In het vervolgonderwijs wordt wel steeds meer aange
geven dat een kind tussen een bepaalde score moet zitten om toe
gelaten te worden. Bij de schoolkeuze telt de wens van het kind en
de ouders, het advies van de school en de wens van het vervolgon
derwijs. Ik heb er wel eens problemen mee dat de mening van de
basisschool niet wat zwaarder weegt als een kind in de toets onder
verwachting scoort. Wij kennen de leermogelijkheden, de werk
houding en de motivatie van een kind."
Er wordt in het Gooi gerept van fraude. Is het mogelijk om te
sjoemelen met de test?
.,Ja hoor, er kan makkelijk worden gesjoemeld. Dat is van alle tij
den. Je kunt, zoals gezegd, heel veel oefenen op een toets. Maar je
kunt ook niet alle kinderen laten meedoen of meer ingevulde for
mulieren inleveren dan er kinderen zijn. Zo kun je de score opkrik
ken. Ik houd het er maar op dat er in Bussum gewoon veel is geoe
fend en dat de leerlingen daar veel van thuis meegekregen hebben.
De meeste leerlingen in Bussum komen waarschijnlijk uit een
goed milieu en uit onderzoek is gebleken dat de thuissituatie één
jaar kan uitmaken in de schoolloopbaan.
tekst: Eric de Jager foto: Hielco Kuipers
UIT DE ARCHIEVEN
ANNO 1903, Vrijdag 20 Maart
WARMOND - Warmond is in rouwe. Opeens ging de treurmare van
mond tot mond: "De burgemeester is dood!" Verslagen keek men el
kander aan, want velen hadden Zed.Achtb. den vorigen dag nog op
straat of op het Raadhuis gezien en men kon het zich niet voorstellen
dat het voor de laatste maal was geweest; te onverwacht had de on
verbiddelijke dood den krassen grijsaard neergeveld. Werkzaam is hij
geweest, onze trouwe burgervader, en een voorbeeld van ernstige en
nauwgezette plichtsbetrachting. Het was voor hem een straf, als hij 's
morgens van 10-12 uren niet op het Raadhuis kon zijn. Daar was hij
in zijn element en ieder, arm of rijk, die daar kwam om aangifte te
doen, raad te vragen of anderszins, werd door den vriendelijken, hu-
manen man met welwillendheid en met hartelijkheid ontvangen. Met
den dood van Mr. Abraham Nederburgh is een van onze beste burgers
van ons heengegaan, maar zijn nagedachtenis zal bij Warmonds in
gezetenen blijven leven!
ANNO 1978, maandag 20 maart
LEIDEN/WARMOND - Politiek radicalen uit deze regio hesen zich za
terdag in het kader van de Provinciale Statenverkiezingen op de
fiets. PPR-lijsttrekker in Zuid-Holland, Kees van Kuyen uit Warmond
(rechts), werd door fietsende partijgenoten opgehaald voor een
tochtje door de regio. Op de voorgrond de ook meetrappende fractie
leidster voor de PPR in de Tweede Kamer, Ria Beckers.
Foto: archief Leidsch Dagblad
Foto's in deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien dagen na
plaatsing 2,50 (voor een exemplaar van 13 bij 18 in zwart wit) over te maken op
gironummer 57055 tai.v. Dagbladuitgeverij Damiate b.v. Postbus 507, 2003 PA
Haarlem, onder vermelding van Leidsch Dagblad, ANNO d.d.(datum van
plaatsing) of door contante betaling aan de Dalie van het Leidsch Dagblad,
Rooseveltstraat 82 te Leiden. U krijgt de foto binnen drie weken thuisgestuurd.
COLOFON
Leidsch Dagblad
Directie: B.M. Essenberg, CP. Arnold
W.MJ. Bouterse (adjunct)
E-mail: directie@damiate.hdc.nl
Hoofdredactie: Jan Geert Majoor, Kees van
der Malen, Léon Klein Schiphorst (adjunct)
E-mail: redactie.ld@damiate.hdc.nl
HOOFDKANTOOR
Rooseveltstraat 82, Leiden, tel 071-5 356 356
Postadres: Postbus 54,2300 AB Leiden
Redactie fax 071-5 356 415
Advertentie fax 071-5 323 508
Familieberichten fax 023-5 '5° 567
ADVERTENTIES
071-5 356300
Sprinters (rubrieksadv.): 072-519 6868
ABONNEESERVICE
071-5128 030
E-mail: abonneeservice@hdc.nl
ABONNEMENTEN
Bij vooruitbetaling (acceptgiro)
p/m €19,60 (alleen aut. ine)
p/kw €55,00 p/j €210,60
Abonnees die ons een machtiging verstrekken
tot het automatisch afschrijven van het
abonnementsgeld ontvangen €0,50 korting
per betaling.
VERZENDING PER POST
Voor abonnementen die per post (binnenland)
worden verzonden geldt een toeslag van €0,50
aan portokosten per verschijndag.
GEEN KRANT ONTVANGEN?
Voor nabezorging: 071-5128 030
ma t/m vr; 18-19.30 uur, za: 10-13 uur
AUTEURSRECHTEN
Alle auteursrechten en databankrechten ten
aanzien van (de inhoud van) deze uitgave
worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze
rechten berusten bij HDC Uitgeverij Zuid BV
c.q. de betreffende auteur.
HDC Uitgeverij Zuid BV, 2003
De publicatierechten van werken van
beeldende kunstenaars aangesloten bij een
CISAC-organisatie zijn geregeld met Stichting
Beeldrecht te Amstelveen.
HDC Uitgeverij Zuid BV is belast met de
verwerking van gegevens van abonnees van
dit dagblad. Deze gegevens kunnen tevens
worden gebruikt om gerichte informatie over
voordeelaanbiedingen te geven, zowel door
onszelf als door derden Heeft u hier bezwaar
tegen, dan kunt u dat schriftelijk laten weten
aan HDC Uitgeverij Zuid BV, Afdeling
Lezersservice, postbus 507,2003 PA Haarlem.
OORLOGSDAGBOEK
Molly Ackerman is 49 jaar en
geboren en getogen Ameri
kaanse. Ze woont en werkt in
Leiden als beeldend kunstena
res en is eigenaar van galerie
AE op de Nieuwe Rijn.
„Ik ben tegen de oorlog. Ik
denk dat het tijd is om alle wa
pens aan alle kanten neer te
leggen. We moeten ons gedra
gen als geciviliseerde burgers.
Andere mensen doden is ter
rorisme. Het bombarderen
van landen, steden, mannen
en vrouwen en kinderen is een
daad van terreur. Het doet er
daarbij niet toe welke God aan
jouw zijde staat.
Dag en nacht spuugt CNN
speeches uit van politici, di
plomaten en hoogwaardig
heidsbekleders. Ze praten met
dubbele tong en verdraaien de
feiten om de oorlog te promo
ten. Het maakt niet meer uit
wat ze zeggen: hun acties
overstemmen hun woorden.
Ik begrijp echt niet dat onze
hele wereld dit laat gebeuren.
This is not the peoples war.
Bush is als een dolgedraaide
trein op het spoor naar vernie
tiging. In Andrei Tarkovsky's
film 'The Sacrifice' lukte het
een man om de tijd terug te
draaien en de wereld te veran
deren. Maar dit is geen film,
dit is de bittere werkelijkheid.
Ik ga naar een inburgerings-
cursus om Nederlands te le
ren, met mensen uit de hele
wereld. We zijn allemaal Ne
derlandse immigranten, van
alle leeftijden, alle rassen.
Toen we in de tuin van het
ROC zaten, vertelde ik dat ik
me zorgen maakte over mijn
nicht in New York. Is ze mis
schien ook bang dat terroris
ten de situatie zullen gebrui
ken om New York weer aan te
vallen? Mutas maakte zich ook
zorgen. Zijn hele familie
woont in Bagdad. De stad ver
laten was niet mogelijk voor
ze: dat was alleen weggelegd
voor diplomaten en inspec
teurs. „Waar moeten ze naar
toe", zei Mutas. „Het enige dat
ik kan doen is bidden."
Gisteren gaf ik de planten wa
ter in mijn galerie op de Nieu
we Rijn water. De sfeer was se
reen. de zon scheen door de
ramen. Het was vreemd stil op
straat. De ouders van mijn
man komen uit Rotterdam. Zij
leven nog steeds met de herin
nering aan de dag dat daar de
bommen vielen. De verschrik
king is ze altijd bijgebleven. In
gedachten ben ik in Bagdad.
Nu mijn land bommen laat
vallen op mensen, architec
tuur vernietigt en bloedige ge
schiedenis schrijft. 'Omdat ik
deel uitmaak van de mensheid
tast de dood van elke persoon
me aan. Vraag daarom nooit
voor wie de klok luidt, hij luidt
voor jou' (John Donne). Met
andere woorden: elke keer als
er iemand doodgaat, ga ik ook
een beetje dood."
Molly Ackerman
Leidse hoogleraar zeegeschiedenis Jaap Bruijn met emeritaat
I N
ONDER
ZOEK
Nieuwsgierigheid
is de belangrijkste
drijfveer voor de
wetenschap. De
rubriek In
Onderzoek doet
een greep uit de
vele onderwerpen
waar Leidse
onderzoekers zich
in hebben
verdiept. Vandaag:
hoogleraar
Zeegeschiedenis
Jaap Bruijn.
In zijn werkkamer, thuis in Oegstgeest, staat
'een kistje' klaar. Daarin zitten de gegevens voor
een boek dat de werktitel Schippers op de Oost
draagt - over de carrières en per
soonlijkheden van achttiende-
eeuwse schippers van de VOC.
Hoogleraar Zeegeschiedenis J.R.
Bruijn (65) neemt na 41 dienstja
ren afscheid van de Universiteit
Leiden, maar niet van zijn passie.
Waarom wagen mensen zich
toch op zee? Vooral vroeger
stonden zeelieden er aan grote
gevaren en ontberingen bloot.
„Soms hadden ze geen keus",
zegt Jaap Bruijn. „De regenten
van de Leidse en Amsterdamse
weeshuizen stuurden hun pupil
len naar de VOC-schepen, zij
moesten wel. Er waren ook stre
ken waar jongens niet beter wis
ten, zoals op het eiland Ter
schelling - vader voer, alle ooms
voeren, grootvader had gevaren.
Dan ga je ook. Maar er zijn altijd
mensen vrijwillig de zee op ge
gaan, meestal jonge mannen,
die de lust tot ontdekken voel
den, die iets van de wereld wilden zien, die het
avontuur zochten. Als je zeeliedenlevens re
construeert, zie je dat ze op wat latere leeftijd
vaak iets anders gaan doen. Ze werden boer in
Noord-Holland, handelaar in Amsterdam of
loods in een haven als Vlissingen."
Jaap Bruijn is een begrip in maritiem Neder
land. Hij is de enige hoogleraar zeegeschiede
nis van het land en is in zijn lange carrière
nooit eenkennig geweest. Marine, walvisvaart,
muiterijen, de VOC, de geschiedenis van de
Marva's, de marinevakbonden, de Admirali
teitscolleges, de boomkorvisserij, de zeesleep
vaart, de Raad voor de Scheepvaart; vele as
pecten van de maritieme geschiedenis kruis
ten zijn pad. Het ging hem altijd om mensen
en niet zozeer om technische ontwikkelingen.
„Van scheepstypen bijvoorbeeld heb ik niet
zoveel verstand.
Bruijn probeerde altijd zoveel mogelijk stu
denten bij zijn onderzoek te betrekken.
Vaak belegde hij één of meerdere werk
colleges rondom een thema en dat
diepte hij dan samen met studenten
uit. Uit zo'n onderzoeksproject rolde
dan vaak een boek, dat doorgaans
goed verkocht. „De belangstelling
voor het maritieme is niet tot zeelie
den beperkt", weet hij. „Onder mijn
gehoor had ik vaak de meest uiteenlo
pende mensen: artsen, mensen uit het
bedrijfsleven. De zee, veel mensen vin
den dat toch mooi!"
De belangstelling voor zeegeschiedenis
zat er bij Bruijn al vroeg in. Als student
liep hij eind jaren '50 college bij de toen
malige Leidse hoogleraar 'overzeese ge
schiedenis' Tex Müo. Toen die op 24 no
vember 1960 zeer onverwachts overleed,
bleef het groepje studenten dat onder Milo
studeerde, verweesd achter. „Ik ben er op
de een of andere manier in geslaagd om
hen bijeen te houden", herinnert Bruijn
zich. „Gezamenlijk hebben we een Journaal
van Michiel de Ruyter uit 1673 uitgegeven en
daarna ben ik aan de universiteit blijven han
gen." Hij werd aangenomen als doctoraal assi-
Leidenaar inmiddels af en
toe bij haar overnachten,
maar besluit op een
nacht terwijl hij naast
haar ligt te snurken dat de
liefde echt over is. Ze
trapt hem het bed uit en
krabt zijn gezicht open
terwijl hij zich verzet. De
man deelt op zijn beurt
een paar flinke klappen
uit. Daar doet de vrouw
aangifte van bij de politie
en de man moet voor de
rechter verschijnen.
„Waarom bent u niet
weggegaan toen die
vrouw dat vroeg?", wil de
rechter weten. „In plaats
van te vertrekken bent u
gaan slaan. Gebeurt dat
wel vaker?" De man
schudt zijn hoofd. „Nee,
echt niet."
Inmiddels is de situatie
tussen hem en de vrouw
geheel anders, verklaart
hij. „We spreken elkaar,
in
Jaap Bruijn, inmiddels emeritus hoogleraar zeegeschiedenis. „De belangstelling voor het maritieme is niet tot zeelieden beperkt."
Foto: Hielco Kuipers
Om de constante ruzies
thuis met zijn vrouw te
ontvluchten, stort een
man uit Voorhout zich op
het gokken. De man
waant zich achter de gok
automaat in een andere
wereld, een wereld zon
der pasgeboren tweede
baby en klagende moe
der. Zijn uitvlucht en
nieuwe hobby hebben
een verslavende werking
op hem. Binnen de kort
ste keren kan de Voor-
houter van zijn salaris al
leen zijn honger naar de
fruitautmaat niet meer
bevredigen. Wanhopig
probeert hij op een ande
re manier aan geld te ko
men.
De man werkt als verzor
ger in een tehuis voor ge
handicapten en is door
twee bewoners gemach
tigd om voor hen geld op
te nemen. Bij het over
boeken van htm uitgaven
laat hij telkens wat extra
euro's naar zijn eigen re
kening sluizen. Ook bij
het pinnen verdwijnt geld
in zijn eigen zak. Op deze
manier maakt hij de twee
bewoners in een mum
van tijd ruim vijfduizend
euro afhandig.
Om zijn diefstal te ver
doezelen, bewerkt de ver
zorger de giroafschriften
van zijn patiënten. Hij be
plakt zijn eigen naam en
rekeningnummer met die
van instanties waaraan
maandelijks wordt be
taald. Pas nadat hij het
hele gestolen bedrag al
lang heeft vergokt, loopt
de man tegen de lamp en
wordt hij ontslagen.
Voor de rechter legt de
gehandicaptenverzorger
uit dat het weer goed met
hem gaat: „Ik ben van
mijn gokverslaving af en
werk aan de relatie met
mijn vrouw. Ook heb ik
inmiddels een nieuwe
baan. Het gaat om soort
gelijk werk maar dan zon
der het beheer over de fi
nanciën."
„De bestolen bewoners
hebben een vordering te
gen u ingediend", legt de
rechter uit. De man zakt
van schaamte diep weg in
de kraag van zijn jas. „Te
recht", fluistert hij. „Die
schuld moet ook hele
maal worden terugbe
taald." Hij is er al wel
mee bezig, verklaart hij.
„Ik leg iedere maand zo
veel mogelijk opzij en
stort dat op hun rekening.
Het nog openstaande be
drag zal ik ook betalen.
Daar kunt u van op aan."
Volgens de officier van
justitie zijn diefstal en
valsheid in geschriften
bewezen. Ook de rechter
acht de man strafbaar: „U
heeft uw omstandighe
den wel uitgelegd maar
dat is natuurlijk nog geen
excuus. Ik leg een werk
straf op van 160 uur en
een voorwaardelijke ge
vangenisstraf van twee
maanden met een proef
tijd van twee jaar."
De man vindt zijn straf
passend.„Het spijt me
heel erg dat ik hun ver
trouwen heb geschon-
maar het is geen
nijd meer. We zi
vrienden uit elki
gaan. Ze verhuis
kort naar het zui
heb haar nog hi
behangen aangi
„Ik denk dat get
idee is van haar
verhuizen als ui j
blijft", reageert!
van justitie. „Ik
huisvredebreuk
mishandeling bi
en eis 450 euro 1
De man is het d g
mee eens. „Ik vi
nogal een hoop,
begon", moppei
„Misschien is di
ook niet altijd ei
delijk geweest",
rechter hem bij.
boete daarom ie
gen, 300 euro lijl
passend."
Floor Ligtvoet
den. De schaamte zal
nooit verdwijnenverze
kert hij de rechter bij het
verlaten van de zaal.
Mishandeling
Een Leidenaar en zijn
vriendin hebben een ex
plosieve relatie. Opeen
avond heeft de vrouw er
genoeg van en wijst hem
de deur. Hij hoeft niet
meer bij haar thuis te ko
men. Omdat hij zijn me
dicijnen heeft laten lig
gen, gaat hij de volgende
dag terug naar het appar
tement van zijn vriendin.
Met zijn sleutel opent hij
haar deur. Eenmaal bin
nen besluit hij de ruzie
toch te willen bijleggen
en wacht totdat de vrouw
thuiskomt. Die schrikt
van zijn aanwezigheid en
schakelt de politie in.
Een week later is het weer
zover. De vrouw laat de
procent overhielden en het mooie was dat ik
daarmee de vermogensgroei van Michiel de
Ruyter heel precies kon volgen. Je zou zeggen:
zo'n systeem is corrupt, maar in die eeuwen
was het geoorloofd. Omdat iedere kapitein ei
gen leveranciers had, bleef er weinig aan de
strijkstok hangen. Bemanningsleden die onte
vreden waren over de voeding, monsterden
niet opnieuw bij een schraperige kapitein aan.
De Engelse marine had een "Victualling Offi
ce', een grote centrale bevoorradingsorganisa
tie. Daarin bestond een geweldige corruptie."
Bruijn verwacht dat veel van zijn werk alleen
voor vakhistorici van belang zal blijven. Toch
heeft hij op zijn minst drie projecten ter hand
genomen met een, naar hij hoopt, 'blijvende
impact'. Trots is hij op de vierdelige Maritieme
Geschiedenis der Nederlanden, dus van Neder
land en België, waarvan hij hoofdredacteur
was. „Daarvan hebben we zevenduizend sets
verkocht."
Verder brengt hij de driedelige publicatie
Dutch-Asiatic Shipping 1602-1795 in herinne
ring, die hij midden jaren '70 samen met colle
ga's Ivo Schöffer en Femme Gaastra onder
nam. Het is in feite een gigantische lijst van al
le uit- en thuisvarende schepen van de VOC,
met daarin gegevens over onder meer de sche
pen, de schippers, de opvarenden, de lading,
de reisduur en het aantal doden tijdens de
reis. „Daar was ver
rassend weinig over
J. bekend en dat is
J echt veranderd.
BmmÊmmMmmkmÉÊmÊÊtm
tent en maakte zich al snel onmisbaar. „Ik
hoefde zelfs niet in militaire dienst", zegt hij
met een lach. „De universiteit schreef defensie
een brief dat ik niet kon worden gemist. Dat
was best leuk In 1977 werd hij lec
tor, waarna in 1980 zijn hoogleraars
benoeming volgde.
Eén van de mooie kanten van de ge
schiedwetenschap is het opwinden
de gevoel dat soms ontstaat als het
verleden haast tastbaar voor ogen
verschijnt. Zo'n historische sensatie
had Bruijn al vroeg voor het eerst,
toen hij zich bezighield met de vraag
hoe marinekapiteins in de zeven
tiende en achttiende eeuw hun geld
verdienden. Ze kregen een 'tracte-
ment' van de marine, maar dat was
niet hoger dan dat van een stuur
man. Toch waren de kapiteins vaak
heel vermogend. Hoe kon dat?
„Je had een systeem van 'kostpen-
ningen'," weet Bruijn. „De kapitein
kreeg geld van de marine om voed
sel in te kopen voor de reis. Zo'n
marineschip telde driehonderd man
en was wel zes maanden onderweg.
middeld dertig
Het ging al gauw om
rien guldens. Ik
ontdekte dat
de kapi
teins ge-
duizen-
Toen we vorig jaar het 400-jarige opri(
jubileum van de VOC vierden, sprak it
als vanzelfsprekend over dat soort geg
Bruijn schreef ook een Engelstalige ge
nis van de Nederlandse marine. „Eng<
Amerikanen schrijven daar ook wel ov
altijd vanuit hun eigen, nationale persj
Ik vond dat het tijd werd dat een Enge
publiek het Nederlandse perspectief e
de kennen en daarom schreef ik The L
Navy of the 17th and 18 th century. Dat
goed opgepikt, dat ik het naar het Ned
heb terugvertaald en flink heb uitgebri
der de titel Varend Verleden. Dat is ooi
ontvangen, het geldt als een handboei
tijd van de Republiek." En onlangs vol
de Oegstgeestenaar zijn aandeel in de
voor het boek Met man en macht, de n
geschiedenis van Nederland 1550-200H
komt in mei uit."
De Universiteit Leiden heeft besloten
opvolger te zoeken voor Bruijn. De let
zeegeschiedenis blijft dus behouden.!
doet de universiteit goed aan, vindt Bi
„De belangstelling voor het vak is gnx
toch elk jaar zo'n tien studenten die b
afstudeerscriptie schreven en ik heb 4
movendi gehad - twee van hen promo
nog dit jaar. Elke promovendus leven
versiteit geld op. Ik had hier mijn eige
keltje en ik mag wel zeggen: het is altij
beklant geweest."
Wilfred Simons
