GESPREK VAN DE DAG
Aaisykjen was mooie handel
Jongeren sms'en voor het goede doel
Afkicken op niveau voor rijken en bekenden
De teloorgang van een eeuwenoude traditie
DONDERDAG 13 MAART 2(
DAGELIJKS LEVEN
-
m
Wie reuma heeft, kan meestal ook
moeilijk sms'en. Dus wat is er
mooier als jongeren juist het
Reumafonds een handje kunnen
helpen door te doen wat ze op dit
moment het liefste doen: sms'en.
Ook het aloude fonds heeft zo een
nieuwe manier van collecteren
ontdekt. Sms het woord REUMA
naar 7373 en je maakt 1,10 over
naar het goede doel - eigenlijk 55
eurocent, want de helft is voor de
providers.
„De reacties op de actie zijn
goed", zegt Reumafonds-woord-
voerster Tanja Smals. „Vooral om
dat jongeren hier leren begrijpen
wat het probleem van reuma is.
Koken, wandelen, jezelf opmaken
voor een feestje, en ook sms'en.
Het is allemaal moeilijk als je reu
ma hebt."
Het fonds doet het sms-werk bij
wijze van experiment, naast tradi
tionelere vormen van collecteren.
De hoop is dat jongeren net zo vlot
REUMA intikken als vorige week
Jamai of Jim, de lucratieve helden
van Idols. De reacties tot nu toe
zijn zeer hoopgevend.
„Er is niks mis met deze manier
van inzamelen, als maar duidelijk
wordt gemaakt hoeveel het sms'en
je precies kost", aldus Ewald van
Kouwen, woordvoerder van de
Consumentenbond. Dezelfde
bond die onlangs nog de organisa
tie van Idols pijnlijk op de vingers
tikte wegens opzettelijke sms-mist
die menig jonge afzenders duurder
kwam te staan dan begroot. Vroe
ger kreeg je een plakkertje op je re
vers, nu een dankbetuiging op je
mobieltje.
Gea Broekema, hoofd fondsenwer
ving van de Nederlandse Kanker-
bestrijding-Koningin Wilhelmina
Fonds sluit niet uit ook de sms-
weg te zullen gaan bewandelen.
„Het Reumafonds heeft het prima
gedaan, zeggen precies wat zo'n
sms kost en wat nog belangrijker
is: ze brengen de boodschap bij
een nieuwe doelgroep. Maai' ze
zijn niet de eerste, Amnesty Inter
national was ze voor."
Dat vooral de providers meeprofi
teren van de sms-gekte waarin
jongeren nu ook geld bijeenbren
gen voor goede doelen, hoort er
nu eenmaal bij, weet Broekema.
„Daar moeten we ook niet zo naïef
over doen. Iedereen weet toch dat
het geld kost. Het is niet anders
dan geld overmaken op een ande
re manier, daaraan zijn ook kosten
verbonden. In ons geval zijn we er
trots op te kunnen zeggen dat 87
procent van wat we binnenkrijgen
naar fundamenteel kankeronder
zoek gaat."
Zelfs de kerk zoekt tegenwoordig
de steun van sms. De rooms-ka-
tholieke kerk heeft een speciale
'short meditation service' (een
woordspeling op 'short message
service' waar sms eigenlijk v
staat) in de aanbieding, i
de veertig dagen van de vasti
De ongeveer honderd deelni
aan het project betalen eikei
eurocent voor een zin uit het
evangelie die stipt om 12.001
wordt bezorgd. Zeker de heil
dat geld gaat naar projecteni
derde wereld, de rest steken i
providers in hun zak. Kerkwt
voerder Jan Willem Wit noen
jammer dat de providers 'de
tarieven berekenen als bij Idi
Het Reumafonds laat weten i
providers wel hebben ingesti
met een wat lager tarief. Hoe
lager is niet bekend.
f
NO üTDp JL To>-H dEkEïZ WEL Mtr RDkirTW
MENSELIJK
De OSCAR-PRIJSUITREIKING op
23 maart in Los Angeles gaat ook
door als er tegelijkertijd bommen op
Bagdad vallen. „The show will go
on", stelde hoofdproducent Gil Ca-
tes tijdens de traditionele feest-
lunch met de genomineerde sterren.
Als er tijdens de live-uitzending van
de 75ste prijsuitreiking belangrijke
ontwikkelingen aan het oorlogsfront
plaatsvinden, zullen die als tekst op"
het scherm worden getoond. Perso
nen die met een Oscar zijn onder
scheiden, moeten hun dankwoord
tot 45 seconden beperken. Als een -
spreker een lijst uit zijn zak trekt en
een reeks namen begint voor te le
zen, wordt hij afgekapt. Ook de af
gelopen jaren waren winnaars ge
waarschuwd hun speech te beper
ken. Kenners sluiten niet uit dat de
vrees van de organisatie voor kriti
sche opmerkingen aan het adres van
president Bush voor zijn Irak-poli-
tiek een rol speelt bij de aangekon
digde Maatregelen dit jaar.
De Britse kroonprins CHARLES zal
een herniaoperatie moeten onder
gaan en daardoor zijn jaarlijkse ski
vakantie in de Zwitserse Alpen mis
sen. Dat maakte het bureau van de
prins bekend. Het bureau zei dat
het gaat om een ROUTINEOPERA
TIE, maar wilde geen nadere bijzon
derheden verstrekken over de oor
zaak van de hernia of het tijdstip
van de ingreep. Charles had al laten
weten dat hij dit jaar in verband met
de dreiging van een oorlog tegen
Irak afziet van zijn jaarlijkse paasva
kantie in het Zwitserse Klosters.
Foto: EPA
De vroegere Luxemburgse GROOT
HERTOGIN Josephine-Charlotte
(75) heeft longkanker. Zij wordt
daarvoor in een ziekenhuis behan
deld, heeft het hof gisteren gemeld.
De moeder van groothertog Henri is
aan de beterende hand en verlaat
binnenkort het ziekenhuis. Josephi
ne-Charlotte is de zus van de Belgi
sche koning Albert II. Foto: ANP
Oasis-zanger NOEL CALLAGHER
vindt vredesdemonstraties een
'verdomde tijdverspilling'. De
oorlog tegen Irak komt er in ieder
geval, zei hij gisteren tegen de
Berlijnse krant Tagesspiegel.
Gallagher zegt dat hij liever met
zijn dochter in het park gaat
wandelen. „Iedere keer als er
een rechtse, met een bijbel
zwaaiende STOMKOP in het Wit
te Huis regeert, of dat nu Bush is
of zijn vader of Reagan, komt er
oorlog", zei Gallagher in het in
terview. Over de Irakpolitiek van
de Britse premier Blair zei hij:
„Wie er ook premier van Enge
land is, hij moet een bondge
nootschap sluiten met Amerika."
Een Britse ambtenaar hoeft tijdens
zijn dienst geen STROPDAS meer te
dragen. Een rechtbank in het
Noord-Engelse Manchester was het
eens met de klacht van de 32-jarige
Matthew Thompson over discrimina
tie. De ambtenaar was het een
doorn in het oog dat hij met pak en
stropdas op zijn werk in een arbeids
bureau moest verschijnen, terwijl
zijn vrouwelijke collega's zelfs in T-
SHIRT mochten komen. De vakbond
van Thompson overweegt 39 verge
lijkbare processen te gaan voeren
als de betrokken werkgevers niet be
reid zijn een acceptabele oplossing
aan te dragen. Het ministerie van ar
beid overweegt in beroep te gaan.
Soapsterren, burgemeesters, captains of in
dustry, zangeressen, presentatoren en rech
ters kunnen voortaan discreet en 'op ni
veau' afkicken van hun verslavingen. De
Amsterdamse stichting Arantus biedt speci
aal voor hen deze hulp.
Geheimhouding van de drank-, drugs- of
gokproblemen is voor mensen met een be
kend gezicht of een in het oog springende
maatschappelijke positie een groot goed,
benadrukken coördinator Peter van Eersel
en stichtingsvoorzitter Dees Postma van
Arantus. „Zij willen voor geen goud gezien
worden in een verslavingskliniek te midden
van de daar gebruikelijke populatie. Zij wor
den extra geschaad als hun verslavingspro
bleem bekend wordt.
Maandelijks melden zich bij de sinds vorig
jaar zomer draaiende stichting zo'n tien
personen aan. De grootste groep bestaat
volgens Van Eersel uit ondernemers. „Maar
daar zijn er ook veel meer van dan bijvoor
beeld bekende muzikanten, acteurs of rech
ters. In circa tachtig procent van de gevallen
gaat het om een alcoholverslaving, tien pro
cent kampt met een cocaïneprobleem.
Anders dan bij een via een Consultatiebu
reau voor Alcohol en Drugs (CAD) gevolgde
ontwenningskuur moeten cliënten van
Arantus alles zelf betalen. „Het is duur.
Soms betekent het kostenplaatje dat iemand
niet door ons kan worden geholpen."
De behandeling in Arantus verschilt niet
veel van die van de CAD's. Er is een intake
sessie waarin de behandeling wordt bespro
ken, er volgen gesprekken met een thera-
Het afkicken op niveau is zo duur dat de stichting Arantus soms nee moet verkopen.
Foto: Hans van Weel
peut, om ontwenningsverschijnselen tegen
te gaan kan een cliënt psychofarmaceuti-
sche middelen voorgeschreven krijgen en er
zijn praatgroepen met door Arantus gese
lecteerde lotgenoten die allen discretie wil
len. De gesprekken met de therapeut zijn zo
geregeld dat ze passen in de drukke agenda
van de 'prominent'.
Zo nodig wordt een geheime opname in een
buitenlandse kliniek geregeld. Arantus heeft
contacten met een Engelse en Schot»
niek.
„Een klinische behandeling in het bui
land is vaak een noodsprong", aldus 1}
ma, ooit directeur van de Jeüinekklinij
„Het beste is het als het herstelprocesl
eigen omgeving verloopt. Een verslaaj
moet ook snel kunnen overleggen md
behandelaars en dat is lastig als zij op
berg in Zwitserland wonen."
Adjunct-directeur Hans Tieken van d<
sterdamse Jellinekkliniek, 's lands bel)
afkickinstelling, zegt dat ook zijn klinij
plannen heeft om mensen met een zd
naam en faam te gaan bedienen. „Wij
ken na over een klinische verbeteringi
voorbeeld door extra privacy-eisen te
len, want wij realiseren ons zeer dath
voor deze mensen niet gemakkelijk isj
zich bij een gewone kliniek te melden
Toch zal ook een 'bekende Nederlanij
zijn overvloedige drinken of snuiven
helemaal voor zichzelf kunnen houde
Postma: „Een cliënt behandelen die 3
luut niet wil dat zijn omgeving erin gé
wordt is een stuk moeilijker. Er wordt
alleen een individu behandeld, er zijn
mensen bij betrokken. Zijn omgeving
hulp bij het veranderen van het leefpi
gramma van de verslaafde. Verder gel
heilig in nazorg. Ook onze cliënten ad
ik ten zeerste de wekelijkse ontmoetii
de zelfhulpgroep.
Angelique Mulders
De regering van THAILAND heeft 22,5 miljoen baht (zo'n 483 miljoen euro)
vrijgemaakt om werkloze olifanten bij te staan. Olifanten werden in Thailand
veel ingezet bij het kappen van hout, maar door de grootschalige ontbossing in
het land hebben veel OLIFANTEN nu geen WERK meer. Hun eigenaren trek
ken samen met de dieren naar Bangkok of andere grote steden om een inko-
mefi bij elkaar te bedelen of een handeltje in snuisterijen te beginnen. Het
i gel$ zal worden
besteed aan het
implanteren van
microchipsomde
olifanten te kun
nen volgen en het
yj. verstrekken van
1/oedsel aan de
Lejeren. In eert lar
t;er stadium zal
górden gepro-
eefd an dér werk,
s vinden v
jJifanten. l
dIq: Reutèrs 11
Kievitsnest met inhoud. Foto: GPD/Jan de Vries
legsels met rust gelaten moeten worden.
„De teruggang van het aantal broedvogels is
een punt van zorg", zegt hij.
De afgelopen jaren heeft Veenstra zich ver
diept in de geschiedenis van het eierzoeken.
Dat leek hem gepast, nu de traditie op het
punt staat te verdwijnen. Hij vertelt dat er
rond 1400 al fop-eieren bestonden, wat
blijkt uit terpvondsten in Friesland. Fop-eie-
ren werden gebruikt om de kievit na het
leeghalen van het nest te verleiden toch
weer te gaan leggen.
Een van de oudste geschreven bronnen is
een 'Placaat' uit 1542, waarin de graaf Van
Egmond verordènneert dat men alleen op
eigen land 'kieviytseyeren mag soecken ofte
raepen'. Toen waren er dus ook al regels.
Ook de duur van de raaptijd was steeds
bron van discussie.
De handel heeft eeuwenlang een belangrijke
rol gespeeld in de eierzoekerij. Op veel
plaatsen in het land waren grote markten,
zoals in Bameveld en Purmerend. Kievits
eieren werden vaak opgekocht door poe
liers. Het ging dan om enorme aantallen.
Veenstra: „De bekende firma P. de Jong uit
Leeuwarden verhandelde in de glorietijd in
de maand april vele duizenden kievitseieren
per dag." De meeste werden uitgevoerd
naar Engeland en Frankrijk.
De verkoop van eieren was voor de kleinver-
mogende zoeker een welkome aanvulling
op zijn inkomen. Veenstra kreeg de beschik
king over de aantekeningen van J. Eisses
(1892-1960) uit Onnep, die boer was aan de
oevers van het Zuidlaardermeer. Hij was
een hartstochtelijk jager, visser en eiei
ker, die van zijn vondsten een boekho
bijhield, compleet met de prijzen diel
voor beurde.
De allereerste eieren van het seizoen
den wel vijf gulden per stuk opbrenge
geweldig bedrag voor het begin van di
ge eeuw. Daarna zakten de prijzen tot
18 cent. Als 15-jarige jongen vond Eisi
1907 zestig kievitseieren, waar hij in to
acht gulden voor kreeg. Van dat geldk
hij onder meer een nieuw jasje, dat
den en tien cent kostte. In latere jaren
de de buit aanzienlijk. Het jaar 1909 w
top: samen met zijn broer vond Eisses
306 kievitseieren en in zijn eentje nog
118. In 1924 evenaarde hij deze aanta
Hij ving er ruim zeventig gulden voor,
tijd werden trouwens ook nog de eier<
grutto en tureluur geraapt.
De zoektijd duurde destijds tot 1 mei
die datumgrens in 1932 een flink eind
voren werd gehaald, daalden de vond
aanzienlijk. Aan het eind van zijn levé
bij Eisses de loop er wat uit. In 1955 vi
nog 39 eieren, waarvoor hij gemiddeli
cent per stuk kreeg. In het laatste jaar
zijn dood vond hij er nog drie en die
zelf op. Of hij ze verorberde met roggi
brood, roomboter en mosterd en weg
de met een flinke slok oude jenever -i
sommigen menen dat het hoort - ven
de historie niet.
Jan Wierenga
Eierzoeken, en met name kievitseieren, is
door het grote publiek altijd geassocieerd met
Friesland. De Friezen hebben de aloude kunst
van het 'aaisykjen' immers tot een soort reli
gie verheven. Maar voor de meeste liefheb
bers is het uit met de pret: zoeken en be
schermen mag nog wel, maar rapen niet
meer. Tijd voor een terugblik op een eeuwen
oude traditie.
Ooit was het allemaal heel overzichtelijk. Bij
het eerste roepen van de kievit ging de zoe
ker het veld in. Regen noch sneeuw, storm
noch kou kon hem deren. Hij raapte eitjes
dat het een aard had en thuisgekomen at hij
ze op of verkocht ze, wat ooit een lucratief
handeltje was.
Maar dat veranderde in de laatste decennia
van de vorige eeuw. Vogelbeschermers en
natuurorganisaties meenden dat het niet
langer gepast was om kieviten te beroven
van hun legsels. Het was niet meer van deze
tijd, zeiden ze, en er bestond geen maat
schappelijk draagvlak meer voor. Aan tradi
ties hadden ze geen boodschap en aan de
geneugten van de zoeker al helemaal niet
Dit standpunt werd omkleed met redenen
van ethische en praktische aard, waar uiter
aard de zoekers het niet mee eens waren.
Wat volgde was een luidruchtige discussie
die tot op de dag van vandaag voortduurt.
De één weet zeker dat de vogels in het ge
heel geen last hebben van het rapen,
sterker nog: dat het heilzaam voor hen
kan uitwerken. De ander daarentegen
roept dat de kievitenstand juist ernsti
ge schade wordt toegebracht.
De nieuwe Flora- en Faunawet verleg
de vorig jaar de eindverantwoordelijk
heid van het Rijk naar de provincies en
laatstgenoemden deden vrijwel direct
de deur voor de rapende zoeker op slot.
Hier en daar golden nog overgangsregel
tjes, maar ook die zijn verdwenen.
Friesland is overgebleven als laatste bol
werk van de rapende zoeker. Daar is, aange
stuurd door diepbeleefde tradities en senti
menten, nog altijd een provinciebreed
draagvlak voor het aaisykjen. De Bond van
Friese Vogelwachten heeft veel invloed, de
commissaris der koningin Nijpels is een
warm pleitbezorger van het vermaak en de
meeste boeren staan er ook achter. Maar
hoe lang nog houden de Friezen hun privi
leges overeind? Ook zij worden van alle kan
ten onder vuur genomen.
De 74-jarige A. Veenstra uit het Drentse
dorp Westervelde is zelf nooit eierzoeker ge
weest. Hij is op een heel andere manier ge
ïnteresseerd in kieviten: hij is flapper, ie
mand die met netten vogels vangt, maar
dan alleen voor wetenschappelijke doelein
den, bijvoorbeeld om ze te ringen. Veenstra
snapt de eierzoekers wel. Zijn oordeel over
hen is mild, maar eigenlijk vindt hij dat de
