ECONOMIE
AFM waarschuwt voor
koppelverkoop leningen
1 'jy4
i
Even rood staan een duur betaald gemak
'Espresso voor
het volk' is
instanthit
Philips en
Crisis leidt tot val garnalenprijs
IjJI
9-^in gemaakt
n t uitwisselen
nte|is-berichten
Koepel voor
VW's maakt
doorstart
Student slome donder
verloor vorig
4218 leden
dam - De vakcentrale
ft vorig jaar 4218 leden
Per 1 januari telde de
vakorganisatie van Ne-
1.225.786 leden. Het le
es had vooral plaats in
ber, aldus een woord-
|er van de FNV gisteren-
s ook wel logisch, want
»ste lidmaatschappen lo
ir kalenderjaar." Het le
lies komt vooral voor re-
t van de grootste FNV-
Bondgenoten. Bij de vak
die opereert in diverse
jkectoren en al jaren
nelt rond de half mil-
iden, liep het aantal lid-
jchappen met 4800 terug.
king Belgische
eienwerkers
Havenwerkers uit
ien, Gent en andere
ie zeehavens hebben
gestaakt uit protest te-
ropese wetgeving. Dui-
stakers demonstreer-
^ijBrussel. De politie ge-
waterkanon en traan-
dag debatteert het
is Parlement in Straats-
;r de wet en ook dan
ren werkers van de partij.
;l Ol-regel maakt het mogelijk
rk verplichte gebruik van
Tre) havenarbeiders te
Jen bij het laden en los-
'jagbetaalde zeelieden,
Tn dan taken overnemen.
liiba wil van
witgoed af
Het Japanse Toshiba
komende drie jaar zijn
ten op het gebied van
ludelijke apparaten bun-
mogelijk zelfs afstoten,
icem maakte gisteren
zich te willen richten
iroductie en verkoop van
JA\£n consumentenelektro-
rzjie zijn het meest winst-
r\^l en laten de meeste om-
ainiijej zien. De huishoudelij-
323|araten zijn goed voor een
)rc<%et van 5,85 miljard eu-
t gaat daarbij onder meer
iSelkasten, lichtsystemen
^conditioners.
1
^-ambassadeur
jyist Boeing
zaterdag 8 maart 2003
EE!
>0,-
°PC
252
d ine-
richt-amsterdam/anp -
klanten kunnen via
ktelefoon mms-berichten
tekst en geluid in één)
en naar, en ontvangen
en T-Mobile-gebrui-
bedrijven hebben daar-
overeenkomst gesloten,
seling tussen klanten van
T-Mobile is nog niet mo-
amsterdam/anp - Kredietver-
strekkers zijn tegenover klanten
vaak bewust onduidelijk over de
exacte inhoud van leningen. De
Autoriteit Financiële Markten
(AFM) constateert dat consu
menten geregeld het slachtoffer
worden van koppelverkoop.
Klanten worden dan opgezadeld
met aanvullende verzekeringen
die ze eigenlijk niet willen, wat
tot extra kosten leidt.
Zelfs als klanten instemmen
met de constructie, dan nog
mogen ze niet zelf bepalen met
welke aanbieder ze de aanvul
lende overeenkomst sluiten. De
AFM vindt dat een dergelijke
handelwijze in strijd is met de
Wet op het consumentenkre
diet (Wek).
De koppelverkoop komt vaak
voor bij kredieten van Frisia Fi
nancieringen, Postkrediet, en
Crefinass Topkrediet, zo laten
de Consumentenbond en de
Vereniging Eigen Huis weten.
De drie ondernemingen maken
op tv veel reclame voor hun
producten.
Bij koppelverkoop gaat het vaak
om een overlijdens- of een ar
beidsongeschiktheidsverzeke
ring die de klant, vaak onge
merkt, tegelijk met de lening af
sluit. De premies, soms oplo
pend tot duizenden euro's, ko
men bovenop het leenbedrag
dat de klant heeft aangevraagd.
Het resultaat is dat de totale
leensom hoger uitvalt en de
consument meer rente moet
betalen.
De constructie biedt kredietver
strekkers meer zekerheid dat ze
het geleende geld terugkrijgen.
Ze incasseren niet alleen de
rente over de lening, maar ont
vangen van verzekeraars ook
provisie voor de verzekerings
premie die de klant extra moet
ophoesten. De AFM vindt de
praktijken strijdig met de Wek.
De Nederlandse oud-
sadeur in Washington
3S wordt lobbyist voor
igbouwer Boeing in
I. Boeing-topman Condit
gisteren bekend dat Vos
oral gaat richten op de
idingen tussen de Euro-
e, de Europese Com-
en Boeing. 'Brussel'
glterke kritiek op het prijs-
van vliegtuigbouwers als
en de Europese concur-
rbus. Vos (62) werkte
968 voor het ministerie
itenlandse zaken. In
'f ertrok hij als ambassa-
aar Washington.
Rstleden op
jdway staken
- Leden van orkesten
Broadway musicals be
en zijn gisteren in staking
38l Musici hadden eerder
igd met acties toen pro-
in het aantal muzikan-
een show wilden veria-
is rtar 12 tot 18. De vakbond
ntraèter niet minder dan 20
fnonjn een orkest. Nu tellen
en minimaal 28 muzikan-
producenten maken ge
len''111 eerder opgenomen
^jJingen of computerge-
le muziek.
Is
idf
nel
etfe
int
laa erland is het sinds okto-
32 mogelijk om foto's te
en versturen met de mo-
ilefoon. Voor de uitwisse-
el^ iet nodig dat de telefoon-
en hun netwerken voor
'n openstellen. 02 en T-Mo-
■H n er nog niet in
arover overeenstemming
:n, aldus een woord-
rvan 02. „We zijn nog in
Volgens haar is het
estie van tijd.
ril ook meedoen met de
standaard. Volgende
eeft het bedrijf in Duits
eer duidelijkheid. Dutch-
at vanaf eind maart ver-
t onder de naam Orange,
ond de zomer met de
ma ienst. Uitgangspunt is
ns'jes via alle andere net-
verstuurd kunnen wor-
irsturen van tekstberich-
ns) heeft in Nederland
vlucht genomen,
onder jongeren is het een
vorm van communice-
door Cathérine van der Linden
den haag - Ongekend vlot is het jonge
koffiezetsysteem Senseo van Douwe Eg
berts en Philips de Hollandse keuken bin
nengedrongen. Net op tijd overigens,
want de dagelijkse 'potmomenten' kalf
den af. De volks-espresso is met de mil
joenste verkoop in 25 maanden de droom
van elke marketeer.
Een miljoen verkopen in Nederland en
nog eens een miljoen in België, Duitsland
en Frankrijk samen: Senseo is in korte tijd
een toppertje. Eén op de zeven huishou
dens in Nederland beschikt inmiddels
over de koffiemachine met de bijbeho
rende koffiepads.
Over het marktaandeel wil Douwe
Egberts niets kwijt. Hooguit dat
'Senseo dat van instantkoffie op
een paar procent is gena
derd'. „Het is goud", zegt
ook directeur Jan Willem
Brüggenwirth van recla
mebureau Saatchi
Saatchi.Senseo past on
gelooflijk goed bij ons Ne
derlanders, omdat we ons
een espresso-machine wensen,
maar die uiteindelijk te duur vinden
in de aanschaf. Op deze manier doet
iedereen toch mee. Dat is Hollandse
zuinigheid."
Gebruikers zweren bij de koffie
met de schuimkraag, die thuis
op de bank het gevoel geeft
een echt horecabakje te drin
ken. Simpel en snel, kopje
voor kopje te zetten met de
voorgedoseerde koffiepads.
Zonder de overmatige ca-
feïneshots die de espresso
kenmerken. „En de goot
steen drinkt niet meer
mee", verzekert directeur
Manassen van Douwe Eg
berts (DE).
De 'potmomenten' zoals dat in
Douwe Egberts-jargon heet,
werden toch al minder. Het Hol
landse huishouden is niet alleen klei
ner geworden, ook de dynamiek in de
21ste eeuw belet gezinnen om samen rus
tig koffie te drinken. „Vroeger kwam na
de avondmaaltijd nog een ronde koffie,
maar tegenwoordig gaat ieder vaak al
weer zijns weegs, aldus een DE-woord-
voerster.
Desondanks hebben de makers met het
concept getreuzeld. Als een lelijk jong
eendje kwam het prototype zeven jaar ge
leden uit het laboratorium van Douwe
Egberts. De industriële ontwerpers van
Waac's hebben de plompe verzameling
boilers, buizen en kabels van de huidige
vorm voorzien. Philips nam het daama
over en wist de onderdelen slimmer en
goedkoper te maken. „Maar het heeft al
met al lang geduurd voordat DE intern
was overtuigd", aldus een ontwerper van
Waac's.
Dat kan ook te maken hebben met de
verdeelsleutel van het succes. Bij dual
branding, zoals dat in het geval van de
combinatie Philips en Douwe Egberts
heet, profiteren beide partijen van eikaars
opbrengsten.
Gemeld is dat Philips om die reden de
prijs van het koffiezetapparaat laag heeft
gehouden. Douwe Egberts verkoopt we
kelijks 12 miljoen koffiepads a 12 euro-
Publiciteitsfoto
cent per stuk. Twee tot drie keer duurder
dan het filterbakje. De DE-woordvoerster
doet er in dit verband het zwijgen toe.
Reclameman Brüggenwirth laat middenin
de verkoophype alvast een waarschuwing
horen. Senseo is een schoolvoorbeeld van
een geslaagde vernieuwing, maar geen
toonbeeld van effectief communiceren.
„Het is een product, waar de makers geen
gevoel omheen bouwen. Er komt een ver-
zadigingsmoment in de markt, waarna
dat hard nodig zal zijn."
De toezichthouder stelt dat in
zulke gevallen klanten de onge
vraagde verzekering kunnen
opzeggen. Verder adviseert de
AFM om vooraf goed de bepa
lingen door te nemen.
De Consumentenbond en de
Vereniging Eigen Huis zijn iets
specifieker. Zij willen dat con
sumenten 24 uur voor het teke
nen van de leenovereenkomst
thuis in alle rust de informatie
over het product, de te betalen
lasten en de daarbij behorende
risico's kunnen bestuderen.
Deze bescherming moet wor
den opgenomen in de wet fi
nanciële dienstverlening.
Garnalenvissers in betere tijden, toen de prijzen nog hoog waren en de aanvoer gereguleerd.
Foto: Ron Pichel
door Erik van der Veen
lauwe rsoog - De gamalencrisis dwingt marktlei
der Heiploeg in Zoutkamp de prijzen voor detail
handel en supermarkten fors te verlagen. Visspe-
ciaalzaken zijn al enkele euro's per kilo goedkoper
uit en ook bij de supers gaat er halverwege deze
maand 4 tot 5 euro vanaf. De detaillist berekent
dat voordeel nog niet altijd door aan de klant en
ook een broodje garnalen bij een vistent is nog
steeds even duur. Maar als de prijs in de super
markten daalt zullen de andere kleinhandelaren
wel mee moeten, voorspelt adjunct-directeur
Smit.
Heiploeg, Neerlands grootste verwerker van gar
nalen, lijdt volgens Smit mee met de crisis die in
de sector uitbrak nadat de Nederlandse Mededin
gingsautoriteit (NMa) een streep haalde door de
onderlinge afspraken over aanvoer en prijzen. De
ze week werden voor het eerst in jaren weer gar
nalen doorgedraaid omdat ze op de visafslag van
Lauwersoog te weinig opbrachten.
De kiloprijs die vissers vangen schommelt nu
rond de 1,61 euro, het niveau waarop partijen
worden vernietigd om verdere prijsdaling te voor
komen. Dat is echter minder profijtelijk voor de
handel dan vissers en andere belanghebbenden
wel vermoeden. „Vergeet dat maar rustig", zegt
Smit, bij Heiploeg hoofdverantwoordelijk voor de
inkoop van Noordzeegamalen. „Voorlopig zitten
wij nog met een enorme vriesvoorraad die we
hebben gekocht voor prijzen rond de 4 euro per
kilo. Die moeten we nu verkopen tegen de huidi
ge, lage prijzen. Daar verdienen we nauwelijks
op." „Het natuurlijk verloop is eruit", legt Smit
uit. „Normaal bouwen we tot november onze
vriesvoorraden op. Daarmee bedienen we de
markt in de wintermaanden, als de zogeheten
kleine of binnenvloot (die vist op de Waddenzee)
en de Duitsers ermee stoppen. In januari, februa
ri, maart en soms nog een stukje april halen we de
vrieshuizen leeg, maar dat is nu niet gelukt omdat
er al volop aanvoer was. Die erfenis neem je mee
in het nieuwe seizoen.
Op termijn trekt de handel daardoor weinig profijt
van de huidige lage prijzen, voorspelt Smit. „We
proberen het nu om te wisselen: garnalen van vo
rig jaar uit de vrieshuizen, nieuwe aanvoer erin.
Maar dat kost ook geld: afwegen, verpakken en
bijhuren van vriesfaciliteiten kost 50 eurocent per
kilo. Bovendien zit daar ook een grens aan: inge
vroren garnalen kun je maximaal een jaar bewa
ren, maar vanwege smaak- en kwaliteitsverlies
moet je dat niet willen."
Ook Heiploeg wil daarom zo snel mogelijk terug
naai' een systeem van marktregulering, zoals han
del en visserij hanteerden tot de NMa het ver
bood. Als dit nog vier weken duurt betekent dat
de nekslag voor de kleine vloot", vreest Smit. Dat
kan ook de handel parten spelen. Het vrijwillig
opgelegde weekquotum van maximaal 6000 kilo
garnalen per visser, zorgde volgens Smit de afge
lopen jaren voor evenwicht in de sector. „We
moeten terug naar een prijsniveau waarbij de vis
sers een fatsoenlijke boterham kunnen verdie
nen".
utrecht/anp - De koepelorgani
satie voor de VW-kantoren in
Nederland gaat op de schop.
Tijdens een ledenvergadering
van de Algemene Nederlandse
Vereniging van VWs (ANW) in
Utrecht hebben de toeristische
voorlichtingsbureaus gisteren
besloten zichzelf op te heffen en
een doorstart te maken.
De bedoeling is dat de vereni
ging wordt omgezet in een
stichting met de naam VW Ne
derland. De kwaliteitseisen wor
den aangescherpt. Zo kan de
stichting straks makkelijker dan
nu het WV-bord bij een vesti
ging van de gevel te halen als
deze onder de maat presteert.
Tien van de 280 VW-kantoren
dreigen te moeten sluiten om
dat er financiële problemen zijn.
„Vaak is dit te wijten aan een.ge-
brekkige professionele organisa
tie", aldus voorzitter Ter Heide
van de vereniging WV-directeu-
ren Nederland.
De koepelorganisatie had eind
vorig jaar acuut een half miljoen
euro nodig wegens openstaande
rekeningen bij de Uit-winkels.
De VWs nemen een kleine
200.000 euro voor hun rekening.
ANWB en Rabobank betalen het
resterende bedrag in ruil voor
het resterende aandelenpakket
van de ANW in de winkels.
ECONOMIE WIJZER
den haag - Nederlanders steken zich die
per in de schuld: het is geen gek bericht
dat onlangs door het Centraal Bureau
voor de Statistiek werd verspreid. 16,5
Miljard euro bedraagt de totale uitstaan
de schuld op consumptieve kredieten, te
gen zo'n 16 miljard een jaar eerder. Ach
ja, een half miljard erbij, het is maar een
procentje of drie.
Niets 'geks' in de omvang van het be
drag misschien, maar dat geldt niet
voor de samenstelling ervan. Want de
stijging komt voornamelijk voor reke
ning van twee bijzondere kredietvor
men, het creditcardkrediet en het rood-
staan op betaalrekeningen. Ze verdrin
gen het doorlopend krediet - dat maar
mondjesmaat toeneemt - en de steeds
zeldzamere persoonlijke lening.
Twee kenmerken hebben de creditcard
en roodstaan gemeen: ze zijn gemakke
lijk en ze zijn duur. Gemakkelijk, omdat
je niet met een bundel paperassen naar
een bankkantoor hoeft te lopen, of for
mulieren in drievoud hoeft in te vullen
die je en passant verzekeren van le
venslange aandacht van geldmevrou-
wen en -meneren, in de vorm van tele
foontjes op onzalige tijdstippen. In
plaats daarvan kun je de creditcard op
elk gewenst moment 'trek
ken'. De rekening komt later
pas een keer en die kan je
best een tijdje laten liggen.
taal je bij roodstand op de betaalreke
ning 15,8 procent op jaarbasis, bij een
kredietlimiet tot duizend euro. ABN
Amro rekent met een vergelijkbare li
miet 14,7 procent, de Postbank 13,78
procent met een girokwartaalkrediet en
zonder die 'toestemming' om rood te
staan 18,12 procent. Credit-
cardhouders die denken
GEIM dat het handig is om even
Net zo makkelijk is in de min BEURS Visa rekening houden mét
niet te betalen moeten bij
duiken op je betaalrekening.
Over een paar dagen komt
het salaris toch weer binnen?
En tegenwoordig doen de
banken helemaal niet meer
moeilijk over ruimere kredietlimieten.
Dat laatste is niet zo verwonderlijk,
want roodstaan en creditcardkrediet
zijn prachtige bronnen van inkomsten
voor de financiële industrie. De renteta
rieven die in rekening gebracht worden
zijn torenhoog, ook al zijn ze afhanke
lijk van de omvang van de kredietlimiet
die is toegekend. Bij de Rabobank be-
Geert Dekker
een rente van 17,2 procent.
Wie is er zo gek om tegen
dit soort percentages geld
te lenen? Half Nederland zo
ongeveer, getuige de cijfers
van het CBS. Het meest gehoorde ex
cuus is dat het telkens maar om kleine
bedragen zou gaan, maar intussen is de
roodstand op betaalrekeningen opgelo
pen van 1,1 miljard euro in 1992 tot de
genoemde 6,1 miljard eind 2002. 'Ge
makkelijk' roodstaan heeft blijkbaar de
neiging wat langer te duren dan oor
spronkelijk het plan was. Rekenend met
een gemiddeld rentepercentage van 15
was dat mechanisme vorig jaar goed
voor 915 miljoen euro aan rente-in
komsten voor de banken. Het gaat dus
niet om kleine bedragen.
Nog zo'n simpel rekensommetje leert
dat consumenten hierop enkele hon
derden miljoenen euro's kunnen be
sparen. Zweer het roodstaan af en
neem een doorlopend krediet: een der
gelijke lening 'doet' heden ten dage
zo'n zeven tot negen procent en je be
gint pas te betalen als je (een deel van)
het krediet opneemt. Op elk gewenst
moment kan er afgelost worden en als
je weer in de plus komt, houd je op met
rente betalen.
Bij een gemiddelde rente op een door
lopend krediet van 8 procent scheelt dat
het komende jaar 427 miljoen euro aan
rente voor ons allemaal. Er kleeft één
nadeel aan: er is niet te ontkomen aan
het invullen van formulieren of een
tripje naar een bankkantoor. Maar je
moet wat over hebben voor 427 mil
joen.
Krijg je een student vlotter aan
de studie als je hem of haar een
zak geld belooft in ruil voor een
behoorlijk examenresultaat?
Nee, dat lukt niet, concluderen
onderzoekers aan de Universi
teit van Amsterdam. Hun on
derzoek is fascinerend. Omdat
het vakkundig als een experi
ment is opgezet, is de uitkomst
betrouwbaarder dan meestal
geldt voor economisch onder
zoek. Die uitkomst is bovendien
uitermate verrassend.
Studenten beginnen hun studie
met de propaedeuse en het is de
bedoeling dat ze die in één jaar
halen. Helaas, dat lukt maar een
goede 20 procent. Omdat het
onderwijs niet in orde zou zijn
(niet inspirerend, niet goed ge
organiseerd, onvoldoende bege
leid) zouden studenten het kop
je laten hangen.
Ik geloof daar
niks van. Er is zo
veel verbeterd
aan het onder
wijs dat een nor
maal begaafde
vwo'er met vol
doende interesse
geen enkele
moeite hoeft te
hebben om zijn
weg te vinden op
de universiteit.
Omdat ook de
universiteit be
lang heeft bij een
vlotte doorstroming van studen
ten werd in Amsterdam een ex
periment opgezet. De vraag was
of je studenten met financiële
prikkels tot grotere inspanning
kunt bewegen. Je zou bijvoor
beeld achterafkorting op het
collegegeld kunnen geven aan
Motte studenten. Of een hoger
collegegeld kunnen vragen aan
iemand die zich een tweede
keer inschrijft voor de propae
deuse. Maar dan wil je eerst wel
weten of het vooruitzicht op
zo'n bonus werkt.
Om het effect daarvan zorgvul
dig te kunnen meten, moet je
aan sommige studenten wel en
aan andere niet de bonus belo
ven. Maar als studenten zelf
mogen kiezen, zal de goede stu
dent harder lopen om mee te
doen aan het bonusprogramma
dan de slome student. Als je dan
later vindt dat de bonus tot be
tere resultaten leidt, weet je niet
of dit komt door de bonus, of
doordat naar verhouding meer
actieve, kansrijke studenten aan
het bonusprogramma meede
den.
De oplossing is dat je het lot laat
bepalen wie in het bonuspro
gramma zit en wie niet. Zulk on
derzoek is heel schaars in de
economie. (Als je bijvoorbeeld
wilt weten of lagere werkloos
heidsuitkeringen mensen prik
kelen om sneller weer aan de
slag te komen, zou je ook met
loting twee groepen moeten
maken, één met en één zonder
korting op de uitkering. Hoe
waardevol zo'n onderzoek ook
is, beleidsmakers willen er
meestal niet aan.)
In het onderzoek van de Univer
siteit van Amsterdam konden
studenten 681 euro verdienen
als ze in één jaar hun examen
zouden halen. De studenten in
de controlegroep kregen niks.
Het effect van de bonus bleek
nihil! Beide groepen haalden ge
middeld evenveel studiepunten.
De percentages van geslaagde
studenten in de
groep met bonus
en de groep zon
der bonus weken
niet van elkaar af.
Een bonus van
681 euro kan on
mogelijk worden
afgedaan als ver
waarloosbaar
klein. Voor een
student met de
maximale studie
toelage komt het
bedrag overeen
met anderhalve
maand studiefi
nanciering. Tellen we bij de
maximale studietoelage op wat
de gemiddelde student met een
bijbaantje verdient, dan komen
we op een bonus van 7 procent
van het jaarinkomen. Nog an
ders gezegd: de gemiddeldgAm-
sterdamse economiestudem
verdient 7,60 euro per uur, dus
met de bonus kan hij 90 urn-
werk uitsparen. Bij een gemid
delde van 12 uur per week zijn
dat dus bijna twee maanden dat
hij niet naar zijn werk zou hoe
ven.
Je zou denken: als er één type
student te bedenken valt die dit
soort sommetjes kan maken,
dan is het wel de student econo
mie. Zelfs in zijn eerste jaar.
Maar nee hoor, geen beweging
in te krijgen! (Misschien zakken
ze daarom juist wel; omdat de
studenten die sommetjes niet
maken of kunnen maken.)
Het Amsterdamse onderzoek
biedt een interessante bood
schap voor resultaatgerichte ou
ders: zij zullen de portemonnee
nog veel verder moeten open
trekken willen ze hun kroost
met een examenpremie tot vlot
te studie aanzetten.
Joop Hartog
hoogleraar economie
Universiteit van Amsterdam
