De huiskamer als intieme toneelzaal
KUNST CULTUUR
Nederlandse filmsector kan niet zonder blijvende overheidssteun
Goochelen met woorden
Arie en Silvester:
veel en vindingrijk
n
Protesten tegen het
Boekenweekgeschenk
Lydia Rood schrijft
stuk 'Ajax uit Afrika'
Aanstekelijke cowpunk van Slick 57
R7
voor
=)Bemmelen
Éude - De Zoeter-
tograaf Mike van
heeft de derde
nnen in een wed-
u Colour Art Photo
ederland, een orga-
lan vakfotografen,
ma van de wedstrijd
ber(s)'. Een vakjury
eoordeling van de
riende leden van de
jaalden de einduit-
woensdag 5 maart 2003
den haag - Voortzetting van de huidige stimu
leringsmaatregelen voor de Nederlandse film
industrie is onontbeerlijk. Dat schrijft de Raad
voor Cultuur in een brief aan staatssecretaris
Van Leeuwen. De raad dringt er bij de be
windsman op aan geld te reserveren voor de
begroting van 2004 en de jaren erna, om zo
continuering van de maatregelen mogelijk te
maken. Op dit moment is daar nog geen geld
voor vrijgemaakt. Een bedrag noemt de raad
niet.
Mocht de regering besluiten de maatregelen te
stoppen aan het einde van jaar, dan heeft dat
volgens de raad desastreuze gevolgen. „Dan
moet de Nederlandse speelfilm weer terugval
len op alleen het cultuurbudget en terug aan
het subsidie-infuus. De gedane investeringen
zijn voor niets geweest en veel knowhow gaat
verloren.
Eind dit jaar lopen de tijdelijke maatregelen af
die het kabinet in 1999 instelde om de positie
van de sector te versterken. De raad conclu
deert dat het beleid succes heeft gehad: er zijn
meer films geproduceerd, private investerin
gen namen toe, bioscopen trekken meer pu
bliek en het imago van de Nederlandse film is
verbeterd.
In de brief haalt voorzitter Winnie Sorgdrager
aan dat zes Nederlandse films in de laatste
twee maanden van 2002 in de bioscoop-top-
twintig stonden. Ook geeft ze aan dat 'Ja Zus
ter, Nee Zuster' meedraaide in de competitie
van het filmfestival in Berlijn en dat 'Zus en
Zo' is genomineerd voor een Oscar. De Twee
ling trok inmiddels bijna een half miljoen be
zoekers.
Sorgdrager zegt dat zonder de huidige stimu
leringsmaatregelen deze films niet, of niet op
deze manier, gemaakt hadden kunnen wor
den.
i McRae
i Katwijk
- De Schuit en Scum
n op woensdag 19
13 een uniek optre-
Tom McRae en zijn
2001 viste de Schuit
it net. Tom McRae
toen eenmalig in Pa-
Ie Europese tournee
'om band) nu
iterdam en Katwijk.
:den is wegens pro-
lele redenen verscho-
De Schuit naar
[cRae werd, toen in
debuutalbum 'Tom
uitkwam, onmiddel-
imineerd voor een
én een Brit Award,
rkoop voor beide
is reeds begon-
tchconcert
>ann
u^mjten - COV Exultate
roiidt op 29 maart een
'e Iconcert van de Mat-
a^assion van Telemann
10!767). Het is de eerste
dit stuk van Tele
's $p een dergelijke ma-
Ffrdt uitgevoerd. De
Ing vindt plaats in de
r Godskerk aan de Ba-
=4immelpenninck van
liaan. Een ensemble
ikmusici en solisten
[en de zangers en
sSen. Bij een scratch-
l is het de bedoeling
l Melnemers het stuk
flag instuderen en
^uitvoeren. Voor meer
fptie: www.zonnet.nl-
aus.
rre leent
tnusportret
3ag - In het kader van
^rzichtstentoonstel-
schilder Hans Hol-
197/98-1543) leent
e Holbeins schilde-
irasmus uit aan het
Mauritshuis. Het
n noemt het portret
Nederlandse huma-
van de topstukken
.Louvre en van
Tjelang voor het beeld
;enwoordig van
lebben. Volgens
irdvoerder is het
tij hoge uitzondering
iet schilderij uit te le-
expositie begint op
enUstus.
po
bi
De laatste re
petities voor
het stuk
'Kwelling' van
Heijermans.
De huiskamer
van een wo
ning aan het
Plantsoen in
Leiden vormt
het décor.
Foto: Hielco
Kuipers
den haag - Christelijke organi
saties zijn niet te spreken over
Gala, het Boekenweekgeschenk
dat Ronald Giphart heeft ge
schreven. Het Christelijke Lek-
tuurkontakt (CLK) heeft bij het
CPNB (de stichting collectieve
propaganda van het Nederland
se boek) een klacht ingediend
over het boekje en de Bond te
gen het Vloeken heeft zelfs ge
vraagd Gala in te trekken. Maar
het CPNB legt de klachten naast
zich neer, meldt het Boekblad.
De CPNB maakt het 'een groot
aantal boekhandelaren onmo
gelijk om dit jaar het geschenk
aan de klanten mee te geven',
vindt het Lektuurkontakt.
Gipharts Gala bestaat 'bij de
gratie van seks, overspel, bedrog
en blasfemie', klaagt de organi
satie. De CPNB maakt zich 'on
geloofwaardig als organisator
van collectieve promotie'.
Woordvoerder Teunis Bunt van
de Bond tegen het Vloeken heeft
Gala niet helemaal uitgelezen,
maar op elke pagina die hij te
genkwam werd er veelvuldig ge
vloekt. „Ook worden naar onze
mening de moslims in hun ge
loof aangetast, ik meen op pagi
na 35", zegt hij desgevraagd.
Giphart had volgens Bunt een
voorbeeld moeten nemen aan
Anna Enquist, die vorig jaar het
Boekenweekgeschenk heeft ge
schreven. „Daar werd geen en
kele keer in gevloekt."
CPNB-directeur Henk Kraima
zegt 'het verzoek tot censuur
van literatuur' te negeren. In het
Boekblad wijst hij erop dat de
boekhandel zo enthousiast heeft
besteld dat hij van dit geschenk
een recordoplage van 780.000
exemplaren heeft kunnen druk
ken. „Het spijt mij dat het CLK
en de Bond tegen het Vloeken
dit enthousiasme niet delen.
De suggestie om twee geschen
ken te maken waaruit de boek
handel één kiest, wijst Kraima
van de hand. „Misschien moet
de christelijke boekhandel de
Boekenweek maar aan zich
voorbij laten gaan, zoals ook een
kunstboekhandel de Kinderboe
kenweek laat schieten.
De Bond tegen het Vloeken
heeft geen harde actie tegen Ga
la op de agenda staan. Bunt:
„Als onze bezwaren de publici
teit halen, dan lijkt mij dat al
goed."
Laagdrempelige voorstellingen op hoog niveau
door Rody van der Pols
leiden - De deur gaat op slot, de
stekker uit de telefoon en het
gezin verdwijnt naar boven.
Even is de huiskamer geen huis
kamer, maar een theaterzaal.
Midden in Leiden, aan het stati
ge Plantsoen. Sheila Lever is een
maand lang niet de vrouw des
huizes, maar actrice in het stuk
'Kwelling' van Herman Heijer
mans. Vrijdagavond beleeft de
eerste productie van Stichting
Plantsoentheater zijn première.
Laagdrempelige voorstellingen
op hoog niveau. En, zoals ge
zegd, opgevoerd in intieme sfeer
van de huiskamer. Met die in
steek is Stichting Plantsoenthea
ter onlangs opgericht, zegt initi
atiefneemster Sheila Lever. „In
eerste instantie dacht ik: hoe
moet dat in mijn huiskamer?
Straks moeten ze in die mooie
plafonds boren. Of raakt er iets
anders beschadigd. Tot ik in
Amsterdam bij iemand thuis
een soortgelijke voorstelling zag,
geregisseerd door Ad van Kem
pen. Samen hebben we toen de
handen ineengeslagen."
Bij het kiezen van het stuk stond
één criterium voorop: het moest
passen binnen de sfeer van de
huiskamer van een herenhuis,
zoals Lever dat bewoont De
keuze viel al snel op 'Kwelling",
een eenakter van de negentien-
de-eeuwse schrijver Herman
Heijermans.
Het draait om een vrouw en
haar blinde echtgenoot. In het
gesprek dat zich tussen hen ont
spint, komen al snel de niet-ver-
werkte gebeurtenissen uit hun
huwelijksleven naar boven.
„Een indrukwekkend en opval
lend eigentijds stuk", aldus Le
ver. Dat bovendien een vervolg
kreeg in de vorm van Kwelling 2,
dat op verzoek van Lever en Van
Kempen geschreven werd door
Tjeerd Bischoff. Daarin wordt
nog een derde persoon geïntro
duceerd, zodat er nu drie ac
teurs op het podium staan.
Naast Sheila Lever zijn dat Leo
Hogenboom, die onlangs ook de
hoofdrol speelde in 'Het Geluid
van Hotz', en Barbara Gozens.
Wat Lever betreft, is dit niet de
laatste Plantsoentheaterproduc
tie. „Graag zouden we ook in de
toekomst enthousiaste theater
makers de kans willen bieden
om zelf een productie te maken.
Op locatie. En qua omvang goed
te behappen, zodat je je niet
meteen allerlei financiële zorgen
hoeft te maken."
Daarnaast hoopt Lever langs de
ze weg ook een nieuw publiek
voor theater te interesseren. „De
drempel is laag. We zitten hier
midden in een woonwijk waar
de afgelopen jaren veel jonge
mensen zijn gekomen. We heb
ben al veel enthousiaste reacties
gehad. Deze productie vormt
een goed opstapje naar de
schouwburg: het is kleinschalig,
waardoor de afstand tussen de
acteurs en het publiek klein is.
Na afloop kan er ook gezellig
nagepraat worden met een
wijntje erbij."
Daar is de komende maand in
ieder geval alle gelegenheid toe.
Na een maandlang repeteren in
het LAKtheater is er de laatste
dagen, in de aanloop naar de
première, druk geoefend in de
woonkamer. En soms is dat best
vreemd. „Wanneer ik mijn
dochter met de hond voorbij zie
komen, dan ben ik er wel even
uit." Ook vereist het in andere
opzichten aanpassing. „Je moet
er aan wennen dat je zo dicht
op het publiek zit. Je moet het
niet te groot maken allemaal.
Het echt op huiskamemiveau
houden."
'Kwelling 1 en 2' gaat op vrij
dag 7 maart om 20.30 uur op
het Plantsoen 45 in Leiden in
première. Daarna is het stuk
nog tot 4 april vijf avonden per
week, behalve op zon- en
maandagen, nog te zien. Reser
veren kan dagelijks tussen
15.00 en 18.00 uur op telefoon
nummer 06-15686000.
den haag/gpd - Auteur en jour
naliste Lydia Rood schrijft in op
dracht van Theatergroep De
Nieuw Amsterdam de theater
tekst 'Ajax uit Afrika'. Deze mu
ziektheaterproductie over een
zwarte voetballer gaat op 4 de
cember in première in Theater
Bellevue in Amsterdam.
Volgens De Nieuw Amsterdam
zal 'Ajax uit Afrika' zelfs de
grootste voetbalhater niet onbe
wogen laten.
Het gezelschap belooft een
voorstelling over 'de vaak kei
harde sport vol zang en dans én
voetbal'. Het stuk gaat over Ajax,
een jonge zwarte voetballer uit
een township in Zuid-Afrika. Hij
droomt van een glansrijke voet
balcarrière. Op een dag wordt
hij gescout voor Ajax Capetown,
de Kaapse satellietclub van Ajax
Amsterdam. Dan volgt de stap
naar de Nederlandse club. Ajax
wordt een voetbalheld. Hij
woont ver van zijn familie en
vrienden vandaan, maar hij
heeft wel een riant kapitaal op
de bank. Wordt het een droom
of een nachtmerrie?
De titelrol wordt gespeeld door
Marlon David Henry, die twee
seizoenen lang een van de
hoofdrolspelers was in de musi
cal 'Aïda'. De Zuid-Afrikaanse
componist Sean Bergin, in 2000
winnaar van de Boy Edgarprijs,
is verantwoordelijk voor de mu
ziek. Aram Adriaanse, artistiek
leider van DNA, heeft de regie in
handen.
Lydia Rood schreef vorig jaar de
tekst voor de muziektheaterpro
ductie 'De feestelijke ondergang
van de familie Pesto'. Van haar
hand verschenen ook enkele
thrillers, waarvan 'Broeders van
de zesde dag" (2001) werd geno
mineerd voor de Gouden Strop.
In Leiden en de regio bestaat grote belangstelling voor
isionele en amateuristische kunstbeoefening. Heilig Vuur
Igt stad- en regiogenoten die musiceren, zingen, dansen,
Ispelen, fotograferen of op andere wijze actief zijn.
leit Vandaag: 'woordengoochelaar' Dick van den Berg uit
Noordwijk.
Dit Leven
Vat, de zin, van 't leven
Dit
[dezin van 't leven is
zin in 't leven geven
fs je dat beleeft, ervaart,
heeft je leven zin
levenszin
J/s de zin van 't leven
Dat
't leven van zin is
levend Dit leven
leven
Dit
noemt het dichten. Dick
Berg spreekt liever van
met woorden',
dat doet deze Noordwij-
liefst: een spelletje spe-
letters en woorden, be
tekenissen en klanken. Maar
dan wel onder pseudoniem. 'L.
van den Duin' is de naam van
zijn alter ego. „Want grote dich
ters zijn bergen", zegt de voor
malig slager lachend. „En klei
ne dichters, dat zijn duintjes."
Hoe het dichten is begonnen?
Van den Berg moet even na
denken. „Oh ja, ik werkte nog
in de slagerij. Het was kort voor
mijn trouwen, toen er op een
gegeven moment een vrouw
aan mij vroeg: 'Heb je het
woord al gehad?' 'Heb je het
woord al gehad?' Ik wist niet
waar ze het over had. Zegt ze:
'Oh natuurlijk, jij bent rooms.
Jullie doen daar niet aan'. Toen
begreep ik het pas: het 'woord
krijgen' houdt in dat je voor je
huwelijk een tekst van je vader
meekrijgt."
Toen zijn eigen zoon jaren later
het huis uit ging, moest Van
den Berg weer aan het voorval
terugdenken. „Mijn zoon wilde
wel een bijbeltje mee. Toen heb
ik een gedicht voor hem ge
schreven en voorin gezet." Het
vormde het begin van een hele
stroom aan poëzie. Blocnotes
heeft de Noordwijker er inmid
dels mee volgeschreven. Over
van alles en nog wat. Veel over
de bijbel, over het geloof. Maar
ook over lokale gebeurtenissen.
Zoals het afbranden van de
Witte School bijvoorbeeld. Of
het inzamelen van geld voor het
restaureren van de kerk.
De beste gedichten worden on
der de wol uitgebroed, zegt Van
den Berg. „Daar is het lekker
warm. Als het dan in mijn
hoofd zit, spring ik eruit en
schrijf ik het op. De beste ge
dichten ontstaan vaak in één
keer. Het moet een gevoel zijn.
Het heeft niet zoveel zin om er
voor te gaan zitten. Je moet ge-
inspireerd zijn."
Zijn taalgevoel heeft Van den
Berg niet van een vreemde. Ook
zijn moeder schreef gedichtjes.
Maar nog helderder voor de
geest staat hem zijn vader, die
altijd verhalen vertelde voor het
slapen gaan. „Prachtige verha
len. Over de overgrootvader van
mijn vader, ook een slager, die
op het strand van Noordwijk
met een leeuw had gevochten
bijvoorbeeld. De huid van die
leeuw hing zogenaamd nog bij
mijn oom. Prachtige verhalen,
met steevast drie elementen:
eerlijk zijn, hard werken en hu
mor."
Om die verhalen, die van gene
ratie op generatie zijn doorge
geven, niet voor het nageslacht
verloren te laten gaan, werkt
Van den Berg momenteel aan
een boekje, Verder vertelver-
haaltjes' geheten. „Let wel: ver
der vertel. Ze moeten niet al
leen gelezen, maar ook door
verteld worden. Dan gaat het
pas leven."
'Beden Onderweg' is te koop
bij Boekhandel Van der Meer
en Antiquariaat Moby Dick in
Noordwijk. De bundel kost
9,95 euro, waarvan een kwart
naar Amnesty International
gaat
Rody van der Pols
theater recensie
Wijnand Zeilstra
Voorstelling: 'Rammen' door Arie en
Silvester. Gezien: 4/3, schouwburg
Leiden
Ineens staan ze op het podium.
Voordat ze 'echt' gaan begin
nen, willen Arie en Silvester
eerst nog iets zeggen. Ons ver
wachtingspatroon is namelijk te
hoog. Daar kunnen ze nooit aan
voldoen. Dus eerst willen ze een
poging wagen om die verwach
tingen flink te temperen. En één
van de mogelijkheden daartoe
wordt gevormd door ontspan
ningsoefeningen die het lachen
versoepelen. Natuurlijk wordt er
een slachtoffer uit de zaal ge
haald die een en ander mag ko
men voordoen.
Duidelijk is meteen dat Arie en
Silvester weten hoe ze hun pu
bliek moeten bespelen. Van
meet af aan kunnen ze in een
vrijwel uitverkochte schouw
burg geen kwaad meer doen.
Dat is terecht, want deze pret
makers hebben heel wat te bie
den. Veel' en 'vindingrijk' zijn
de trefwoorden die hun pro
gramma 'Rammen' kunnen ka
rakteriseren.
Aan dat 'veel' kleeft ook nog een
bezwaar. Met viriel bravoure
komt bijvoorbeeld orale seks
wel erg vaak ter sprake. Boven
dien worden bepaalde onder
werpen te lang uitgemolken.
Dat je qua muziek en televisie
series terugblikt naar de jaren
tachtig en als gevolg daarvan de
trieste jeugd voor de generatie
van 25 tot 35 jaar betreurt, is
leuk. Helaas gaan ze maar door
en door met het geven van voor
beelden, wat op den duur in
hun nadeel werkt.
Het zijn details. Daartegenover
staat namelijk vindingrijkheid
van him materiaal. Met behulp
van videotechniek komen ze tot
enkele prachtige vondsten. Zo
zien we de twee in een soort te
kenfilm op jacht naar kreeften.
De timing tussen 'beeld' en 'rea
liteit' is daarbij prachtig. Aanste
kelijk is het spelplezier waarmee
ze hun technische grappen over
het voetlicht brengen. En dat ze
beeldmateriaal van mensen uit
de zaal manipuleren, mag je ge
rust origineel noemen.
Verder zijn hun snelle crosstalks
een sterk punt. Zelfs simpele
taalgrapjes krijgen aldus een
meerwaarde. Zo zijn ze bijvoor
beeld met twee blikjes frisdrank
aan de slag. Wat krijg je dan als
je Fanta met een beetje Sisi
mengt? Fantasie! Misschien
geen geniale vondst, maar pro
beer het maar eens te bedenken!
Dit duo schept hoge verwach
tingen voor een volgend pro
gramma - daar helpen geen ont
spanningsoefeningen tegen.
muziek recensie
Hans Keijzers
Concert: Slick 57, gezien:4/3, Q-Bus,
Leiden
Een krap kwartiertje na het
voorprogramma staat de Te-
xaanse formatie Slick 57 al op
het podium. Van soundchecken
hebben de Amerikanen nog
nooit gehoord. Gewoon niet
moelijk doen. Het toneel op en
maar zien waar het schip
strandt. Ward Richmond staat
als een bezetene aan de snaren
van zijn staande bas te plukken,
drummer Trey Pendergrass
zorgt voor up-tempo roffels en
John Pedigo neemt de venijnige
gitaaraanslagen voor rekening.
Noem het cowpunk of vette
rockabilly, steeds hoor je diepe
zuidelijke klanken terug in de
sound van Slick. Op de achter
grond hoor je soms lichte Po-
guesklanken, maar een echte
karakteristieke stem als Shane
MacGowan wordt gemist bij de
sympathieke band uit het zui
den van Amerika. John Pedigo
heeft een uiterst vlakke, weinig
karakteristieke stem en hoe
meer Pedigo zingt hoe slechter
zijn stem wordt. Bassist Rich
mond neemt zijn partijen aan
het eind van de set dan ook gro
tendeels over.
De band blijft met een aansteke
lijk enthousiasme desondanks
recht overeind in de set. Gruizig
is de sound van de Texanen.
Soms brengt de band met He-
menway een vleugje traditionele
country en laat Pedigo zijn gi
taar bijna als een pedalsteel
klinken. Of zit er ineens bij Holi
day of Buffalo Thursday night
een catchy punkrockpassage in
een nummer om snel weer te
rug te keren bij de up-tempo
cowpunk.
Dick van den Berg leest voor uit eigen werk. Foto: Henk Bouwman
