Een lastig probleem voor de industry
REGIO
Stemmingmakerij en onwaarheden in
stuk over cultuur Alphen aan den Rijn
Een stelende Leiderdorpse taxichauffeur met een drugsverlee
Burgemeestersbenoemir
blijft gewoon partijpolitiL,
GERECHT
HOC 970
DONDERDAG 2~] FEBRUARI 2
NAVRAAG
Na de gekweekte zalm komt nu ook de gekweekte kabeljauw er aan.
De eerste jonge vis spartelt al in (Noorse) bassins en volgend jaar
brengt voedingsconcern Nutreco de eerste exemplaren op de markt.
Andere soorten kweekvis - zoals zeebaars, zeebrasem en heilbot - zul
len daarna spoedig volgen, volgens het concern, dat inspeelt op de pro
blemen rond de populatie van allerlei vissoorten in zee. De vraag is al
leen of de smaak van de vis hetzelfde blijft. Navraag bij DIRK HAAS
NOOT, chef-kok en eigenaar van het Katwijkse restaurant Brittenburg,
dat in de Michelingids van dit jaar beloond werd met twee bestekjes
voor de smaakvolle visgerechten.
Wat vindt u ervan dat er nu ook gekweekte kabeljauw komt?
„Qua smaak kan ik daar natuurlijk nog niets over zeggen, maar als
het gaat zoals met de zalm dan ben ik er niet gecharmeerd van. Ge
kweekte zalm is niet vergelijkbaar meer met het natuurproduct. Ge
kweekte zalm is geen vis en smaakt er ook niet naar. Maar als de ge
kweekte kabeljauw wel op het natuurproduct
blijft lijken, ben ik er sterk voor."
Waarom dan wel?
„Omdat je bij het kweken de kwaliteit kunt
controleren en dat komt het product op lan
gere termijn natuurlijk ten goede.
Het is dus goed dat er steeds meer vissoorten
worden gekweekt?
„Nou nee, dat ook weer niet. Ik heb geen
moeite met gekweekte rondvis, maar wel met
gekweekte platvis, zoals tarbot en heilbot.
Rondvissen zijn actieve zwemmers, die groei
en heel anders, worden gespierd, met mooi
vlees en een mooie structuur. Platvissen
zwemmen niet en liggen in een kweekbak al
leen maar te wachten tot ze gevoerd worden.
Die worden baggervet. Hebt u wel eens gekweekte tarbot gegeten?
Als je daarin snijdt, is het of je je mes door een stuk vet haalt."
Nog even terug naar die gekweekte zalm. Er zijn toch ook mensen
die ermee weglopen?
„Dat ligt natuurlijk aan je smaak. Alle Noorse zalm die je in super
markten en restaurants ziet liggen, is al kweekzalm. Alleen in het sei
zoen zijn er verse zeezalmen. Die probeer ik dan zoveel mogelijk te
krijgen, want er zijn ook klanten die het verschil wel opmerken. Die
komen speciaal als ik ze heb, omdat ze honderd keer beter smaken.
Die smaken echt naar vis."
Maar de kweekontwikkeling is niet tegen te houden?
„Nee. De wereldvraag naar vis wordt steeds groter terwijl er steeds
minder gevangen wordt. En als het er niet meer is, houdt het hele
maal op. Dan heb je niks meer op je bord. Het kweken van vis is dan
nog het beste alternatief. Als het maar geen platvissen zijn."
tekst: Paul de Tombe
archieffoto: Dick Hogewoning
UIT DE ARCHIEVEN
ANNO 1903, Vrijdag 27 Februari
LEIDEN - De telegraaf bracht ons de, in den laatsten tijd met onge
duld, verbeide benoeming van een burgemeester dezer gemeente.
Zooals wij dadelijk reeds per bulletin hebben medegedeeld is als
zoodanig benoemd mr. N. de Ridder, officier van justitie te Gronin
gen en lid der Tweede Kamer voor het district Wijk-bij-Duurstede.
Dadelijk na het ontslag van mr. F. Was was zijn naam reeds ge
noemd, later werd deze echter weer door andere namen verdrongen.
Zelfs in antirevolutionaire kringen geloofde men niet meer, dat een
geestverwant de eer zou genieten, zoodat voor hen in 't bijzonder het
Koninklijk besluit een aangename verrassing bracht. De tijding was
voor de vrijzinnigen, met name voor de liberalen, eenigszins een te
leurstelling. Men koesterde daar, vooral na den uitslag der tusschen-
tijdsche verkiezingen, nog de heimelijke verwachting een geestver
want van mr. Was als diens opvolger te zien benoemd.
Moge mr. De Ridder een waardig opvolger zijn van zijn waardigen
voorganger! Wij wenschen namens de burgerij den nieuwbenoemde
van harte geluk en hopen, dat hij tot eigen genoegen en tot genoegen
der gansche gemeente lange jaren haar moge besturen, haar tot een
burgervader moge zijn. Moge het bestuur zich kenmerken door ver
hoogden bloei en toenemende welvaart onzer goede stad Leiden.
SCHRIJVENDE LEZERS
ANNO 1978, maandag 27 februari
LEIDEN - De Leidse Crosskampioenschappen in Duinrell werden voor
al gekenmerkt door een grote deelname en een uitermate zwaar
parcours. Ton van Velzen is het eerste weg. In zijn spoor Martin van
der Hoorn, Arie van Tol, Jan Hendriks en Bram Wassenaar, de latere
winnaar. Martin van der Hoorn werd tweede.
Foto: archief Leidsch Dagblad
Foto's in deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien dagen na
plaatsing 2,50 (voor een exemplaar van 13 bij 18 in zwart wit) over te maken op
gironummer 57055 Ln.v. Dagbladuitgeverij Damiate b.v. Postbus 507, 2003 PA
Haarlem, onder vermelding van Leidsch Dagblad, ANNO d.d.(datum van
plaatsing) of door contante betaling aan de balie van het Leidsch Dagblad,
Rooseveitstraat 82 te Leiden. U krijgt de foto binnen drie weken thuisgestuurd.
COLOFON
Leidsch Dagblad
Directie: B.M. Essenberg, C.P. Arnold
W.MJ. Bouterse (adjunct)
E-mail: directie@damiate.hdc.nl
Hoofdredactie: Jan Geert Majoor, Kees van
der Malen, Léon Klein Schiphorst (adjunct)
E-mail: redactie.ld@damiate.hdc.nl
HOOFDKANTOOR
Rooseveitstraat 82, Leiden, tel. 071-5 356 356
Postadres: Postbus 54,2300 AB Leiden.
Redactie fax 071-5 356 415
Advertentie fax 071-5 323 5°8
Familieberichten fax 023-5 '5° 567
ADVERTENTIES
071-5 356 300
Sprinters (rubrieksadv.): 072-519 6868
ABONNEESERVICE
071-5128 030
E-mail: abonneeservice@hdc.nl
ABONNEMENTEN
Bij vooruitbetaling (acceptgiro)
p/m €19,60 (alleen aut. ine)
p/kw €55,00 p/j €210,60
Abonnees die ons een machtiging verstrekken
tot het automatisch afschrijven van het
abonnementsgeld ontvangen €0,50 korting
per betaling
VERZENDING PER POST
Voor abonnementen die per post (binnenland)
worden verzonden geldt een toeslag van €0,50
aan portokosten per verschijndag.
GEEN KRANT ONTVANGEN?
Voor nabezorging: 071-5128 030
ma t/m vr: 18-19.30 uur, za: 10-13 uur
AUTEURSRECHTEN
Alle auteursrechten en databankrechten ten
aanzien van (de inhoud van) deze uitgave
worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze
rechten berusten bij HDC Uitgeverij Zuid BV
c.q. de betreffende auteur.
HDC Uitgeverij Zuid BV, 2003
De publicatierechten van werken van
beeldende kunstenaars aangesloten bij een
CISAC-organisatie zijn geregeld met Stichting
Beeldrecht te Amstelveen.
HDC Uitgeverij Zuid BV is belast met de
verwerking van gegevens van abonnees van
dit dagblad. Deze gegevens kunnen tevens
worden gebruikt om gerichte informatie over
voordeelaanbiedingen te geven, zowel door
onszelf als door derden. Heeft u hier bezwaar
tegen, dan kunt u dat schriftelijk laten weten
aan HDC Uitgeverij Zuid BV, Afdeling
Lezersservice, postbus 507,2003 PA Haarlem.
Naar aanleiding van het ar
tikel 'Alphen is geen cultu
rele woestenij meer', in het
Leidsch Dagblad van 13 fe
bruari, zou ik graag willen
reageren op enkele uitspra
ken en veronderstellingen.
Dat Theo de With (journa
list, verantwoordelijk voor
het 'interview') de stelling
poneert waarin het CBK
wordt omschreven als
'mislukt met weinig aan
sprekende exposities' moet
lij weten. Dat deze stelling
bij Chris Nobels (ex-direc-
teur Expressie 70) er in gaat
als Gods woord in een ou
derling, mag duidelijk zijn.
Deze gemakkelijke 'open-
deur-joumalistiek' betreur
ik. Temeer daar er dingen
worden gezegd die niet
overeenkomstig de werke
lijkheid zijn. Zo wordt er
door Nobels beweerd dat
er alleen 'mediakunst' te
zien zou zijn.
Graag wil ik erop wijzen
dat van de negenentwintig
kunstenaars die de afgelo
pen twee jaar in het CBK
(stadsgalerie) hebben geëx
poseerd er elf kunstenaars
exposeerden met tekenin
gen en/of schilderijen, ze
ven kunstenaars met foto's
en elf kunstenaars met
ruimtelijk werk en installa
ties. Van deze laatste groep
waren er vijf die ook ge
bruikmaakten van video en
projecties.
Nu weet ik niet wat Chris
Nobels onder 'mediakunst'
verstaat, ik vind dit pure
stemmingmakerij. Maar
kwaad maak ik mij over de
suggestie dat de exposities
geen draagvlak zouden
hebben, niet gewaardeerd
zouden worden of te elitair
zouden zijn.
Ik zal in dit stuk niet uit
weiden over de vele men
sen en groeperingen in Al
phen aan den Rijn die zeer
enthousiast zijn of over de
achthonderd mensen die
op eigen initiatief hun
adres achterlaten om op de
hoogte gehouden te wor
den en de reactie die wij
krijgen van gerenommeer
de galeries en CBK's in Ne
derland. 'Lekkere toegan
kelijke kunst' zoals Nobels
het noemt, is er mijns in
ziens genoeg. Ik prefereer
lekkere, uitdagende en ver
frissende kunst. Soms toe
gankelijk, soms wat moei
lijker.
Natuurlijk, ik kan en wil
niet ontkennen dat het ge
bouw veel problemen op
levert. Ook is de bouwput
voor de deur niet bevor
derlijk voor de aanloop.
Het lijkt mij echter zinvol
als er zulke stellige en ne
gatieve dingen worden be
weerd over een instelling,
ook even de betrokkenen
van de betreffende instel
ling te consulteren; die we
ten namelijk wel hoe het
feitelijk ligt.
Peke Hofman,
directeur CBK,
Alphen aan den Rijn.
Op het stuk 'Stemverklaring' Van Rij
valt slecht', in het Leidsch Dagblad
van 20 februari, wil ik reageren. 'Het
burgemeestersreferendum is een
beauty contest en moet niet gepoliti
seerd worden', zegt WD-leider De
Lange. 'De column van Van Rij is een
typisch PvdA-oude-stijl-reactie', zegt
WD'er Groen. Zijn dit beide geen
politieke uitspraken van telkens be
langhebbende politici?
Ik heb meer vragen. Waarom is het
aantal burgemeesters in Nederland
ongeveer evenredig aan de grootte
van de partij in de Tweede Kamer?
Waarom moet Amsterdam altijd een
PvdA-burgervader hebben, en daar
om Den Haag iemand van het CDA?
En dus Utrecht van de WD etcetera?
Zo mooi vind ik Deetman niet.
Alleen politici kunnen beweren dat
Groens aanvankelijke benoeming
geen politieke (mis-) daad was. Heeft
de WD hem niet een goed baantje
)CI
beloofd na het debacle in An euv
dam? Alleen politici kunnen
dat een burgemeestersbenot
niets met politiek te maken I Tv
ver staat de politiek nu van 1 bal
ne klootjesvolk, dat het stee< ste
doorheeft en de dames en vori
maar uit hun partijpolitieke
laat kletsen.
De Leidse burger zal of een
of een WD'er kiezen en dat -
woon partijpolitiek. Ik heb o tde i
verhaal van Waal gelezen ei
van die partijloze uit Pijnacl
zonder meer als eerste afvie zijn
didaat.
Het is toch allemaal leuk in
tieke machtsstrijd, veel leuk ag
minste dan gewauwel over
van Groen en het nette pak
ferink Van Rij, nog een stukjte n
wat scherper.
rd«
Tijdens een lange drugsversla
ving heeft een man uit Leider
dorp zich zwaar in de schul
den gestoken. Nu hij weer
clean is, wil hij zijn oude leven
oppakken en gaat hij als taxi
chauffeur aan de slag. Uit zijn
nieuwe baan put de veertiger
enorm veel voldoening. Ogen
schijnlijk gaat het weer goed
met de ex-verslaafde. Door el
ke maand een deel van zijn sa
laris opzij te zetten, lukt het
hem zijn torenhoge schuld bij
de bank en de belastingdienst
stukje bij beetje af te betalen.
Alleen weet niemand dat de
taxichauffeur ook nog bij zijn
oude dealer duizenden euro's
open heeft staan. Zelf is hij het
bijna vergeten, na twee jaar
lang niets van zijn dealer te
hebben gehoord. De Leider
dorper leeft graag in de waan
dat die man het ook wel verge
ten zal zijn. Dat is echter niet
het geval.
De drugsdealer zit vast in de
gevangenis, komt na twee jaar
vrij en laat er geen gras over
groeien. Direct de volgende
dag staat hij bij zijn oude klant
op de stoep. Met een pistool
gericht tegen de slaap van de
taxichauffeur eist de 'pusher'
zijn geld terug. De geschrok
ken Leiderdorper belooft hem
zo snel mogelijk terug te beta
len. Omdat met de dealer geen
gunstige afbetalingsregeling
valt te treffen en zijn salaris
absoluut niet toereikend is,
ziet de taxichauffeur zich ge
dwongen op andere manieren
aan geld te komen.
Als een oude vrouw hem de
week daarop vraagt haar te
helpen met pinnen, slaat de
man dat aanbod niet af. Met
haar pasje en pincode pint hij
het gevraagde bedrag, geeft
het terug en rijdt haar naar de
plaats van bestemming. Ter
wijl de vrouw uitstapt en haar
woning betreedt, ziet hij dat
de portemonnee van de dame
op leeftijd op de achterbapk
van de taxi is blijven liggen. In
plaats van het eigendom af te
geven, weet de man niet hoe
snel hij weg moet komen. De
vrouw ziet pas veel later in
haar bankafschriften terug van
hoeveel geld ze is bestolen.
Het gaat om ruim zesduizend
euro.
Een lucratieve truc die voor
herhaling vatbaar is, stelt de
Leiderdorper na afloop vast.
Zijn volgende slachtoffer is
wederom een bejaarde vrouw.
Ook de inhoud van haar 'ge
vonden' portemonnee eigent
hij zich zonder scrupules toe.
Dit keer is de vangst alleen
aanzienlijk minder, slechts
vierhonderdzestig euro.
Voor de rechtbank legt de taxi
chauffeur op deze ochtend uit
dat hij niet anders kon. „Ik
stond met mijn rug tegen de
muur. Mijn dealer bedreigde
mij met een pistool en achter
volgde mijn kinderen naar
school", vertelt hij. „Uiteraard
wist ik dat ik fout zat, maar ik
zag geen andere uitweg meer.
Het ligt normaal gesproken
niet in mijn karakter om men
sen van hun spullen te beste
len."
„Het zijn anders wel misselijk
makende feiten", reageert de
officier van justitie boos. „U
heeft het vertrouwen van het
taxibedrijf beschaamd en dat
van de benadeelden." Ze re
kent het hem extra aan dat het
hierbij gaat om oudere men
sen. „Die zijn wat weerlozer en
misschien te goed van ver
trouwen. Het verhaal van die
schuldeiser geloof ik best,
maar daar hebben de bestolen
vrouwen natuurlijk geen enke
le boodschap aan." Het gesto
len geld moet hoe dan ook
worden terugbetaald, vindt zij.
g
„Gelet op uw docum
de hoogte van het be
de manier waarop u i
bent gekomen, is daa j
een gevangenisstraf j
vaardigd", concludet
De taxichauffeur sch
forse straf had hij du
niet ingecalculeerd.
omdat ik vind dat uv
niet onder mag lijdei -r—
dereen er bij gebaat i 3
uw baan behoudt", v :.r-^
ze, „eis ik een voorw
gevangenis van drie i
met een proeftijd val
jaar en een taakstraf
uur."
De verdachte haalt o
adem. „Een redelijke
hij zacht. Dat vindt d
ook Zij volgt de eis v
ficier.
Floor Ligtvoet
Kunstvezels en draden van polymeer
kunnen kronkelen, kartelen en zelfs
breken tijdens industriële productie.
Een groot probleem voor bedrijven als
Dupont, Akzo Nobel en DSM. De Leidse
theoretische natuurkundige Wim van
Saarloos (47) kan ze niet helpen, maar
wel is hij erin geslaagd de oorzaak van
het probleem op te helderen. Het bes
te advies dat hij de industrie kan ge
ven is: doe maar kalm aan.
De kunstvezel is een uitvinding van
de Amerikaanse chemiegigant Du-
pont. In de jaren '50 en '60 ontwik
kelde het bedrijf nylon, waar panty's
van worden gemaakt. Al snel kwa
men andere bedrijven ook met
kunstvezels, zoals kevlar, acryl en po
lyamide. Ze worden verwerkt in kle
ding, auto's en tennisrackets, om en
kele voorbeelden te geven.
De vezels worden gemaakt van poly
meren (plastics). Dat zijn lange ke
tens van moleculen. „Vergelijk ze
maar met een opengeknipt elastiekje,
maar dan piepklein", zegt Van Saar
loos. Met z'n allen in een vat vormen
ze samen een stroperige vloeistof.
Hoe langer de polymeerke
tens, des te stroperiger.
Zeer lange polymeer
ketens gedragen zich
als glas, dat een vaste
stof lijkt, maar in feite
een uiterst traag
stromende vloei
stof is.
Van polymeren
kan een draad
worden ge
trokken door
ze onder
druk door
een buisje
te duwen
die aan
het ein
de een
spuit
mond
je heeft,
een zo
geheten
extruder.
Die gaat
door de
stof erg traag en dat is niet naar de
zin van de industrie. Die heeft liever
een snellere doorloop.
Maar zodra de druk bo
ven een bepaalde waar
de komt, begint de el
lende: de draad blijft
niet mooi glad, maar
kronkelt, krijgt ruwe op
pervlakken, kartelt uit
de spuitmond en breekt
zelfs. „Dat is echt een
lastig probleem voor de
industrie", weet de
hoogleraar theoretische
natuurkunde.
Van Saarloos kwam met
het probleem in aanra
king nadat hij in het jaar
2000 de Descartes-Huy-
gensprijs won. Dit is
een jaarlijkse prijs van
de Nederlandse en
Franse regering, waarbij
de Fransen en de Ne
derlanders een laureaat
kiezen uit eikaars land.
Hij kreeg een geldprijs
van 22.000 euro, waarmee hij een
halfjaar aan een Frans instituut kon
werken. Door privé-omstandigheden
slaagde hij er niet in om die periode
I N
ONDER
ZOEK
Nieuwsgierigheid
is de belangrijkste
drijfveer voor de
wetenschap. De
rubriek In
Onderzoek doet
een greep uit de
vele onderwerpen
waar Leidse
onderzoekers zich
in hebben verdiept.
Vandaag: Wim van
Saarloos.
in juli 2000 verbleef hij een maand bij
zijn collega Daniël Bonn van de Parij
se Ecole Normale Supé
rieure. „Hij kwam met
een dik Duits boek, een
echte bijbel voor ingeni
eurs, waarin dit pro
bleem werd beschreven.
Voor mij was het echt
nieuw, maar ik had on
derzoek gedaan naar
turbulentie en andere
instabiliteiten en dus
kon ik me er wel iets bij
voorstellen."
Van Saarloos en Bonn
gingen samen aan het
werk en analyseerden de
polymerenstroom in de
extruder. Al snel bleek
dat de strengetjes
blootstaan aan
twee krachten.
De eerste
kracht
drijft hen
dieper
de
tijd ontstaat als twee objecten over
elkaar heen schuiven.Als je langs
een velletje papier blaast, trekt de
lucht het papiertje mee", legt Van
Saarloos eenvoudig uit.
De industrie wist wel dat schuifspan-
ning en normaalspanning op elkaar
inwerken. Kleine verstoringen zijn in
extruders vaak te vinden - kronkelin
gen, trillingen. Zolang de stroomsnel
heid niet te hoog wordt, dempen ze
vanzelf weer uit, was de praktische
waarneming. De ruwe oppervlakken
en de kartels ontstaan pas als een kri
tische stroomsnelheid, een drempel
waarde, wordt overschreden. Uit
praktisch experimenteren was hier
voor al een for- mule vastgesteld: de
uitkomst
in, a
de deling van de normaalspac tivi
op de schuifspanning. ,Als he teru
boven de 4,5 5 komt, gaat he iou<
weet Van Saarloos, die van de bij 1
179E
buis in, waarbij
de 'stroming'
in het midden
sneller is dan 1
aan de randen, i
Dat is in feite
niet anders dan
in een rivier, m
waar het water
in de vaargeul
ook sneller
stroomt dan
langs de oe-
vers. Omdat
g' polymeerke
tens elastisch
zijn, trekken
de 'voorkan
ten' sneller naar
de spuitmond
dan de achterkan
ten. Er komt zo
doende spanning
op de polymeren
te staan, de zoge
heten 'normaal
spanning'. De
tweede kracht
is 'schuifspan
ning' die al-
aaneengesloten op te nemen, maar
ker ontstaan. Ook bij staalbe Leid
rus, waar met hoge snelheid p qq
vloeibaar metaal staalplaten jjch
fielen worden gewalst, kome fog
mingen wel eens voor. ^om(
bbei
Wilfred Simons mi
loos nu echt te weten hoe het
hoewel er ook nog veel aan tepp
dekken valt. De verstoring in
truder is een soort turbulentie r<
trilling. Trilling, normaal- en i 1zor
panning hangen samen. Bij e
stroomsnelheid, waarbij groti
maal- en schuifspanningen 0 rich
is een kleine trilling al voldoe ®ey
vervormingen te doen ontsta tkkii
getal 5 wordt dan snel oversc iv0'
Bij lage stroomsnelheden vet f>5r
daarentegen zelfs een grote t we'|
tie het eindproduct niet. z3^
De theoretische verklaring va 'Ul^
Saarloos kan zijn waarde Briij
zen in alle takken vai >'f>er
strie waarin wordl 'toe
werkt met com; w
stromende vl
fen. Bijvoor!
de product p
optische)C
zeis voor 1
enteleco
strie, waa
ook een e
wordt g
Omdat ,t%n I
naai, gla
re eigen ttee
pen het l,
polymi ln
nen da g 13
den m Snjr
tempo \en
tachtig m en
seconde wi )Utjt
getrokken. Dr
De drempelwaa mg£
veel hoger en is ra )p 2
huidige productietec
nog niet bereikt. Ma e
industrie het tempo fegj
opvoert, zullen karteli%,jn j
smeltbreuken op enig moi
Wim van Saarloos met een 'mislukte' kunstvezel. Foto: Henk Bouwman
isen
Leidse en Parijse natuurkundigen verklaren smeltbreuk bij vorming van kunstvezels *er
izij
