KUNST CULTUUR
Renée Soutendijk terug op het toneel
Tovenaar van Oz kan
eigenlijk niet toveren
Theater voor bèta's, filosofen en dichters
Liberg: knap,
maar niet af
Zomerfestivals
protesteren
Actrice in Leidse Schouwburg als licht neurotische kookboekenschrijfster
Polanski's 'The Pianist'
kanshebber voor Cesar
PRONKSTUKKEN UIT HET OUDE SYRIË
1 NOV 2002 - 9 MRT 2003 BUKSMUSEUM VAN OUDHEDEN, LEIDEN
teflet'
usical
mc - Flip van Duijn, de
win Annie M.G. Schmidt,
een musical geschreven
,ncje sis van het boek 'Pluk van
teflet' van zijn moeder,
idermusical gaat op 18
iremière in de Konink-
ïouwburg in Den Haag.
iziek is geschreven door
van Hintum, de regie is in
nvan Bruun Kuijt. 'Pluk'
op de planken gebracht
e Stichting S.I.P., die eer
dag ijntje tot musical voor
;racnrn maakte-
tellinj
nover
intie Hendrix
oude 4 - De regisseur van de
net d l°°dy Sunday", Paul
A?ass, wil een film maken
laatste dagen van de le-
rische gitarist Jimi
ix. De film over de op 27-
nr eeftijd overleden gitarist
lie titel 'Crosstown Traf-
X)rkc
idelii
in st<
ifred Mann
De Arrow-festival
nvoorde - Behalve Deep
Status Quo en Uriah
Zal ook de Manfred
s Earth Band op 27 april
imen aan het Arrow-festi-
ttr klassieke rock in
nvoorde. Ook Lynyrd
oi 'd, LA. Doors en Wishbo-
zijn van de partij, net als
Het Arrow-festijn in
nvoorde is volgens orga-
Mojo Concerts het eer-
tival dat uitstluitend op
krock is gericht.
hter aan huis'
imsterdam
(dam - Den Haag onder
een literaire missie naar
rdam. De Hofstad kent al
iet evenement 'Dichter
is', waarbij vijftig dich-
Hagenaars thuis uit ei-
frk declameren. De Stich-
ichter aan huis' gaat nu
ipril iets dergelijks orga-
i in Amsterdam: "Verhaal
Schrijvers als Jan Wol-
i Nelleke Noordervliet le-
or op kleinschalige loka-
de hoofdstad. Het pu-
ekt erlangs.
8' Uw jaarboek
isthistorie
- In de reeks 'Leids
listorisch Jaarboek' is het
le deel, getiteld 'Beelden
voud', verschenen. In dit
taat de betekenis van het
ie schaal vermenigvul-
>eeld voor de overdracht
orstellingen, kennis en
en van de zestiende tot
de twintigste eeuw cen-
laarbij wordt aandacht
d aan uiteenlopende on-
j pen, als boekillustraties
"T/\ otieprenten, stereofoto's
rlxulpe8els-
theater recensie
Susanne Lammers
Voorstelling Tatatata door Hans Liberg.
Gezien: 21/2, Stadsgehoorzaal, Leiden
Met Tatatata, het begin van de
vijfde van Beethoven, begint
ook de nieuwste show van
Hans Liberg. Krachtig, dwin
gend, geen tegenspraak dul
dend. Maar ook al leunt en
leent Liberg erg op en van sym
fonieën, zijn Tatatata is daar
uiteindelijk niet mee te vergelij
ken. Hij verzint meesterlijke
motiehes en themaatjes, maar
komt niet tot een groot geheel.
Dat is niet erg zolang je naar
hem luisteren mag, want hij is
scherp en snel en stijlvast en
hoogst amusant, maar zodra
hij, gemakkelijk over de losse
draadjes heen, het podium is
afgestapt, knaagt het zachtjes.
Liberg blijkt tevreden met een
rake schets uit de losse hand,
maar is te lui om het verhaal af
te maken. Terwijl hij er toch op
zijn minst drie begonnen is. Hij
begint, na de onvermijdelijke
cursus publiekseducatie, die als
vanzelf een klierige versie van
'Herkent u deze melodie?'
wordt, met het afzeiken van de
Nieuw Politiek. Met perfect ge
typeerde melodietjes uit de ou
de doos schetst hij een vals por
tret van Jan Peter, legt en pas
sant op geniale wijze de verwik
kelingen rond het Oranjehuis
uit, en preludeert met de bun
del 'Kun je nog zingen, zing dan
mee' alvast op zijn tweede
hoofdthema: bedmuziek.
Dan volgt een korte samenvat
ting van de Aida van Verdi, c.q.
Elton John en die vormt dan
weer de inleiding op The Lord
of the Ring, dat wil zeggen zijn
lofzang op Wagners tóng. En
vandaaruit maakt hij weer uit
stapjes naar de Nederlandse, al
dan niet dialectisch gekleurde,
popmuziek. Running gags zijn
de Bolero van Ravel, de tune
van Flipper en vooral Brandend
Zand, dat Liberg letterlijk overal
in weet te verwerken en dat
daardoor grote komische
kracht krijgt. Ronduit verbijste
rend knap is zijn stapelen van
laagje op laagje; zijn associatie
vermogen, muzikaal en verbaal,
is enorm. Om die orkaan aan
invallen te weerstaan, moet je je
stevig vastklampen aan je stoel,
maar uiteindelijk wordt wel het
steeds leger om je heen.
Liberg maakt met Tatatata een
programma volgens beproefd
Liberg-concept: knap, geestig,
door zijn muzikale virtuositeit
overweldigend, maar geen ver
haal dat echt af is. Een verruk
kelijke chaos, maar een Unvol-
lendete.
den haac/cpd - De zomerfesti-
vals protesteren op 1 maart te
gen het ministerie van Onder
wijs, Cultuur en Wetenschap
pen en de cultuurfondsen. Het
protest is in de vorm van een
grote uitverkoop. In Paradiso in
Amsterdam showen de leveran
ciers (de artiesten) hun waren
(de acts) op de catwalk.
De actie is een initiatief van het
Oerol Festival. Volgens directeur
Joop Mulder gaan de aandacht
en daarmee de subsidies van de
fondsen te veel uit naar 'binnen-
theater'. „Er zijn twee fondsen
die subsidies verstrekken voor
podiumkunsten. Beide worden
gefinancierd door het ministe
rie. De laatste jaren constateren
we dat steeds minder geld vrij
wordt gemaakt voor ons", meldt
Mulder. „Zomertheater lijkt een
ondergeschoven kindje te wor
den en dat is zonde, want juist
festivals als Oerol maken theater
aantrekkelijk voor een breed pu
bliek."
Festivals als Oerol moeten het
vooral hebben van de opbreng
sten van de kaartverkoop. Die
loopt al jaren goed, dus financi
ële stroppen zijn niet direct het
gevaar. Mulder: „Het probleem
is de organisatie. We moeten al
tijd vooraf veel ii#?steren en dat
gaat steeds moeilijker."
RESERVEER NU UW KAARTJES: 0900 - 6 600 600 0,10 P.M.) OF WWW.BRONNENVANINSPIRATiE.Nl
theater recensie
Dick van Teylingen
Theater Adhoc speelt Hyper, naar De
hoofdinspecteur en de ultra-intelligente
machine van Stephan Themerson. Idee
en spel: Jan van den Berg en Rien
Stegman. Toneelbeeld: Hannie van den
Bergh. Gezien op 21 februari in het
LAKtheater, Leiden. Vanavond
herhaling.
"Dat was in Leiden, in het
LUMC", corrigereert een dame
uit het publiek De mannen op
het toneel gaven Utrecht de eer
van de implantatie van een ei
erstok in een bovenarm, en dat
laten we natuurlijk niet op ons
zitten. Jan van den Berg en Rien
Stegman nodigen trouwens
hartelijk uit tot meepraten. En
vooral tot meedenken.
Deep Fritz verslaat Kasparov. In
de Britse hoogleraar Kevin War
wick zit een chip die recht
streeks in verbinding staat met
zijn zenuwstelsel. Een team van
Philips-machines wordt Euro
pees kampioen robotvoetbal.
Waarom hoor je daar in het
theater nooit van, zult u zich af
vragen. Maar gelukkig is er The
ater Adhoc, die dit soort weten
schappelijkheden een plaats
geeft in een theatraal betoog vol
verrassende associaties. Het
hoofd is rond opdat de gedach
ten makkelijk de hoek om
kunnnen, zei Picabia al.
Uitgangspunt van Hyper is de
dialoog Special branch van
Stephan Themerson, in de Ne
derlandse vertaling De hoofdin
specteur en de ultra-intelligente
machine. Inspecteur Watson
gaat op bezoek bij wetenschap
per Irving John Good en verzeilt
met hem in een boeiende denk
oefening: wat moet er in de
hard- en software van een ul
tra-intelligente machine om die
een moreel bewustzijn te ge
ven? Dat leidt tot allerlei be
spiegelingen: over Einstein,
ethiek, God, Homerus, kakker
lakken, liefde, 1969 (Joe Cocker,
Jack Kerouac, Neil Armstrong),
overtuigingen, platwormen,
Plato, etcetera, enzovoort. Uit
eindelijk stelt de inspecteur vast
dat zijn gespreks- en denkpart-
ner geen communist is. Die
blijft alleen achter, en stelt zijn
ultra-intelligente machine de
enige vraag die hij niet kan be
antwoorden.
Eigenaardig theater, van Adhoc,
niet gehinderd door psycholo
gie, conflict of spanningsboog.
Twee mannen staan met elkaar
te redeneren voor een video
scherm met slimme, maar wei
nig opdringerige projecties, dat
is alles. Maar leuk is het wel. En
je krijgt er nog een cd-rom bij
ook. Theater voor bèta's, filoso
fen en dichters. En andere
nieuwsgierigen.
door Willem Hoogendoorn
leiden - Ruim twintig jaar gele
den stond Renée Soutendijk voor
het laatst op het toneel. Met drie
goede bekenden speelt ze nu in
'Eten met vrienden', een vrouw
wier huwelijk lijkt te verbrokke
len. „Het is een wake-up-call: blijf
alert op je eigen situatie."
Nee, we hoeven er niet op te re
kenen Renée Soutendijk voort
aan elk seizoen op het toneel te
zien. Toen ze werd gepolst voor
een rol in 'Met grote blijdschap',
de toneelversie van de film van
Lodewijk Crijns waarin ze zo
imponeerde, heeft ze voorlopig
nee gezegd. „Eerst maar eens af
wachten hoe dit bevalt", zegt
Soutendijk (1957).
„Het is heel veel reizen en ik heb
thuis nog een kleintje van zes.
Tot nu toe is het een groot feest
in 'Eten met vrienden' te staan,
maar het is allemaal nog nieuw,
na twaalf of dertien voorstellin
gen. Ik weet niet hoe het zal zijn
als we ze er alle negentig op
hebben zitten. Ik ben iemand
die ervan houdt zich nieuwe
doelen te stellen. Ik neem graag
risico's, dat is de enige manier
om het vol te houden.
De kans dat ze voortijdig uit het
stuk stapt, is ditmaal niet aan
wezig. Het gebeurde wel bij de
laatste tournee die Soutendijk
maakte in 1981. Ze speelde in
'Harold en Maude' en had een
clausule in haar contract dat ze
weg mocht als zich een interes
sante filmaanbieding zou voor
doen. En inderdaad: ze liet Mary
Dresselhuys en Huub Stapel,
met wie ze nu ook in 'Eten met
vrienden' staat, achter en ver
trok naar München voor filmop
namen.
En daarna, vertelt ze, kwam het
er niet meer van. Ze speelde in
zo'n veertig films waaronder
moderne klassiekers als 'Het
meisje met het rode haar', 'De
Huub Stapel en Renée Soutendijk zijn dinsdag als echtpaar te zien in de Leidse Schouwburg. Foto: Leo van Velzen
vierde man' en "Van de koelen
meren des doods', werkte in
Hollywood en de laatste jaren
hoofdzakelijk in Duitse televisie
films. Evengoed liggen haar
roots op het toneel: in de jaren
zeventig speelde ze bij de Thea
terunie in stukken als 'Jan Rap
en zijn maat' en 'De nacht van
de rattenkoning'. „Ik kreeg in
die jaren wel aanbiedingen,
maar het probleem van toneel is
dat je je zo ontzettend lang van
tevoren moet vasdeggen. Ik ben
niet zo planmatig. Ik reageer op
wat er op me afkomt, spontaan,
intuïtief, en kijk of ik wat kan
met materiaal. Het is ook wel zo
dat het steeds moeilijker wordt
weer te beginnen naarmate je
langer weg bent. Net alsof de
drempel steeds hoger wordt."
Wat haar bewoog in 'Eten met
vrienden' te stappen, een stuk
van de Amerikaanse schrijver
Donald Margullies waarvoor hij
de Pulitzerprijs kreeg? Het stuk
zelf, natuurlijk, maar ook de
cast, die bestaat uit acteurs die
ze al lang en goed kent: Huub
Stapel, Carolien van den Berg en
Sjoerd Pleijsier. „Met hem heb
ik in Den Haag nog op school
gezeten, ik ken Sjoerd al 35 jaar.
Voor ons is het echt eten met
vrienden. Sjoerd weet ontzet
tend veel van eten en onderweg
naar de voorstelling zorgt hij al
tijd voor lekkere hapjes als we in
de bus zitten. We hebben het
uitstekend naar onze zin. We
zijn geen van vieren echte
broodacteurs. We doen alleen
iets als we erin geloven."
Soutendijk speelt in 'Eten met
vrienden' een vrouw van haar
eigen leeftijd, Karin, die met
haar echtgenoot Johan (Huub
Stapel) vrienden te eten krijgt.
„Dat is ook een echtpaar, maar
zij gaan uit elkaar. Door deze
verandering dwingen ze het an
dere echtpaar in de spiegel te
kijken. Het goede aan het stuk is
dat het geen oordeel geeft, maar
schetst hoe die twee echtparen
zijn en op elkaar reageren. Wat
ik om me heen opmaak uit de
reacties, is dat mensen de situa
tie op het toneel als heel her
kenbaar en navoelbaar be
schouwen. Het probleem van
het echtpaar in het stuk is dat ze
over hun gezamenlijke werk, het
schrijven van kookboeken, el
kaar prima verstaan, maar pra
ten over hun relatie is verboden
terrein. Karin is een licht neuro
tisch type vrouw dat graag con
trole uitoefent op de dingen en
langzaam ziet hoe alles haar
ontglipt. Ze is als de dood haar
zekerheden op te geven. Aan het
eind is alles onduidelijk. Blijven
ze bij elkaar of stoppen ze er
mee?"
Dat de kritiek na de première
niet onverdeeld gunstig was,
houdt Soutendijk niet bezig.
Aan de geestdrift waarmee ze
over het stuk vertelt, is op te
maken dat ze het meent. „Ik
weet dat we met z'n vieren en
regisseur Peter de Baan het bes
te uit onszelf en uit het stuk ha
len. Ook het publiek reageert
enthousiast. Het is ontzettend
leuk elke avond voor een volle
zaal te staan. Film is toch een
vluchtiger medium. Op het to
neel kun je dingen proberen, je
zoekt een balans. Het is heel
spannend te zien dat het pu
bliek opeens stil wordt, of lacht,
het leeft mee. In de reacties
proef ik soms trouwens ook wel
enige achterdocht, alsof wij als
filmacteurs alleen maar in dit
stuk zouden staan om een volle
zaal te trekken. Dat is onzin. We
spelen het volstrekt integer en
met volle inzet. Bovendien heb
ben we een gedegen theaterop
leiding achter de rug en meer
dan genoeg ervaring. Die twee
deling is absurd. In de basis is
toneelspelen natuurlijk niet an
ders dan acteren voor een film.
In Amerika is het volstrekt gang
baar dat bekende acteurs in to
neelstukken spelen. Kijk naar
Meryl Streep of Glenn Close."
'Eten met vrienden', dinsdag
25 februari, 20.15 uur, Leidse
Schouwburg. Regie: Peter de
Baan.
'Helemaal leuk voor volwassenen met kinderen'
Wilco Maas: „De Tovenaar van Oz is eigenlijk een onhandig mannetje." Publiciteitsfoto
door Herman Joustra
leiden - De Tovenaar van Oz is
nog steeds niet versleten. Jaar
na jaar stapt deze opvallende
verschijning, met woeste haren,
op het musicalpodium. Zoals
ook maandag. De Stichting
Jeugd Musical Amsterdam geeft
dan twee voorstellingen in het
Circustheater in Scheveningen.
Met in de hoofdrol Leidenaar
Wilco Maas. Die de opvoering
'een echte familievoorstelling'
noemt. „Ook leuk voor volwas
senen. En helemaal leuk voor
volwassenen met kinderen."
Voor kinderen vanaf een jaar of
vier dan. „Want de ervaring leert
dat jongere kinderen toch wel
schrikken en overstuur raken
van de enge stukjes die er in zit
ten. Er komt bijvoorbeeld een
boze heks in voor. Elke keer als
die opkomt, klinkt er ook een
stevig geluid. De Tovenaar van
Oz zelf is ook een rare man om
te zien." Maar wel een leuke rol
om te spelen, zegt Maas. „De to
venaar is eigenlijk een ongeloof
lijke charlatan. Een mislukte
kermisattractie die bij toeval in
Oz is terechtgekomen. Daar be
schouwt men hem als tovenaar.
parijs - De film 'The Pianist' van regisseur Roman Polanski is de
grote kanshebber om vandaag als de winnaar uit de bus te komen
als in Parijs de Cesar voor de 28ste keer wordt uitgereikt. De Cesar is
de belangrijkste Franse filmprijs.
Andere genomineerden voor een Cesar zijn onder meer 'Amen' van
Costa-Gavras en '8 Femmes' van Frangois Ozon.
(advertentie)
Hij vindt dat best, maar hij kan
eigenlijk niet toveren. Het con
trast in die persoon vind ik leuk.
Het is eigenlijk een onhandig
mannetje, maar zodra hij de to
venaar speelt en zich zeker
voelt, is hij totaal anders. En hij
bedoelt het goed wat hij doet
Het verhaal in een notendop:
Dorothy uit Kansas droomt haar
hele leven over een sprookjes
land. Op een dag doet een enor
me stormwind haar in zo'n land
belanden: Oz. Daar ontmoet ze
allemaal figuren die op zoek zijn
naar iets, zoals de vogelver
schrikker zonder verstand, de
blikken man zonder hart en de
laffe leeuw zonder moed. Maas:
„Ze zoeken allemaal iets wat ze
eigenlijk wel hebben. Het wordt
ze uiteindelijk symbolisch aan
gereikt door de Tovenaar van
Oz. In Amerika kent iedereen
het verhaal. Daar is het echt
diep geworteld. Kennen een he
leboel mensen ook de teksten."
Zo is het in Nederland niet,
maar de musical mag zich toch
in een grote belangstelling ver
heugen. De Stichting Jeugd
Muscial Amsterdam - met kin
deren en professionele acteurs
in de rollen - heeft de voorstel
ling inmiddels al zo'n vijftig keer
gespeeld. En wegens succes nu
al weer geprolongeerd. Maas:
„Volgend seizoen gaat de voor
stelling door. Ik ook. Met een
klein verschil. Af en toe zal ik de
rol van de laffe leeuw spelen.
Vind ik prachtig om te doen,
want het is de meest komische
figuur uit de voorstelling."
De Tovenaar van Oz, maandag
24 februari, 14.00 en 19.00 uur,
Circustheater, Scheveningen.
AFPI/Sebastian D'Souza
iay - Geraldine Chaplin,
idste dochter van de le-
arische filmkomiek Charlie
lin, heft haar handen ten
il op een persconferentie
mbay. Zij was gisteren in
liase stad om een symbo-
|t [Zwitserse prijs uit te rei-
an Sharukh Khan, een
a Ter uit het zogeheten Bol-
nalyti
chrift
iplin reikt
suit
dyn Scheerder
Vaalse kerk
- Fotograaf Jan Scheer-
poseert morgen in het ka-
in 'Kunst in de Kerk' in de
IS e Kerk in zijn woonplaats
'e n Scheerder verzorgde ja-
el ig fotoseries in het
priem h Dagblad en was vorig
jnomineerd voor de cul-
rijs Zilveren Veer. De
e Kerk in de Breestraat is
in open van 14.00 tot
uur. Behalve van foto's
in bezoekers ook genieten
uziek en poëzie.
