Ode aan
de.
GESPREK VAN DE DAG
Dodelijk ongeluk Beekse Bergen past in tragische reeks
Lekker, maar ook goed tegen hoest en oorpijn
Kind aan huis
De Britse popster ROBBIE
WILLIAMS is op zoek naar
een vrouw. Wie graag me
vrouw Williams wil worden,
doet er goed aan de vrijge
zel lencafés in Los Angeles te
bezoeken. Williams zei giste
ren in de Britse krant The
Mirror dat hij daar rondkijkt
naar een geschikte huwe
lijkspartner. ,,lk ben mo
menteel in de stemming om
mevrouw Williams te vinden.
Samen met wat vrienden
struin ik de cafés en de bio
scopen af. Daar kan de ware
langskomen en 'hi' zeggen.
Ik ben momenteel: vrijgezel
le popster, recht door zee,
zoekt echtgenote." Williams
schermt zelfs met zijn rijk
dom om zichzelf aan de
vrouw te brengen. ,,Het zal
verschrikkelijk klinken, maar
ik ben echt heel rijk."
Foto: AP
In de hachee en de hutspot, maar
ook in nasi, soep of op een ham
burger. In de Nederlandse keuken
worden per jaar kilo's uien ge
snipperd of gesneden.Spotgoed
koop, lang houdbaar en gezond.
En ook nog eens lid van een uit
gebreide, kleurrijke familie.
Nederlanders houden van uien.
Per hoofd van de bevolking eten
we maar liefst tussen de vier en
vijf kilo per jaar. In Europa staat
de ui op nummer vier in de top
tien van meest gegeten groente
gewassen. Ons land is niet al
leen liefhebber, maar ook de
grootste exporteur van uien ter
wereld. Nederlandse boeren
produceren elk jaar rond de
600.000 ton uien en daarvan
wordt 90 procent geëxporteerd
over de hele wereld.
„Uien horen zonder twijfel bij
onze toptien van meest ver
kochte artikelen. Iedereen heeft
ze ook wel bijna altijd in huis,
net als aardappels. Bij bestellin
gen worden ze dan ook het
vaakst vergeten, omdat ze zo
doodgewoon zijn", zegt eige
naar Roman Klaczynsld van
groentespeciaalzaak Harry Alte-
na in Enschede.
De top-aanvoer van uien ligt in
de maand september. Dan zijn
ze ook het goedkoopst. Maar in
de winter worden uien het
meest verkocht, omdat in die
periode hartige stoofschotels en
stamppotten op het menu
staan. De gewone, gele ui is nog
steeds de best verkochte soort.
Die gaat onder andere in Hol
landse gerechten als hachee en
hutspot. Voor meer exquise ge
rechten is met name het bos
uitje sterk in opmars. De ui be
hoort tot de familie van de look-
gewassen. Daaronder vallen ook
knoflook, prei en bieslook. De
bekendste ui (allium) is onge
twijfeld de gele, die zo'n promi
nente rol speelt in Hollandse
pot. Maar er zijn meer broerhes
en zusjes: de al genoemde bos-
of lente-uitjes, de rode ui, de
witte, de sjalot, kleine inmaak
uitjes en grote zoete uien.
In keukens overal ter wereld
spelen uien een grote rol. In
sommige landen worden ze
zelfs gewoon als groente gege
ten, maar de belangrijkste rol is
toch die van smaakmaker in ge
rechten met meer ingrediënten.
Zo is een Franse salade nicoise
niet denkbaar zonder ringetjes
rode ui en kan een goede saus
niet zonder een gefruit sjalotje.
Om die mondiale rol van de ui
te benadrukken is op de ver
nieuwde site www.ui.nl plaats
gemaakt voor een ronddraaien
de wereldbol. De bezoeker krijgt
Met uien zijn veel gerechten te maken. Foto: CPD
informatie over het gebruik van
uien in de geselecteerde landen.
De smaak van uien hangt niet
alleen af van de soort, maar ook
van de bereidingswijze. Rauwe
uien smaken een stuk pittiger
dan gekookte of gebakken. Als
een ui wordt gekookt of gebak
ken, wordt de smaak een beetje
zoetig. Daar kun je leuke culi
naire kunstjes mee uithalen. Zo
adviseert Klaczynski zijn klanten
wel eens om een gebakken uitje
door stamppot raapstelen of an-
dijvie te doen. Het beetje zoetige
maakt het net even lekkerder,
vooral voor kinderen. Rauwe ui
en worden veel verwerkt in sala
des en rauwkost.
De kooklucht van spruitjes en
andere koolsoorten zou ook ge
temperd kunnen worden door
een ui mee te koken, maar of je
dan niet van de regen in de drup
komt. Alle leden van de uitge
breide uienfamilie hebben in
mindere of meerdere mate een
sterke geur. Dat verklaart ook
waarom uien altijd een omstre
den imago hebben gehad. In
sommige culturen werd het ge
was bejubeld, in andere trok
men er letterlijk en figuurlijk de
neus voor op.
Uit oude geschriften blijkt dat
de ui al in 3.000 voor Christus
werd geteeld in delen van Azië.
Van daaruit is het gewas meege
nomen naar Griekenland en
Egypte. De Romeinen introdu
ceerden de ui in Europa en daar
werd hij al snel populair als
groente.
In Egypte dacht men dat een ui
-
i-. tii.jvr.f.i.z*. tfhiiö en moDicc .ictud
tDfltCl*. 'H'l'lllfiltC 'li
hui .iccctofo crclco-
Tekening uit de Middeleeuwen van een veldje met
die tijd werd de groente maar 'volks' gevonden. Fot ele
ziektes hielp voorkomen en
kracht gaf. In graftombes kregen
de doden uien mee voor hun
laatste reis: als voedsel en als
medicijn. Nu zou het niet meer
voorstelbaar zijn, maar de oude
Egyptenaren vonden het een
juist een goed teken als een
vrouw naar uien rook. Dat zou
betekenen dat ze gezond en
vruchtbaar was. Ook de Grieken
kenden aan uien krachten toe
die hen gezond, vruchtbaar en
potent zouden houden. Solda
ten kregen zelfs een uiendieet
om de vechtlust te vergroten. De
Romeinen waren minder lyrisch
over de ui. Brood en uien waren
in Rome het voedsel van de ar
men en daarom haalden de wel-
gestelden er hun neus voor op.
De sterke geur mocht dan niet
in de smaak vallen, een voordeel
had ze ook: kwade geesten zou
den er ook voor op de loop
gaan.
In de Middeleeuwen was de
waardering voor de ui maar ma
tig. De groente werd in het alge-
Het aantal soorten uien neemt gestaag toe. Foto: CPD
meen nogal volks gevond rd
hing een sfeer van wellust
seksuele vaardigheid ora i
een tikkeltje ordinair dus. N
werd aan de ui een heilza
medicinale werking toege
Vooral tegen infecties enl
wonden werd hij gebruikt
zelfs als preventief middel W(
de pest. Pas later, in de m
tiende eeuw, werd de ui e jj,
populair in de keuken. j,
Over de medicinale werki Vl
uien wordt nog steeds gei j v
sieerd. Er zitten wel vitan le|
in, vooral C en B, maar ni [e,
enorme hoeveelheden. H -e
zame effect is eerder te di {j(
aan de vluchtige oliën in -
die zwavel bevatten. Z\va\
werkt laxerend en kan ooi je
positieve invloed zijn op 1
de huidkwalen. j-
De vluchtige oliën kunner j.(
pen tegen benauwdheid. I v
zijn diverse huismiddeltje
voort gekomen: 's nachts i
doorgesneden ui naast je
leggen bij een vastzittend)
bijvoorbeeld, of gebakken
eten om vastzittend slijm 0
maken. Minder bekend is
om uiensap in te zetten te G
oorpijn: op een watje doe Sl
het oor stoppen. Ook reui m
sche pijnen worden wel ee
bestreden door de pijnlijk
ken in te wrijven met uien w
door omslagen met gebak 'e|
uien te gebruiken. En win e'
handen of -voeten kunnei sl
den verbonden met een d C£
met zeer fijn gesnipperde K
een want of sok.
Naast al die volkse gebruil
vanzelfsprekend ook wete e
schappelijk onderzoek gedP1
naar de heilzame werkirig a
uien. Daaruit bleek dat uit
gunstig effect hebben op 1 j
voorkomen van aderverka -
en bij dierproeven bleek d 0
wikkeling van bepaalde tu
ren geremd te worden dot fc
jecties met stoffen uit de u
Frederike Krommendijk
VRIJDAG 21 FEBRUARI 200j
MENSELIJK
ZÜLLEH WE. PAN A\AA«. Wetfi. opNituw TfZouiv&v
Eminem, MS DYNAMITE en
Coldplay zijn gisteravond ieder
tweemaal in de prijzen gevallen
bij de uitreiking van de Brit
Awards, de belangrijkste Britse
muziekprijzen. Robbie Wil
liams, niet aanwezig bij de uit
reiking, kreeg voor de veertien
de keer de prestigieuze onder
scheiding. Veteraan Tom Jones
werd tijdens de ceremomie gel
auwerd voor zijn gehele oeuvre.
Ms Dynamite, beste Britse so
loartieste en beste nieuwko
mer, haalde in haar dankwoord
uit naar programma's als Idols.
De 'sterren' die er naar de top worden gekatapulteerd,
werken er niet echt voor, vindt ze. ,,Wij krijgen deze aan
dacht niet. Wij werken echt, echt hard." Foto: EPA
De autoriteiten in de Amerikaanse staat New Mexico heb
ben in het huis van een alleenwonende vrouw meer dan
HONDERD KATTEN aangetroffen en de ingevroren karkas
sen van 82 andere katten. De politie was bij de 46-jarige
vrouw gaan kijken na klachten over stankoverlast. Volgens
de politie haalde de vrouw zwerfkatten in huis. Zij is na
medisch onderzoek vrijgelaten. Als onderzoek naar de
doodsoorzaak van de katten daar aanleiding toe geeft zal
zij vervolgd worden. De vrouw krijgt in elk geval een boete
wegens het houden van meer huisdieren dan volgens ge
meentelijke verordeningen is toegestaan - twee honden,
twee katten of twee konijnen of een combinatie daarvan.
De Amerikaanse actrice
MERYL STREEP krijgt een
hoge Franse onderschei
ding. Zij wordt morgen be
noemd tot commandeur in
de orde van de kunsten en
de letteren. De filmster
krijgt de onderscheiding uit
handen van de Franse mi
nister van Cultuur, Jean-
Jacques Aillagon. Morgen
krijgt zij ook een ere-César,
een belangrijke filmprijs die
ook wel de Franse Oscar
wordt genoemd. Streep is al
dertien keer is genomineerd
voor een Oscar, inclusief
voor die van dit jaar. Zij is nu genomineerd voor haar bijrol
in de film 'Adaptation'. Ze won twee Oscars, voor 'Kramer
versus Kramer' en 'Sophie's Choice'. Foto: ANP
Een 17-jarig meisje dat eerder deze maand in de Verenig
de Staten een hart en longen had gekregen van een donor
met de VERKEERDE BLOEDGROEP heeft gisteren op
nieuw een hart- en longtransplantatie ondergaan. Volgens
een woordvoerder van de familie is de operatie geslaagd
en doen het hart en de longen hun werk. ,,Er zijn deze
keer nog geen tekenen van afstoting." Jésica Santillén
kreeg meteen na de eerste transplantatie, op 7 februari,
afstotingsverschijnselen en raakte in coma. Ze bleek in
het Dtike University Hospital een hart en longen te heb
ben gekregen van een donor met bloedgroep A, terwijl
Jésica bloedgroep 0 heeft. Als niet snel een nieuwe donor
was gevonden, had het meisje volgens artsen nog slechts
enkele dagen te leven gehad. Zij schatten haar kans op
overleven nübp 50 procent.
DAGELIJKS LEVEN
„We zijn allemaal enorm aangeslagen, maar ook
zo professioneel dat we gewoon onze dieren blij
ven verzorgen." Zo reageerde directeur W. Ver-
berkmoes \-an Safari Beekse Bergen gisteren op
het overlijden van olifantverzorger Perry Haans
(36). Na woensdagochtend door een olifant te zijn
aangevallen, overleed Haans 's avonds in het zie
kenhuis aan zijn verwondingen.
Het incident in het Hilvarenbeekse safaripark klei
ne staat niet helemaal op zichzelf. De laatste twee
sterfgevallen van Nederlandse olifantenverzorgers
dateren weliswaar uit de jaren dertig en veertig.
Maar sinds 2000 zijn in Europese dierentuinen al
vier olifantenverzorgers om het leven gekomen:
drie in Engeland en één in Tsjechië.
„Dat is wel een bizarre opeenstapeling", zegt K.
Brouwer van de Nederlandse Vereniging van Die
rentuinen, „want in de jaren daarvoor is nauwe
lijks iets gebeurd." In Aziatische landen ligt vol
gens Brouwer het aantal fatale incidenten met
werkolifanten, die met name in de bosbouw wor
den ingezet, veel hoger.
Door de tragische ongevallen is een discussie on
der olifantenverzorgers op gang gekomen. Meer
in meer dierentuinen gaan ertoe over om 'hands
off met olifanten te werken. Ook de Beekse Ber
gen wil er geleidelijk toe overgaan het directe con
tact tussen mens en olifant ('hands on') te vervan
gen door commando's op afstand.
Olifanten moeten daartoe wel eerst getraind wor
den. Haans en zijn twee naaste collega's waren
daarmee woensdagochtend bezig toen de Afri
kaanse olifant Erna plotseling agressief werd. Het
zestien jaar oude en 3500 kilo zware vrouwtje gaf
Haans plotseling een duw. De verzorger struikel
de, waarna hij door Erna werd aangevallen.
Haans' collega's konden hem ontzetten, ma
letsel aan hoofd en borst bleek te ernstig.
Naar een verklaring voor het agressieve gedj J
van Ema kon directeur Verberkmoes van de m
se Bergen gisteren slechts gissen. „Het slach
was van onze vijf olifantenverzorgers het me eg
ervaren. De nauwkeurig opgestelde protocc
zijn ook nageleefd. Er deed zich ook niet ietsj,
waarvan de olifant geschrokken kan zijn."
berkmoes geeft wel aan dat Erna een olifant |cj
zich als 'nukkig' laat omschrijven: „Ieder dit n
heeft nu eenmaal zijn eigen karakter.
De Britten zijn in Europa de grootste liefhebbers van
KANT-EN-KLAAR-MAALTIJDEN. Dat blijkt uit een onder
zoek van het instituut Mintel, dat gisteren werd gepubli
ceerd. Volgens Mintel kopen de Britten 42 procent van al
le kant-en-klaarmaaltijden die op de Europese markt ver
schijnen. De Fransen staan op de tweede plaats met een
aandeel van 21 procent. Daarna volgen Duitsland (20
procent), Italië (9 procent) en Spanje (7 procent). Uit het
onderzoek blijkt dat 30 procent van de Britten vaker dan
een keer per week een voorbereide maaltijd nuttigt. Voor
de Fransen is dat percentage 16.
Het is een huis waar je niet graag op bezoek komt. De
geur, de sfeer en het eten. Allemaal teveel associatie en te
weinig smaak. Ik kom er vaak, maar ik heb er nooit gelo
geerd. Dat scheelt, want de nachten schijnen vreselijk te
zijn. Toch voel ik mij er op een vreemde manier thuis. Ik
heb andere associaties.
Sinterklaas bijvoorbeeld. Dat vierden we daar samen
met een heleboel andere kindjes. De meeste waren ziek,
maar sommigen waren net als mijn zusjes en ikperso-
neelskinderen.
Ik ken de gangen, ik ben er vaak verdwaald. Ik ken de
binnenvijver met de grote vissen, de kelder, de kortste
weg naar het kantoor van mijn vader. Hij is medisch fo
tograaf en in zijn gangetje hangt het Guinness Book of
Records aan enge foto's. Te ranzig voor woorden, maar ik
bleef kijken tot ze uiteindelijk in kunst veranderden. De
verhalen erbij hoorden we thuis aan tafel, zodat we met
onze kinderlijke fantasie ineens heel anders naar de ma
caroni met prut keken.
Het ziekenhuis is een deel van mijn leven. Het vervelende
is dat ik er steeds meer afdelingen leer kennen. Dat begon
met iets heel onschuldigs als het knippen van mijn
amandelen. Ik mocht bij de mooiste zuster op schoot,
terwijl zij het narcosekapje om deed. Erg lang kon ik
daar dus niet van genieten. Voor ik het wist lag ik al weer
op de zaal. Ik miste het kerstdiner op school, wat ik vre
selijk oneerlijk vond, dus lag met kerstjurk aan in bed
mooi te zijn en pijn te lijden. Ik mocht net zoveel ijs eten
als ik wilde, dat maakte veel goed.
Het nachtje op de EHBO verliep een stuk minder vrien
delijk. Bloedend onder de felle tl-lampen lag ik mijn
laatste minuten te tellen. De verdovingsprikken naast
mijn oog bij mijn slaap staan met stip op nummer één
van mijn meest pijnlijke martelmomenten. Mijn moeder
viel flauw bij iedere poging tot geestelijke bijstand. Mijn
vader nam die plaats dus maar over en al snel waren hij
en de chirurg die mij ondertussen aan het dichtnaaien
was, in een geanimeerde babbel verzeild over een groeps
foto, alsof ze in de rij bij de kantine drie verdiepingen
hoger stonden. Het viel dus wel mee met dat levensge
vaar.
Ondanks mijn onhandigheid en hypochondrische trekjes
bleef het daarna een aantal jaren rustig. Te oud voor
Sinterklaas, te jong voor plastische chirurgie, te gezond
voor de medische molen, dan blijft alleen de oogarts over
om lastig te vallen. Dat ik ondertussen al jaren aan gru
welijke buikklachten leed, zag ik met gemak even over
het hoofd, want alleen al het idee van de onderzoekjes
die daarbij komen kijken bezorgde me acuut buikpijn.
Uiteindelijk belandde ik alsnog bij de internist. Die liet
me leeg prikken, ondersteboven keren en erger, hij liet
een eiidoscopie doen. Met veel geweld werd er een tuin
slang door mijn strot naar binnen geduwd om 'een kijk
je' in mijn maag te nemen. Machteloos, kotsend, hyste
risch in de houdgreep liggend, werd mijn vertrouwen in
het ziekenhuis danig op de proef gesteld, maar uitein
delijk verweet ik vooral mezelf het afslaan van het
roesje, dat me slapend door deze nachtmerrie zou
hebben gesleept.
Bewust van de onuitputtelijke mogelijkheden van
pijn, kroop ik vanmorgen verkrampt in de stoel
bij de kaakchirurg. Mijn verstandskiezen moeten
eruit. Iets wat mijn tandarts al bij voorbaat aan
het ziekenhuis overlaat omdat hij een onnodig
bloederige slachting voorziet. Weinig geruststel
lend.
Maar het is voorbij, sneller dan het klaarleggen
van de mesjes, sneller dan het inwerken van de ver
doving, nog voor ik AAA-uuwww kan zeggen, sta ik
alweer op de gang met een prop gaas in mijn
mond. Verdoofd, maar blindelings vind ik de weg
tiaar mijn vader. En de pijn, de helse pijn waar ik
de rest van de dag op zit te wachten, die komt niet.
Ook niet als de verdoving is uitgewerkt. Zo heb ik
alweer een succesvol bezoekje achter de kiezen.
Reageren? Reactles op column<®hotmall.com
