KUNST CULTUUR
'Groeten uit'
verhuist naar
Oegstgeest
Kunstuitleen werd nooit laagdrempelige instelling
Hanegraafs gezichten:
verwrongen, maar troostend
Grote liefde voor jj
detail in voorstelliu g
over nadagen Hitle f
Syrische kunst als ontdekkingsr
Leidse Volkshuis te gehorig
Joodse kus
WOENSDAG 19 FEBRUARI;!
ter
door Rody van der Pols
leiden - Het was zon mooi visioen: iedereen,
rijk of arm, een echt kunstwerk boven de
bank. Met dat idee werd zo'n tien jaar geleden
het Centrum Beeldende Kunst (CBK) met zijn
kunstuitleen in het leven geroepen. Maar waar
de 'rijken' massaal een schilderijtje kwamen
halen, lieten de 'armen' het afweten. Gisteren
liet cultuurwethouder Alexander Pechtold we
ten dat de kunstuitleen wordt opgeheven.
Onderzoek heeft uitgewezen dat het ledenbe
stand van de kunstuitleen vooral uit de beter
bemiddelde kunstliefhebbers en bedrijven be
staat. „Terwijl de oorspronkelijke bedoeling
was om van de kunstuitleen een laagdrempe
lige instelling te maken", zegt Pechtold. Om
alsnog aan die doelstelling te voldoen, moet er
flink geïnvesteerd worden. Daartoe is de wet
houder, in een periode waarin er op het cul
tuurbudget sowieso bezuinigd moet worden,
niet bereid. Het opheffen van de kunstuitleen
levert een jaarlijkse besparing van 100.000 eu
ro op.
Het CBK, dat in de toekomst onder één dak
met Stedelijk Museum De Lakenhal wordt ge
plaatst, blijft in afgeslankte vorm voortbe
staan. Zo blijft de gemeentelijke instelling zich
bezighouden met het maken van tentoonstel
lingen, met kunst in de openbare ruimte en
blijft ze een vraagbaak voor kunstenaars. Con
nie van Driel, directeur van het CBK, wil niet
reageren op het besluit van Pechtold. „We
hebben hierover duidelijke afspraken met de
gemeente gemaakt. Dit is een politieke aange
legenheid, waarop wij inhoudelijk niet in kun
nen gaan."
Op de vraag waarom de kunstuitleen in Lei
den niet loopt, terwijl het in naburige ge
meenten als Alphen aan den Rijn en Den
Haag wel lukt, kan de wethouder geen eendui
dig antwoord geven. „Misschien heeft het iets
te maken met het brede cultuuraanbod dat
Leiden heeft. Daar moet de kunstuiüeen te
genop concurreren. Kijk, Alphen heeft een
goed lopende kunstuideen, maar op alle an
dere fronten leggen ze het tegen Leiden af."
Misschien is de doelstelling achter de arto
theek - kunst voor alle lagen van de bevolking
beschikbaar maken - ook te ideëel, zegt Pecht
old. „Bij een deel van de bevolking kun je met
een busje vol schilderijen voor komen rijden
en dan hoeven ze nog steeds niks. Je kunt pro
beren wat je wilt, die mensen zul je nooit be
reiken. En een ander deel, de beter bemiddel
de kunstliefhebbers, zullen een kunstwerk
misschien liever kopen dan huren.
De Leidse kunstenaar Norman Beierle ziet niet
in waarom het CBK per se laagdrempelig moet
zijn. „Een kunstuitleen is bedoeld voor kunst
liefhebbers. Of die nu veel of weinig g :n
ben. Voor die mensen staan de deur® i za
kunstuitleen open. Dat is toch een k nie
doelgroep. Je zegt toch ook niet: laten e' 'r
LVC sluiten omdat er alleen maar
komen en geen senioren."
Beierle, van wie de kunstuitleen Me en 5
werken in bezit heeft, vindt het ver
van de kunstuitleen niet alleen een o
leden, maar ook voor de kunstenaas g|
is nu geen enkele instelling meer die;
schaal Leidse kunst aankoopt. De coE; f\£
de Lakenhal is in dat opzicht toch ved
Aangekocht worden door het CBK
toch een vorm van erkenning."
Een inzending voor de Bodyfas-
hion Design Award.
Foto: ANP/Robin Utrecht
Modeprijs voor
Rotterdammer
utrecht - De 26-jarige Mevan
Kaluarachchige uit Rotterdam
heeft gisteren de Bodyfashion
Design Award 2003 gewonnen.
Hij kreeg de prijs uitgereikt in
het Centraal Museum in
Utrecht, waar ook de andere 55
inzendingen van studenten aan
kunstacademies werden ge
toond. Thema van de wedstrijd
was loi>e peace.
Paul McCartney
naar Gelredome
arnhem - Paul McCartney geeft
vrijdag 25 april een concert in
stadion Gelredome in Arnhem.
Het is voor het eerst in bijna
tien jaar dat de ex-Beatle in Ne
derland optreedt. De kaartver
koop begint zaterdag. Het con
cert is onderdeel van de wereld
tournee Back In The World
2003. McCartney zingt naast ei
gen materiaal ook 22 nummers
uit de tijd van The Beatles.
Kamermusici
werken samen
utrecht - De Nederlandse ka
mermusici hebben de handen
ineengeslagen en in Utrecht de
belangenvereniging BV Kamer
muziek opgericht. „De Neder
landse kamermuziek zakt lang
zaam in het moeras", aldus be
stuurslid Erik Beijer. „Er is wei
nig aandacht voor. We moeten
af van het suffe imago." Er zijn
naar schatting negenhonderd
ensembles op het gebied van
kamermuziek.
Onbekende
beelden Beatles
Hilversum - Platenmaatschap
pij EMI komt 31 maart met een
vijfdelige dvd-box met werk van
de Beatles. Op een van de dvd's
staan 81 minuten aan opnamen
waarvan de meeste niet eerder
zijn vertoond. Daaronder zijn
beelden van de laatste jamses
sie van Paul McCartney, George
Harrison en Ringo Starr. De he
le box biedt tien uur muziek en
doet alle acht episodes van de
ontwikkeling van de groep aan.
door Theo de With
oegstgeest - Twintig amateur
verenigingen uit de Leidse regio
zijn geselecteerd voor deelname
aan het festival Groeten uit... Zij
nemen het 4, 5 en 6 april tegen
elkaar op in en om Kasteel Oud-
Poelgeest in Oegstgeest.
Het amateurfestival zou oor
spronkelijk in het Leidse Volks
huis worden gehouden, maar de
verwachte geluidsoverlast heeft
de organisatoren doen besluiten
naar Oegstgeest uit te wijken.
Het initiatief voor het festival is
genomen door het Kunstge
bouw, de stichting voor kunst
en cultuur in Zuid-Holland. Het
wil amateurs de gelegenheid
bieden hun producties te verbe
teren door samen te werken met
professionele kunstenaars. Elke
twee jaar wordt een andere re
gio hiervoor benaderd. Voor de
eerste editie is de keuze gevallen
op de Leidse regio en de Duin
en Bollenstreek. Er zijn voorstel
len ingediend uit de gemeenten
Alkemade, Katwijk, Leiden, Lei
derdorp, Noordwijk, Oegstgeest,
Sassenheim, Voorhout, War
mond en Zoeterwoude. Een jury
heeft twintig ideeën geselec
teerd en gevraagd die onder be
geleiding van een beroeps
kunstenaar verder uit te werken.
De twintig optredens worden
vrijdag 4, zaterdag 5 en zondag 6
april gepresenteerd op het ter
rein van Oud-Poelgeest. Daartoe
is besloten omdat het Leidse
Volkshuis te gehorig is. Er vin
den meerdere activiteiten tege
lijkertijd plaats en er werd ge
vreesd dat men last van elkaar
zou hebben. Het park rondom
het Oegstgeestse kasteeltje biedt
nu de mogelijkheid van een
echte festivalsetting. „Een beetje
De Parade in het klein", beloven
de organisatoren. Er worden
een paar zaaltjes in het kasteel
gebruikt, maar er komen ook
drie tenten in het park.
Het aanbod varieert van toneel,
cabaret, mime, dans en zang tot
fotografie en beeldende kunst.
De cabaretiers Patrick Stoof en
Kiki Heessels zijn twee voor
beelden van professionals die
zijn aangezocht om de amateurs
naar een hoger plan te tillen.
Stoof helpt de cabaretgroep
Front voor aanvaardbaar Neder
land uit de gemeente Alkemade
verder op weg. Hij gaat de leden
helpen met tekst, muziek, licht,
aankleding en presentatie.
Heessels is ingeschakeld voor
kindertheatergezelschap Par
does in Zoeterwoude. De groep
wil een cabaretachtige voorstel
ling maken voor kinderen van
acht jaar en ouder.
Een ander opvallend project is
Theater To verlei uit Leiderdorp
die in samenwerking met het lo
kale radiostation een hoorspel
serie maakt. Of het idee van
kunstenares Manon Grendel uit
Oegstgeest Zij tekent altijd vro
lijk dansende figuren op papier
en gaat ze nu onder begeleiding
van Peter Schraven driedimen
sionaal uitvoeren. Of het plan
van Schola Gregoriana Leitho-
nensis uit Leiden. Dit koor gaat
de gregoriaanse muziek uitbeel
den in dans en de specifieke stijl
van dirigeren op een groot
beeldscherm tonen. Van de
twintig performances wordt de
mooiste bekroond met de Gou
den Groet.
Meer informatie:
www.kunstgebouw.nl/
groetenuit
Amsterdam - Een levensgroot portret van Gene Simmons van de rockgroep Kiss hangt op de tentoonstel
ling Die ook?' in het Joods Historisch Museum in Amsterdam. De Israelisch-Oostenrijkse kunstenaar Oz Al-
mog toont met een grote hoeveelheid portretten het brede spectrum dat volgens hem onder de noemer
'joods' kan worden gevat. Tot 9 juni kunnen de portretten in het museum worden bekeken. In Stedelijk
Museum De Lakenhal opent volgende maand een expositie over de joodse gemeenschap in Leiden.
Foto: ANP/Evert Elzinga
In Leiden en de regio bestaat grote belangstelling voor profes
sionele en amateuristische kunstbeoefening. Heilig Vuur volgt
stad- en regiogenoten die musiceren, zingen, dansen, toneel
spelen, fotograferen of op andere wijze actief zijn. Vandaag:
beeldend kunstenaar Jeanne Hanegraaf uit Leiden.
Overal in haar atelier aan de
Haagweg hangen portretten.
Kleine en grote. Met allemaal
gezichten die heel rudimentair
zijn weergegeven. Zonder op
smuk, zonder franje. Soms
vriendelijke gezichten, maar
veel vaker verwrongen. Asym
metrisch ook. Alsof het even
wicht zoek is. „Er ligt een we
zenlijke emotie aan ten grond
slag, ja. Maar mijn doeken zijn
niet gepland. Die verzin ik niet,
ze overkomen me. Ze komen
voort uit mijn gevoel. Of liever,
het is een grondgevoel wat ik
tegenkom en waar ik uiting aan
wil geven met een schilderij.
Schilderen is voor mij ook niet
mezelf uiten. Ja, uiteindelijk uit
ik me wel, maar het is in veel
grotere mate een verinnerlijking
van wat ik heb gezien en ge
voeld. Ik loop bijvoorbeeld op
straat en dan zie ik een gezicht,
een kop, waarmee ik iets wil. En
daarbij gaat het niet om het ui
terlijk, maar om wat daarachter
zit. De essentie, het wezen van
iemand dat ik bloot wil leggen."
En emotie is het duidelijkst af te
lezen van iemands gezicht Dat
de weergave van Hanegraaf dik
wijls een wat verwrongen ge
zicht is, is niet zo vreemd, zegt
ze. „De mens is een wezen dat
lijdt Het is het enige wezen dat
zich bewust is van zijn lot. En
het is ook het enige wezen dat
weet dat het gaat sterven. Die
spanning tussen het lijden en
het verzet ertegen geeft mis
schien dat verwrongene."
Dat klinkt zwaar en somber.
Maar er zit meer in die portret
ten. Ook positieve elementen,
zegt Hanegraaf. „Ze hebben
ook wat geruststellends. Het
onvermijdelijke, maar tegelij
kertijd ook iets troostends. Het
nietige, de mens als piepklein
onderdeel van het mooie ge
heel. Ikonen hebben dat ook.
Dat zware en dat troostende in
één beeld."
Hanegraaf mag dan haar inspi
ratie van de straat halen, het is
niet de enige inspiratiebron.
Aan een muur hangen tal van
krantenknipsels en losse foto's.
Zo is daar een artikel, met af
beeldingen van de beroemde
Jeanne Hanegraaf: „Ik loop bijvoorbeeld op straat en dan zie ik een kop, waarmee ik iets wil. Daarbij
gaat het niet om het uiterlijk, maar om wat daarachter zit." Foto: Dick Hogewoning
Elephant Man, de man met het
mismaakte gezicht door een
ernstige ziekte. „Heel erg boei
end. Iemand die voor anderen
zo afstotelijk is en die daardoor
zoiets kwetsbaars heeft. Dan zie
je nog meer de essentie. Omdat
de buitenkant niet is zoals we
die kennen, komt de binnen
kant meer naar voren. Van hem
heb ik ook een serie tekeningen
gemaakt Ik zie het afschuwelij
ke niet. Ek ben met mijn schil
derijen ook absoluut niet shoc
kerend. Ik denk dat mensen
stukjes van zichzelf zouden
moeten herkennen, als ze mijn
schilderijen zien."
Wat dat betreft heeft het atelier
aan de Haagweg 4, waar ze een
jaar of vier geleden introk, ook
een positieve invloed op haar
werk „Want de ruimte waarin
ik werk is heel belangrijk. Sinds
ik hier in dit atelier zit, heb ik
pas het idee dat ik écht bezig
ben. Dit is echt een lekker grote
ruimte, ik kan hier met meerde
re doeken tegelijk bezig zijn. Ik
werk het liefst plat. Met de doe
ken op de vloer. Het fysieke
contact is heel belangrijk. Als ik
me buk kan ik er met mijn lijf
net bij. Daar voel ik me prettig
bij. Mijn portretten moeten plat
op de vloer ontstaan. Als mijn
doek op een ezel staat en ik sta'
er voor, is er meer afstand, Zo
voel ik dat tenminste."
Expositie Jeanne Hanegraaf,
21/2 t/m 21/3, Research voor
Beleid, Schiphohveg 13-15.
Open: ma t/m vr 9.00 uur tot
17.00 uur.
Herman Joustra
NUA
jtt(
eef
.HIJ
theater recensie
Dick van Teylingen
Voorstelling: 'Schicklgruber' van
Stuffed Puppet Theatre Idee.
poppen en spel Neville Tranter.
Gezien 18/2. LAKtheater, Leiden.
Vanavond herhaling.
„Ze gooien je dood met die
Amerikaanse troep", zegt
Joseph Goebbels als hij zich
met Eva Braun opwindt
over de filmkunst anno
1945. Bijna een geval van fa
mous last wordsals hij de
zin heeft uitgesproken, rea
liseert hij zich de dubbelzin
nigheid ervan. Met een ban
ge blik naar boven, waar de
bommen en granaten niet
van de lucht zijn.
Plaats van handeling: de
Führerbunker, hartje Ber
lijn, in de laatste dagen van
de Tweede Wereldoorlog.
Heinz Linge kijkt terug op
die periode. Hij was Hitiers
adjudant en kon als enige
navertellen wat er in de
bunker was voorgevallen.
Behalve Eva, die wankelend
van de drank loopt te flirten
met Joseph, is uiteraard het
titelpersonage Schicklgru
ber aanwezig; Hitiers oor
spronkelijke naam, die ver
wees naar zijn gedeeltelijk
joodse achtergrond. De pop
die hem moet spelen strib
belt eerst nog tegen - hij wil
een rol met meer diepgang -
maar Heinz plakt hem een
snorretje op. De rollen zijn
omgedraaid: Hitiers bedien
de heeft het nu voor het
zeggen.
Neville Tranter, bedenker
van de voorstelling, is als
Heinz Linge de enige mens
op het podium. Alle andere
rollen zijn voor zijn poppen:
prachtige wezens met ex
pressionistische koppen die
Tranter als volwaardige ge
sprekspartners kan laten be
wegen. Eva in haar bruids
jurk, wachtend tot haar
Wolfi eindelijk hun geplan-
oel
is doo
l'
ng WC
keret
jpp
de huwelijk laat doo Van
De manke propagas wc
nister Goebbels, aSes
venlijf met kruk. Hitk
zijn verwilderde er ,w
lijke blik, blijft execuiw"'
ordonneren en gi
plannen maken. Lii
opperbevelhebber
mann Göring, die
immense nazi-kan je ti
ook zijn opwachting iai(
maken. De zes kindeie tem
Goebbels staan als
spookjes aan de zijka
het toneel, wachtend 1 dei
onvermijdelijke. Ed
dood, een slechte go
laar in een flamboya
pak.
Uit alles in de voonfcevi
spreekt een grote liefd êns
het detail; alles is doo
en geraffineerd
Dat zijn we ook g<
de van oorsprong
sche poppenmaker er
Ier, die nu 25 jaar in
land woont. 'Schickljlit p<
is een nieuwe parel 1 alle
internationaal verq vc
werk, en een sterke op Ise
van 'Frankenstein' en ival
beth'. »tsi
Als er iets verbetei ide
worden aan de voorsi act
dan is dat de spam uu
boog van de tekst. Hei ooi
is sterk, als er tegen d
calyptische historisch V
tergrond over allerlei
nuffigheden gepraat 0j
Hitier barst uit ii
prachtige scheldpaiti ich
dat er maar één kaa Ier
zijn taart staat en hij s ner
wordt. Ergens overö lE
lijkt alles gezegd, enitini
nieuwe woede-uitb bssi
gen weinig meer tongsl
beeld van Heinz dïri.l;
penkast speelt va le d
Goebbels-kinderen inter
daarna moet doden i n n;
mooi, net zoals de s
spraak van Hitier
dood, maar het ritm rei
niet helemaal. Een
opbouw van het verh
deze prachtige voon >4
nog dwingender geni
ibbi
beeldende kunst recensie
Bemadette van der Goes
Expositie: 'Syrië nu', werk van acht
hedendaagse kunstenaars uit Syrië.
Prijzen: 200 t/m 4.000 euro. Te zien: t/m
9/3, di t/m zo 12-18 uur, galerie Cara,
Nieuwstraat 15. Leiden en Galerie Amber,
Hoogiandsekerkgracht 8, Leiden.
Een naakte, hoogzwangere
vrouw staat in een onwezenlijk
paars landschap. Haar buik is
rond als de wereldbol, haar op
geheven linkerhand is zo realis
tisch geschilderd dat de aderen
zijn te tellen, maar desondanks
ziet de vrouw er toch niet als
een echt bestaand iemand uit.
Eigenlijk zien we haar ook maar
voor een deel. De linkerkant
van haar lichaam is helemaal
aanwezig, maar van de andere
kant ontbreekt met name in
haar gezicht het een en ander.
Ze heeft geen rechteroog en
slechts een halve neus en
mond. Merkwaardig ook zijn
haar borsten, waarvan er een
bloed spuit. De jonge Syrische
kunstenares Sarah Sham ah
schilderde deze geheimzinnige
vrouw en toont daarmee niet
alleen hoe goed zij in staat is
om een technisch perfect schil
derij te maken, maar ook dat zij
ons met haar kunst in verwar
ring weet te brengen.
Shamah is een van de acht he
dendaagse kunstenaars uit Sy
rië die op uitnodiging van de
Leidse East West Foundation
exposeert bij de galeries Amber
en Caro. Directe aanleiding is
de tentoonstelling over het ou
de Syrië in het Rijksmuseum
van Oudheden. Met name gale
rie Amber. Deze bakermat van
"Me East West Foundation, heeft
zich de afgelopen paar jaren,
onder andere met twee ambiti
euze tentoonstellingen over
Iraanse hedendaagse kunst, la
ten kennen als een kunstinsti
tuut dat ver over de grenzen
heen kijkt. En ook kosten noch
moeite spaart om ons kennis te
laten malcen met werk van kun
stenaars die in het westen vol
slagen onbekend zijn. Ook voor
wat betreft deze Syrische kun
stenaars is dat het geval. Daar
door heeft het bekijken van de
tentoonstellingen in de beide
galeries al gauw iets weg van
een ontdekkingsreis.
Het werk van Abdul Hamid
Abdalla en Yacob Ibrahim be
antwoordt misschien wel het
meest aan het beeld dat veel
mensen hebben van het oude
Syrië: warm, droog, stoffig en
barstensvol cultuur. Abdalla
schildert voorstellingen die
doen denken aan oude, ver
weerde iconen, de verbleekte
wandschilderingen in Egypti
sche grafkamers of halfvergane
Yl
36
Tys
Koptische gewaden,
derijen van Ibrahim g
rug op oude vroeg-d lvc
reliëfs met voorstelü
heiligen en apostelen sjjs
Opvallend is dat de 01 jenj
kunstenaars zich veefrecj
verbonden voelen me |aag
cultuur. Zo schildert A fcai
bi zeer expressieve d»
mensen en dieren, dijk
werk van de Cobra-sa «l
Lucebert doen denl Afi
Mushe Malke zijn d(£
kleurrijke abstracte H
en legt Youssef Abdèj
zijn houtskooltekenii laa
op het in stemmig n j,
zwart weergeven van
vol symboliek. Zo ga%eej
zijn eigen individuele
cies zoals ook westen eer
naars dat doen. En ho va
Syrische kunstenaars 0p
zonder vernieuwend 1 jza
tionair zijn, verstaan 2 wee
en is het meeste wei ;ri(
sant om te zien. jtdo
