Amerika staat rood, rood, rood
ECONOMIE
stel
Prijs van vliegticket is zo doorzichtig als matglas
met prijsvechten
Topeconomen hekelen
belastingplannen Bush
~£t wil gouden aandeel
en TPG behouden
Staalarbeiders demonstreren
Textielsuper
wint de slag
De ziekte van Baumol
'iet industrie
-^aald in 2002
uw/urg De omzet van de
tie is over heel 2002 met
gedaald ten opzichte
iarte01. De afname vond
id In de eerste drie kwarta-
en (Jlaatste drie maanden
leidif omzet met 1 procent
is kaft blijkt uit cijfers van het
D868al Bureau voor de Statis-
-stijging was de eerste
toename in vijf kwart a-
^LI|grootste omzetdaling
s meop het conto van de me-
e ^elektrotechnische- en
aanïrtmiddelenindustrie.
la<;
zaterdag 8 februari 2003
•plannen
•rbedrijven
u m< ,URc - Het Zeeuwse Del-
C* r Bedrijf en de Rotter-
sjv Waterbedrijf Euro-
ch,™ aderzoeken de moge-
boóen om voor eind 2003 te
het). De nieuwe onderne-
-iliè^aat jaarlijks 170 miljoen
rinkwater leveren aan
ratls ne miljoen huishou-
999 95 miljoen kuub indu
c er aan bedrijven. Het
verwacht een
__2et van 250 miljoen eu-
ste Frk!°
aac
ke groei
O Imolens EU
Het gebruik van wind-
'e Europese Unie
toe. Afgelopen jaar
j totale capaciteit met
1 procent tegenover
L i totaal konden wind
je varin Europa eind vorig
j tale'56 megawatt opwek
cf blijkt uit cijfers van de
ane^e Windenergie Associa-
Duitsland, Spanje
ebsi$marken beschikken
procent van de totale
ingscapaciteit van
0()lens. Nederland is in
^51pummer 5, na de drie
'enoemde landen en
hu
rragdoo België
~nden Tiscali
in HfyVanadoo België komt
van het Italiaanse
de overname is 9,5
hlleuro gemoeid. Wana-
van France Tele-
„jdwijnt op termijn van
'che markt als internet-
40
voor 85.000 klanten.
^l_jelecom wil saneren en
escWi afstoten die geen
em I op de markt spelen,
slaï
1 m)
705
door onze correspondent
Ans Bouwmans
Washington - Het tekort op de
federale Amerikaanse begroting
loopt dit jaar op naar een record
van 304 miljard dollar. In 2004
komt daar nog eens 307 miljard
dollar bij. En ook daarna blijft de
inkt in de boeken nog jaren rood,
rood, rood als het aan president
Bush ligt.
Ter vergelijking: in de Neder
landse rijksbegroting wordt dit
jaar gerekend op een tekort van
3,5 miljard euro (net iets minder
dan 4 miljard dollar). En dan te
bedenken dat de vorige presi
dent, Bill Clinton, de begroting
van de VS juist zo keurig op orde
had gebracht. Hij slaagde er vier
jaar lang - met zuinigheid en
hulp van een bloeiende econo
mie - in om minder uit te geven
dan hij aan belastingen binnen-
kreeg.
De tijden van Ronald Reagan
zijn weergekeerd, schreven de
Amerikaanse kranten deze
week, nadat president Bush zijn
begrotingsplannen naar het
Congres stuurde. Reagan slaag
de er in de jaren tachtig in om
zo'n enorme berg schulden te
maken, dat achtereenvolgende
presidenten er een hele toer aan
hadden de begroting weer
enigszins op orde te krijgen.
George Bush jr. blijkt zeker zo'n
grote liefhebber van belasting
verlagingen als zijn 'geestelijke'
vader Ronald Reagan. Nog gro
ter eigenlijk, meent William Ga
le, begrotingsexpert bij
denktank Brookings. Waar
Reagan nog terugschrok van de
budgettaire gevolgen van zijn
belastingplannen - hij draaide
ze na een jaar voor eenderde te
rug - denkt Bush alleen aan nog
meer belastingverlagingen.
Toen Bush president werd in
2001, leken de bomen tot in de
hemel te groeien. Het Witte
Huis schatte de overschotten in
de periode van 2002 tot 2011
opgeteld op 5600 miljard. Maar
de economie kwam in een re
cessie, 11 september zorgde
voor hogere kosten voor veilig
heid en defensie, en de glorieu
ze financiële prognoses verdwe
nen als sneeuw voor de zon.
Amerika kwam vorig jaar voor
het eerst in de rode cijfers te
recht. Volgens sommige experts
i/arer
Nederland is
02j plan het 'gouden aan-
'N (telefonie) en TPG
te geven. De Europese
fcie, het dagelijks be-
tn de Europese Unie,
Nederlandse regering
gestuurd met deze op-
lederland peinst er ech-
;r en lijkt daarmee af
len op een conflict met
oissie.
'rlandse overheid heeft
iderheid van de aan-
de twee bedrijven in
iVia een speciale con-
leeft de overheid echter
recht bij belangrijke be-
zoals fusies. Dat wordt
^el een gouden aandeel
gH*
net wil deze positie be-
or (om financiële en maat-
,er lijke redenen, zo liet een
erder van minister
cDPrst (financiën) gisteren
"n het geval van TPG
ook een publiek be-
tor het gouden aandeel
S overheid zeggenschap
oorbeeld postbezorging
ïvolkte gebieden,
ld moet binnen twee
I. 1 reageren op de brief
Europese Commissie.
jij er niet uit, dan moet
washington/anp - Een groep vooraanstaande economen
heeft scherpe kritiek op de begrotingsplannen van de
Amerikaanse president Bush. De wetenschappers heb
ben er grote moeite mee dat Bush de belastingen perma
nent verlaagt en tegelijk de overheidsuitgaven verhoogt
De kritiek komt van tien economen die allen zijn onder
scheiden met de Nobelprijs. Onder hen zijn Joseph Stig-
liz, Franco Modigliani en Lawrence Klein. Zij hebben een
verklaring opgesteld die door een kleine 400 andere eco
nomen is ondertekend. De verklaring wordt maandag of
ficieel uitgegeven door het economisch instituut EPI, een
denktank die in Washington is gevestigd.
President Bush zal zijn plannen die dag verdedigen in het
Congres. Belangrijk onderdeel is het afschaffen van de
belasting op dividend. De economen noemen deze maat
regel voor de korte termijn niet geloofwaardig. Verder
schrijven ze dat de plannen er niet op zijn gericht om ba
nen te scheppen en op de korte termijn niet tot economi
sche groei leiden.
Volgens de economen zal belastingverlaging de inko
mensongelijkheid vergroten. De economen herinneren
verder aan de diverse schandalen in het bedrijfsleven.
Die leggen samen met de huidige onzekerheid in de we
reld veel druk op de economie.
De Nobelprijswinnaars hebben een alternatief plan opge
steld, waarin de nadruk ligt op tijdelijke maatregelen om
de economie te stimuleren. Zo zouden de uitgaven tijde
lijk omhoog kunnen en kan door meer doelgerichte be
lastingverlagingen de vraag naar producten worden gesti
muleerd. Verder zouden er tijdelijke prikkels moeten ko
men om investeringen te stimuleren.
Kritisch boek hoogleraar over strategie
De Amerikaanse president George W. Bush in de Roosevelt Room
van het Witte Huis in Washington.
Foto: Reuters/Larry Downing
en kritische Democraten omdat
Bush met instemming van het
Congres en de - achteraf onte
rechte - verwachting van jaren
lange overschotten een om
vangrijke belastingverlaging had
doorgevoerd. Het is duidelijk
dat de belastingkorting van 2001
te groot was, meent Gale. Dit
kan Amerika zich niet veroorlo
ven, zegt hij, gezien de toegeno
men beveiligingskosten en de
gevolgen van de naderende
pensionering van de baby
boomgeneratie voor de Ameri
kaanse AOW.
Dat verhinderde Bush niet om
voor volgend jaar opnieuw hoge
belastingverlagingen voor te
stellen. De belastingexpert van
de Democraten in het Huis van
Afgevaardigden John Spratt
noemde de begroting van Bush
deze week 'de fiscaal schadelijk
ste begroting in de geschiedenis
van de VS'. Daar is het Witte
Huis het niet mee eens. De in
vloed van de belastingverlaging
is niet zo groot en de tekorten
vallen wel mee als je ze afeet te
gen de omvang van het budget
(2230 miljard dollar) en de eco
nomie, zei begrotingsdirecteur
Mitchell Daniels. Ter vergelij
king: in Nederland komt het
verwachte tekort dit jaar neer op
ongeveer 2,6 procent van de uit
gaven. In de VS is dat volgend
jaar zo'n 3,6 procent.
Als het aan Bush ligt, volgen er
nog jaren van tekorten. Maar
het is de vraag wat het Congres
doet, dat niet alleen de begro
ting van 2004 maar ook die van
2003 nog moet goedkeuren. In
Bush' eigen Republikeinse partij
lopen conservatieve financiële
experts rond die gruwen van re
cordtekorten, maar er zijn er
nog meer die erg van belasting
verlagingen houden. De Demo
craten laken de financiële onbe
trouwbaarheid van president
Bush, noemen de belastingplan
nen vooral bedoeld voor de rij
ken en wijzen er op dat het alle
maal nog erger wordt als de ge
volgen van een oorlog in Irak
(50 tot 100 miljard dollar) wor
den meegenomen in het bud
get.
Je kunt je afvragen wat er tegen
is om de tekorten te laten oplo
pen, overheidsuitgaven zwenge
len de economie toch aan? Er is
weinig tegen als een land kort
stondig in het rood staat, meent
expert William Gale. Dan helpen
tekorten een trage economie
de zaak uitgevochten worden
voor het Europese Hof. Zo'n
procedure zal veel tijd in beslag
nemen.
Niet alleen Nederland krijgt een
brief uit Brussel over gouden
aandelen. Ook Italië en Dene
marken hebben de commissie
iets uit te leggen. Italië heeft via
een speciale wet extra invloed in
Enel, Eni en Telecom Italia. De
nemarken heeft de zeggenschap
veiliggesteld in de geprivatiseer
de luchthaven van Kopenhagen.
Het Europees Hof keurt moge
lijk wel een Spaanse regeling
goed waarbij de overheid in
vloed houdt in ex-staatsbedrij-
ven. Donderdag adviseerde ad
vocaat-generaal Ruiz-Jarabo om
het verzoek van de Europese
Commissie niet te honoreren.
Volgens de advocaat-generaal is
de regeling, waarbij de Spaanse
overheid een beslissende stem
heeft in Repsol (olie), Telefoni
ca, Argentaria (bank), Tabacale-
ra (tabak) en Endesa (elektrici
teit), niet buiten proporties en
daarom toegestaan. In een
soortgelijke zaak in Groot-Brit-
tannië, waar de overheid in
vloed heeft in geprivatiseerde
luchthavens, kiest de advocaat-
generaal wel de kant van de
Commissie.
seraing - Ongeveer 5.000 staalarbeiders hebben gisteren in het Waalse stadje Seraing gedemonstreerd te
gen de sluiting van twee hoogovens van staalconcern Arcelor. Die sluiting leidt tot nog verder oplopen van
de werkloosheid die in Seraing nu al op 27 procent ligt. Bij Arcelor, het vroegere Cockerill-Sambre, verdwij
nen door de sluiting in 2005 en 2006 zeker 1700 banen. Bij toeleveranciers zijn indirect nog eens 5000 ar
beidsplaatsen in gevaar. Arcelor wil zich concentreren op vestigingen aan zee, die lagere transportkosten
hebben. De bonden vrezen dat daarom op de langere termijn ook de koudwalserij in Seraing dichtgaat. Dat
zou het einde betekenen van een rijke Luikse staaltraditie. Foto: Reuters Thierry Roge
weer op gang. Maai permanente
tekorten zijn een heel ander ver
haal. Overheidstekorten rem
men besparingen, en die leiden
op hun beurt tot lagere investe
ringen. Ook andere experts zeg
gen dat gebrek aan fiscale disci
pline een negatief effect heeft op
economische groei, omdat het
zorgt voor hogere rente en lage
re arbeidsproductiviteit.
Het Witte Huis heeft zijn begro
ting dit jaar veiligheidshalve
slechts van een prognose voor
vijf jaar voorzien in plaats van
de gebruikelijke tien jaar. Maar
voor senator Kent Conrad is het
gevolg nu al duidelijk. Vijftien
jaar zuinigheid wordt in één
klap weggevaagd, de staats
schuld stijgt weer en de volgen
de generatie moet boeten.
den haag/gpd - Textielsuper
markten zijn in 2002 de win
naars geworden van de detail
handel. Zaken als Zeeman en
Hans Textiel profiteerden
enorm van de tendens dat de
consument zuiniger is. In het
laatste kwartaal steeg de omzet
van supermarkten die goedkoop
textiel aanbieden met liefst 13,1
procent, over het hele jaar was
er een omzetstijging van 10,9
procent.
Verliezers zijn de woninginrich
ters, die üe omzet in het vierde
kwartaal zagen kelderen met 6,5
procent. Gemeten over heel
2002 was de achteruitgang min
der dramatisch: 1,7 procent.
Voor de hele detailhandel was
2002 een 'mager jaar', zo om
schreef het Centraal Bureau
voor de Statistiek het gisteren.
De meeste detailhandelsectoren
boekten een min in de omzet.
Winkels kregen gaandeweg het
jaar steeds meer last van klanten
die het geld in de zak houden.
De bestedingen zijn vorig jaar
heel bescheiden gegroeid, maar
blijkbaar konden grote delen
van de detailhandel daar niet
van profiteren. Dat deden de
doe-het-zelfwinkels en drogiste
rijen wel. Slagers en groentewin
kels verloren evenals in voor
gaande jaren terrein.
—j|
lat nu niet: vliegen voor
ie naar Londen, Kopen-
;Nice? Maar zo aantrek-
het lijkt, is het meestal
-it de geadverteerde tic-
1 van slechts enkele
euro's zijn maar voor
^stoelen beschikbaar,
•j gfeel stoelen precies?
die het weet. Het zijn
Ijzen, melden minuscule
onderaan de adverten-
Ie bekende prijsbrekers.
sdkope stoelen zijn vaak
bemachtigen als je
5jvan tevoren je reis
«veel maanden van te-
fcies? Niemand die het
den leek een van de
ters zijn leven te bete-
_jn advertentie werd ge
meld dat voor de genoemde
goedkope tickets 65.000 stoelen
beschikbaar waren. Maar ook
dit is nauwelijks zinnige infor
matie. Nergens staat immers
over hoeveel stoelen je per vlieg
tuig praat en hoe vaak per dag
of per week die dan vliegen.
„Lokkertjes," noemt een woord
voerder van de Consumenten
bond dergelijke advertenties.
„Ze hopen dat mensen er op
reageren, want dan kunnen ze
proberen deze mensen een
duurder ticket te verkopen. De
goedkopere zijn pas weer voor
vluchten maanden later be
schikbaar. Daardoor is deze
vorm van werving ook zo moei
lijk te bestrijden. De aanbieding
bestaat wel degelijk, maar voor
hoeveel mensen zij beschikbaar
is... Dat is zo doorzichtig als
matglas."
De praktijk is nu ook dat als een
vlucht voor een bepaalde prijs
niet volgeboekt kan worden, er
gewoon wat van die
prijs af gaat. Het be
leid is dus afwach
tend: zien hoe de
markt reageert. An
dersom kan natuur
lijk ook Wordt er
goed verkocht voor
de geadverteerde
vluchtprijs, dan kan
de prijs worden ver
hoogd. De goedkope
re tickets zijn dan ge
woon 'uitverkocht'.
^an dit systeem zit
wel één voordeel,"
weet beleidsbepaler
net zo veel mist zou
hangen als waarmee
de prijzen van vlieg
tickets zijn omgeven,
zou er geen vliegtuig
meer de lucht ingaan.
En het zijn niet alleen
de prijsvechters die
zich aan die ondoor
zichtigheid schuldig
maken. Ook de regu
liere maatschappijen
blazen in dit concert
vrolijk hun partijtje
mee.
Het is de Consumen
tenbond een doom in
EIGEN
BEURS
Henk Verhagen van het oog. Zij bereidt
de Consumenten- r acties voor om meer
bond. „Halflege Hans Senders
vliegtuigen komen
nauwelijks meer voor. Dat is
voordelig voor het milieu, maar
voor de klant is het een ramp.
Die weet gewoon niet waar die
aan toe is."
Kortom: als er in werkelijkheid
transparantie in vlieg
prijzen te krijgen. Zo
zouden bijvoorbeeld ook de ver
schillende toeslagen meteen in
de prijzen van de tickets moeten
worden opgenomen. Luchtha
venbelasting, veiligheidstoesla
gen, boekingskosten, het zijn al
lemaal zaken die deel uitmaken
van de vluchtprijs. Geen onaan
zienlijke bedragen, die (nu nog)
bij de prijs van het ticket moe
ten worden opgeteld.
Henk Verhagen: „Bovendien is
die zogenaamde belasting hele
maal geen belasting. Het zijn ge
woon kosten die in rekening
worden gebracht voor het ge
bruik van het vliegveld. Maar
dat is toch te gek! Er wordt in de
bus toch ook geen extra strip af
gestempeld omdat de bus een
bepaalde halte aandoet. Zeker
bij de prijsvechters ben je aan
toeslagen vele malen meer kwijt
dan aan de prijs voor het ticket
zelf."
Bij de reguliere maatschappijen
speelt ook de geldigheidsduur
van retourtickets een rol in de
prijs. Dat wordt de passagier
echter zelden klip en klaar dui
delijk gemaakt. Alleen de ver
plichte overnachting tijdens een
weekeinde op de plaats van be
stemming staat vaak in de ad
vertentie vermeld. Die verplich
ting is er bovendien alleen maar
om de zakenreiziger een duur
der business class ticket te kun
nen verkopen. Henk Verhagen:
Als het even kan, wil een za
kenreiziger in het weekeinde ge
woon thuis zijn. Dat weten de
luchtvaartmaatschappijen don
ders goed."
Bij al die ondoorzichtigheid zit
er voor passagiers die niet te
veel willen betalen niets anders
op dan te 'shoppen'. Gewoon
overal kijken en prijzen opvra
gen. Op internet, bij reisagent
schappen. „Maar pas op. Boe
ken via het internet is niet per
definitie goedkoper", weet de
woordvoerder van de Consu
mentenbond. „Gewone reis
agentschappen hebben soms
voor aantrekkelijke prijzen op
bepaalde vluchten honderden
stoelen geboekt en kunnen die
dan goedkoop aanbieden."
door Richard Mooyman
Amsterdam - De KLM moet
stoppen met goedkope vluch
ten. De luchtvaartmaatschappij
kan de concurrentie met Rya-
nair en easyjet toch nooit win
nen. De KLM doet er daarom
verstandig aan om de BasiqAir-
vluchten van dochter Transavia
de deur uit te doen.
Dat betoogde hoogleraar strate
gie Pieter Klaas Jagersma giste
ren bij de presentatie van zijn
boek 'KLM -Waarheen vliegt gij?
Jagersma, onder meer docent
aan de Universiteit Nyenrode,
lichtte de nationale luchtvaart
maatschappij kritisch door.
Volgens Jagersma ontbreekt het
de KLM aan een duidelijke stra
tegie. Zo heeft de onderneming
geen goed antwoord op de be
dreigingen van de Tow cost car
riers'. De eigen Britse prijsvech
ter Buzz werd plotseling aan Ry-
anair verkocht. Op zich vindt hij
dat verstandig aangezien de
KLM als grote flag carrier te ho
ge kosten heeft om de strijd aan
te kunnen. Jagersma vindt het
tekenend dat Ryanair het ver
lieslijdende Buzz al in juni
winstgevend denkt te krijgen,
door personeel te ontslaan en
prijzen te verlagen. Daarom kan
de KLM beter ook stoppen met
BasiqAir. „Het is een verloren
race. Je wordt op den duur toch
gemangeld tussen Ryanair en
easyjet."
Volgens Jagersma moet de
maatschappij zich richten op de
lucratieve lange-afstandsvluch-
ten en een betere service. Dat is
volgens hem de enige manier
om niet weggeconcurreerd te
worden door de easyjets. De
hoogleraar stelt dat de KLM de
klant te veel heeft verwaarloosd.
De KLM heeft ook een veel te
ingewikkeld routenetwerk dat
handenvol geld kost, aldus Ja
gersma. De rijkgevulde kas heeft
volgens hem in de hand gewerkt
dat er geen duidelijke keuzes
zijn gemaakt. Er was toch wel
geld om op alle fronten wat te
proberen. „Maar de KLM is een
luchtvaartmaatschappij, geen
vliegende bank"
Kritiek heeft Jagersma ook op de
bedrijfstop. Topman Leo van
Wijk zou fout op fout hebben
gestapeld bij het mislukken van
allianties met onder meer Bri
tish Airways en Alitalia. „Van
Wijk zit al 12,13 jaar in de top.
Het is hard nodig dat er een an
dere leider wordt aangesteld."
Er heerst volgens hem binnen
de KLM een cultuur van zelfin
genomenheid en 'pappen en
nathouden', waarbij de raad van
commissarissen een onvoldoen
de kritische rol speelt. Jagersma
heeft nog een belangrijke tip
aan de KLM: stap niet in een al
liantie met Air France of British
Airways. „De KLM moet het
zoeken in kwaliteit, niet in groot,
groter, grootst."
ECONOMIE WIJZER
Dit is de eerste bijdrage van onze nieuwe columnist prof. dr. Arjen
van Witteloostuijn. Hij is hoogleraar Strategie aan de Durham Bu
siness School van de Universiteit van Durham (Groot-Brittannië),
alsmede hoogleraar Internationale Economie en Bedrijfskunde aan
de Rijks Universiteit Groningen. In de jaren tachtig en negentig was
hij verbonden aan de Universiteit van Maastricht, de Universiteit
van New York en de Warwick Business School: Zijn management
boek 'De anorexias trategie: over de gevolgen van saneren', werd uit
geroepen tot 'Boek van het jaar 2000' door de Nederlandse Organi
satie van Management Consultants. Opleiding: economie, bedrijfs
kunde en psychologie.
De ziekte van Baumol is onver
mijdelijk en ongeneeslijk. Hoe
wel deze ziekte van alle tijden is,
heeft het tot de jaren zestig van
de vorige eeuw geduurd voordat
de Amerikaanse econoom Wil
liam Baumol de diagnose glas
helder stelde: al
lerlei vormen van
dienstverlening
zijn niet in staat
het tempo van de
productiviteitstij -
gingen in indu
striële bedrijfstak
ken bij te houden.
Het gevolg is dat
de achterstand
tussen beide de
len van moderne
samenlevingen
groter en groter
wordt.
Het ziektebeeld
kan worden geïllustreerd aan de
hand van het Concertgebouw
orkest, dat sinds jaar en dag via
een onveranderlijk stramien de
zelfde 'producten' in de vorm
van concerten produceert. Een
Bach-concert in 1803 is quasi-
identiek aan een uitvoering in
1903 of 2003. Het orkest wordt
niet productiever als de dirigent
sneller met zijn stokje zwaait.
Hooguit kan worden besloten
het voortaan te doen met wat
klarinettisten en violisten min
der, ondanks strijdigheid met de
partituur, zodat de kosten per
concertminuut afnemen.
In vergelijking met de effecten
van technische vernieuwingen
in industriële bedrijfstakken is
dat echter gerommel in de mar
ge. Jammer maar helaas: voor
de productie van levende Bach-
concerten met behulp van een
geautomatiseerde lopende band
bestaat geen markt. De indu
striële revolutie en haar nazaten
zijn voor een belangrijk deel aan
de dienstverlening voorbijge
gaan.
Veel vormen van dienstverle
ning lijden onder deze hardnek
kige kwaal. Het advies van een
duurbetaalde organisatieconsul
tant wordt van PowerPoint-pre-
sentaties niet efficiënter, en de
kapper kapt al jaren niet sneller
dan-ie kappen kan. Ook een le
raar wordt van sneller praten
niet veel wijzer. En de leerlingen
worden dat zeker niet.
De enige alternatieven waarvan
wat heü valt te verwachten, zijn
schaalvergroting, kwaliteitsver
laging, arbeidskostenbesparing
en - vooral - combinaties daar
van. Van grotere klassen wordt
de leraar productiever, en met
salariskortingen of overheveling
van taken aan onderwijsassis
tenten en leesouders wordt de
uurprijs van onderwijs verlaagd.
Helaas heeft de onderwijskwali
teit hieronder te lijden. Dat is
extra vervelend in deze moder
ne tijden van mondige burgers
die hoogwaardige dienstverle
ning verlangen, liefst tegen da
lende tarieven.
Het moeizame gemanoeuvreer
tussen kostenbesparing en kwa
liteitsverbetering houdt ook de
gezondheidszorg al decennia
lang in een wurgende houd
greep. Met de introductie van
hypermoderne management
technieken, de invoe
ring van een bedrijfs
matige aanpak en de
lancering van de ene
hervorming na de an
dere kan deze pijnlij
ke spagaat niet wor
den voorkomen. De
medische stand kan
meer en meer, de be-
handelinnovaties
gaan gepaard met in
drukwekkende prijs-
Arjen van Witteloostuijn stijgingen, de nieuwe
hoogleraar economie medicijnen zijn nooit
Rijksuniversiteit Groningen goedkoper en de ver
grijzende bevolking
vraagt om steeds meer medi
sche aandacht.
Baumol kan verklaren waarom
het met de stijging van de ma
cro-economische productiviteit
in de Westerse wereld niet wil
vlotten, zelfs niet in de hosanna
jaren negentig van de vorige
eeuw. Alle blabla over de onein
dige zegeningen van de nieuwe
intemet-economie ten spijt, ver
bleken de productiviteitstijgin
gen in deze revolutionaire jaren
met die in de stoffige jaren vijftig
en zestig uit de 20ste eeuw.
Geen wonder: het aandeel van
de dienstverlening in moderne
economieën stijgt jaar na jaar
ten koste van dat van industriële
activiteiten. Vooral de publieke
sector is het haasje. Die bestaat
immers bijna alleen uit dienst
verlenende bedrijfstakken. Met
privatisering, uitbesteding en
verzelfstandiging wordt het pro
bleem slechts doorgeschoven
naar een ander loket. De idee
dat een private dienstverlener
goedkoper is dan zijn publieke
tegenvoeter blijkt vaker wel dan
niet op drijfzand te berusten.
Helaas is deze wijsheid niet aan
de politiek besteed. Alsof de
ziekte van Baumol voorgoed is
genezen, belooft de ene partij
nog omvangrijkere bezuinigin
gen dan de andere zonder met
een woord te reppen over de
negatieve consequenties daar
van voor de kwaliteit van de pu
blieke dienstverlening.
De onvermijdelijkheid van de
ziekte van Baumol impliceert
dat pijnlijke keuzen niet kunnen
worden ontlopen. Het is het één
of het ander: of we zijn met z'n
allen bereid meer te betalen
voor betere dienstverlening, of
we nemen een verlaging van de
kwaliteit voor lief. Alleen als de
meerderheid van de kiezers de
tweede optie prefereert, zijn las
tenverlagingen via bezuinigin
gen op de publieke dienstverle
ning een eerlijk alternatief. Belo
ven om het één te doen zonder
het ander te laten is een vorm
van volksverlakkerij.
