nalhard, maar
el consequent
Rinus Michels morgen 75
SPORT
ZATERDAG 8 FE8RUARI 2003
ri van der Steen
Keerde bij DOS, maar die club had geen fiducie
onervaren coach Rinus Michels. Via een
n de KNVB viel zijn naam toen bij Ajax. „En dat
n hele leven veranderd." Zijn leven niet al-
Jr topfit uit, is onberispelijk gekleed, in het
lor zit een gehoorapparaatje. Matige man. Hij
n watertje. Rinus Michels wordt morgen 75
aat de geschiedenisboeken in als de man
totaalvoetbal én de teambuilding, het proces
ran 15 of 20 individualisten een ploeg wordt
jerd die maar één doel heeft: winnen. Hij be
te bij Ajax, in de winter van 1964 - Michels
bnervaren als coach, pas 36. Als voetballer
I bekend als een vrolijke Frans, een geinpo-
I zeer goeie, intelligente speler, maar een lief-
longemeen grappig u vorige week op televi-
ren zeggen dat u een soort Van Basten was.
i een betere kopper...
[„Ik heb gezegd dat ik qua stijl een type Van
niet zo goed natuurlijk, maar wel mee-
1. Met als specialiteit het koppen."
e in het Nederlands elftal twee keer als bin-
Michels: „Omdat ik bij Ajax rechtsbinnen
ir omstandigheden. Achteraf bleek dat niet
e positie, mij was de midvoorplaats op het
li ook te lui voor een binnenspelerl
k was niet lui, maar ik moest mijn krach-
len. Ik liep alleen als het moest. Effectief. Ik
Iman met ijzeren longen, maar ik had wel
■c. kon kort spelen, snel weg zijn. En ik had
I schot."
r van Ajax hebt u in recordtijd een meta-
dergaan; in anderhalf jaar van een aar-
atische trainer bij de amateurs van JOS
Inalharde, autoritaire coach bij Ajax.
L,Democratisch? Dan neem je de beslissin-
En met je spelers. Dat was niet de relatie die
Ikwam bij Ajax al ras tot de ontdekking dat ik
[re relatie met mijn spelers moest onderhou-
k wilde presteren. Ik heb die knop omge-
I nadrukkelijk afstand genomen. Ook van Jo-
|ff, de beste voetballer die ik ooit heb gehad
Ik wilde als coach vrijheid van voetbalhan-
bben en dan kom je het beste weg als je bo-
lelers staat, als een militair. Terwijl dat in we-
itijl niet is. Ik moest de baas spelen, maar ik
ortdurend contact met mijn spelers, ook
1. Maar dan ging het altijd om hun preste-
Ipersoonlijke tactiek."
Menigeen heeft gezegd dat u meedogenloos was,
onmenselijk.
Michels: „Niet in mijn optie. Ik had juist enorm res
pect voor mijn spelers. Ik heb wel één keer een fout
gemaakt door iets te formuleren dat verkeerd is geïn
terpreteerd. Ik benaderde elke wedstrijd anders, nooit
op routine, ik probeerde ze altijd op een andere ma
nier te prikkelen. Ik heb toen gezegd dat ze alles in de
kleedkamer moesten achterlaten wat schadelijk of
remmend zou kunnen zijn voor de prestatie. Aardige,
lieve jongens moesten dat aardige en lieve niet mee
het veld op nemen. Dat is vertaald alsof spelers voor
mij nummers waren, maar dat is nooit een seconde
in me opgekomen. Ik was knalhard ja, maar alleen als
ik consequent moest zijn. Dan gaat het om discipli
naire maatregelen en die komen vaak niet zo goed
De periode-Ajax moet als uw meesterwerk worden
beschouwd, nog meer dan het WK'74 of het EK'88.
Michels: „Ik vind dat ik me als coach bij Ajax in die
tijd heb waargemaakt. Met enorme weerstanden is
daar uiteindelijk een Europees topteam ontstaan, dat
ook nog eens attractief voetbal speelde. Daar ben ik
best trots op, zeker omdat ik geen opleiding had
waarop ik terug kon vallen. Op de cursus werd de
conditietraining gedaan door lelies, die bij het exa
men evenwel afwezig was. Toen hebben ze mij ge
vraagd het te doen: ik moest het examen afnemen en
tegelijk afleggen! Zo ging dat op de cursus toen."
Conflicten met spelers behoorden in zekere zin tot
het spel dat u speelde. Hoe vaak heeft u met Cruijff
kwesties gehad, die niet meer onder het spelele
ment vielen?
Michels: „Ik heb met Cruijff nauwelijks problemen
gehad. Een van de ernstigste conflicten was er een na
een conditietraining die hij niet goed deed. Ik liet
hem de volgende morgen om acht uur terugkomen,
in het Amsterdamse bos. Tja, het is wel Cruijff, dus is
de vraag: komt-ie of komt-ie niet? Komt-ie niet, dan
wordt het een prestigeslag waar niemand beter van
wordt. Maar hij was er. Toen zijn we gaan wandelen
en heb ik hem duidelijk gemaakt dat ik als trainer al
tijd het groepsproces in de gaten moet houden en dat
er niemand uit de toon kan vallen. Hij zeker niet! Juist
op hem, de vedette, moest ik daarom extra scherp
zijn. Hij was het voorbeeld."
Hij noemde u later een psychopaat U was er als
technisch directeur van de KNVB op tegen dat
Cruijff zomaar het trainersdiploma kreeg.
Michels: „Niet juist, het was Harmsen (voorzitter
Ajax, red.) die mij een psychopaat noemde. Ik had er
geen probleem mee dat Cruiijff het diploma kreeg, ik
had er alleen een probleem mee dat anderen dat di
ploma dan ook konden opeisen. Krol heeft dat ook
gedaan."
U werkte hoe dan ook vanuit de doctrine dat het
Rinus Michels: „Democratisch? Dan neem je de beslissingen samen met je spelers. Dat was niet de relatie die ik had." Foto: GPD/Harmen de Jong
doel alle middelen heiligde. Ook tijdens de toer
nooien als bondscoach.
Michels: „Voor het WK van '74 was er het probleem
van de Feyenoorders en de Ajacieden; die hadden
nog nooit in dienst van elkaar kunnen spelen in het
Nederlands elftal. Toen kwam ik binnen, met heel
weinig tijd, omdat ik tegelijk coach was van Barcelo
na. En dan was er alom chaos, ook qua organisatie, te
beginnen met een kwestie over de premies. Ik heb ge
zegd: binnen twee weken moet dit zijn opgelost. Wie
er dan niet meewil, blijft maar thuis. Toen werd het
snel opgelost, met de spelers als winnaars. Die kregen
wat ze wilden. Achteraf is dat een bindmiddel ge
weest."
Maar het beste bindmiddel was de psychologische
truc in de kwestie-Van Hanegem. Die overtrad de
huisregels. U vertelde de belangrijke spelers dat
Van Hanegem wat u betrof naar huis kon, maar dat
zij mochten beslissen. Van Hanegem moest de gang
op om dat overleg af te wachten.
Michels: „Dat gebeurde in Zeist, ik ben daar in de
voorbereiding meteen begonnen met het proces om
er een mentale eenheid van te maken. Dat begint met
de discipline, met spelregels, 's Avonds op tijd op de
kamer zijn bijvoorbeeld. Dat check je dan in het be
gin. Prompt was er eentje die in de fout ging, een pro
minente speler ook nog. Daar was ik hem verschrik
kelijk dankbaar voor, want een beter voorbeeld kon ik
niet hebben. De manier waarop ik dat heb gespeeld,
heeft inderdaad ook wel een steentje bijgedragen aan
het proces van teambuilding, ja."
In '88 hebt u Van Basten op die manier geprovo
ceerd, door te stellen dat hij rustig naar huis kon,
als hij wilde.
Michels: „Dat was ook in Zeist, na de laatste oefen
wedstrijd, in Limburg. We waren tegen middernacht
terug in Zeist en Marco vroeg of hij met me kon pra
ten. Dat kon, in de gang. Hij kwam toen met het ver
haal dat hij een basisplaats wilde. Ik heb gezegd dat ik
hem die graag zou geven, maar dat ik op dat moment
niet voldoende zekerheid had over zijn functioneren.
Hij had een maand geen serieuze wedstrijd gespeeld
vanwege die blessure. Ik heb gezegd dat ik er niet aan
twijfelde dat hij erin zou komen, maar dat ik tegen de
Russen zou beginnen met Bosman."
Het is evengoed ongekend: een speler die een basis
plaats eist.
Michels: „Van Basten was natuurlijk niet de eerste de
beste, bovendien kreeg hij adviezen van Cruijff in die
tijd. Ik heb Marco gezegd: als jij meedoet tegen de
Russen en je presteert onverhoopt niet goed, ben ik
twee man kwijt: jou én Bosman, want die had tot dan
toe gespeeld en goed gespeeld. Die zou een knauw
krijgen als ik hem ineens zou passeren. Marco wilde
niettemin de garantie dat hij zou spelen, anders ging
hij liever weg. Ik heb gezegd, als je wilt, ga je maar
weg. Maar ik heb hem vervolgens uitgelegd wat er
dan zou gebeuren. We zouden het hele mediacircus
over ons heen krijgen en zijn actie zou meteen het
einde van het Nederlands elftal als team zijn. Ik heb
hem gevraagd er eens een nachtje rustig over te sla
pen. Vanaf de volgende dag is hij toen nog harder
gaan werken op de training en uiteindelijk heeft hij
tegen Rusland al een half uur meegedaan.
Successen hebben altijd een prijs, iedereen betaalt
de tol van de roem. Welke prijs hebt u betaald?
Michels: „Ik heb hartproblemen gehad, maar de spe
cialisten hebben me verzekerd dat die maar deels
door stress zijn veroorzaakt. Net als bij Cruijff zijn die
in de genen terug te vinden, al weet je nooit of de
stress dat proces heeft versneld. Mijn vader was 63
toen hij al twee jaar artrose had. Die is eraan gesneu
veld, omdat er nog geen bypassoperaties bestonden.
Ik heb dat geluk wel gehad, dus heb ik kunnen bijte
kenen. Het gaat nu 14 jaar goed, dat is een hele tijd. Ik
heb wel, tijdens het WK van 1998, een infarct gehad,
sindsdien heb ik minder energie en moet ik inspan
ningen doseren."
U bent nog adviseur van de KNVB; in die hoedanig
heid hebt u de bond ongetwijfeld geadviseerd Advo
caat aan te stellen als bondscoach.
Michels: .Advocaat ziet het spel. Dat was de grote
kwaliteit van Happel. Van dat soort zijn er niet veel.
Maar goed, ik adviseer de KNVB en ik ben nog vice-
president van de technische commissie van de UEFA
In die hoedanigheid zie ik nogal wat wedstrijden."
Hoe kijkt u dan?
Michels: „Nog steeds als coach, zonder emotie. Ik zie
poppetjes en kijk naar de kwaliteit van het voetbal,
het gevecht tussen twee ploegen. Dat interesseert me
nog steeds zeer."
RANDJE BUITENSPEL
tori
van der Eb
Hendrik heeft de beste techniek
jeste aanleg van ons twee. Dat
een met voetbal zo. Als we een
bissen merk je dat ook. Ik moet
een goede mentaliteit zien te
Ik heb in ieder geval veel van
eleerd. Ik ben inderdaad wat
alenteerd, meer allround ook.
andere kwaliteiten.
/Ve hebben maar een paar
samen in het eerste elftal van
s gespeeld. Veel te weinig ei-
_Ve moeten er naar streven om
ien team te komen. Dat is toch
ste wat er is.
I In dat halfjaar werden we sa-
KATWiJK - De broers Martin (25, links) en Hendrik (23) van Beelen voetbalden begin
1998 een halfjaar samen in het eerste elftal van Quick Boys. Daarna gingen ze hun
eigen weg. De jongste van de twee is via omzwervingen in het betaalde voetbal langs
FC Utrecht, Heracles, Cam|buur en Willem II weer op het oude nest. Een hardnekkige
blessure was de oorzaak van zijn terugkeer naar de amateurs. Martin gaf aan zijn
studie voor register-accountant de voorkeur. Hij speelde voor KRV, Ter Leede en hij
staat nu opnieuw bij KRV in de spits. Het ouderlijk huis aan de Katwijkse BJ.
Blommerstraat vormt het decor.
men topscorer. Wat mij betreft komt
Martin weer terug naar Quick Boys. Pro
bleem was dat hij door zijn studie niet
altijd drie keer in de week kon trainen.
Martin: Daarom zit ik bij KRV. Voetbal
len in een lager elftal bij Quick Boys heb
ik al eens geprobeerd. Dan gaat het toch
weer kriebelen. Die aantrekkingskracht
van de hoofdklasse heb je domweg niet
bij KRV. Het is jammer dat ik niet meer
naar Hendrik kan komen kijken. Toen
hij prof was, ging ik op vrijdag- of zater
dagavond naar hem toe. Nu spelen we
tegelijkertijd.
Hendrik: In de jaren dat ik in het betaal
de voetbal zat, heb ik Quick Boys echt
enorm gemist. Ik ben oprecht blij dat ik
het blauwwit weer mag aantrekken. Wat
ik mis aan het betaalde voetbal? Op de
financiën na, heel weinig.
Martin: Aan het einde van het seizoen is
de kans groot dat er hier in Katwijk
wordt gefeest. KRV kan geen kampioen
meer worden, maar een promotie is niet
uitgesloten. We draaien na een slechte
start steeds beter. En Quick Boys moet
gewoon kampioen worden, alleen Ter
Leede kan ze daar nog van afhouden.
Hendrik: Het lijkt of de titel nog méér
negen wedstrijden is verwijderd is, toch
is de weg nog lang. We krijgen alle ande
re topploegen nog. Maar laten we eerlijk
zijn, we maken een prima kans.
Met hoofden vol plannen za
ten ze bij mij thuis op de
bank, Nick en Mirza. Twee jon
gens van een jaar of veertien uit
Leiderdorp, leerlingen van het
Stedelijk Gymnasium en belof
tevolle voetballers, de één bij
ADO Den Haag, de ander bij
RCL. Een en al nieuwsgierig
heid. Ik hoefde die twee niet te
vragen wat ze later willen wor
den. Het stond op hun gloeiende
gezichten te lezen: als het even
kan profvoetballer en als dat
niet kan sportjournalist. Het
ontroerde me omdat ik in Nick
en Mirza mijzelf als veertienja
rige terugzag. Ook ik wilde vroe
ger het liefst voetballer van be
roep worden. Maar toen vast
stond dat dat er niet in zat,
switchte ik naar de sportjourna
listiek. Zonde, kreeg ik op het
gymnasium van alle kanten te
horen, je kan zo goed leren, dan
ga je toch geen journalist wor
den?
Ik had er maling aan. Het is de
ze maand vijfentwintig jaar ge
leden dat ik leerling-journalist
bij het Leidsch Dagblad werd. Ik
begon op de stadsredactie, tege
lijk met Jan Rijsdam. Jan had
de ambachtsschool gedaan. Dat
bedoelden ze dus bij mijn
school. Dat je helemaal geen
voorbereidend wetenschappelijk
onderwijs hoeft te volgen om
journalist te worden. Maar Jan
leerde het vak net zo snel als ik.
Alleen had hij in het begin wat
meer moeite met de d, de t en de
dt.
Van de week vierde Jan Rijsdam
zijn 25-jarig jubileum bij de
krant. Omdat hij tegenwoordig
kunstredacteur is, gebeurde dat
in de schouwburg. Het was er
druk, een vrolijke boel, maar
wie ik ook sprak op Jans recep
tie, iedereen uitte zijn bezorgd
heid over de toekomst van de
krant in het algemeen en van
het Leidsch Dagblad in het bij
zonder. Gelukkig waren er on
noemelijk veel herinneringen op
te halen, anders hadden we
daar in de schouwburg met zijn
allen vreselijk staan somberen
over afkalvende abonneebestan
den, bezuinigingsoperaties, re
organisaties en al of niet ge
dwongen ontslagen.
Toen Nick en Mirza bij mij
thuis op de bank zaten, hoorde
ik mijzelf zeggen: „Jongens,
Als Nick en
Mirza het maar
hard genoeg
willen dan
worden zij
gewoon
sportjournalist
maak je niet al te veel illusies.
Het valt vandaag de dag niet
mee om journalist te worden.
Het zijn barre tijden.Bijna wil
de ik zeggen: Jullie kunnen
toch zo goed leren? Dan moet je
geen journalist willen worden.
Ik kon die vreselijke woorden
nog net op tijd inslikken. Waar
om zou ik de hoop van die jon
gens de grond in stampen? Om
dat de banen in de journalistiek
niet meer voor het oprapen lig
gen, zoals toen ik van de mid
delbare school kwam? Alsof ver
der studeren wel automatisch
tot een vaste betrekking leidt.
Als Nick en Mirza het maar
hard genoeg willen dan worden
zij gewoon sportjournalist. Ze
zullen alleen wat meer geduld
moeten hebben dan ik.
De tivee voetballende gymnasi
asten luidden zich met hun
prangende vragen tot mij ge
wend omdat ze op school een
project over journalistiek doen.
Het sprak van zelf dat Nick en
Mirza een sportjournalist aan
de tand zouden voelen. Ze vroe
gen honderduit. Over hoe mooi
het vak is (mijn antivoord:
schitterend), hoe moeilijk (ant
woord: hele/naai niet moeilijk,
als je maar nieuwsgierig genoeg
bent en weet wanneer je een d,
een t ofdt moet gebruiken) en
hoe zwaar (antwoord: heel
zwaar als je er bij nacht en ontij
op uit moet, maar dat vergeet je
als je iets moois en spannends
meemaakt). Verder wilden ze
weten wie de bekendste voetbal
ler is die ik heb ontmoet (Mara-
dona, niet geïnterviewd, wel de
hand geschud) en of ik wel eens
zenuwachtig ben als ik met be
kende voetballers praat (alleen
als het helden uit mijn eigen
jeugd zijn, zoals Johan Cruijff,
Piet Keizer ofEusebio).
Nadat zij hun vragen hadden
afgevuurd, kwamen we nog
even over thuis te praten. Het
bleek dat ik Nicks moeder ken,
van vroeger. Ik wilde weten hoe
het met haar is. Mijn moeder",
begon Nick, „tja, dat is een ver
haal apart.Ik schrok, maar het
viel reuze mee. „Mijn moeder,
die wil je 's ochtends echt niet
meemaken. Wat een humeur."
Aan zijn Nederlands is het niet
te horen, maar Mirza is met zijn
ouders uit Bosnië gevlucht. Doet
hier fluitend het gymnasium.
Soms is de wereld fan tastisch en
Nederland ook. Jmtou bijna ver
geten dat onze verkilde samen
leving zo nu en dan wèl liefde
vol een vreemdeling opneemt en
dat zo'n vreemdeling hier dan
ook helemaal tot bloei komt.
Eén vraag nog had Mirza toen
we afscheid namen. Wat vond
u van ons als journalist? Deden
we het een beetje behoorlijk?" Ik
antwoordde dat ik onder indruk
was en dat was ik ook. Ik zei er
bij dat ik vurig hoopte dat de
mensen ondanks interneten te
letekst enzo kranten blijven le
zen. Zodat ze straks als journa
list aan de slag kunnen. Als ze
geen profvoetballer worden.
Jaap Visser
Reageren?
Sport redactie.Id@damiate.hdc.ri]
