u„
'Ik ben eigenlijk een muzikanten-muzikant'
Werkgroep Amateurkunst hekelt subsidievoorstel
KUNST CULTUUR
Jrrachtige puzzeltjes
£deUn Circle Percussion
Pure Passie mist beoogde grimmigheid
Brechts Hitlersatire als antiglobalismetheater
Mick voor het milieu
isma in
nma Mia'
Badou Jobe zoekt bredere erkenning in Nederland
3^- Simone Kleinsma
|ioofdrol spelen in Ben-
Irsson en Björn Ulvaeus
Mamma Mia!' De mu-
inbineert het liefdesver-
ir een alleenstaande
en haar dochter met de
5te hits van ABBA.
a Mia!' gaat 28 septem-
remière in het Beatrix
in Utrecht, dat dankzij
-1 id tU^ balkon enkele
wenen stoe'en meer krijgt-
iein'ical over
3ingeitje'
t" Sden - Het Friese thea-
Jchap Tryater komt
l jst 2003 met de grote fa-
id Hrfrste"'nS mir3kel f311
n wa$.dldcer
's gebaseerd op het
ans Brinker or the silver
n heri'an de Amei'ikaanse
da£r Mary Mapes Dodges.
^rinker is de jongen die
1 meePd vo'8ens de legende
•bhenPen gered door ziJn
een lekkende dijk te
0 De mytische held
erde i^boolvoor de Neder-
'rlateif"^ tegen het W3ter-
1 V ierbewerking wordt ge-
xetieri°or Broekman en
s die rrd door ^ruun Kuijt,
er al voor Tryater 'Wat
te' refPsseerde- Het stuk
al noleken lang te zien in
tPurg De Harmonie in
Jstocïden
Hoei
WK»'5 VOOr
iems museum
:rs koi
en Ffl - Het Museum voor
ondeie Kunst Arnhem heeft
Vooiderijen een een serie
nt heit litho's van dè hand
van <*n van HeU (1889-1952)
iurig bruikleen gekregen
dat «neef van de kunste
niet in Canada woonachti-
rramijvan Heil. Deze aanwin-
„Sdsenteert het museum in
sPtie met werk dat al in
anwePtie aanwezig was tot en
stelliittaart 2003 in de koe-
t vollere presentatie geeft
ken n voorproefje op de grote
nd ikMstentoonstelling van
ïisteiï. die over twee jaar in
van teum te zien zal zijn.
:rs im
meier
etieri -
podii
be
echtmuziek recensie
Herman Joustra
naar'
=est 0
komÈ)rumtracl<s Unlimited van Cirde
jon Gezien: Stadsgehoorzaal
iDarei 07/02
al de
is geen swirigland.
er: „feen land van stijve heu-
11e nu het trage gedreun van
jn. Het grote publiek -
ten heb je het als recensent
Hetianneer je je voorkeur
üenden andere smaak wilt
ieuwk maken - dweept met
ers en Borsatos en deint
de Vogeltjesdans, het
unt van truttigheid op
ee, echte swing kent een
ner publiek. Maar echte
wel degelijk in Neder-
ónden.
Perucusssion bijvoor-
M tientallen jaren tim
deze heren loeihard aan
uyze in wisselende samen-
Lingfn. met wisselend reper-
tracks Unlimited
ik v£in meest recente pro-
Ketf waar ze mee door Ne-
:Vrif toeren. Een tikkeltje
ig v# de waarheid, want al
en St grenzen overschrijden
rrerapercussionisten niet. De
die ze brengen is met
ifkomstig uit Senegal en
n rfiizeg maar twee van de
void toonaangevende slag-
tden in de wereld. Hier
r maakt Circle Percussi-
Afro-Cubaans uitstapje
of maakt een tripje naar fanta
sieland, met een mengelmoes
van Afrikaans en modern. Maar
dat is het dan ook wel qua
avontuur.
Maar wat de zes heren aan tra
ditionele slagwerkmuziek bren
gen, brengen ze met verve. Om
maar eens een poging te wagen
hun concert in woorden te van
gen: pets, boem, knal, ratei-
deknetter, prakkeprakkekprak-
ke. Zoiets. En dan meestentijds
in een noodtempo. De muziek
kenmerkt zich behalve door
een enorm volume ook vaak
door een heldere schoonheid.
Transparante slagfiguurtjes die
onderling verschuiven. Prachti
ge puzzeltjes.
Prachtige puzzeltjes ja, die ver
schrikkelijk veel vragen van de
fysieke krachten van de heren.
Neem nou het beuken op een
enorme Japanse trom, met een
diameter van een meter of drie.
Ze slaan constant boven hun
macht, om maar eens in bouw
vakkerstermen te spreken. En
om maar in diezelfde sfeer te
blijven: vergelijk het maar met
minutenlang hengsten op een
plafond met een slopershamer.
Lood- en loodzwaar.
Dat gebeuk geeft het concert
wel extra kracht en dynamiek
mee. Om het geheel goed af te
maken eindigt het zestal met
twee opzwepende Afrikaanse
ritmes. Snel en explosief. Nou
niet bepaald Nederlands, maar
toch een stuk leuker dan pak
weg een klompendans.
los anceles - Het milieu is in de Verenigde Staten beslist geen hot
item, zeker niet voor president George Bush. Die lapt het verdrag van
Kyoto gewoon aan zijn laars, wil van de opwarming van de aarde niet
weten en is van plan om de laatste wildernis op aarde, Alaska, te
grabbel te gooien voor het winnen van olie. Om de Amerikanen be
wust te maken van de problematiek gooide Mick Jagger en zijn Rol
ling Stones er daarom gisteren maar een gratis concert tegenaan in
Los Angeles. Via internet legden 12.000 fans beslag op de gratis kaar
ten, onder het motto wie het eerst drukt die het eerst plukt. Een
steuntje in de rug kreeg de van origine Engelse band - die van de zo
mer in Nederland aan aantal concerten geeft - door de aanwezigheid
van sterren als Christina Aguilera, Cameron Diaz en Pierce Brosnan. De
introductie in Los Angeles kwam van niemand minder dan oud-presi
dent Bill Clinton die, zij het wat laat, het milieu nu ook hoog in het
vaandel heeft staan. Foto: Reuters
theater recensie
Susanne Lammers
Voorstelling Pure Passie, een horror door
Toneelschuurproducties/Lange Poten.
Regie: Ernst Braches Spel: Carla Mulder
en Joke Tjalsma. Gezien: 7/2, LAKtheater.
Leiden Nog te zien: vandaag, aldaar.
De pubermeisjes in Pure Passie
gaan niet voor pony's en paar
den. Hun meisjesachtigheid be
perkt zich tot de kleur van hun
rokjes: zacht rose en hemels
blauw. Ze sluiten zich op in een
kelderbox, maken boos muziek
met gierende gitaren en kwaaie
teksten tegen vleeseten en voor
masturbatie. Alleen in elkaar
vinden ze een beetje steun en
bevestiging. 'Wij zijn samen ge
niaal,' stelt Carla Mulder, en op
die mededeling drijft Pure Pas
sie. Want wat als niemand an
ders dat ziet? Dat tienerleed
werken Carla Mulder en Joke
Tjalsma uit in een bizarre fanta
sie, waarin humor en agressie
de hoofdrol spelen. De meeste
energie wordt besteed aan het
neerzetten van die twee rebelle
rende meiden.
Mulders lijf is voor de gelegen
heid onhandig slungelend te
groot gegroeid en licht gebogen
ontlokt ze aan haar gitaar sner
pende klanken, die met haar
truttige staartjes niets te maken
hebben. Haar personage Lila is
de miskenning in optima for
ma. Maar vergeleken bij Joke
Tjalsma's Roos is Lila nog een
wonder van zelfverzekerdheid.
De stoerheid van Roos is
slechts imitatie en bestaat ver
moedelijk alleen maar in de
kelderbox waar de twee hun
hoofdkwartier hebben.
De portretjes die Mulder en
Tjalsma schetsen van hysteri
sche vriendinnetjes, zijn raak
en zeer herkenbaar. Ze schake
len razendsnel tussen euforie
en neeerslachtigheid, tussen el
kaar bevestigen en weer afbre
ken, tussen vernederen en op
hemelen. Het eigen wereldje
dat ze zo cree'Ten, met die ab
solute wederzijdse afhankelijk
heid, is benauwend echt. 'Hou
je van mij?' vraagt de een, en de
ander bevestigt dat natuurlijk,
maar de terloopse zoen wordt
met een vies gezicht afgeveegd.
En terwijl de een zingt 'Jouw
ogen zijn de enige ogen die mij
echt zien', dendert de ander
volkomen over haar heen. Maar
hoe bezienswaardig deze twee
vervelende deegslierten ook ge
typeerd worden, de ontknoping
laat te lang op zich wachten. De
clou wordt veel te vroeg wegge
geven en daardoor ontbeert Pu
re Passie de beoogde grimmig
heid. Er wordt zo lang geprelu
deerd, dat het einde je steeds
minder kan schelen.
theater recensie
Dick van Teylingen
Het Noord Nederlands Toneel speelt Arturo Ui van
Bertolt Brecht. Regie: Marc Becker en André Studt.
Vertaling: Jan van den Berg. Decor: Madeleine Hu"mer.
Met Wolter Muller, Mirjam Stolwijk, Ludo Hoogmartens
e.a. Gezien op 7 februari in de Leidse Schouwburg.
Al in 1941 schreef Bertolt Brecht een satire
op de opkomst van Hitier. Als plaats van
handeling koos hij het gangstermilieu van
Chicago voor Brecht inmiddels veel dich
ter bij huis dan het Duitsland waar hij als
kritische communist uit gevlucht was. Ar
turo Ui wordt gaandeweg de baas van een
louche zootje handelaren die in de econo
mische crisis alle normen en waarden over
boord zetten. Door allerlei manipulaties
gaat eerst de integer geachte burgemeester
voor de bijl, daarna volgen de concurren
ten, sommige vrienden als het zo uitkomt,
de rechterlijke macht en de vrije pers. En
na Chicago ligt de wereld open.
Waar de mannen in handelen blijft onbe
kend, en doet er ook niet toe. De twee
Oost-Duitse regisseurs Marc Becker en An
dré Studt houden Brechts stellingname na
zestig jaar stijf overeind: het gevolg van on
gebreideld kapitalisme is mafia, fascisme,
en oorlog. Ze halen alle klassieke vervreem
dingstechnieken uit de kast om die bood
schap over te brengen. Absurdisme (een
clown als moordenaar), het direct aanspre
ken van het publiek (Hitier presenteert de
eerste rij zelfgebakken kaakjes), het verla
ten van de toneelhandeling (lijken komen
in opstand), liedjes en revuedansjes. Hitier
(een mooie rol van Nico van der Knaap) is
in de voorstelling niet meer dan een histo
rische voetnoot, die zijn rol nog even mag
wegrelativeren. Het slot van de voorstelling
is niet toevallig een chaotische uitvoering
van Sinatra's My way: de alom geliefde
zanger onderhield hartelijke banden met
de mafia. Moreel verval en corruptie heeft
een zeer beschaafd voorkomen en zingt
een gevaarlijk lied.
Het knappe van Becker en Studt is dat ze
aantonen dat Brechts manier van werken
nog steeds bruikbaar is. Het nadeel is dat
ze daarvoor een stuk gebruiken dat maar
zeer gedeeltelijk kan boeien. Pang, daar
gaat de tegenstander, de jood, de onafhan
kelijke journalist. Het eerste deel van de
voorstelling is nogal een zit, ook al omdat
de acteerprestaties gemiddeld niet groots
zijn. Uitschieters zijn er wel, zoals Ludo
Hoogmartens. Maar dankzij de consequen
te aanpak en de vondsten naast het stuk
laat Arturo Ui je uiteindelijk toch niet koud.
door Herman Joustra
leiden - De Werkgroep Amateurkunst, die de
gemeente sinds 1980 adviseert over de verde
ling van subsidies in de amateursector, is niet
te spreken over de voorgestelde nieuwe subsi
dieregeling van de gemeente Leiden, de zoge
noemde deelverordening amateurkunst. Het
grootste bezwaar tegen de voorgestelde deel
verordening is dat er van een geheel nieuwe,
starre subsidiesystematiek wordt uitgegaan,
zonder dat aannemelijk wordt gemaakt waar
om dat nodig is.
De WAK stelt in een open brief dat in het voor
stel van de gemeente alles lijkt vastgelegd. Zo
krijgt elke vereniging een basisbedrag dat af
hankelijk per vereniging wordt vermenigvul
digd met een zogenoemde wegingsfactor. Ver
der wil de gemeente een vaste verdeling van
de gelden over de verschillende soorten subsi
dies, zoals voor uitvoeringen, huur en jeugd.
De WAK maakt ook bezwaar tegen het voorstel
van de gemeente een eind te maken aan de
zogenoemde 'open-einde-regeling'. Die houdt
in dat nieuwe verenigingen dezelfde subsidie
rechten krijgen als de reeds toegelaten vereni
gingen. Het schrappen van deze regeling
houdt concreet in, dat het vastgestelde subsi
diebedrag over meer verenigingen moet wor
den verdeeld. Eventuele verhogingen zullen in
de toekomst alleen bestaan uit het jaarlijks ge
meentelijk vastgestelde indexeringspercenta
ge, zegt de WAK. „En dat loopt per definitie
achter bij de werkelijke inflatie."
De WAK stelt verder dat het subsidiebudget
achterblijft bij dat van vergelijkbare steden. Nu
is dat per jaar ruim 142.000 euro en dat is niet
veel vindt de organisatie, waarbij ruim zestig
amateurkunstverenigingen zijn aangesloten,
zoals muziekkorpsen, toneel- en theatergezel
schappen, koren, volksdansverenigingen, or
kesten, operettegezelschappen en verenigin
gen die actief zijn op het gebied van popmu
ziek, twirling, film en fotografie. Die clubs en
verenigingen in Leiden tellen in totaal onge
veer 3500 actieve leden. Dat getal zegt nog niet
alles, volgens de organisatie: „De amateur
kunst in zijn geheel heeft een reikwijdte die
zich uitstrekt tot tienduizenden mensen in de
stad en de regio."
De WAK hekelt verder de door de gemeente
gehanteerde procedure bij het invullen van
het voorstel. In tegenstelling tot in voorgaande
jaren, heeft de organisatie naar eigen zeggen
geen gelegenheid gekregen advies te geven en
is zij geconfronteerd "met een kant-en-klaar
stuk". Dat is extra vervelend omdat de WAK
zegt geen tijd meer te hebben om op een vol
waardige manier op dit nieuwe voorstel te rea
geren. „De formele inspraakronde is reeds be
gonnen en de feitelijke tekst is al aan de raads
leden voorgelegd. Op deze wijze wordt de
WAK het werk onmogelijk gemaakt en dient de
werkgroep zich te bezinnen op het nuttig ef
fect van haar werk, en of het voortbestaan van
dit gemeentelijk advieslichaam onder de gege
ven omstandigheden nog wel zin heeft."
De WAK pleit nu bij de gemeenteraad voor
een verlenging van de bestaande verordening
met één jaar, zodat beide partijen de gelegen
heid hebben om het in de komende maanden
via overleg alsnog eens te worden. Volgens de
organisatie is er binnenkort overleg met de ge
meente. Cultuurwethouder Pechtold wenst op
dit moment niet te reageren.
door Heiman Joustra
leiden - Badou Jobe heeft ze da
gelijks, muzikale ideeën. Com
plexe arrangementen, geschoeid
op traditionele Afrikaanse leest.
Maar hij heeft geen peperdure
studio nodig om zijn invallen uit
te werken. Een atelier in het hart
je van Leiden voldoet. Met een
Atari-computer, een sampler en
een keyboard brengt hij de mu
ziek die in zijn hoofd zit tot leven.
„Dat gaat prima zo, hoor. Ik werk
razendsnel op de computer. En ik
weet precies wat ik wil, ik weet
precies hoe het moet klinken."
- Met het eindresultaat op een
floppy of op een cd-rom vertrekt
hij eens in de zoveel tijd naar
Gambia, waar hij de muziek dan
intensief met 'zijn' muzikanten
van de band Ifang Bondi repe
teert. Om vervolgens op toernee
te gaan. Of om een cd op te ne
men. Op die manier is Jobe ook
groot geworden. De Gambiaan
is een beroemd, geliefd en ge
respecteerd muzikant in West-
Afrika. Als oprichter, leider en
bassist van de band Ifang Bondi.
En als componist en arrangeur.
Het leverde hem in 1999 de
prestigieuze Kora Award op als
arrangeur van het jaar in Afrika,
zeg maar de Afrikaanse variant
van de Grammy Awards. De cd
'Gis Gis' van Ifang Bondi, met
muziek louter van de hand van
Jobe had diepe indruk gemaakt
op de jury. Vanwege het tradi
tionele karakter van de muziek,
waarin Westerse invloeden zijn
te verwaarlozen.
Het is daarom opvallend dat ie
mand die mateloos populair is
in Afrika, in Leiden bivakkeert.
„Nederland is een goede uitvals
basis om internationaal vaste
voet aan de grond te krijgen"
zegt hij. „Daar komt bij, de
mensen in Gambia mogen wel
van me houden, de regering
doet dat niet. Aan het begin van
de jaren tachtig kwamen we op
een gegeven moment totaal niet
meer aan de bak omdat het
toenmalige bewind onze teksten
te kritisch vond. Radio Gambia,
de staatsomroep, had heel veel
live opnamen van Ifang Bondi,
die prompt niet meer uitgezon
den mochten worden. We wer
den effectief geboycot. Kort
daarop was er ook nog eens een
uiterst bloedige, mislukte staats
greep met duizenden doden,
waaronder onze eigen manager.
Onze leadzanger belandde on
schuldig in de cel maar bracht 't
er levend vanaf na tussenkomst
van een Senegalese commando
die een fan bleek te zijn. Er werd
een avondklok ingesteld en het
uitgaansleven verboden. Alle
podia werden gesloten, nergens
konden we nog opgetreden."
„Dat was dus echt een onhoud
bare situatie en de reden dat ik,
samen met aantal medemuzi
kanten, gedwongen was naar
het buitenland uit te wijken."
Jobe zegt het met enige bitter
heid, ook al voelt hij zich nu
thuis in Leiden. „Nu zit er wel
een andere regering, maar erg
veel is er niet veranderd. Ze wil
len nog steeds niets van me we
ten. Toen ik de Kora Award
kreeg, belden ze van overal. De
BBC, Franse omroepen, Senega
lese omroepen. De mensen in
Gambia feestten in de straten
toen ze het hoorden. Maar van
officiële zijde hoorde ik niks, he
lemaal niks. In The Indepen
dent, een van de grootste kran
ten van het land, werden er vijf
regeltjes gewijd aan de prijs die
ik had gewonnen. Dat was het
dan."
„Terwijl het toch de grootste
muziekprijs is in Afrika en de
uitreiking wereldwijd door meer
dan 300 miljoen televisiekijkers
gevolgd is, zelfs hier in Leiden
werd ik op straat aangesproken
door mensen die me herkenden
van de tv-uitzending." Zo af en
toe denkt Jobe terug aan zijn
Afrikaanse popcarrière, die al
begon aan het begin van de ja
ren zestig, toen Jobe grote tri
omfen vierde met zijn band Su
per Eagles, met een repertoire
van Afrikaanse, Westerse en
Zuid-Amerikaanse muziek. „We
waren groot, heel groot. Zo ver
schrikkelijk populair. We domi
neerden de muziekscene in
Westafrika, van Senegal tot en
met Ghana.. We kwamen een
keer terug van een buitenlandse
tournee, was er vanaf het vlieg-
teerd worden - zij geven mid
dels de muziek de tradities door
- behoren ze tot een andere,
aparte kaste. Dat wil niet zeggen
dat ik zonder muziek ben opge
groeid. In tegendeel, de beste
muzikanten van het land kwa
men regelmatig bij ons thuis
spelen, en waren dagen, soms
weken te gast. Prachtig vond ik
dat. Ik hield vooral van de kora,
de 21-snarige harp-luit, hét klas
sieke instrument van West-Afri-
ka. Maar zelf muziek maken, dat
hoorde dus niet."
„In het begin deed ik het dus
ook stiekem. Ik had op een ge
geven moment een gitaar. Niet
thuis, maar verborgen. In een
scheepswrak in de haven. Als ik
dus wilde spelen, ging ik daar
naartoe. Ik speelde de muziek
na die ik hoorde. Covers dus.
Afro-Cubaans, Kongolese mu
ziek, popmuziek. Ik bestelde uit
Engeland ook allerlei muziek-
theorieboeken. Dat was het be
gin. Uiteindelijk, toen ik lid werd
van een band en ging optreden,
kon ik het natuurlijk niet langer
meer geheim houden. Ik was de
eerste in de familie die aan mu
ziek deed. De meeste familiele
den vonden het een schande, ik
hoorde dat gewoon niet te
doen."
„Ik maak het nog wel eens mee
dat ze verontwaardigd zijn. Offi
cieel mag het kastensysteem
dan niet meer bestaan, officieus
nog altijd wel. Toch heb ik wel
veel erkenning gekregen hoor,
in de loop der tijd. De Kora
Award betekent veel voor me.
En toen Youssou N'Dour een
gouden plaat in Nederland
kreeg voor '7 seconds' werd ik
daarvoor uitgenodigd, in Vre-
denburg in Utrecht. Hij zei toen
dat ik zijn belangrijkste voor
beeld was. Dat is pas erkenning,
ja. In het westen heb ik die er
kenning nog niet gekregen. Ik
ben eigenlijk een 'muzikanten
muzikant'. Net als Miles Davis.
Door muzikanten overal ter we
reld gewaardeerd en gerespec
teerd, maar niet door het grote
publiek. Wellicht komt dat nog.
We repeteren intensief en ho
pen binnenkort weer een cd te
maken. De muziek is al geschre
ven. Op de Atari, ja. Maar dat is
dan ook het enige Westerse aan
de muziek."
dan ook zelf onafhankelijke mu
ziek moesten maken, onze roots
niet moesten verloochenen. Of
dat nu Mandingo, Jola, Wolof,
Fula (een aantal van de vele ver
schillende bevolkingsgroepen in
Gambia, red.) of wat dan ook
was. We stopten met de Super
Eagles en gingen terug naar on
ze roots. Veranderden onze
naam in Ifang Bondi, letterlijk
vertaald: 'Wees jezelf. We koch
ten bandrecorders. Zo gingen
we dan op onderzoek, raad
pleegden tal van oude muzikan
ten, de maestro's van het klas
sieke Afrikaanse repertoire dat
in de vergetelheid dreigde te ra
ken. We schreven alles uit wat
we hoorden. Dat materiaal
vormde de grondslag voor de
moderne puur West-Afrikaanse
muziekstijl die we ontwikkelden,
en die uiteindelijk uitgegroeid is
tot de bekende sound van West-
Afrika."
„Maar dit vernieuwende keer
punt in de muziek verliep niet
zonder slag of stoot, het was een
strijd die denk ik wel een jaar of
tien duurde. De mensen pikten
het gewoon niet, voelden zich
beledigd. We brachten ons
nieuwe Afrikaanse repertoire in
Dakar, tijdens de 'Nuit de Port',
een jaarlijks mega-evenement,
waar we als Super Eagles altijd
de hoofdact waren. Beging jaren
zeventig was dat. Normaal
openden we met Afrocubaans.
Maar nu, met zware percussie,
traditionele ritmes. Op een ge
geven moment schreeuwde ie
mand in het publiek 'Als jullie
niet spelen wat wij willen, speel
je maar in de getto'. De sfeer
was niet bepaald vriendelijk.
Mensen gooiden zelfs met ste
nen."
Het was het begin van een lan
ge, moeilijke periode voor Jobe.
Hij bleef echter vastbesloten. Dit
muzikale pad moest en zou hij
blijven volgen. „Ik wist pas laat
dat ik muziek wilde maken,
maar toen ik het eenmaal wist,
wist ik het zeker. Dat is altijd zo
gebleven. Ik was een jaar of zes
tien toen ik begon. Dat is be
hoorlijk laat. Maar ik mocht
geen muziek maken. Vanwege
het kastensysteem in Gambia.
Wij waren een familie van nobe-
len, de hoogste kaste. Hoewel
muzikanten op zich gerespec-
veld tot aan Banjul, de hoofd
stad een verkeersopstopping.
Het halve land leek wel uitgelo
pen om ons in te halen! Vond de
regering niet zo prettig. Dat
moest maar niet meer gebeuren,
op straffe van arrestatie zei men
tegen ons".
Het was in die tijd, de jaren zes
tig, dat steeds meer landen in
Afrika onafhankelijk werden.
„We waren heel politiek geënga
geerd, fervente aanhangers van
het Pan-Afrikanisme. Op een ge
ven moment vonden we dat we
Badou Jobe: „Ik wist pas laat dat ik muziek wilde maken, maar toen ik het eenmaal wist, wist ik het ze
ker." Foto's: PR
