KUNST CULTUUR
Cultboek is kameraad voor het 9
Gaan voor Guus Hiddink
Verfijnd 'Danspassies 2' gaat alle kanten op
R4
Joost Zwagerman geeft eerste gastcollege aan Leidse universiteit
Kwetsbare
muziek in
grand café
'Mijn moeder is dol op hem, net als alle getrouwde vrouwen'
VRIJDAG 7 FEBRUARI 2003
d om de
den Beren
De Duitse minister
iomische zaken, Wolf-
ment, vraagt zich af
B belangrijke mensen als
j Douglas en Catherina
nes altijd te laat komen,
ite Fillmfestival van Ber-
I gisteren van start met
calfilm 'Chicago'. De
He tien dagen zullen er
js zijn te zien, waarvan
gedingen naar de Gou-
ten. Onder de gasten in
se hoofdstad: Nicole
j, Dustin Hoffman, Ge-
Doney en Oliver Stone.
Ise
«dub*
Onder de naam De
Bluesclub houdt Q-bus
Uiterstegracht morgen
esavond. Het is de be
er een maandelijks eve-
van te maken met elke
B optreden. De Q-bus
uid valt de eer te beurt
sclub morgenavond te
Voor de toekomst
Dk optredens gepland
[Boogie Woogie, Barrel-
n in samenwerking met
oncerts een aantal Ame-
J bands. De avond be-
120.00 uur en de toe-
iraagt 6 euro.
ende
bSieintjes
Spelende kinderen zijn
!storttiiden0ol;]bÜdeRo*
et Ne waren m elk huis en el-
van |t kinderen te vinden die
nvadl^en met hoepels en die
UexarPen sPee^en- ^at 's
ie Nauit ou(*e geschriften en
uwaiPSische vondsten
oqI, istorica en archeologe
vanVieke Willemsen, werk-
net m het Rijksmuseum van
sten7en heeft deze bronnen
t eerst gecombineerd,
ïltaat is het boek 'Ro-
ppplgoed. Kindertijd in
eldrijk'. Het boek wordt
lag 23 februari gepre-
i in het Rijksmuseum
idheden.
blijkt
menjeur VOOf
i. ofjev
ijl dn s
weer - Drie werken van de
cunnhe componist Sergej
prote »v beleven morgen in
tnnenster hun wereldpremiè-
ïgewjjetreft een Russisch
r Italcd, een mars en twee de-
verkehet ballet Trapeze uit
juntjG5. De composities zijn
m of iden ontdekt door musi-
boooJoëlle Mann van
loodsiths College in Londen,
sparten uitgevoerd tijdens
2t boival dat geheel aan de in
die ©53 overleden compo-
r in ewijd. Prokovjef is on-
eegt nkele bekende werken,
dieit ballet Romeo en Julia
:gd vpera De liefde van de
e lijikasappelen, altijd in de
2t spw van Dmitri Sjostako-
ijnlijkven staan.
[g ei van
Koons
theater recensie
Maarten Baanders
Voorstelling: 'Danspassies 2'.
Samenstelling: Peggy Olislaegers. Gezien
6/2 LAKtheater Leiden.
Een verzameling laboratorium-
glaswerk waarbij twee dansers
in een mechanisch bewegings
spel verwikkeld zijn, een pure
danscompositie met vloeiende,
vitale gebaren, een ijzingwek
kend tafereel met een oude diva
die klaagt over haar verval, een
duet waarin een man en een
vrouw hun laatste conflict uit
vechten: laat vier choreografen
een duet maken en ze gaan al
lemaal hun eigen kant op. Dit is
wat het mini-festival Danspas
sies 2 overtuigend aantoont. Sa
menstelster Peggy Olislaegers,
zelf ook choreografe, maakte
een helder programma, dat ook
aantrekkelijk is voor mensen
die kennis willen maken met
moderne dans.
'Fabbrica' van Mauricio
d'Oliveira behoort tot de wer
ken waarin dans een synthese
aangaat met een theatraal the
ma. De wereld van de alchemie
inspireerde de choreograaf tot
een dansstuk waarin twee man
nen mechanisch bewegen. In
een geheimzinnige, tovenarij
achtige sfeer maken hun licha
men vreemde kronkels. Hun
gewrichten scharnieren op een
kunstmatige manier. 'Fabbrica'
hoort vooral zo goed in een
duettenprogramma thuis om
dat de bewegingen het sterkst
zijn als de dansers echt met el
kaar dansen. Ze steunen en stu
ren elkaar, hun armen kronke
len om elkaar heen. Ze gaan
een echte chemische reactie
met elkaar aan.
Met dit verhalende werk vormt
'Marche Maréquage' van Mor
gan Belenguer een mooi con
trast. De bewegingen worden
opgebouwd en glijden terug
tussen krachtig en zorgzaam,
heftig en verstild. Het aardige is
dat de danser en de danseres,
hoe abstract dit stuk ook is,
emotioneel en menselijk veel
herkenbaarder zijn en dichter
bij het publiek staan dan de
dansers in 'Fabbrica', dat toch
een min of meer concreet ver
haal laat zien.
Heel anders is het verhaal van
de aftakelende diva in 'Fat Peg
gy's Sober Propriety' van Sjoerd
Vreugdenhil. Het begrip duet
komt slecht tot zijn recht in dit
stuk. De glorieuze en tegelijk
verbeten dans door Talia Paz
wordt bedolven onder het over
dreven klaaglijke spel van actri
ce Kate Strong. Er wordt erg op
het effect gespeeld en de ver
lepte diva ergert omdat ze een
cliché is.
Een verbluffend sterke afslui
ting krijgt het programma met
'Before After', een duet van An-
nabelle Lopez Ochoa over de
laatste ogenblikken voor het
einde van een relatie. De bewe
gingen verraden een intense
betrokkenheid tussen de man
en de vrouw, maar die wordt
verstoord door botsingen, af
keer, pijnlijke momenten. De
spanning, de zekerheid dat er
iets definitiefs staat te gebeuren
barst eruit, maar het is juist de
verfijning die ontroert in deze
choreografie.
door Theo de With
leiden - „Niet bepaald het meest
sfeervolle onderdeel van de uni
versiteit", oordeelt Joost Zwager
man als hij in het LAK-gebouw op
weg is naar zijn eerste college.
Twintig studenten Nederlands
wachten hem op. Voor drie
maanden is Zwagerman door de
Universiteit Leiden aangesteld als
gastschrijver. Hij is de achttiende
in rij en gaat de studenten bijspij
keren over het fenomeen cult
boek.
Voor Zwagerman is het niet zijn
eerste gastdocentschap. Voor de
Rijksuniversiteit Groningen ver
vulde hij die rol in 1999. „Ik heb
daar ook hoorcollege gegeven,
maar vooral de werkcolleges be
vielen me erg goed", vertelt hij
in de pauze van zijn debuut in
Leiden. „Met de studenten ont
staan vaak aardige discussies.
Het is toch een ander publiek
dan de lezers die op literaire bij
eenkomsten in het land afko
men."
Dat blijkt ook als hij een kennis
makingsrondje langs zijn stu
denten maakt. Er is een jongen
die zich erg verdiept heeft in
cultboeken en er zijn twee gast-
studentes uit Zuid-Afrika. Joost
Zwagerman gaat de komende
maanden twee van zulke groe
pen begeleiden en geeft daar
naast twee openbare lezingen.
Bij deze introductieles gaat het
vooral nog om de definitie van
cultboek. „Een cultboek schrijf
je niet", doceert Zwagerman.
„Dat ontstaat in de loop der ja
ren. Als lezer heb je het idee dat
het speciaal voor jou is geschre
ven. Het wordt een kameraad
voor het leven."
Een cultstatus van een schrijver
is bijna altijd tijdelijk. „Een defi-
Joost Zwagerman geeft college. Foto: Henk Bouwman
nitie van een cultboek zou kun
nen zijn dat het tegen de goede
smaak van de heersende kunst
indruist. Neem als voorbeeld
het boek 'Ik Jan Cremer'. Het
veroorzaakte destijds een schok.
Veel jongeren herkenden zich
erin. Na 'Ik Jan Cremer 2' was
de schrijver de cultstatus kwijt.
Het is net als met popmuzikan
ten. Je kunt niet rebels blijven
als je kalend bent, een buikje
hebt en gebukt gaat onder een
zware hypotheek."
Een groter gevaar is volgens
hem dat cult wordt ingelijfd
door de heersende stromingen
en daardoor mainstream wordt.
„Keith Haring belaagde de me
trostations van New York met
zijn graffiti. Maar de verf was
nauwelijks gedroogd of hij hing
al in toonaangevende musea in
Europa. Onschadelijk gemaakt.
Onlangs trad dat mechanisme
nog in werking bij het boek
Trainspotting' van Irvin Welsh.
Uit eigen ervaring beschrijft hij
het ongeorganiseerde leven op
straat. Binnen een mum van tijd
lag het boek bij de Ako's en de
Bruna's en lazen zakenmannen
het in het vliegtuig."
Uit zijn eigen oeuvre komt al
leen 'Gimmick' (1989) in aan
merking voor het predikaat cult
boek. Hij herinnert zich nog dat
hij er bij studentenvereniging
Augustinus over kwam praten.
„Er zaten allemaal leeftijdgeno
ten. Blijkbaar had ik met het
boek bij hen een snaar geraakt.
Het was een geweldige ervaring.
Het boek werd voorgelezen op
een piratenzender en kunste
naars maakten er een soort vi
deoclip van." Inmiddels heeft
de schrijver die cultstatus afge
legd. Hij woont met vrouw en
drie kinderen in Amsterdam-
Zuid en is gastschrijver aan de
keurige universiteit van Leiden.
Meneer Zwagerman dus.
Toch blijkt deze bijna 40-jarige
heer heel gemakkelijk aanslui
ting te vinden met de studenten.
Hij is ook een begenadigd ver
teller. Geen tekst op papier voor
deze gastdocent. Alles vertelt hij
uit de losse pols. Hij heeft een
stapeltje boeken naast zich lig
gen en daarvan steekt hij er zo
nu en dein één omhoog. Zijn be
toog doorspekt hij met sappige
anekdotes. Ook geeft hij ge
slaagde imitaties weg van Harry
Mulisch ('zeker geen cultschrij-
ver') en Martin Ros ('boekbe
spreker zonder interpunctie').
Als hij de studenten één voor
één laat vertellen wat hun lijf
boek is, heeft hij op bijna elke
keuze commentaar. Na alle Jan
Cremers, Ronald Gipharts, Jan
Wolkers en Donna Tartts te
hebben aangehoord, verklapt hij
dat 'The catcher in the rye' van
J.D. Salinger zijn lijfboek was.
„Het veranderde mijn blik op de
wereld. Daarom ben ik Neder
landse taal en letterkunde gaan
studeren. Ik wilde ook schrijver
worden. Pas tijdens mijn studie
studie stuitte ik op de uitspraak
van Maarten 't Hart dat je juist
weg moet blijven bij de studie
Nederlands als je schrijver wilt
worden."
Joost Zwagerman verzorgt op
10 en 17 april om 20.15 uur de
Albert Verweij-lezingen in het
Academiegebouw. Via de uni
versiteit kunnen vrijkaarten
worden gereserveerd.
muziek recensie
Ken Vos
Verploegen, Verhoeff Van der Westen.
Gezien 6-02 Soaëteit De Burcht, Leiden
Aangekondigd in De Burcht
was de formatie Toïs, maar gis
teren was drummer Bram Wij-
land verhinderd en nam bugel
speler Angelo Verploegen de le
den van zijn andere trio mee.
Ook met contrabassist Eric van
der Westen en gitarist Ed Ver
hoeff, is W&V net zozeer ge
richt op subtiel samenspel als
Toïs. Die subtiliteit is minder
gericht op de ritmische span
ning dan op collectieve dyna
miek en ruimte voor melo
dische uitweidingen in de im
provisaties. Stilistisch gaat W
&V niet tot het uiterste; harmo
nisch samenspel in de boptra-
ditie is het uiteindelijke doel.
Dat juist deze kamermuziek
achtige kwaliteiten in het vaak
door converserend publiek
luidruchtige grand café tot ui
ting moesten komen, is wat
wrang. Alleen de luisteraars
vlakbij de muzikanten konden
iets meekrijgen van de interac
ties van het trio.
Verploegen, Verhoeff Van der
Westen hebben al in andere
formaties bewezen dat ze com
posities kunnen schrijven met
aansprekende aanknopings
punten voor improvisaties. Van
der Westens 'Flow', waarin
naadloze, fluïde overnames tus
sen de musici centraal staan,
gaf als eerste stuk al aan wat de
band voor ogen heeft. Verhoeffs
'The Night and the Dayfreamer'
is nog zo'n stuk dat profiteert
van de dynamische capacitei
ten van de musici.
Ritmisch weer wat pittiger was
Verploegens nieuwe stuk
'Brad's Feast'. Angelo Verploe
gen is een van de weinige trom
pettisten die de lager gestemde,
loggere, maar ook kleurrijker
intonerende bugel als eerste in
strument heeft. Er zijn ook in
ternationaal gezien in de jazz
maar weinig musici die zijn
goede timing op dit instrument
evenaren. Ed Verhoeffs gitaar
spel valt op door zijn ontspan
nen fraseringen die hem al
thans visueel weinig moeite lij
ken te kosten. Van der Westens
negentiende-eeuwse contrabas
blijkt naar de huidige maatsta
ven voor dit instrument vooral
tijdens zachte passages veel nu
ances te bieden.
Na een veelbelovend begin in
de tweede set verloor het trio de
concentratie door het nimmer
aflatende achtergrondgedruis.
De laatste stukken werkten ze
zodoende haast plichtmatig af.
Zulke kwetsbare muziek komt
toch het beste tot zijn recht in
een echte concertzaal.
- Het schilderij Cracked
[TTfengesp rongen ei) van
V Xns heeft bij een veiling
en 458.815 euro opge-
Volgens het veilinghuis
H 's is nog nooit zoveel
roor een werk van de
se kunstenaar. Voor
Iderij van Andy Warhol
11,8 miljoen euro op
jd en het doek Villa
lard Richter ging voor
.000 euro in andere
over. Op een veiling bij
:urrerende veilinghuis
's ging een doek van
ior 2,3 miljoen euro
nd. Wie het schilderij
gekocht heeft, is niet
onm 'bo
oom.
den ^nkpop
Dan vI/anp - De Britse forma-
lijk d£bo speelt in juni op het
iet Boival Pinkpop. Op de ei-
gewij»site www.placebow-
de letuk meldt de band dat er
ïlezinji een optreden gepland
ieuwiLandgraaf. Het popfes-
>p 7, 8 en 9 juni.
maaJvaarschijnlijk komen
noonCounting Crows naar
Ive eetnburg voor een optre-
t verstom Duritz, de zanger
i (je vpopulaire Amerikaanse
t daafi woensdagavond tij-
e melh concert in de Herne
men nisic Hall dat hij zich al
Appejde op het weerzien met
Door? in juni op Pinkpop.
>ver ep-organisator Jan
die opwilde gisteren nog geen
igsoveVan artiesten bevesti-
en. Dl
door Ad van Kaam
leiden - Wat hebben Choe Mi-
jeong, Gim Jung-mok, Jeong
Hyeon-suk en Yuk In-deok ge
meen, behalve dan dat ze alle
vier uit Korea komen? Twee din
gen. Ze zijn, zonder het overi
gens zelf te weten van elkaar,
met nog zestien landgenoten
door de Nederlandse fotograaf
Paul van Riel op de kiek gezet.
En ze zijn, net als 47 miljoen an
dere Koreanen, vorig jaar ook
als één blok gevallen voor Guus
Hiddink. Die Hollander maakte,
bij het WK-voetbal in Korea en
Japan afgelopen zomer, furore
door als bondscoach het gast
land naar een ongedachte vier
de plaats te voeren. Het leverde
hem in Korea eeuwige roem op.
Van Riel was ter plekke en
bracht het Hiddink-effect in
beeld. De weerslag daavan is
vanaf vandaag te zien in een
kleine fototentoonstelling in het
Rijksmuseum voor Volkenkun
de.
Drie tableaus van Van Riel ge
ven een indringend beeld van
de gekte die zich in mei en juni
van 2002 afspeelde rond de man
uit Varsseveld. Het zijn de ook
ons bekende beelden die via de
televisie de hele wereld over gin
gen. Hiddink omgeven door
honderden opdringerige journa
listen, Hiddink bij de massaal
bezochte presentatie van zijn
boek My Way, Hiddink op de
persconferentie met president
Kim, Hiddink voor de honderd
ste keer die dag op tv, Hiddink
op t-shirts, Hiddink op schilde
rijen, Hiddink tussen tientallen
vrouwen die hem zichtbaar
adoreren.
Want Guus lag goed bij de Azia
tische vrouwen, zo blijkt ook uit
de teksten van Cor Jansma on-
Hiddink op t-shirts. Publiciteitsfoto Paul van Riel
a a.
der de prenten van de twintig
'gewone' Koreanen die Van Riel
onderweg portetteerde. "Was hij
een Koreaan geweest, dan zou ik
verliefd op hem zijn geworden',
bekent een fotomodel uit de
hoofdstad Seoul die poseert in
een park. 'Hij is een aantrekke
lijke, mooie man', zegt Jo Hy-
ang-ok vanuit haar souvenier-
winkeltje bij de Jikji-tempel.
'Mijn moeder is dol op hem, net
als de meeste vrouwen van in de
veertig en vijftig', zegt Yi Jin-se-
on bij haar fotostop tijdens het
skaten in het Yeoeuide Park. Alle
vrouwen die Van Riel voor zijn
lens lokte, houden zonder uit
zondering van Guus. Zoveel is
wel duidelijk.
Maar het fysieke aspect mag
voor de helft van de Koreaanse
bevolking niet onbelangrijk zijn
geweest; het Hiddink-effect gaat
veel verder dan dat. Wat Hid
dink aan de andere kant van de
wereld vooral deed losslaan was
een golf van nationalisme. Eeu
wen onderdrukt en overvleugeld
door het gehate Japan, streefde
Korea de aartsvijand van toen
en de mede-organisator van nu
op het sportieve vlak aan alle
kanten voorbij. Daarmee kreeg
het zelfbewustzijn van de natie
een geweldige duw in de rug.
'Het is maar een spelletje' zou
de realist Hiddink de eerste zijn
om de prestaties op het veld in
het juiste perspectief te plaat
sen. Maar met elke ronde die hij
verder kwam, begreep de anders
zo nuchtere Achterhoeker ook
wel dat het nu even de tijd en de
plaats niet was om te relative
ren. Dat kon hij gewoon niet
verkopen in het met de dag
knotsgekker wordende Korea.
De mannen die Van Riel voor
zijn camera kreeg, onderstrepen
dat fantastische gevoel voor
saamhorigheid - lees chauvinis
me - dat in die mooie zomer
van 2002 tot ongekende hoogte
steeg in plaatsen als Busan,
Pusan, Jeju en Seoul. Voor het
WK waren het moeilijke tijden",
zegt Hyeon-su, pr-man bij Ever-
land, de Koreaanse versie van
Disneyland. 'Nu hebben we het
gevoel dat we de hele wereld
aankunnen.' Daar sluit Bak Yun-
o, hotelbediende op het toeris
teneiland Jeju, zich bij aan. Hij
vindt dat Hiddink de gewone
Koreaan veel zelfvertrouwen
heeft gegeven. 'Plus, hij heeft de
status van ons land verhoogd".
Meneer Gweon, die als vrijwilli
ger werkt bij het grens-observa-
torium in Gyeonju en op de foto
over de rivier de Han tuurt in de
richting van Noord-Korea, gaat
in zijn bewondering nog een
stapje verder. 'Tot het WK zag ik
weinig in de jeugd van tegen
woordig. Ze leken me zo materi
alistisch. Maar tijdens het WK
zijn ze me meegevallen. Als één
man stonden ze achter Korea.'
En standhouder Jo Ju-il tenslot
te benadrukt nog eens aan wie
de Koreanen het allemaal te
danken hebben dat ze nu een
plaats hebben op het wereldto
neel. We kunnen meneer Hid
dink niet genoeg bedanken.'
Maar het aardigste eerbetoon
komt nog van een vrolijk la
chende Yuk In-deok, uitbaatster
van Hiddink Snack (jawel) in
Gwangju. 'Iedereen houdt van
Seo Yeong en
O Hyo uit Se
oul zijn fans
van Hiddink.
Hij moet te-
igkomen in
ioo6.'
Publiciteitsfoto
Paul van Riel
Hiddink. Maar getrouwde vrou
wen zijn echt gek op hem. Hij is
een leuke, knappe man. Meneer
Hiddink, kom alsjeblieft weer
naar Korea en zet het succes en
de legende voort. Met u zal daar
nooit een eind aan komen.'
Guus Hiddink keerde vanuit de
Koreaanse hemel aan het einde
van de zomer terug op aarde en
is nu gewoon weer trainer van
PSV Eindhoven)
Foto-expositie Paul van Riel:
Het Hiddink-effect, Zuid-Kore-
anen over hun held - tot 30
maart, Rijksmuseum voor Vol
kenkunde, Steenstraat 1 Lei
den. Openingstijden di t/m zon
10-17 uur.
