BUITENLAND 2
sraël wil alles: vrede,
veiligheid en Sharon
i 1
Amram Mitzna gaat zwaar verliezen
addam Hussein is meedogenloos overlever
Premier strijdbaar ondanks desastreuze regeerperiode
M
3d
zaterdag 25 JANUARI 2003
ie correspondent
mendaal
- „Het volk wil vrede.
I" wil de Likud. Het volk wil
Zo klinkt de verkiezings-
n de partij die zonder de
de e twijfel op dinsdag weer
ste van Israël zal worden.
mensen van het volk klin-
ard uit de luidsprekers
irvolle Centrum Paleis,
oftszaal in de kuststad
1, waar de Likud van-
lar kiezers ontmoet.
itelk
de
en keur aan partijbon -
iet podium zien we mi-
lefensie Shaul Mofaz
aneester Ehud Olmert
zalem. Maar de aan
gericht op het spreekge-
scMvaar Ariel Sharon het
Dept de moed niet op te
ndanks twee jaar van el-
ver de deplorabele staat
conomie geen woord,
te meer aandacht
geweld.Als wij de Pa-
terreur niet verslaan,
de terreur ons!", roept
sko^ier onder daverend ap-
de
Dpen regeerperiode
iron geen lauweren be-
aar hij is buiten kijf nog
populairste politicus.
f< ijn voor buitenstaan-
|SJ ïilijk te vatten charisma
leekt. Toen hij in febru-
mal werd gekozen, ver-
ator het volk nog wonderen
zul ïan die beloofde een ra
id te zullen maken aan
ijnse terreur. „Laat het
mij over. Ik ken de
1", pochte hij.
1 is een recordaantal
slachtoffer geworden
ieG lagen en gelooft nie-
iafleer dat de grote leider
en zal fiksen. Dat een
van het volk zich toch
gieuze lijnen nog steeds toe
neemt, is de Likud een echte
volkspartij gebleven. In de zaal
van het Centrum Paleis zitten
immigranten uit Ethiopië, Rus
land, Oekraïne en Georgië broe
derlijk naast autochtone inwo
ners van Ashkelon, zij het aan
gescheiden tafels. De meeste
mannen dragen geen hoofdbe
dekking. maar er zijn er ook
honderden met een keppeltje.
Sharon heet speciaal de Ethio-
piërs warm welkom. Hij kijkt
daarbij naar een groep 'kessim',
religieuze leiders die nog altijd
niet als zodanig zijn erkend
door het Israëlische opperrabbi
naat. Ze glimlachen onder hun
witte tulbanden. „Ik heb veel ge
daan voor uw immigratie",
roept Sharon.
Dat mag waar zijn, maar sinds
dien voelen ze zich in de steek
gelaten. „We steunen Sharon als
het gaat om veiligheid", zegt kes
ha-kessim ('opper-kes') Azaria
Melke (75). „Maar verder heeft
geen enkele regering iets voor
ons gedaan. Een deel van onze
jeugd is in de misdaad beland.
Anderen kampen met onder
wijsproblemen of kunnen geen
werk vinden. We geloven in nie
mand meer, alleen nog in God."
De kessim en de rest van de
Ethiopische gemeenschap blij
ven op Sharon stemmen, maar
anderen zijn daartoe niet langer
bereid. Nog nooit eerder aan de
vooravond van Israëlische ver
kiezingen waren zoveel mensen
besluiteloos. En vele anderen
zijn van plan op 28 januari thuis
te blijven.
Asher Barsheshet (65), al acht
jaar werkloos, staat met een ver
geeld document in zijn hand in
het middenpad. Het papier is
I
zijn mobilisatie-order voor de
Oktoberoorlog van 1973, waarin
hij gewond raakte toen hij vocht
onder het commando van gene
raal 'Arik' Sharon. Zijn lichaam
zit nog steeds vol granaatsplin
ters. Hij wil een boodschap af
geven, maar een cordon lijf
wachten houdt hem op flinke
afstand van het podium.
„Zoals Arik destijds het land
mobiliseerde voor de oorlog,
moet hij het nu mobiliseren
voor vrede en veiligheid. Twee
jaar lang heeft hij het uiterste
gedaan, maar zonder succes. Hij
moet gematigder worden en
met de Arabieren praten. Hij
moet onderhandelen. Ik ben te
leurgesteld in alle partijen. Ik ga
niet stemmen." Maar waarom
draagt hij dan die sticker met de
tekst Tk wil Sharon'? ,Ach, die
hebben ze me opgeplakt bij de
ingang, dus die laat ik maar zit
ten."
Volgens peilingen is een groot
deel van de Likud-kiezers bereid
concessies te doen voor vrede,
zij het niet tegen de prijs die de
linkse regering van Ehud Barak
twee jaar geleden bereid was te
betalen. Sharon speelt daar han
dig op in. Hij moet wel toegeven
dat het aantal Palestijnse ter
reuraanslagen onder zijn be
wind dramatisch is toegeno
men. Maar hoe is dat gekomen?
Sharon: „Dat gebeurde door de
naïviteit van de vorige regering.
Die geloofde dat concessies vre
de en rust zouden brengen. Uit
eindelijk kwamen ze met een
voorstel waarbij ze alles opga
ven: Judea en Samaria (de West
oever - red) en Jeruzalem. En ze
gingen zelfs akkoord met terug
keer van de Palestijnse vluchte
lingen. Barak wilde alles wegge
ven en in ruil daarvoor kreeg hij
terreur."
Als mensen in de zaal 'Dood
aan de Arabieren!' beginnen te
scanderen, kan de premier zijn
gematigde gezicht tonen. „Hou
onmiddellijk op! Dat soort praat
leidt nergens toe." Dan legt hij
zijn eigen aanpak uit. Eerst
moeten 'de leiders van de ter
reur' worden verwijderd, Yasser
Arafat voorop. Daarna moeten
nieuwe Palestijnse leiders 'de
infrastructuur van de terreur'
ontmantelen en een eind maken
aan de opruiing.
„Israël heeft daarvoor de steun
van het Witte Huis in Washing
ton", verzekert Sharon zijn aan
hang. Als de Palestijnen aan al
die voorwaarden hebben vol
daan, kunnen we de volgende
stap nemen, namelijk onder
handelen over vrede. U hoeft
zich geen zorgen te maken dat
we concessies doen die het land
of het volk van Israël in gevaar
zullen brengen, maar we zijn
bereid voor vrede een hoge prijs
te betalen."
'Wat is die prijs?' schreeuwt ie
mand in de zaal, maar Sharon
houdt zich Oostindisch doof.
De toespraak heeft een diepe in
druk gemaakt op tandartsassis
tente Efrat David (30) en haar
vriendin Inbal Yerushalmi (25),
cheffin in een fabriek. „Wij steu
nen Sharon", zegt Efrat. „Hij
was heel sterk en overtuigend.
Het is waar dat de afgelopen
twee jaar niet gemakkelijk wa
ren, maar toch hebben we alle
bei het gevoel dat hij de enige is
die ons veiligheid kan brengen.
Als de tijd rijp is moeten we
concessies doen voor vrede en
we denken dat Sharon daartoe
bereid is."
Amram Mitzna op campagnevisite in Hadera. ledereen is vriendelijk, maar niemand stemt op hem. Foto. GPD/Enric Marti
Mv<
:®Ui
«n
►lijft vastklampen,
doordat het wan-
in andere leiders aan-
igpoter is.
uur voor rijn aan-
Ashkelon onthult Sha-
ïover de buitenlandse
5 geheim van zijn popu-
Het publiek begrijpt dat
er,eleen premier nodig
ervaring en vastbera-
Als het moment van de
aanbreekt moet er ie-
n die kan optreden
paniek te raken. Ik
in paniek. Ik heb de
-^moeilijkheden over-
op het slagveld en in
Donlijk leven. Nooit
vertrouwen verloren
de zaken op een deli-
ïier aan te pakken."
!t alleen een zaak van
S ijke po ulariteit. Ter-
*^rdelii rig anhetkie-
langs etnische en reli
Omringd door zijn lijfwachten schudt Ariel Sharon de handen van jonge aanhangers op een partijbijeen
komst in Tel Aviv. Foto: Reuters/Radu Sigheti
door onze correspondent
Ad Bloemendaal
hadera - Amram Mitzna's campagneronde
in de provinciestad Hadera begint niet een
domper. Als de leider van Israëls Arbeiders
partij een caissière van supermarkt Super
Center hartelijk de hand schudt, krijgt hij te
horen dat ze op Ariel Sharon van de Likud
zal stemmen. „Waarom niet op mij?" vraagt
hij verbaasd. „Dat gaat u niets aan. Dat rijn
mijn privé-zaken", antwoordt de dame bits.
Maar Mitzna laat zich niet uit het veld slaan.
Met rijn gezicht op de vrolijkste stand be
gint hij zijn wandeltocht door het overdekte
winkelcentrum 'Lev Hadera', op jacht naar
stemmen.
Rijk is de buit niet te noemen. Het is waar
dat niemand in deze arbeidersstad hem uit
scheldt of anderszins lastig valt. Maar om
nu te zeggen dat het publiek zich in rijn ar
men stort, nee. Als er al iets uitspringt in
Hadera, en overal elders waar de partijen
campagne voeren, dan is het wel de onver
schilligheid.
Maya Berger (24), serveerster in koffiebar
'Cafeneto', zou als ze de kans kreeg onmid
dellijk naar het buitenland vertrekken. Aan
stemmen voor de Knesset op dinsdag denkt
ze niet eens.Alles ziet er volkomen hope
loos uit", zegt ze. „Er is terreur, de econo
mie is een puinhoop, en niemand doet er
iets aan. In plaats van eenheid te scheppen
vragen ze ons opeens weer naar de stembus
te gaan. Maar ik blijf thuis, en hetzelfde
hoor ik van mijn vrienden. Waarom zouden
we stemmen? Er verandert toch niets. Door
de terreuracties durven we nauwelijks nog
de deur uit. Mijn moeder en ik rijn al enkele
keren op het nippertje ontsnapt aan een
bomaanslag."
Hadera, dicht bij de grens met de Westelijke
Jordaanoever, is een geliefd doelwit van ter
reurorganisaties. Precies een jaar geleden
kwamen zes mensen om het leven toen een
gewapende Palestijn het vuur opende in
feestzaal 'Davids Paleis', waar Mitzna later
op de avond een verkiezingstoespraak zn'
houden voor partijaanhangers. In totaal 33
inwoners van het stadje rijn de afgelopen
anderhalf jaar gedood bij soortgelijke acties.
In schoenwinkel 'Yellow' loopt Mitzna on
derwijzeres Batja Adar (62) tegen het lijf.
„Anderhalfjaar geleden is mijn zuster om
het leven gekomen bij een bomaanslag, en
sindsdien zorgen wij voor haar vijf kinde
ren", vertelt ze hem. „Sinds die aanslag
weet ik niet meer op wie ik moet stemmen.
Eerlijk gezegd kan het me allemaal niets
meer schelen."
Mitzna: „Dat is triest. Wij willen zowel de
terreur bestrijden als onderhandelen over
vrede. Ik wil een afscheiding bouwen langs
de grens met de Westoever. Dat helpt. Kijk
maar naar het hekwerk om de Gazastrook;
daar is nog geen enkele terrorist doorheen
gekomen. We moeten iets doen en de huidi
ge regering heeft geen oplossing. Batja: „Is
er dan een oplossing?" Mitzna: „Zeker we
ten." Batja lijkt niet overtuigd.
De juffrouw in de kiosk van de Nationale
Loterij probeert Mitzna een paar lottofor
mulieren aan te smeren. „Nee, dank u. Ik
verlies altijd", antwoordt de oppositieleider.
„In loterijen',', voegt hij er snel aan toe, maar
het satanische gelach van de omstanders
overstemt zijn woorden.
Amram Mitzna gaat verliezen, en dik ook.
Volgens de peilingen zal de Arbeiderspartij
in de nieuwe Knesset beslag leggen op on
geveer twintig zetels, vijf minder dan nu.
Maar het verlies zou wel eens nog groter
kunnen uitpakken. De laatste tijd laat de
partij geen middel onbenut om kiezers af te
schrikken.
Na anderhalf jaar in Sharons eenheidsrege
ring trok minister van defensie Benjamin
Ben-Eliezer een paar maanden geleden on
der zware pressie de Arbeiderspartij terug.
Bij de daaropvolgende leiderschapsverkie
zing verving de partij hem prompt door
Mitzna, een verklaard tegenstander van re
geren met Sharon. De nieuwe leider moet
zich nu verweren tegen de wraak van ge
frustreerde ex-ministers als Ben-Eliezer en
Shimon Peres. Die verliezers verwijten hem
dat hij niet aanslaat bij het publiek, maar ze
lijken te zijn vergeten hoeveel geloofwaar
digheid de partij is kwijt geraakt door haar
bondgenootschap met de Likud
Iedere dag melden de kranten nieuwe bot
singen binnen het leiderschap. Hardnekkige
berichten dat Mitzna op de valreep vervan
gen zal worden door de bijna tachtigjarige
Peres - in omloop gebracht door handlan
gers van Ben-Eliezer - laten zien hoever de
rot in de Arbeiderspartij is doorgedrongen.
De dagen waarin Peres en Yitzhak Rabin el
kaar het licht in de ogen niet gunden, lijken
teruggekeerd.
Als Amram Mitzna even na achten het win
kelcentrum van Hadera verlaat, zitten in
'Davids Paleis' al vijfhonderd aanhangers
klaar om hem een wann welkom te berei
den. Een deel van het publiek is met bussen
aangevoerd uit kiboetsim en Arabische dor
pen in de wijde omgeving. 'Wij geloven in
je, Mitzna' staat er op een groot spandoek
boven het podium. Nadat Mitzna met veel
handgeklap en gezang is binnengehaald,
wordt eerst de verjaardag van Knessetvoor-
zitter Avraham Burg gevierd met taart en
bloemen. Even is het pais en vree in de rode
familie.
Burg is altijd tegenstander geweest van rege
ren met de Likud, wat niet gezegd kan wor
den van Benjamin Ben-Eliezer, die vervol
gens het woord neemt. De opiniepeilingen
laten zien dat twintig procent van de kiezers
nog zwevend is, en de oud-minister van de
fensie heeft uitgerekend dat dit 24 zetels
vertegenwoordigt. Geen reden dus om de
hoop op te geven. „Ik heb deel uitgemaakt
van de regering-Sharon, maar schaam me
daar niet voor", laat hij de zaal weten.
„We zijn opgestapt omdat Sharon de kolo
nisten bevoordeelde boven de armen. Het
heeft geen zin het leger voor de zesde of ze
vende keer naar Jenin te sturen. We moeten
met de Palestijnen onderhandelen. Er rijn
daar wel degelijk mensen met wie te praten
valt." Het ontgaat waarschijnlijk niemand in
de zaal dat Ben-Eliezer de naam van Amram
Mitzna niet eenmaal noemt.
De toespraak van de partijleider zelf is kort
en bevat geen verrassingen. Mitzna zegt er
voor te zullen zorgen dat Israël weer in zich
zelf gaat geloven en dat de burgers de moed
niet moeten opgeven. „We zijn niet van
plan opnieuw te gaan regeren met Sharon",
besluit hij. „De keuze gaat tussen Sharon
aan de ene kant en de Arbeiderspartij, met
een nieuwe kans voor vrede en veiligheid,
aan de andere." Tijdens het applaus kijkt
Ben-Eliezer nors voor zich uit.
deriekus Wiltjer
Tot nu toe leek hij alles en ie-
i kunnen overleven, maar nooit
zijn 23-jarige dictatuur stond de
resident Saddam Hussein zo
uk. De Amerikaanse regering be-
hem als de verpersoonlijking
waad, en lijkt vastbesloten hem
gime definitief uit te schakelen,
aleef aan de macht, terwijl nage-
ijn tegenspelers in oorlogen en
itemationale conflicten van het
neel verdwenen. Aanslagen,
of economische sancties, niets
uit rijn paleizen in Bagdad te
verdrijven.
MHussein heeft het Iraakse in gro-
gedompeld. In 1980 en 1990
1 het land van Tigris en Eufraat
tloze oorlogen, alles met één
tiek overleven. Het maakte van
meedogenloos man. Het Iraak-
l oest bitter lijden om hem aan
te houden. Saddam bouwde
I elijke reputatie van schending
ensenrechten op. Duizenden
fitten in de gevangenis om hun
ideeën. Velen rijn vermoord,
bische wereld was Saddams ge-
het vaakst te zien in de bezette
e gebieden. Hij afficheerde zich
de Arabische held die zich ver
en de Amerikaanse dominantie.
9 lf staan portretten en standbeel-
le secretaris-generaal van de
rtij letterlijk op elke straathoek.
Ier het volk kwam en komt de
sche' Saddam nauwelijks. Zijn
eft hij steeds met een klein
ertrouwelingen, vooral familie,
iboortestreek gedeeld. Zijn clan
was, net als van alle Iraakse heersers voor
hem, afkomstig uit de soennietische
minderheid. Angst om de macht te ver
liezen heeft rijn leven beheerst
Saddam werd op 28 april 1937 in een ge
hucht bij Tikrit geboren. Zijn vader Has
san al-Majid stierf voor Saddams geboor
te, en uit armoede bracht rijn moeder
Saddam naar rijn oom Khairallah Talfah.
Bij deze anti-Britse, nationalistische mili
tair bracht Saddam een groot deel van
zijn jeugd door.
In 1955 ging hij in Bagdad naar de mid-.
delbare school. Het was de bloeiperiode
van het Arabisch nationalisme. In deze
onstuimige tijd van de Suezcrisis en op
komst van Gamal Abdel Nasser zocht de
jonge Saddam een politieke familie. Hij
vond uiteindelijk in navolging van zijn
oom onderdak bij de Arabisch Socialisti
sche Baath Partij.
Zijn eerste belangrijke opdracht van de
Baath kreeg Saddam in 1959. Hij nam
deel aan een mislukte aanslag op de
nieuwe leider van het land, Abdul Karim
Qassim. De jonge couppleger vluchtte
naar Egypte waar hij rechten ging stude
ren. Na Qassims val keerde hij in 1963 te
rug naar Irak. De Baath was inmiddels
aan de macht.
Saddams opmars in de partij ging ge
staag door. Hij had dat vooral te danken
aan Ahmad Hassan al-Bakr, een neef van
Khairallah Talfah. Al-Bakr werd Saddams
mentor. Deze beroepsmilitair deed al
mee aan de coup tegen het koningshuis
en werd in 1963 vice-president. Bij een
zuivering verdween hij een jaar later van
het toneel, maar in 1966 keerde hij terug
op het politieke podium om in 1968 de
macht definitief te grijpen.
Met de toenemende invloed van Al-Bakr
nam ook Saddam Husseins macht toe. In
de partij was hij halverwege de jaren zes
tig met het veiligheidsbeleid belast Hij
voerde zuiveringen door, plaatste eigen
aanhangers op belangrijke posten en
werkte tegenstanders de partij uit. In
1969 werd hij benoemd tot vice-presi
dent. Hij zou nog tien jaar nodig hebben
om alle macht naar zich toe te trekken.
Saddam Hussein was 42 toen hij in 1979
president van Irak werd. Opnieuw werd
de partijtop gezuiverd. Honderden men
sen verdwenen in de gevangenis en velen
werden geëxecuteerd. Hierna kon de
'saddamisering' van het land beginnen.
Overal verschenen rijn portretten. Bin
nen korte tijd was voor de buitenwereld
meer dan helder wie alles voor het zeg
gen had in het land.
De enorme olie-inkomsten vormden een
cruciale machtsfactor. Saddam kon het
hele Iraakse volk omkopen en wie niet
luisterde viel in handen van het steeds
maar uitdijende netwerk van geheime
diensten. Ook van het leger had hij niets
te vrezen. Nog nooit stroomde er zoveel
geld naar de strijdkrachten.
Intern leek zijn positie onaantastbaar,
maar extern was er een grote dreiging.
Het revolutionaire regime in buurland
Iran riep op tot een islamitische opstand
om de dictator van Bagdad omver te
werpen. Saddam moest zijn macht veilig
stellen en besloot in 1980 tot een beperk
te oorlog tegen Iran. Die moest ook rijn
naam als leider van de Arabische wereld
vestigen. Zijn plan mislukte compleet, de
oorlog sleepte zich tot 1988 voort. Een
verarmd Irak met een enoime schuld
resteerde.
Saddam dacht rijn enorme problemen in
één klap te kunnen oplossen, en het to
verwoord was Koeweit. Het regime in
Bagdad had een enorme schuld bij dit
land opgebouwd. De emir weigerde deze
kwijt te schelden. Ook produceerde het
golfstaatje meer olie dan de OPEC-af-
spraak, waardoor de olieprijs daalde.
Tenslotte bestond er nog de historische
claim van Irak op Koeweit. Het zou ooit
een deel van Irak rijn geweest en moest
nu terugkeren in de moederschoot.
Saddam nam de gok en slokte het buur
land in augustus 1990 op. De internatio
nale gemeenschap eiste onmiddellijke te
rugtrekking van de troepen. De Iraakse
leider boog niet. Hij probeerde tevergeefs
Israël en de Palestijnse kwestie bij de cri
sis te betrekken, maar in februari 1991
versloegen troepen onder leiding van de
VS de Iraakse troepen vernietigend.
De Koerden in het noorden en sji'iten in
het zuiden van Irak kwamen na Saddams
nederlaag in opstand. De VS deden niets
toen de overgebleven Iraakse troepen de
rebellie genadeloos neersloegen. Saddam
overleefde opnieuw, al stelden de Ver
enigde Naties een economische boycot
in. Die bracht opnieuw zware armoede.
De regerende kliek kon in het zadel blij
ven, omdat de Iraakse oppositie zo ver
deeld is dat rij geen vuist kan maken. Fi
nancieel overleefde Saddam door olie
smokkel, die genoeg opleverde om leger
en geheime diensten stil te houden.
Intussen ging hij ook nog de strijd aan
met de wapeninspecteurs van de VN.
Saddams starre houding maakte het de
internationale gemeenschap onmogelijk
de sancties te verlichten. Saddams obses
sie met massavernietigingswapens
bracht het gewone volk van Irak aan de
rand van de afgrond.
Saddam Hussein in optima forma tijdens een parade in Bagdad. Foto: Reuters/Faleh Kheiber
