REGIO
Leidse muurgedichten op muziek
PrO gaat voor waarheid in openbaarhei
Er zijn nog wel meer tegels
te lichten in Oegstgeest
Taaie
VRIJDAG 24 JANUARI 2OO3
NAVRAAG
Van de politieke partijen die woensdag geen zetel bemachtigden is
de Partij voor de Dieren de opvallendste. Als 'beste van de rest' deed
de nieuwe stroming
1Partij voor de Dieren
komt voort uit luxe'
het beter dan bij
voorbeeld Leefbaar
Nederland, maar in
de nieuwe Tweede
Kamer wordt dat
nog niet zichtbaar. Groeit de behoefte aan een partij die meer oog
heeft voor het welzijn van de dieren? SUZANNE KLAUS, werkzaam in
de hondengedragstherapie bij Blaf Co in Alphen aan den Rijn,
werpt haar licht over de nieuwe ontwikkeling.
Hoe probeert u het gedrag van mensen en dieren om te buigen?
„Veel mensen verwennen hun honden. Zij bedoelen het goed,
want zij zijn begaan met hun huisdieren. Alleen willen zij het ge
brek aan tijd voor de dieren afkopen met bijvoorbeeld lekkere hap
jes. Terwijl je een hond ook kunt verwennen door een heel eind
met hem te gaan lopen in de regen. Zelfs met een ouwe sok zijn
honden al dik tevreden, als ze maar voldoende aandacht krijgen.
Gekscherend zeggen wij wel eens dat dieren net kinderen zijn. Al
leen zullen dieren nooit leren praten. En nooit hun stem uitbren
gen. Als dat wel kon, zou je vast een hele verrassende uitslag krij
gen."
tekst: Tim Brouwer de Koning foto: Henk Bouwman
UIT DE ARCHIEVEN
ANNO 1953, Zaterdag 24 Januari
LEIDEN - In het laatst der vorige eeuw, toen de arbeidersbevolking
onder zeer moeilijke omstandigheden leefde en het drankmisbruik
ontstellende vormen had aangenomen - van een weekloon van f. 4,-
werd in vele gevallen f. 1,-ln drank omgezet - plantte de Ned. Ver.
tot Afschaffing van alcoholhoudende dranken in Leiden de blauwe
vaan. Thans zijn wij 55 jaar verder. De strijd, hoewel momenteel op
een meer algemeen front ingezet is echter dezelfde gebleven. In een
in 'Het Gulden Vlies' gehouden en druk bezochte bijeenkomst werd
dit 55-jarig bestaan herdacht.
ANNO 1978, dinsdag 24 januari
LEIDEN - In tegenstelling tot wat het beeld in den lande te zien geeft
is het aantal NVSH-leden in Leiden en omgeving na een inzinking
sinds een halfjaar gestaag groeiende. Aan het einde van de jaren
zestig kelderde het aantal van 2800 een heel eind naar beneden.
Sinds kort telt de afdeling ruim 1500 leden, die de weg naar de Nieu
we Rijn 20a weten te vinden, de wrakkige huisvesting die de NVSH
daar heeft ten spijt. Op de foto de bibliotheek van de NVSH.
Foto: archief Leidsch Dagblad
Foto's in deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien dagen na
plaatsing 2,50 (voor een exemplaar van 13 bij 18 in zwart wit) over te maken op
gironummer 57055 Ln.v. Dagbladuitgeverij Damiate b.v. Postbus 507, 2003 PA
Haarlem, onder vermelding van Leidsch Dagblad, ANNO d.d. (datum van plaatsing)
of door contante betaling aan de balie van net Leidsch Dagblad, Rooseveltstraat 82
te Leiden. U nijgt de foto binnen drie weken thuisgestuurd.
COLOFON
Leidsch Dagblad
Directie: B.M. Essenberg, G.P. Arnold
W.MJ. Bouterse (adjunct)
E-mail: directie@damiate.hdc.nl
Hoofdredactie: Jan Geert Majoor, Kees van
der Malen, léon Klein Schiphorst (adjunct)
E-mail: redactie.ld@damiate.hdc.nl
HOOFDKANTOOR
Rooseveltstraat 82, Leiden, tel. 071-5 356 356
Postadres: Postbus 54,2300 AB Leiden.
Redactie fax 071-5 356 415
Advertentie fax 071-5 323 508
Familieberichten fax 023-5 '5° 567
ADVERTENTIES
071-5 356 300
Sprinters (rubrieksadv.): 072-519 5868
ABONNEESERVICE
071-5128 030
E-mail: abonneeservice@hdc.nl
ABONNEMENTEN
Bij vooruitbetaling (acceptgiro)
p/m €19,60 (alleen aut. ine)
p/kw €55,00 p/j €210,60
Abonnees die ons een machtiging verstrekken
tot het automatisch afschrijven van het
abonnementsgeld ontvangen €0,50 korting
per betaling.
VERZENDING PER POST
Voor abonnementen die per post (binnenland)
worden verzonden geldt een toeslag van €0,50
aan portokosten per verschijndag.
GEEN KRANT ONTVANGEN?
Voor nabezorging: 071-5128 030
ma t/m vr: 18-19.30 uur, za: 10-13 uur
AUTEURSRECHTEN
Alle auteursrechten en databankrechten ten
aanzien van (de inhoud van) deze uitgave
worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze
rechten berusten bij HDC Uitgeverij Zuid BV
cq. de betreffende auteur.
HDC Uitgeverij Zuid BV, 2003
Pe publicatierechten van werken van
beeldende kunstenaars aangesloten bij een
CISAC-organisatie zijn geregeld met Stichting
Beeldrecht te Amstelveen.
HDC Uitgeverij Zuid BV is belast met de
verwerking van gegevens van abonnees van
dit dagblad. Deze gegevens kunnen tevens
worden gebruikt om gerichte informatie over
voordeelaanbiedingen te geven, zowel door
onszelf als door derden. Heeft u hier bezwaar
tegen, dan kunt u dat schriftelijk laten weten
aan HDC Uitgeverij Zuid BV, Afdeling
Lezersservice, postbus 507,2003 PA Haarlem.
Conservatoriumdocent Huub de Vriend en de 'cadeautjes van Tegen-Beeld'
Soms ligt de inspiratie ook voor een componist
gewoon op straat. Nadat hij al eerder de poëzie
van Leidenaar Frans Montens op muziek had ge
zet, was Huub de Vriend jarenlang op zoek naar
gedichten die hij in noten kon vangen. Hij schaf
te zich de werken van Gerrit Komrij aan en ploe
terde 'De Zonnesteen' van Octavio Paz door,
maar kon niets van zijn gading vinden. De Vriend
had zich er al bij neergelegd dat hij 'eindeloos'
door zou moeten lezen, totdat hij een keer door
Leiden fietste en de muurgedichten zag. „En pats,
boem, het was alsof ik getroffen werd door een
dolksteek. Daar stonden ze: de mooiste gedich
ten uit allerlei landen, vormgegeven op een ma
nier die me al meteen het idee gaf hoe ik
moest gaan componeren. Ik ben er direct
mee begonnen."
Nu, zeven jaar later, is hij zo ver dat er vijf
entwintig kunnen worden uitgevoerd. Dat
gebeurt op zondag 2 februari in sociëteit De
Burcht door het ensemble Kris Kras, dat spe
ciaal voor de gelegenheid is samengesteld uit
musici, die allemaal 'hun eigen musiceerwijze
hebben'. Begeleid door de klassieke fluitiste
Berdine van Bemmel, jazzsaxofonist Frits Hei
mans en De Vriend zelf op 'piano en schelpen',
zingt sopraan Caroline Devilee de teksten van
de gevelverzen in de oorspronkelijke taal.
Voor zover De Vriend bekend, is het de eerste
keer dat zoiets gebeurt, maar het zal niet de
laatste keer zijn. Hij wil alle honderd gedichten
die in Leiden de muren sieren muzikaal verta
len. „Daar schreeuwen ze gewoon om. In vorm
en inhoud van vrijwel elk gedicht zit wel een
werkwijze verstopt voor een componist."
Hij werkt er in zijn eentje aan, maar af en toe
krijgt hij ook hulp van zijn studenten. De
Vriend (48) is docent compositie en arrange
ren aan de opleiding voor docent muziek van
het Conservatorium in Den Haag, waar hij
ooit zelf les kreeg van Louis Andriessen. „Op
die opleiding wemelt het van de buitenland
se jongeren, die de gedichten voor me kun
nen vertalen en de beste studenten hebben
er ook drie op muziek gezet. Maar verder
doe ik ze allemaal zelf', aldus de Leide
naar, die altijd bezig is 'op het raakvlak
van compositie en onderwijs'.
Vroeger gaf De Vriend les aan het Bona,
tegenwoordig valt hij in bij het Stede
lijk Gymnasium en doceert hij aan het
Conservatorium. Tussendoor
schreef hij de boekjes 'Com
poneren' voor het Conservato
rium en 'Intro' dat, met bij
passende cd, een methode be
vat voor het muziekonderwijs
op middelbare scholen. Daar
naast componeerde hij tal van muziekstukken.
Voor landelijke orkesten, maai- ook voor het
fanfare en harmonie-orkest De Burcht en voor
de Leidse Muziekschool. „Daar heb ik ter gele
genheid van Leiden Muziekstad 'De Wekker'
voor gemaakt. Een stuk waarin alle ensembles
van die school kunnen meespelen."
In de tijd die overblijft, heeft hij zijn grootste
uitdaging gevonden in de muzikale vertaling
van poëzie. Zijn grootste probleem daarbij was
lange tijd 'het vinden van gedichten, waardoor
ik word geraakt', maar bij de oplossing daarvan
kreeg hij hulp van de Stichting Tegen-Beeld, die
in 1992 begon met het aanbrengen van 'wereld-
verzen' op de muren van Leiden. „Terwijl ik op
zoek was in boeken, had Tegen-Beeld al mijn
voorwerk al gedaan. Dat werd me tijdens die
fietstocht als een soort cadeautje in de schoot
geworpen."
componist („Ik werk niet op de computer,
maar met een potloodje op notenpapier"),
maai' is wel altijd op zoek naar een unieke, ori
ginele vorm. „En Bruins heeft me daarvoor in
dit geval een prachtige blauwdruk geleverd."
Voorbeelden daarvan heeft hij genoeg. „'Mobi
le' van Paul van Ostaijen in de Boerhavelaan,
dat is geschilderd in de vorm van een mobiel.
Val' van Marsman aan de Zoeterwoudse Sin
gel, waar de woorden van de muur af lijken te
tuimelen. Maar het mooiste voorbeeld is wel
Creek Fabel op de hoek van de Burgsteeg en de
Nieuwe Rijn. Dat gedicht van Louis Oliver
gaat over een tornado en is ook als zoda
nig vormgegeven."
„Er is geen stad die op deze schaal
bezig is met muurgedichten en als
die er elders al zijn, zijn die 'ge
woon' op de muren geschil-
'Sl
Vriend bewonderend, „In vrijwel elk gecü
muziek. En de paai' die op zich geen
gen bevatten om een compositievorm tei
zinnen, nodigen vanzelf uit tot een andei
werkwijze. Een werkwijze met contrasten
de tekst contrasteert met de muur. Daarotberl
ik ze ook allemaal bewerken. Elke keer als
langs fiets wil ik eigenlijk meteen naar hi
te gaan componeren."
Huub de Vriend bij het muurgedicht '23' van e.e. cummings, op de hoek van de Beschuitsteeg en de Nieuwe Rijn. „Elke keer als ik er langs fiets, wil ik eigenlijk
meteen naar huis om te gaan componeren." Foto: Henk Bouwman
SCHRIJVENDE LEZERS
nv
Het LD wil zo graag 'tegels lich
ten in regentesk Oegstgeest',
schrijft hoofdredacteur Van der
Malen in zijn rubriek Uitgelicht.
Ik heb er nog twee.
1. Wanneer gebeurt er nou ein
delijk eens iets aan de Lange
Voort? Al jaren worden wij hier
mee zoet gehouden. Nu wordt
het weer mei. Gelooft u het nog,
met zoveel schuld? Inmiddels is
het een achterbuurt aan het wor
den, want behalve de jaarlijkse
snoeibeurt en het legen van de
flessen- en papierbakken gebeurt
er verder niets. Dat je op het trot
toir struikelt over de boomwor
tels is hun zaak niet.
2. Rijnfront. De loodzware vracht
van bedrijventerrein naar woon-
terrein. In februari verkoopt de
universiteit haar deel van de
grond, te weten de barakken en
de volkstuinen van het perso
neel. Hoeveel geld daarmee is
gemoeid, weten alleen de achter
kamertjes. Ik vermoed zo dat het
geld hiervan in zijn geheel in de
bodemloze put zal verdwijnen
en dat de betrokken tuinders en
hun gezinnen nog jarenlang in
het ongewisse zullen blijven.
Veel plannen zullen weer wor
den gemaakt Voor de rest ge
beurt er voorlopig weer niets,
want waar niets is kan er geen
iets worden geboren.
Over Poelgeest is al zoveel ge
schreven. Op 22 januari ontvin
gen alle burgers een brief. Op 24
januari verwacht de gemeente
ideeën. Dat is wel rijkelijk lang,
een volle dag om er over te den
ken. Na al die jaren van rekken
en teuten, nu één dag om je
ideeën te ventileren. Het is me
wat
We hebben al genoeg moeten
slikken. En het zal er wel op uit
draaien dat de OZB met vele eu
ro's omhooggaat, volgend jaar.
J.E. Neervoort,
Oegstgeest.
Leidsch Dagblad-hoofdredacteur Kees
van der Malen verwijt in zijn rubriek
Uitgelicht in de krant van 18 januari d&
Oegstgeestse politiek 'regentesk gedrag',
'gebrek aan daadkracht', 'gebrek aan er
varing' en 'achterkamertjespolitiek'. Ook
verwijt hij wethouder Meester dat zij de
politieke verantwoordelijkheid over het
verleden wil ontlopen.
Progressief Oegstgeest heeft er geen en
kel belang bij zaken in achterkamertjes
te behandelen of onder de zoden te
stoppen. Dat leidt alleen maar tot india
nenverhalen, waarvan niemand weet of
en in hoeverre die waar zijn.
Van de fouten die zijn gemaakt, moet
maar duidelijk worden hoe ze zijn ge
maakt en wie ze hebben gemaakt: open
heid naar de burgers over het verleden,
te kiezen oplossingen voor het tekort, en
verantwoording afleggen hoe er is be
stuurd. Prima als ook het Leidsch Dag
blad in de waarheid en de feiten geïnte
resseerd is.
Feit is dat de politieke partijen in de ge
meenteraad de openheid zoeken en het
college daarin volgt. De raad wil weten
wat er precies is gebeurd en wie daar
voor verantwoordelijk is. De burgers
hebben daar ook recht op. De fractie
van PrO pleitte ervoor om dat desnoods
via een enquête te doen. Die biedt de
mogelijkheid getuigen onder ede te ho
ren en dat biedt de beste kans de waar
heid boven tafel te krijgen. PrO vindt dat
niemand er wat aan heeft als partijen nu
naar elkaar wijzen en politiek gaan
zwartepieten.
Ook op een ander punt bestaat er open
heid. Aan de commissie ruimte en groen
heeft het college op 15 januari toege
zegd dat in de week van de 20ste januari
aan alle burgers van Oegstgeest de fi
nanciële situatie in Poelgeest en de
voorgestane oplossingsrichtingen van
het college uit de doeken zal worden ge
daan. Ook zal het college een openbare
samenvatting van de grondexploitatie
ter beschikking stellen aan raadsleden
en pers.
Dat het college bepaalde zaken geheim
moet houden, heeft niets te maken met
regentengedrag, maar met fatsoen om
betrokken partijen eerst zelf in te lichten
(en niet via de pers of de raadsleden), en
ook met de financiële belangen en de
onderhandelingspositie van de gemeen
te, die niet gediend is met vroegtijdige
di)T
n 1
en
l
openbaarheid op bepaalde punti
Vanaf 2002 heeft het boven tafel I
van informatie steeds prioriteit g< etei
Ook heeft het college een openbt ngt
analyse gepresenteerd van zaken van
mis zijn gegaan bij het project Po I.
inclusief hun eigen fouten.
In de verklaring van Rianne Mi
staat dat zij als persoon geen kenfcle
en geen verantwoordelijkheid dn esj
voor het traject Poelgeest voor ap Na 1
2001. Een belangrijke nuance in I de
verklaring is dat zij het daarbij nie du\
over de politieke verantwoordeliji ir.
die zij als wethouder wel degelijk 1 he
ook voor het verleden. Zij is het a ku
wel eens zat dat velen haar de t<
in Poelgeest verwijten, alsof zij
veroorzaakt
Het Leidsch Dagblad eist meer offend
heid. Daarbij vindt de krant de px teii
partijen van Oegstgeest aan zijn 2 |ed(
PrO wil graag de waarheid, maar dei
eventueel de genuanceerde waai! run
boven tafel krijgen. Wij vertrouw Ku
dat het Leidsch Dagblad dat ook
Geert Klat
Oegfda.
LEIDS DIALECT
Zijn er typisch Leidse woorden
voor een borreltje? Ja en nee.
Een woord als taaie bijvoor
beeld komt ook nog wel in an
dere plaatsen voor en is dus
niet typisch Leids. Maar in Lei
den bedoelen ze er niet een
gewone borrel mee, maar een
dubbele. Zo eentje waar je in
1890 een dubbeltje voor moest
betalen in plaats van 5 cent
En omdat het een andere be
tekenis heeft dan elders ge
bruikelijk is, is het wel weer
echt Leids.
Een bekende volkszanger uit
het begin van de twintigste
eeuw, Koos Speenhoff, schreef
in 1921 een schrijnend lied
over een jongen die samen
met z'n vader naar de kroeg
gaat. Vader laat zich vollopen
en het ventje brengt pa naar
huis.
Zondags ging ie met zijn jon
gen
Netjes aangedaan ^aange
kleed) op straat.
En dan had tie 't over drinken
Met z'n natte kameraad
(=drinkmaatje)
Tot ie na z'n tiende taaie
Over blauwe knopen dacht
En dan werd ie door z'n dreu
mes
Als 'n tol naar huis gebracht.
Zo'n lied roept de meest senti
mentele gevoelens bij mij op.
Ik zie het helemaal voor me.
Vader, als een Maleier zo
dronken, leunend op de
schouders van zijn kleine
zoontje, zwalkt naar huis. Een
deel van het weekgeld heeft hij
in de kroeg achtergelaten.
Waarom ontroert me dit zo? Ik
heb, toen ik zo'n jaar of tien
was, een boek gelezen waar ik
mateloos om moest huilen.
'Okke Tannema' heette het.
Het ging over een gezin, vader,
moeder en een paar kinderen.
Ze leefden heel gelukkig. Tot
vader een verkeerde vriend
kreeg en ging drinken. Er is
geen geld meer voor het huis
houden. Okke loopt in ge
scheurde kleren rond en moet
vader regelmatig dronken uit
de kroeg halen., Het gezin
moet zelfs verhuizen naar een
armzalige, bijna onbewoon
baar verklaarde bouwval. Uit-
eindelijk komt alles toch goed,
maar er was voor mij te veel
leed om mijn ogen droog te
houden.
Waarom heet een borrel een
taaie1 Dat is niet helemaal ze
ker. Mogelijk omdat een stevi
ge drank is, 'eentje waar je je
tanden op stuk kunt bijten',
zoals Ewoud Sanders in zijn
'Borrelwoordenboek' veron
derstelt. Hij wijst in dit boekje
(dat u voor een gering bedrag
je nog bij De Slegte kunt ko
pen) op andere borrelwoorden
die iets krachtigs aanduiden:
dikkop, echte, goeie en stevige.
Een ander woord voor een
borrel waarvan je kunt stellen
dat het Leids is, is habbekras-
sie. Je zou denken dat het de
Leidse verbastering is van
habbekrats dat 'kleinigheid'
betekent. Als je iets voor een
habbekrats koopt, dan betaal
je daar immers heel weinig
voor.
Er zijn meer borrelnamen die
iets kleins aanduiden: dropje,
druppel, neutje, opneukertje,
t'
slokje, teugje en propje (dat
ook in Leiden gangbaar is of
was). Een andere verklarings
mogelijkheid voor het woord
habbekrassie is dat het de
Leidse variant is van hassebas-
sie, een woord dat naast neutje
een van de meest voorkomen
de benamingen voor het bor
reltje is.
Ook de herkomst van dit has-
sebassie is niet helemaal dui
delijk. Sanders neemt aan dat
het te maken heeft met een
niet meer bestaand werk
woord hassebassen, dat 'kibbe
len' betekent. Want na veel
borreltjes ontstaat er heel vaak
ruzie. In het Duits noemen ze
daarom de jenever ook wel
Krakeelwasser en in het Frans
brouille-ménage, letterlijk 'hu
welijksverstoorder'
Het drinken van veel borrels
veroorzaakt niet alleen twist,
maar vooral ook dronken
schap. Het Leidse woord voor
'dronken' is het merkwaardig
aangewit. Hoe komen we aan
dat woord? Het enige wat ik
kan bedenken is dat hel y
ken heeft met het voora
zuiden, met name in VI 11
ren, voorkomend woon
borrel: witte of witje. All m
van die witjes tot je heb
men, dan ben je aangei
iemand die regelmatig 1 f|-,
wit is heet hier een pim W):
broer, die zuipt dat de li
ze kop barrste.
Joost van Ulden stuurdi
het woord t]eert voor V
re stront'. Zijn er nog ri
zers die dit woord kerm Sg
Met dank aan Anne Biji
ne van Hoogen, Willem
man, J.M. van Muren ei
lette Zinnstra (Kaapstcu
Reacties en tips voor
briek kunt u sturen naa
dactie van deze krant, f
54, 2300AB Leiden, onA
melding van de rubriel
'Leids dialect'. E-mailen\
de au teur kan ook: hei
mans@inl.nl
Hans Heestermans
de
Bent u blij met de Partij voor de Dieren?
„Nee, van mij hoeft zo'n aparte partij voor dieren niet. Een politie
ke partij moet meer belangen dienen. Bovendien vind ik mensen
altijd nog belangrijker dan dieren. Denk alleen maar eens aan de
armoede in Afrika, waarvoor wij dan één euro in de collectebus
stoppen. Zo'n Partij voor de Dieren komt voort uit luxe. Stel dat
het hier oorlog is, dan kraait er geen haan meer naar. Ik heb er dan
ook niet op gestemd. En in Nieuw
koop, waar ik op het gemeentehuis
werk, had de partij ook geen grote
aanhang."
De Partij voor de Dieren vond dat
er op televisie nogal lacherig werd
gedaan over dieren. Deelt u die kri
tiek?
„Ik heb het niet zo gevolgd, maar ik
vind dat je mensen in hun waarde
moet laten. We hebben Pim Fortuyn
toch ook niet belachelijk gemaakt en
die riep toch ook wel eens rare din
gen."
Kunt u wel zeggen wat er anno
2003 nog mis met de dieren in Ne
derland?
„Niet één speciale partij, maar de
rest van de politiek zou meer aan
dacht aan dieren moeten besteden. Ik denk dat de wetten op dit
punt niet goed in elkaar steken. Zo kan het gebeuren dat brood
fokkers slecht met honden omgaan omdat ze er tien tot twintig per
jaar fokken. Dat is veel te veel. Ook zie ik vaak dat mensen een
hond kiezen die niet bij ze past. Maar een hond is geen artikel dat
je even vlak voor kerst aanschaft. Van mij mag er een wachtlijst
voor honden komen. Zelfs als je een auto koopt moet je al tien we
ken wachten, dus waarom niet voor beesten?"
