Verliefd op de mensaap
1
GESPREK VAN DE DAG
Topkoks koken 'nieuwe collega menu' voor nieuwe collej
A
Orang-oetangs gaan via opvangcentrum weer terug in oerwoud
ke
Muis
HOC 152
DINSDAG 21 JANUARI
MENSELIJK
Zeezeiler HENK DE VELDE mag van de Russische autori
teiten niet solo van de Beringstraat naar Moermansk va
ren. Hij is verplicht een Russische ijsloods aan boord te
nemen. Wel heeft hij inmiddels de benodigde visa en is
hij nagenoeg zeker van een vaarvergunning, liet De Velde
vanuit zijn woonplaats Amsterdam weten. Hij wil in juli
een nieuwe poging doen langs de noordelijke kust van
Rusland te zeilen. Aanvankelijk was de bedoeling dat De
Velde de tocht solo zou maken. Vorig jaar deed de zeezei
ler een eerste poging van west naar oost, maar werd toen
in Moermansk gearresteerd en vervolgens teruggestuurd
omdat zijn visa niet in orde waren. Foto: ANP
In Noorwegen is het geen
probleem om onder een
valse naam zoals DONALD
DUCK of Osama bin Laden
in het TELEFOONBOEK te
staan, maar als een wedu
we de naam van haar man
wil blijven gebruiken, kan
dat eenvoudigweg niet. De
82-jarige Odny Fotland
vertelde gisteren aan een
Noorse krant dat de uitge
ver van het telefoonboek,
Findexa, niet op haar ver
zoek wilde ingaan. Zij wil
de liever met als alleen
staande in het boek te
rechtkomen omdat ze zich
dan kwetsbaarder voelde
voor diefstal en inbraak.
Maar Findexa weigerde
botweg. In het Noorse tele
foonboek zijn wel drie Do
nald Ducks te vinden, en
drie James Bonds. Super
man heeft twee telefoon
nummers in Noorwegen,
waarvan eentje op een
Krypton-adres, en ook Har
ry Potter en Batman ple
gen hun telefoontjes via
Scandinavië. Nog een ou
de bekende is Osama bin
Laden, die volgens het te
lefoonboek in Verweggis
tan woont.
Een meteorologe in Miami is gekozen tot meest SEXY
WEERVROUW van de Verenigde Staten. Volgens een on
derzoek op internet van Playboy.com is de 24-jarige Jac
kie Johnson het heetste weermeisje van het land. John
son kreeg 40 procent en daarmee verreweg de meeste
van de volgens de website 600.000 uitgebrachte stem
men. De blonde Johnson werkt voor het lokale televisie
station van firma Fox en neemt haar werk naar eigen zeg
gen zeer serieus. ,,lk ken mensen die echt luisteren naar
wat ik zeg", aldus Johnson.
In Londen wordt volgen
de maand een plaatop
name geveild van het
bluesnummer 'Too ma
ny cooks', gezongen
door MICK JAGGER met
gitaarbegeleiding van
John Lennon. Jagger en
Lennon namen het
nummer volgens de hui
dige eigenaar van de
single, platenhandelaar
Tom Fisher, dertig jaar
geleden op tijdens het
zogenoemde 'lost week
end' van Lennon, de pe
riode waarin hij en zijn
vrouw Yoko Ono uit elkaar waren. Fisher kocht de plaat
naar eigen zeggen vier jaar geleden van een man die een
vriend zei te zijn van Rolling Stone Ron Wood. Pas toen
hij de plaat ter veiling aanbood hoorde hij dat het John
Lennon was, die Jagger op gitaar begeleidde. Foto: AP
De organisatie voor kinderrechten Defense for Childeren
International (DCI) ontvangt de GEUZENPENNING
2003. DCI krijgt de prestigieuze onderscheiding voor
haar centrale rol in de wereldwijde bescherming van kin
derrechten. De uitreiking van de Geuzenpenning is op 13
maart in de Grote Kerk in Vlaardingen, zo heeft initiatief
nemer de Stichting Geuzenverzet 1940-1945 gisteren
meegedeeld. De Geuzenpenning wordt al zeventien jaar
uitgereikt aan mensen en instellingen die strijden tegen
alle vormen van dictatuur, discriminatie en racisme. Eer
der ging de jaarlijkse onderscheiding naar onder anderen
voormalig Duits Bondspresident Richard von Weiszacker,
de Anne Frank Stichting, de Tsjechische president Vécl-
av Havel en Amnesty International.
De stoffelijke resten van KONING KAREL II van Roeme
nië en zijn derde vrouw Elena Lupescu worden herbegra
ven in zijn thuisland. Hun lichamen worden op 13 febru
ari overgebracht van Portugal naar Roemenië en daar met
groot eerbetoon in de kloosterkerk Curtea de Arges bijge
zet. Karei II werd in 1930 koning, maar gaf de kroon tien
jaar aan zijn zoon Michael I en verliet het land. Hij stierf
in 1953 in Lissabon en werd bijgezet in de kerk Sao Vi
cente de Fora.
DAGELIJKS LEVEN
Het was feest gisteren in het his
torische stadshart van Ouder
kerk a/d Anistel. Tijdens een bij
zondere lunch werd Ron
Blaauw van het gelijknamige
restaurant officieel geïnaugu
reerd als lid van de Alliance Gas-
tronomique Néerlandaise. Een
samenwerkingsverband van 38
toprestaurants in Nederland en
België.
Dat je niet zomaar lid wordt van
dit 36 jaar oude samenwerkings
verband weet het kersverse lid
Ron Blaauw als geen ander. Ie
wordt ervoor gevraagd en moet
aan heel wat eisen voldoen. Zo
wordt er kritisch gekeken naar
de keuken en de ambiance van
het restaurant. Deskundig gast
heerschap en het bezit van, of
de potentie voor, een Michelin-
ster evenals een landelijke uit
straling maken deel uit van de
selectie-procedure.
Om deze mijlpaal te vieren heeft
Ron Blaauw vijf Alliance collega
topkoks, door hem omschreven
als 'regerende grootheden', ge
vraagd htm favoriete gerecht op
tafel te brengen. Onder hen
chef-kok Lucas Rive van De
Bokkedoorns in Overveen die er
net als alle andere koks de vrije
dag voor had opgeofferd. „Ron
is een oude bekende van mij.
We zijn opgegroeid in Hoorn en
dat schept een band. Toch voel
je je op zo n dag extra gespan
nen wanneer collega's op el-
kaars vingers staan te kijken",
aldus Rive. Gebroederlijk ston
den Ron en Lucas samen met
lonnie Boer (De Librije/Zwolle),
Sergio Herman (Oud Sluis /Sluis)
Gerrit Greveling (Chalet Royal-
/Den Bosch) en Erik van Loo
(De Zwethheul/Delft) in de rela
tiefkleine keuken achter het for
nuis.
Achtereenvolgens werden geser
veerd: een tartaar van kalfsezel,
een gegrilde tongfilet, gebraden
lamskoteletjes, krokant geroos
terde zwezerik en een soufflé
van vanille ter afsluiting. Gedu
rende de hele maand januari
staat dit 'nieuwe collega menu'
85) op de kaart van Ron
Blaauw restaurant. In februari
Ron Blaauw (vierde van links) temidden van collega top-koks (v.l.n.r.
Sergio Herman, Gerrit Greveling, Eric van Loo, Jonnie Boer en Lucas
Rive). Foto: United Photos de Boer/Poppe de Boer
prijken de favoriete gerechten
van 'aanstormend talent' bin
nen de Alliance op de menu
kaart.
Ron Blaauw is een gedreven
vakman die zijn sporen in culi
nair Nederland inmiddels ruim
schoots heeft verdiend. Op 15-
jarige leeftijd begon hij zijn car
rière bij hotel Petit Nord in zijn
geboorteplaats Hoorn. Bezocht
vervolgens de KMBO in Amster
dam en liep stage in La Cibou-
lette in Zuidoostbeemster. Maar
hij wilde hogerop. „In 1986 ben
ik gaan eten bij Joop Braakhekke
die toen nog in de Kersentuin in
Amsterdam zat. 'Kan ik bij u ko
men werken?' vroeg ik hem op
de man af. "Wanneer kun je be
ginnen', vroeg Braakhekke.
'Morgen' antwoordde ik. Ik ben
er begonnen als leerling en in
1992 als souschef weggegaan.
Naar Aujourd'hui in Amsterdam
waarna ik als chef-kok in 1996
ben overgestapt naar 't Jagers
huis in Ouderkerk a/d Amstel.
Daar heb ik ook mijn vriendin
Carla Kruidenier leren kennen.
Mijn grote droom is altijd een
eigen zaak geweest en vier jaar
geleden ben ik hier eigenlijk met
niets begonnen. Roeien met de
riemen die je hebt. Na een jaar
kwam Carla bij me werken en
samen hebben we een zaak ge
creëerd waar we ons thuis voe
len."
Het lidmaatschap van de Allian
ce ziet Ron als een k
werk.Als jong broei
van mijn spaarzame d
Alliance-blad. Vol ont
huizenhoog op teger
meerde chef-koks die|
blad aan het woord b
Het doet me dan c
nu zelf deel van uit u
aldus het bescheiden Cas1
innemende nieuwe |j<
voelt als één grote fan |f|
dat gevoel was overdi
merkbaar in de keukeJRp
middag letterlijk en fij
met vuur en vlam wei jn^
Hoe Ron Blaauw de t( enc]
ziet? „Vervelend data |ter!
wordt geschreven dat en,
duur zijn. Ik kom eri^ -|u
uit dat 2002 een gek j, jg
weest. Een jaar waarii sc]
ben geleerd scherp te )ncj
pc
Maar ik ben ervan o\
je je door het leveren gje
teit blijvend kunt ond jat
van de massa. De stei tn
ven vanzelf boven dri van
Mirjam Buys
Grootmoeder Ronito wacht hangend aan een touw
op haar kans een stronk suikerriet te pakken. Man
netje Ginto heeft weinig mededogen met oma, ter
wijl hij toch in beide handen én voeten een stronk
riet vasthoudt en ondertussen nog de souplesse
heeft er op een te kauwen. Maar oma is sluw en als
Ginto zijn aandacht een moment aan een andere
belager geeft, graait de bejaarde dame een stuk sui
kerriet weg en smikkelt het gelukzalig op.
Het is niet moeilijk óm onmiddellijk verliefd te
worden op deze mensapen. Hun onderlinge strijd
op en rond een plateau ergens in de bush van
Bomeo levert aandoenlijke taferelen op. Natuur
lijk zien we in dierentuinen deze schouwspelen
ook, maar hier in Sepilok is het bittere ernst. De
dieren hebben ieder moment de mogelijkheid én
de vrijheid terug het oerwoud in te gaan.
Misschien komt die genegenheid ook voort omdat
we weten dat 96 procent van de genen van de
orang-oetang overeenkomt met die van de mens.
Orang-oetangs in het opvangcentrum. Foto's: Jochem Wijnands
Zijn intelligentieniveau benadert dat
van een zesjarig kind. Een andere
mensaap, de chimpansee, scoort nog
hoger, hij brengt het zelfs tot 98,4 pro
cent. De derde mensaap, de gorilla, zit
qua intelligentie tussen de orang-
oetang en de chimpansee in.
Op en rond het plateau waar de bewa
ker de stapel suikerriet heeft neerge
legd, zijn behalve oma en Ginto nog
twee apen bezig aan de maaltijd. Een
doet dat in tegenstelling tot Ginto zit
tend, terwijl de vierde eet terwijl hij op
alle mogelijke manieren aan de tou
wen hangt.
De bezoekers van het bezoekerscen
trum van Orang Utan Rehabilitation
Centre Sepilok worden voor hun be
zoek uitgebreid gewaarschuwd. Enke
le door de apen gestolen voorwerpen
staan als waarschuwing in een vitrine
bij de ingang tentoongesteld. De
orang-oetang, dat in het Maleis letter
lijk de man van het woud betekent,
blijkt een grote voorkeur voor mobiele
telefoons, portemonnees en sleutel
bossen te hebben.
Bij de ingang van het oerwoud beseft
de bezoeker ook meteen wie achter
het toegangshek de scepter zwaait,
want het aantal verbodregels voor de
bezoekers is lang. Niet eten, niet ro
ken, niet drinken, geen felgekleurde
kleding dragen, geen voorwerpen la
ten staan en geen mobiele telefoons
gebruiken. En vooral geen apen aan
raken, want orang-oetangs kunnen
door de mens worden besmet. Niet al
leen lichamelijke ziektes, ook psycho
somatische kwalen kunnen deze
mensapen vellen.
Sepilok is het grootste opvangcentrum voor
orang-oetangs ter wereld. Het is tevens de belang
rijkste toeristische trekpleister van Sandakan op
Sabah, het Maleise deel van Bomeo. Het belang
rijkste doel van "het centrum, waar gemiddeld 200
apen verblijven, is de ajUen weer terug te zetten in
het oerwoud. Dat lukt in ongeveer zestig procent
van de gevallen. De anderen zijn teveel verpest en
vinden het eigenlijk wel best dat ze worden ge
voerd. De verzorgers raken na de aanvankelijk op-
vang- en leerperiode de orang-oetangs zo min
mogelijk aan. Zij houden bewust afstand van ze.
De apen die in het centrum binnenkomen, heb
ben meestal een stressvolle periode achter de rug
en moeten soms zelfs (weer) leren om te klimmen
en een bed van bladeren (hetgeen ze in de natuur
voor elk nacht opnieuw doen) in de bomen te ma
ken. De opvang gaat altijd via een strak vierstap
penplan. De orang-oetangs moeten meestal eerst
de angst voor het oerwoud overwinnen. Daarna is
het tijd om zelf voedsel te vergaren en uiteindelijk
leren ze hoe ze met andere apen moeten commu
niceren. Pas als aan deze voorwaarden worden
voldaan, maken ze een kans op eigen houtje
(weer) in de jungle te overleven.
De opgevangen apen hebben ,vaak een tijdje als
huisdier gefungeerd, omdat ze als baby o zo
schattig zijn. Maar op een dag ontdekken de
pleegouders dat het hebben van een aap als huis
dier eigenlijk onmogelijk is. Er zijn er ook bij die
door de rigoureuze houtkap uit het oerwoud zijn
verbannen. Tevens hebben de bosbranden in het
aangrenzende Indonesische deel van Bomeo veel
orang-oetangs verdreven. Het oerwoud wordt
daarnaast vanwege het exploiteren van tinmijnen,
het winnen van mbber en de grootscheepse aan
plant van palmen voor de palmolie industrie
steeds kleiner. De dieren worden altijd iris
nursery van Sepilok opgevangen. Hier i
pottenkijkers gewenst. Daarna komt de we
kooi in het verschiet. In deze kooi zittel jk i
kleine orang-oetangs, twee van 1,5 jaar ud<
drie. Vooral de kleinste doet appèl op h pei
instinct en voordat ik het weet, heb ik e elt
strenge regels overtreden en heb een la in t
apenhandje in mijn hand. En als hij dai
zijn koppie dwars door de tralies steekt m
dere broer een arm om hem slaat, smel
en neem ik me voor een orang-oetangi ft'
ren. Hij schijnt het te begrijpen en maa
delijk zijn lange vingers los van de mijn -
is een van de mogelijkheden het opvan eve
te steunen. Want de kosten voor het ce Pre
hoog. Een orang-oetang kost jaarlijks zi ere
euro aan voedsel en accommodatie. »rdi
Als na een half uur de maaltijd van die voc
(dagelijks worden er twee maaltijden vi 0 u
verorberd, verspreiden de apen zich wi iar
Ronito heeft blijkbaar haar zinnen op
schap gezet en ze komt doodgemoeder da
af. Als er een foto wordt genomen, keer n d
haar mg toe en waggelt weg. Ineens ba wij
zich en keert terug op haar schreden ei bet
gezamenlijk over de houten loopvlondi on
uitgang. Vlak voor het toegangshek slin veil
zonder afscheid te nemen het oerwoud ost
terwijl de bezoekers terugkeren naar de j di
wereld. Op Sepilok waren die twee wen
één. mi
Irene Nieuwenhuijse
In
ziji
vvstrr^e wat- wet- precmo iy v/w aaijn lozftiju -
ik. Ho&F nooit AA&e«_op -aoiNtwr." ivaar. opA cajoaaA.'
Muis is stervende, althans, dat mag ik hopen. Nu het be
sluit gevallen is, laat het noodlot zich dan maarsnel vol
trekken. Het kopen van de lokdoosjes en gif was een zwa
re opgave. Muis is in de loop der jaren uitgegroeid tot
volwaardig en gewaardeerd huisgenoot. Inmiddels heeft
muis helaas een gezin gesticht en ontvangt in ons huis
vrienden en familie. En het begon zo veelbelovend, in
1996. Mijn vrouw lag in het ziekenhuis te zwangeren on
der medische begeleidingen ik voelde mij eenzaam in
ons lege huis met het lege bed. Toen kivam op een dag
muis binnen, via de openslaande deuren naar het bal
kon. Muis maakte vanaf dat moment vaker ommetjes in
de slaapkamer en ging dan weer naar buiten. Al snel was
hij dagelijks te gast. Op een avond keek muis mij enorm
lief aan vanaf de Times-encyclopedie in de boekenkast.
Ik zei dat het goed was en dat ik het zelfs wel gezellig
vond.
Muis was overigens geen huismuis, volgens mij. Hijzelf
was daarvoor te klein en zijn oren te groot. Volgens mij is
muis een veldmuis (de katten van mijn ouders vingen
die) en lid van een kolonie die bij ons op de daken leeft.
Nu worden muizen niet oud en het kan zijn dat we van-
aftoen telkens een ander over de vloer kregen. Maar ja
renlang konden we rekenen op zomerse bezoekjes van
niet meer dan één muis. Van permanente vestiging was
geen sprake. Zodra 's winters de deuren dicht gingen za
gen we niemand meer. Twee jaar geleden veranderde
dat. Vanaf november hoorden wij knagende geluiden
onder de trap en op bepaalde plekken lagen vanaf nu al
tijd muizenkeutels. Dakmuis had het door in de winter
kan je beter binnen zitten. Wij vonden het best, de over
last viel mee. Aan verpakt eten werd niet geknaagd, muis
was het type kruimeldief. Er werd niet tegen hem ge
schreeuwd, waarom ook, en het werd gezinssport af en
toe oogcontact te hebben. Muis kreeg gaandeweg steeds
meer zelfvertrouwen. Soms zat hij zich midden in de ka
mer rustig te wassen, in het volle licht, om pas een mi
nuut later te ontdekken dat er op de bank een nachtelijke
televisiekijker lag. Meesterlijk momenten. De kunst was
om onbewegelijk te blijven en opeens 'boe' te roepen. Als
een dolle spoot muis er dan vandoor, slippend en uit de
bocht vliegend op de houten planken. Live tekenfilm.
Met de komst van cavia (even terzijde: wil iemand een
gratis cavia met hok en originele cavia-columns met
handtekening?) werd muis nog brutaler. Waar wij bij
waren betrad hij het cavia-hok, duwde zijn twintig keer
zwaardere collega opzij en sprong in diens etensbakje.
De deerniswekkende domheid waarmee cavia dit alles
gadesloeg heeft zijn positie in ons huisgezin ook geen
goed gedaan, maar dit alweer terzijde. Het werd ons
duidelijk dat muis alle verhoudingen uit het oog had
verloren. Een zekere charmante onbeschaamdheid
is die diertjes aangeboren, maar vanaf nu
werd ook onze voorraad pasta's, crackers
en bonen aangevallen. Het aantal keutels
groeide explosief. Willy de werkster begon
hardop te mokken. Er verscheen een halfrond
gat in de deur van de voorraadkast. Er werd al
poepend en piesend geslapen in onze opgevou
wen slaapbank. Muis, het spijt ons, we konden niet
anders. Geen familiebezoek en geen gezinsuitbrei
ding sorry. Vergeef ons de hartverscheurende buik
pijn van je kinderen. Vergeef ons de bloedspuwingen van
je partner. Je was lief En je begon als gewenste vreemde
ling. Echt waar.
