Treurnis over einde van een papieren hit lijs
MEDIA
Eminem: omstreden, maar wel succesvol
Niets te vragen aan Bobby Fischer
'Watersnood
straf van God'
Akoestische
poprubriek
'Humor nieuwste trend
op televisie,' zegt IdtV
V8 gooit morgen programmering om aan vooravond van Nederlandse filmpremière
Verzamelaar André Verhoeven uit Alkmaar: 'Topveertig is een thermometer van de tijd'
Gespleten persoonlijkheid van een schaaklegende
HDC648
dinsdag 14 JANUARI 2,
kerkwerve/anp - StUCÜO RKK
Rond Kerk en Kroeg discussieert
morgenmiddag (Nederland 1,
16.30 uur) over de vraag of God
iets te maken had met de ramp
spoed die vijftig jaar geleden
Zuidwest-Nederland trof. Des
tijds meende eenderde van de
slachtoffers dat de watersnood
ramp een straf van God was.
Door de ramp in de nacht van
31 januari op 1 februari vonden
1835 mensen de dood. Presen
tator Wilfred Kemp praat naar
aanleiding van historische beel
den met twee mensen over de
rol die het geloof heeft gehad bij
de verwerking van het drama.
Zo is publicist Kees Slager aan
wezig. Hij schreef het stan
daardwerk De Ramp. Daarvoor
sprak hij met bijna 250 mensen
over hun ervaringen. Johan Los
uit Oude Tonge vertelt over zijn
aangrijpende herinneringen. Hij
verloor bij de ramp zijn dochter,
zuster en vader.
bussum/anp - De Nederlandse
tak van de internationale pop
zender MTV komt vanaf 7 febru
ari met een nieuw programma
waarbij artiesten hun nummers
akoestisch ten gehore brengen.
Club MTV gaat het heten en het
wordt gepresenteerd door Je
roen Nieuwe nhuize.
In de eerste uitzending zijn Li
berty X Krezip en Di-rect te
gast. Het is de bedoeling dat ook
in de toekomst nationale en in
ternationale artiesten de studio
in Bussum voor dit programma
aandoen.
Amsterdam/anp - „Ik zeg al
tijd: het is makkelijker iemand
te laten huilen dan te laten la
chen. Het maken van humor
programma's op tv is dus
moeilijk, maar daar zetten we
de komende periode wel op in.
Humor is namelijk de belang
rijkste tv-trend van dit mo
ment"
Dat zegt Frank de Jonge, direc
teur van productiebedrijf IdtV.
In dit lopende tv-seizoen (sep
tember tot september) bestaat
zijn firma 25 jaar.
Het grote publiek merkt niets
van zo'n jubileum omdat een
productiebedrijf'slechts' pro
gramma's levert. Maar achter
de schermen wordt de verja
ring van het bedrijf, dat ooit
door Harry de Winter werd op
gezet, wel gevierd. Zo was er
een groots feest met alle mede
werkers van de afgelopen jaren
en komt er dit voorjaar een
boek uit.
Maar het meest moeten de
feestelijkheden tot uiting ko
men in de programma's. En na
alle reallife-formules zag De
Jonge op het festival van Mon-
treux onlangs dat Europese en
Amerikaanse producenten het
meeste heil zien in humorpro
gramma's. Samen met de
VARA werkt hij aan een Neder
landse versie van het Engelse
satirische programma Unplan
ned. Daarin zitten twee topko-
mieken op de bank in het bij
zijn van publiek. Ze praten
over de meest triviale dingen,
zoals de vorm van een koekje.
IdtV en de VARA bekijken wel
ke Nederlandse cabaretiers in
de huid van de bankzitters
kunnen kruipen. De Jonge
hoopt dat de show in de twee
de helft van 2003 de buis op
kan. Verder werkt IdtV aan een
nieuwe serie Comedylab, die
door de NPS wordt uitgezon
den
Het productiehuis kreeg grote
bekendheid door dramaseries
als Pleidooi en Oud Geld. Maar
ook op het gebied van docu
mentaires gooien De Jonge en
de zijnen hoge ogen.Zeker nu
documentairemaakster Ireen
van Ditshuyzen zich bij IdtV
heeft aangesloten, net als het
vroegere bedrijf van Ria Bre
mer MMM: Medical Multi Me
dia (Vinger aan de Pols).
hilversum/mediaredactie - Als
hij al geen megaster was, heeft
Eminem deze status vorig jaar
wel verworven. De controversië
le rapper debuteerde als acteur
in de semi-autobiografische film
8 Mile en zorgde meteen voor
een kassucces. De film gaat
donderdag in ons land in pre
mière. Reden voor V8 om mor
gen een speciale 'Eminem Day"
in te lassen.
De omroepgidsen vermelden
nog een andere programmering
bij de commerciële zender. De
beslissing om het schema om te
gooien viel dan ook pas dit
weekeinde, omdat „er nog wat
onduidelijk was over de uit
zendrechten van The making of:
8 Mile", laat een woordvoerder
weten. Dat is nu geregeld, zodat
de faps vanaf 20.05 uur een kijk
je achter de schermen kunnen
nemen bij de opnames van 8
Mile.
In de semi-autobiografische
film, die tijdens het eerste week
einde na de première in de VS
bijna 55 miljoen dollar op
bracht, speelt Eminem een rap
per die het probeert te maken in
de muziekwereld. Jimmy, zoals
de rapper heet, kent aan het be
gin van de rolprent een onge
lukkige tijd. Hij is ontslagen bij
de pizzeria waar hij werkte en
zijn vriendin vertelt hem dat ze
zwanger is. Jimmy maakt de re
latie uit en trekt weer in bij zijn
moeder, die in een verwaarloos
de stacaravan woont. De rol van
de moeder wordt gespeeld door
Kim Basinger.
De enige hoop die Jimmy heeft
om uit alle ellende te komen, is
het winnen van de rapwedstrijd
in een plaatselijke club. Hij weet
dat zijn rapteksten de beste zijn
van allemaal en dat zijn act zal
inslaan als een bom. Jimmy
durft echter niet het podium op,
omdat hij de enige blanke deel
nemer is.
Dit scenario vertoont veel over
eenkomsten met het echte leven
van Eminem. De rapper werd
op 17 oktober 1974 geboren als
Marshall Mathers. Hij kende een
ongelukkige jeugd. Vooral om
dat hij met zijn alleenstaande
moeder in een caravan woonde
en voortdurend van hot naar
her moest verhuizen. Daardoor
kreeg hij zelden de kans ergens
vrienden te maken. Zijn strip
collectie en de televisie waren in
die periode zijn beste maatjes.
Dat veranderde toen Eminem
op twaalfjarige leeftijd in Detroit
eindelijk een vast dak boven zijn
hoofd kreeg. Op school kwam
hij in contact met muziek van
rappers als LL Cool J en 2 Live
Crew. Hij had nog maar één
doel voor ogen: ook rapper wor
den.
Dat lukte hem uiteindelijk door
vooral de steun van Dr. Dre. De
ze rapper/producer raakte in
1996 tijdens de talentenjacht
'Rap Olympics' onder de indruk
van Eminem en nam hem onder
zijn hoede. Twee jaar later ver
scheen The Slim Shady EP, die
vooral in undergroundkringen
goed werd ontvangen. Met Dr.
Dre nam Eminem vervolgens
een volledig album op: The Slim
Shady LP. Dat bleekt een schot
in de commerciële roos. De sin
gle My name is... werd een
MTV-favoriet en vloog de win
kels uit.
Aanklacht
Op muzikaal gebied bleef Emi
nem daarna scoren; op het per
soonlijk vlak verging het hem
wat minder. Zijn moeder klaag
de hem aan omdat hij zich ne
gatief over haar en zijn jeugd
had uitgelaten in een interview.
Hij raakte slaags met een man
die zijn vrouw Kimberley zou
hebben gekust en werd aange
klaagd voor illegaal wapenbezit
en geweldpleging met een do
delijk wapen. Kimberley deed
daarna een zelfmoordpoging.
Eminem praat over al deze ge
beurtenissen in The Eminem
Show, waarmee op V8 de Emi
nem-avond begint. Tevens gaat
de rapper uitgebreid in op zijn
vaak omstreden teksten, die
hem al de nodige protesten van
homo- en vrouwenrechtenorga
nisaties hebben opgeleverd. In
dit programma is verder de tot
standkoming van de spraakma
kende videoclip 'Without me' te
zien. Eminem verkleedt zich
daarin onder meer als Osama
bin Laden.
Ondanks alle kritiek blijft Emi
nem succesvol. Zijn optreden in
8 Mile heeft hem al enkele aan
biedingen voor andere filmrol
len opgeleverd. Hoewel hij eer
der nog beweerde dat hij geen
films meer wilde maken, idjkt hij
nu toch reikhalzend uit naar zijn
volgende klus. „Nu ik heb mo
gen proeven van de filmindu
strie, wil ik meer. Als ik nu iets
in de filmwereld ga doen, dan
wil ik iets compleet anders
doen. Ik zou graag een komi
sche rol spelen of zoiets. Dat
zouden mensen niet van me
verwachten", zei hij onlangs in
een interview met de BBC-radio.
Eminem Day op V8, woensdag
15 januari, met om 18.25 uur
The Eminem Show en om 20.05
uur The making of. 8 Mile.
Eminem Foto:AP
door Jan Vriend
alkmaar - Dat koppie! Die glim
lach! Kijk nou: Harmen Siezen in
zijn tijd ais Topveertig-piaatjes-
draaier bij radiopiraat Veronica.
Op een volgend papier een foto
van Imca Marina, anno 1965. Het
haar in een dot tot aan het dak.
En daarnaast Rob de Nijs, knok
kend voor zijn eerste hits.
Eigenlijk zijn de gedrukte versies
van de Topveertig geschiedenis
boekjes. Nu de uitgever stopt
met de papieren hitlijsten, zijn
de wekelijkse overzichten muse
umstukken geworden. De Alk-
maarse verzamelaar André Ver
hoeven baalt ervan. „Ik word
gedwongen met mijn hobby te
stoppen."
Voorbij is het. Voorbij met zijn
wekelijkse loopje naar de pla
tenzaak om de lijsten op te ha
len. Voorbij met de vaste traditie
om het hitoverzicht op te ber
gen in één van zijn blauwe map
pen in de grote kamerkast. Post
bezorger André Verhoeven (43
jaar) verzamelt al vanaf 1976 het
wekelijkse hitoverzicht van de
Topveertig. „Waren we een
week op vakantie, bewaarde de
platenzaak ze altijd netjes voor
me." De oogst is gebonden in
tientallen speciale blauwe boe
ken, mappen en dozen.
De hitlijsten verschenen voor
het eerst in 1965. Door veel met
andere liefhebbers te ruilen en
door verzamelaarbeurzen te be
zoeken, wist Verhoeven met te
rugwerkende kracht ook de eer
ste elf jaar bijna compleet te
krijgen. Zijn zoektocht is nu al-
hilversum - Stel je begint een zoektocht
naar de schaaklegende Bobby Fischer
en het lukt je hem te vinden. Wat moet
je dan in hemelsnaam vragen aan de
Amerikaan, die sinds 1972 nog nauwe
lijks de openbaarheid heeft opgezocht
en als hij dat doet steeds radicalere
ideeën spuit? Meneer Fischer, bent u
een antisemiet? Meneer Fischer, bent u
echt zo blij met de aanvallen op de VS
op 11 september 2001?
Kees Jongkind, verslaggever van Studio
Sport, vroeg zich dat ook af toen hij
zo'n vier maanden geleden op zoek
ging naar Fischer. „We zouden er so
wieso een documentaire van maken, of
we Fischer nu vonden of niet. Dat had
den we afgesproken", aldus Jongkind.
„Maar als het ons echt wat gelukt, wat
moet je zo'n man dan inderdaad vra
gen. Daar hebben we het tijdens onze
zoektocht regelmatig over gehad."
„Misschien wel niets", vult eindredac
teur Ewoud van Winsen aan. „Het
mooiste zou dan eigenlijk zijn om hele
maal niets aan hem te vragen. Je vindt
hem en dat is het."
Het moge duidelijk zijn: het is Jongkind
dus niet gelukt, zoals vanavond uit de
documentaire Bobby Fischer, de
dolende koning blijkt. De schaker leidt
dan ook een raadselachtig bestaan
sinds 1972, toen hij in Reykjavik tijdens
een historische tweekamp de Rus Boris
Spassky versloeg en daarmee de eerste
westerse wereldkampioen schaken
sinds de Tweede Wereldoorlog werd.
Volgens de jongste verhalen woont Fi
scher, die in maart zestig jaar wordt, te
genwoordig op een eiland tussen Japan
en de Filippijnen, is hij getrouwd en
onlangs vader geworden. Hij houdt
zich vooral bezig met de ontwikkeling
van een nieuwe schaakklok, waarbij el
ke zet wordt beloond met tijdwinst, en
het 'Fischer Random System'. In deze
variant op het schaakspel wordt de
volgorde van de stukken op de achter
De excentrieke schaakkampioen Bobby Fischer op een foto uit 1971. Foto: AP Photo
ste rij bepaald door de computer.
In de documentaire van Jongkind wor
den deze aspecten kort genoemd, maar
verder komen vooral schakers, onder
wie Anatoli Karpov, Viktor Korstnoj, Ni-
gel Short en Jan Timman, aan woord
over de man die ze ooit ontmoet heb
ben. Jongkind sprak ook nog wel met
vrienden van Fischer, maar stuitte bij
hen op veel onwiL Want alleen maar
praten over Fischer kan het einde van
de vriendschap betekenen. Daardoor is
'De dolende koning' veel meer een por
tret van de schaker geworden, dan het
verslag van een zoektocht.
Dat doet overigens niets af aan de aan
trekkingskracht van de documentaire,
die de kijkers eigenlijk te danken heb
ben aan het zoontje van adjunct
hoofdredacteur Maarten Nooter. Die
moest op school een spreekbeurt hou
den over schaken en zijn vader stelde
voor het over Bobby Fischer te hebben.
Tijdens een daaropvolgende brain
stormsessie bij Studio Sport bleek dat
deze naam niet voorkwam op de lijst
van honderd onderwerpen voor moge
lijke documentaires. „Raar, maar
waar", bekent Van Winsen. „Maar toen
we die naam hoorden, vonden we het
meteen een prima idee."
Jongkind reisde daarop naar Curasao,
Slovenië en de VS, in de hoop van
mensen die Fischer hebben gekend of
nog steeds kennen, te horen waar de
schaker zich bevindt. Redacteur Jurgen
Leurdijk zocht ondertussen in vooral
buitenlandse archieven naar uniek
beeldmateriaal. Zo is in 'De dolende
koning' een veertienjarige Fischer te
zien, de leeftijd waarop hij al kampioen
van Amerika was. Ook bevat de docu
mentaire beelden van het kandidaten
toernooi dat in 1962 op Curasao werd
gehouden. Fischer deed daar mee,
maar werd volgens eigen zeggen de du
pe van een pact tussen drie Russische
schakers. Vanaf die tijd heeft hij een
gruwelijke hekel aan Russen.
Tien jaar later nam hij wraak in Reykja
vik door in een tumultueuze WK-twee-
kamp Spassky te verslaan. Fischer wei
gerde daarna zijn wereldtitel te verde
digen en verdween van de aardbodem.
In 1992 dook hij opeens weer op om in
het door oorlog verscheurde Joegosla
vië een revanchematch tegen Spassky
te spelen. Hiermee schond hij het han
delsembargo van de Verenigde Naties
en de VS vaardigde meteen een arresta
tiebevel voor hem uit Vanaf die dag
heeft Fischer ook een gruwelijke hekel
aan de Amerikanen.
De derde groep mensen die hij haat,
zijn de joden. Fischer gelooft in een
wereldwijde joodse samenzwering en
gooit zijn radicale ideeën af en toe de
wereld in via een Filippijns of IJslands
radiostation. Hij belt dan zelf op en eist
een live-uitzending. Fragmenten hier
van zijn in de documentaire te horen.
Ook van zijn 'boodschap' op 11 sep
tember 2001, toen hij liet weten dat de
Amerikanen 'hun verdiende loon had
den gekregen'.
Dergelijke opmerkingen maken van Fi
scher een nog mysterieuzer figuur, met
wie de schaakwereld nog steeds grote
moeite heeft. Dat blijkt duidelijk uit de
gesprekken met schakers in 'De dolen
de koning". Zij houden het maar op een
gespleten persoonlijkheid, want als
schaker was Fischer geniaal, maar als
mens kunnen ze hem alleen maar ty
peren als een gek met verderfelijke ge
dachten.
Eric de Bie
Bobby Fischer, de dolende koning van
avond, Nederland 2, NOS, 22.53 uur.
Postbezorger André Verhoeven met zijn gebundelde hitlijsten. Foto: GPD/Joop Boek
leen nog gericht op de eerste vijf
maanden van 1965. „Ik ben wel
eens naar Brabant en Zeeland
gereden om zeldzame exempla
ren op te halen. Maakten we er
meteen een weekendje van."
Het meest bijzondere verzamel-
stuk moet een editie uit juni
1973 zijn. Het was de tijd dat pi
raat Veronica onder druk van de
Haagse politiek de lucht uit
moest. Om het protest hiertegen
kracht bij te zetten, lieten de
marketingbazen van de zender
een bijna blanco versie van de
gedrukte Topveertig verspreiden
met de tekst: Ais Veronica ver
dwijnt, verdwijnt de Topveertig
ook!'.
The Beatles
Bladerend door zijn verzame
ling, komen de Topveertig-wee
tjes terloops ter tafel. Waarom
het nou juist veertig plaatjes op
een rij waren, bijvoorbeeld. „Dat
was een kwestie van tijd. Vero
nica zond het programma altijd
op zaterdagmiddag uit van twee
tot vier uur. Een plaatje duurde
in die tijd vrijwel altijd drie mi
nuten. Dus in die twee uur kon
den ze precies veertig hits laten
horen."
Het grote verschil tussen de hit
lijsten van toen en nu is dat de
Topveertig destijds een pure af
spiegeling was van de verkochte
plaatjes. Zo stonden hits van
The Stones net zo vanzelfspre
kend in de overzichten als het
repertoire van de Zangeres zon
der Naam. Kijk maar naar een
hitlijst uit april 1965: The Beatles
op n (Met 'Rock and Roll Mu
sic'), The Rolling Stones op de
zesde plaats, Trea Dobbs klimt
naar elf en Ronnie Tober met
stip op nummer 21 met zijn hit
'Iedere avond'.
„Tegenwoordig is de hitlijst niet
meer alleen een overzicht van
de verkochte exemplaren, maar
tellen ze ook mee hoe vaak een
liedje op de radio is gedraaid.
De smaak van de radiomakers is
daarmee dus van invloed op de
Topveertig van nu. En daar
wordt mee gerommeld." Maar
ook de luisteraar maakt de
markt er niet duidelijker op: de
singleverkoop is mede door het
verspreiden van illegaal 'gebran
de' schijfjes in elkaar gezakt. In
die hitverwarring begon winkel
keten Free Record Shop ook nog
eens met een eigen liedjeslijst
en stopte platenreus Music Sto
re met de verspreiding van de
gedrukte Topveertig. Zo ging het
stap voor stap mis met de ge
drukte hitlijsten. In hoogtijda
gen (1971) gingen er iedere
week nog 160.000 exemplaren
van over de toonbank, eind vo
rig jaar waren dat er nog maar
35.000. Economisch onhaalbaar,
becijferde uitgever MegaCharts.
ef
et 1
OS
tetv
en
et
Dus zetten ze er een
ter. In maart gaan ze
een nieuwe intemetvJ^
Tineke
Voor de verzamelaar
anders op dan bladen gn
edities. Zoals half ecj<
exemplaren met por%ui<
Tineke de Nooij en ||tz<
Draaijer. En versies
volledige programn an
van radio Veronica >t 1
goed idee') is afgedn js
de sterren van toen
vertenties op van c
toen. Van vergeten
merken en van ltz<
waarvan je je het garti
herinnert dan de si^d
gedrukte Topveertig j|n
mometer van de tijd'
hoeven. „Je kunt er
zien wat jongeren inkcti
pen 38 jaar bezig hielf idi
zijn er denk ik duizel I
sen geweest die de fech
kortere of langere turh;
verzameld."
Als echte liefhebber
stilletjes nog een beeti
mee dat een andere
de gedrukte Topvee
leven inblaast. „Het
een omroep of een r
toch leuk zijn om 21
pakken?" Hij zegt het
in ziin stem. En met
die blauwe mappen
merkast. André Veil
Alkmaar verzamelt d|ege
versies van de Topve#nsn
ter ziele gaat. „Je kun
in zien wat jongeren j,i t
lopen 38 jaar bezig hifThu
ndi
Top
10 meest bekeken programma's
1.
Darts WK Embassy
SBS 6
2.
Spoorloos
KRO
3.
Idols
RTL 4
4.
Journaal (zo, 20 uur)
NOS
5.
Idols uitslag
RTL 4
6.
Goede tijden slechte tijden
RTL 4
7.
Baantjer
RTL 4
8.
Postcodeloterij
TROS
9.
Toen was geluk
KRO
10.
Hart van Nederland
SBS 6
Top 10 meest bekeken kinderprogra
Jeugdjournaal
Klokhuis
Ffukkie Slim
Jean Jacques
Sesamstraat
Eigenwegwijs
Brum
Heuvelland Ziekenhuis
Buurman en buurman
Daltons
NOS
NPS
VPRO
VPRO
NPS
VPRO
KRO
VPRO
VPRO
VPRO
Marktaandelen in
Nederland 1
12,2
(10,9)
Nederland 2
12,9
(19.1)
Nederland 3
8,1
(7.9)
RTL 4
16,3
(17,7)
-
RTL 5
4,4
(4,5)
Yorin
5,3
(6,1)
SBS 6
17,6
(9,5)
NET 5
4,4
(6.0)
-
V8
3,9
(4,1)
-
Veronica
0,4
(0,3)
De weekcijfers zijn afkomstig van de afdeling Kijk- ei
onderzoek van de Publieke Omroep. Het aantal kijker
De lijst met meest bekeken kinderprogramma's bestaL
kers van 3 tot en met 12 jaar.Tussen haakjes staan 0
aandelen van vorige week. -E VC
