GESPREK VAN DE DAG
Nederland lijkt 'Afrikamoe'
Staatssecretaris boos
over uitblijven tv-actie
Pas als hele volksstammen doodgaan op tv, wordt de beurs getrokken
Waar rook is, is vuur..
VRIJDAG lO JANUARI 1
ies
el
MENSELIJK
Een 40-jarige PRIESTER uit het Beierse Hintereben is op
staande voet ontslagen omdat hij zich niet aan het celi
baat wil houden. Hij had zijn bisschop, Wilhelm Schraml
van Passau, verteld dat zijn vriendin Brigitte als gevolg
van een 'ONGELUKJE' een kind verwacht, meldt de Süd-
deutsche Zeitung. Al acht jaar houdt de priester van lera
res Birgit, met wie hij intussen samenwoont. De meeste
van zijn 2200 parochieleden wisten het wel, maar von
den het goed. Vooral bij jongeren is de priester populair.
De Nederlander Bart Braaf-
hart (45) is uitgeroepen tot
LAP VAN HET JAAR 2002
in Fins Lapland. De sinds
1999 in Salla (Fins Oost
Lapland) wonende Braaf-
hart liet 104 andere geno
mineerden achter zich, on
der wie winnaars van me
dailles bij de Winterspelen
in Salt Lake City en promi
nente politici. De krant
Lapin Kansa (Volk van Lap
land) bekroont elk jaar een
ingezetene die iets bijzon
ders heeft betekend voor
het land. Braafhart werkt
als coördinator voor een re
gionaal samenwerkingver
band en promoot het toe
risme naar het gebied rond
Salla. Het publiek kon
meestemmen op de geno
mineerden. Ik wist niet
dat ik was genomineerd,
maar daarna ben ik een
soort campagne begon
nen", aldus Braafhart die
in Lapland de bijnaam
Pertti Poromies (Pertti de
Rendierman) heeft. Aan de
titel is, behalve de eer, een
oorkonde verbonden. Foto:
ANP
Een VLEUGEL die ooit van ELVIS PRESLEY is geweest is
deze week op een veiling in Memphis in de Amerikaanse
staat Tennessee van de hand gegaan voor 685.000 dollar
(bijna 653.000 euro). De nieuwe eigenaar, de zakenman
Michael Muzio, wil de vleugel uiteindelijk onderbrengen
in een rockmuseum dat in Disney World moet komen. Hij
kocht ook een oude gitaar van Elvis. Die deed de vleugel,
een Knabe, naar verluidt in 1969 van de hand toen hij
van zijn toenmalige echtgenote Priscilla een nieuwe
kreeg, een Steinway.
Het Groningse productie
bedrijf Pavlov Media heeft
een INBURGERINGCUR
SUS VOOR ALIENS ont
wikkeld. De cursus bestaat
uit een acht minuten du
rende film die buitenaard
se wezens uitlegt wat men
sen zijn en hoe ze denken
en voelen. Hoewel Pavlov
de kans op een invasie van
aliens klein acht, wilde het
bedrijf toch het zekere voor
het onzekere nemen. De
cursus is alleen te bekijken
door op een speciale bank
te gaan liggen, waarbij het
hoofd wordt bedekt met
een halfronde capsule. Een
'voice-over' illustreert aan
de hand van animaties dat
er op aarde bijvoorbeeld ta
fels bestaan, maar ook
niet-tafels zoals stoelen.
De film is op dit moment te
zien in de openbare biblio
theek in het centrum van
Groningen. Zolang er nog
geen buitenaardse wezens
op aarde landen, kunnen
geïnteresseerden de film
daarna nog bekijken bij on
der meer de Gasunie en de
Rijksuniversiteit Gronin
gen. Uiteindelijk is het de
bedoeling dat de film op
cd-rom de ruimte wordt in
geschoten. Foto: Archief
Uit protest tegen het gezondheidsbeleid van de Duitse re
gering gaat een Duitse arts morgen op een plein in Berlijn
in het openbaar OVERTOLLIG VET afzuigen. Onder het
motto 'Liposucties voor Duitsland' helpt de plastisch chi
rurg Johannes Bruck belangstellenden zonder dat zij een
afspraak hoeven te maken. Het gaat om de eerste open
bare actie van Brucks beweging die pleit voor hervormin
gen in het gezondheidswezen. De Berlijnse arts laat voor
de ingrepen een mobiel militair hospitaal op de Potsda-
mer Platz neerzetten. Bruck is van plan in februari elders
in Duitsland in het openbaar vet af te zuigen.
Acht Australische SPIN
NEN gaan OP RUIMTE
VAART. Studenten hebben
het project bedacht om te
testen hoe een spinnenweb
zich in gewichtsloze toe
stand houdt. Dertig spin
nen uit de dierentuin in
Melbourne zijn gisteren per
vliegtuig vertrokken naar
het Kennedy Space Center
in de Amerikaanse staat
Florida. Daar zullen de
acht levendigste spinnen
uit de groep worden gese
lecteerd voor de ruimte
reis. Op 16 januari zal hun
space shuttle worden ge
lanceerd. Spinnen zijn zeer
geschikt voor onderzoek
naar gewichtsloosheid om
dat iedere verandering in
hun symmetrische webben
direct waarneembaar is, al
dus Patrick Honan van de
dierentuin in Melbourne
(hier op de foto met één
van de spinnen). De Au
stralische spinnen zijn niet
de eerste spinnen in de
ruimte. Twee Amerikaanse
soortgenoten, Anita en Ara
bella, werden in 1973 de
lucht in geschoten. Zij
overleefden de reis niet. De
Australische spinnen krij
gen fruitvliegjes als voed
sel. Ze worden gescheiden
gehouden, omdat ze de
neiging hebben elkaar op
te vreten. Foto: AP
Het Land van Ooit is gekozen tot de BESTE ATTRACTIE
van Nederland in 2002. Dat is bekendgemaakt op de Va
kantiebeurs in Utrecht. De drie andere genomineerden
bij deze verkiezing waren Madurodam, het Archeon en
Toverland Sevenum. De jaarlijkse prijs is een initiatief
van ToerNed waarbij vijftig Nederlandse dagrecreatiebe-
drijven zijn aangesloten. Het Land van Ooit kreeg de prijs
voor onder meer de grote creativiteit bij de vormgeving
van het park, de wijze waarop het personeel zich inleeft
in de rollen die mogen worden verwacht in een land waar
in kinderen de baas zijn en de perfecte thematisering tot
en met de telefoniste aan toe.
NS-p'
•rkee
ildinc
deint
Tussen de dertig en veertig miljoen Afrikanen
worden bedreigd door hongerdood. Maar wat de
grootste voedselramp in tien jaar op dit conti
nent dreigt te worden, lijkt niet veel Nederlan
ders te beroeren. Een ouderwetse televisie-avond
blijft vooralsnog uit. Oorzaken? Een gebrek aan
schrijnende beelden; woede en machteloosheid
over de Afrikaan die zijn zaken zelf niet lijkt te
kunnen regelen.
Eigenlijk is het heel simpel: de Nederlandse kij
ker heeft nog te weinig uitgemergelde Afrika
nen en 'wandelende lijken' in lege vlaktes ge
zien om gul de beurs te trekken. Marketing
technisch levert een grote hulpactie pas edit
wat op als mensen voor de camera sterven,
pijnlijk maar waar.
Toch willen de Samenwerkende Hulp Organi
saties (SHO) juist tijdig noodhulp kunnen leve
ren, voordat de ramp daadwerkelijk tientallen
miljoenen levens gaat eisen, legt woordvoerder
los de Voogd uit. Hij gelooft niet dat Nederland
'geefmoe' is. „Bij een aansprekende ramp met
pakkende beelden, zoals de aardbeving in In
dia in 2001, is gul gegeven. De ramp in Afrika
manifesteert zich niet in één keer, maar speelt
zich in etappes af. „In Malawi bijvoorbeeld
gaat het heel het ene gebied al echt heel slecht,
terwijl ik van een arts uit een ander deel hoor
dat daar eigenlijk nog geen problemen zijn."
Maar de ramp voltrekt zich in een hoog tempo;
inmiddels zijn al beelden gemaakt van kinde
ren met een hongerbuik, oedeem. En de voed
selschaarste in het zuiden van Zambia is al heel
groot. Toch was de 'bewustwording" van deze
ellende bij het kijkerspubliek in december vol
gens de omroepen nog niet genoeg voor een
televisie-avond, vertelt de Voogd. „Het leefde
onvoldoende."
Het is te hopen dat de omroepen zich later als
nog voor een dergelijke inzamelingsavond wil
len inzetten. Deze week worden de laatste gra
tis radio- en televisiespotjes uitgezonden.
Daarna is het aan het publiek. „We hopen dat
scholen, kerken en particulieren dan geld gaan
inzamelen", aldus de SHO. Tot nu toe heeft het
publiek 2,8 miljoen euro gestort op 555, het gi
ronummer waar de staatssecretaris Van Arden-
ne een begin hoopte te maken met 5 miljoen
uit de staatskas. „We hoopten dat bedrag te
kunnen verdubbelen", aldus De Voogd. Het
succes van vroegere inzamelingen als begin ja
ren tachtig voor Biafra kan er volgens hem aan
liggen dat de actie destijds veel later van start
ging. „Toen werd gewacht op beelden van
'wandelende lijken
Aad van den Heuvel, oud-presentator en groot
Afrika-liefhebber, erkent de belangrijke rol van
Het drama gaat pas bij het publiek leven door beelden als deze foto van een ondervoed kind in Malawi. Foto: GPD/Obed Zilwa
televisie en de noodzaak van 'pakkende beel
den'. „Pas als je magere mensen over lege vlak
tes kan laten zien, gaat het voor het publiek le
ven." Natuurlijk zou een beetje creatieve televi
siemaker ook een naderende ramp goed in
beeld moeten kunnen brengen, erkent hij.
„Maar helaas zijn dat niet dezelfde omroep
mensen die over het al dan niet opzetten van
zo n televisie-actie een beslissing moeten ne
men."
Daarnaast denkt Van den Heuvel dat twee ge
voelsmatige argumenten mensen tegenwoor
dig ervan weerhouden om geld over te maken.
.Hoe onjuist ik beide redenen ook vind. Vol-
40 MILJOEN AFRIKANEN DOOR HONGER BEDREIGD
1 Landen en
aantal
mensen dat
door honger
wordt bedreigd.
WEST SAHl
500.000
Mauretani
Mali
gens hem heerst er machteloosheid. „Mensen
denken: 'Ik heb in het verleden toch al zo vaak
geld gegeven en toch is er wéér ellende. Het
heeft dus gewoon geen zin om wat te geven
Ook speelt woede een rol. „Nieuws over Afrika
is per definitie negatief; oorlogen, dictators en
rampen. Dus wordt gedacht: Waarom nog hel
pen als die gasten in Afrika er zelf zo'n puin
hoop van maken.' Denk aan Mugabe die in
Zimbabwe alle blanke boeren eruit gooit en
daardoor voedselschaarste veroorzaakt. Of een
land als Ethiopië waarvan verwacht wordt dat
het toch straks weer Eritrea gaat aanvallen, of
andersom."
Han van der Meer, die in de jaren zeventig en
tachtig voor de KRO de Ver-Van-Mijn-Bed-
Show maakte, gelooft niet dat het publiek nog
een groots opgezette televisie-avond krijgt
voorgeschoteld. „Die grote loop van den Ende-
achtige shows die een beroep doen op ons ge
voel zijn helemaal passé. Zoiets scoort niet."
Maar de Nederlander zelf is veel meer begaan
met armoede in verre landen dan algemei
wordt aangenomen, denkt hij. Van der Met
productiebedrijf is toevallig net bezig met el
aantal programma's voor regionale omroep®
over de band tussen de inwoners van onde
meer de Veluwe, de Achterhoek en Brabaj
de Derde Wereld. Hij is aangenaam verrast '_ejs
over de hoeveelheid kleinschalige projectei ,^tss
al tientallen jaren draaien, los van alle groti 5fa^
zamelingen die er zijn geweest. „Echt waar,
dorpje, elke school, elk ziekenhuis sponsorl
ergens een project in een ontwikkelingslani eter
Vanmiddag hoorde ik bijvoorbeeld nog dat je
Academisch Ziekenhuis Maastricht al sinds
1987 meebetaalt aan een opleiding voor orl gi
pedisten in Ghana." Dus pessimistisch oveti q
vrijgevigheid van Nederlanders is hij niet. ,q
„Daar word ik dan wel weer ongelooflijk vr<L gj:
van i. D
e h<
n te
Bemice Breure en Ferdi Schrooten
Liberia
182.000
Opbrengst acties in Nederland
Afrika Nu
Rwanda
Orkaan Mitch
Kosovo
Watersnood Mozambique
Aardbeving India
Help de Afghanen
1 miljoen euro
De Samenwerkende Hulp Organisaties (SHO)
hebben te weinig gedaan om geld in te zame
len voor hongerend Afrika, vindt staatssecreta
ris Van Ardenne (CDA). Daarom roept ze de
SHO op het matje. Ze mogen haar uitleggen
hoe het kan dat de inzameling met nog een
paar actiedagen te gaan 'slechts' een kleine
drie miljoen euro heeft opgeleverd.
Van Ardenne wijt dat vooral aan het uitblijven
van een grote tv-actie vlak voor kerst. „De res
pons op de tv-spotjes valt mij geweldig tegen.
Ik had er veel meer van verwacht", zegt Van
Ardenne over het openstellen van het giro
nummer 555 voor noodhulp aan Eritrea, Ethi
opië en een vijftal landen in zuidelijk Afrika.
Toen de staatssecretaris vorige maand een
startbedrag had toegezegd van vijf miljoen eu
ro hoopte ze op 'een echte actie', van het soort
dat in het verleden steeds tientallen miljoenen
euro's opleverde. „Ik hield rekening met een
actieavond op 23 december, vlak voor kerst.
Daar wilde ik ook bij aanwezig zijn.'"
De SHO hebben alleen spotjes uitgezonden in
zendtijd die ze gratis ter beschikking kregen
gesteld. Een tv-actie is volgens de hulporgani
saties niet doorgegaan omdat de omroepen
concludeerden dat de voedselcrisis in Afrika
nog te weinig leefde bij het publiek. Maar dat
kan nog veranderen, aldus een woordvoerder
van de SHO. Van Ardenne neemt geen genoe
gen met die verklaring. Zij vindt dat de hulpi
ganisaties op zijn minst zelf meer reclametijd
in hadden kunnen kopen. „Soms moet je in
vesteren om meer geld binnen te krijgen. 7
hulporganisaties weten dat.
De staatssecretaris noemt het uitblijven vam--
een grote tv-actie, die volgens haar was be-
loofd door de SHO, 'een gemiste kans'. „Hetk
jammer dat de hulporganisaties de decembe
maand zo voorbij hebben laten gaan. In de Zo:
feestmaand ligt de 'geefbereidheid' over hetjs ee
gemeen toch hoger." Een grote publieksactifasd
volgens de staatssecretaris een voorwaarde j ho
voor een geslaagde inzamelingscampagne, a Dc
„Wil je een grote hoeveelheid geld los krijger^ di
dan moet je breed over het voetlicht brengeifcht,
welk drama zich in Afrika afspeelt Veertien jit.
nti
laas
miljoen mensen hebben nu al honger. Dat
kunnen er twintig tot dertig miljoen worden
Er zijn ook hogere schattingen, maar daar wikw;
ik nog niet aan."
Volgens Van Ardenne hebben hulporganisatiuis
een belangrijke taak om uit te leggen dat noo
hulp zin heeft. „Nu blijft het bij geluiden als |J[
'ach, helpt het wel' en 'het is toch een bodenf®'
loze put daar in Afrika. Maar je moet duidelijk» c
maken dat een boertje in Ethiopië niks kan
doen aan de droogte of aan een regering die- fr
niet deugt, waardoor hij niet voldoende eigene H
grond heeft om gewassen op te verbouwen.' ren
ine
jke
De eerste keer was in een steegje vlakbij
school. Ik was dertien, nieuwsgierig en, be
langrijker; ik zou haar vriendin niet
meer zijn als ik niet meerookte. Vrien
dinnen doen namelijk alles samen.
Dus ik rookte achter elkaar drie siga
retten, blaffend en blazend met een blik
alsof ik het al jaren deed. Ik had vaak
genoeg geoefend met chocoladesigaretjes
van sinterklaas om professioneel over te
komen. Dit smaakte alleen stukken
minder lekker.
Drie dagen later op een schoolfeest
kwam ik tot inkeer. Roken is verboden
op een bruggenfeest, dus propten de mei
den zich met z'n allen in een toiletje om
in een overheersende stank van urine
lekker belangrijk te doen. Ik vond ze
zielig en zo niet-stoer dat ik tegen haar
zei dat het me geen vriendschap
waard was. Dat ik roken stom vond
en het nooit meer wilde doen. Ze was
boos, nee razend. Het was verraad en
kinderachtig van me, maar ik vond
het stiekem roken op toiletten het kinder
achtigst van alles. Ik werd overtuigd anti
rook-activist en zag roken als bewijs van
zwakte. Het gaf een kick om bij een aange
boden sigaret trots en beledigd te zeggen:
Talk to tlie hand, mister Nicotine! Ik redde
het door de depressiejaren van de puber
teit. Mijn beïnvloedbaarheid was getest en
ik beschouwde mezelf als geslaagd.
Toen ging ik in Amsterdam wonen. Het le
ven is een aaneenschakeling van clichés en
ik trok een heel blik open. Foute mannen,
scheidende ouders, verkeerde vrienden,
werken in de horeca, drank en een roken
de huisgenoot. Er zijn net zoveel redenen
om iets te doen, als er redenen zijn om iets
niet te doen. Ik deed het uiteindelijk zelf en
ben van wilskrachtige zelfverzekerde niet-
roker veranderd in een sigaret lurkende
schoorsteen. Spijt heb ik niet. De beste rod
dels hoor je tenslotte in de samenzweerde
rige rookwalm tijdens een rookpauze.
Waar rook is, is vuur en gezelligheid.
De teksten op de pakjes kwamen voor mij
dus te laat, al betwijfel ik dat er op het eer
ste pakje dat ik kocht, dan precies zou
hebben gestaan: Roken werkt zeer versla
vend, begin er niet mee. Toch blijken die
teksten effectief te werken op jongeren. Dat
maakt mij alweer van een andere genera
tie, want als ik op mijn pakje saffies zie
staan dat roken dodelijk is, denk ik: so
what, leven niet dan? Tabaksrook bevat
benzeen, nitrosaminen, formaldehyde en
waterstofcytiaide. Abracadabra, plak er
dan gewoon een plaatje van een verkoolde
long op en doe niet zo moeilijk; nitrosami
nen klinkt toch als vitaminen en de ingre
diënten op een blik knakivorstjes zijn net
zo verontrustend. Zinloos vermeld dus,
maar sinds 1 januari bestaat de agekey.
Vanaf nu moet je een chip met leeftijdsga
rantie op je bankpas hebben om legaal si
garetten uit een automaat te kunnen trek
ken. Dat betekent in de rij staan bij het
postkantoor om je als een rund te laten
brandmerken. Roken wordt steeds verne
derender, voor zover het dat al niet was.
Als ik in het bijzijn van mijn zussen een si
garet opsteek, ben ik de sigaar. Hun blik
verkilt in een spottende veroordeling. Een
houding waar zelfs een doorgewinterde
Rus het nog koud van zou krijgen. Dat is
pijnlijk. En als mijn vriendin me trots
haar nieuwe lammycoat laat zien en ik
daar in mijn onhandige stupiditeit per
ongeluk met een sigaret tegenaan zwalk,
voelt dat alsof er een brandende peuk
wordt uitgedrukt op mijn ziel en zalig
heid.
Er is dus één tekst van al die teksten die de
neiging heeft me te raken: Roken brengt u
en anderen rondom u ernstige schade toe.
Sociale schade. Dat is zonder meer een re
den om te stoppen met roken.nou ja,
in het bijzijn van niet-rokers en nieuwe
kleren dan. Jonger sterven is straks pas
jammer, maar niets is zo erg als bij de
mensen om wie ik geef, mijn aanzien en
waardering in rook te zien opgaan...
0r
enl
an i
ite
pol
tijn
01
in
tc
DAI
A
ide
:hi
idi
:ht
stii
is'
ng
pli
