KUNST CULTUUR c Musea in 2002: records en verbouwingen 8 Mile bestaat, maar niet echt 'Het doek valt, een stofwolkje en dat was hek Geen nieuwbouw Guggenheim Actrice Mary Brian overleden Expositie over watersnoodramp Filmmakers bivakkeren voor belastingvoordeel Elgin Marblvl virtueel terug naar it>< Griekenland Rustiger tijden voor veelzijdige Willem Nijholt vrijdag 3 JANUARI 2003 e Foto: AP/Richard Drew new york - Het Guggenheim museum in New York heeft de plannen geschrapt voor een spectaculair nieuw gebouw aan de East River. Het was de be doeling dat even ten zuiden van de Brooklyn Bridge een reus achtig complex zou verrijzen, ontworpen door de architect Frank Gehry, maar het museum zit in financiële problemen. Gehry ontwierp ook het opval lende Guggenheim museum in Bilbao, nu een bedevaartsplaats voor architectuurliefhebbers. new york De actrice Mary Brian, die tussen 1924 en 1947 in 82 films te zien was, is maan dag op 96-jarige leeftijd in de Calilomische plaats Del Mar overleden. Mary Brian, wier werkelijke naam Louise Byrdie Dantzler was, maakte in 1924 haar debuut in de zwijgende film 'Peter Pan'. In 1929 speelde zij in 'The Virginian', een van de eerste gesproken westerns. Brian, die zonder veel proble men de overstap maakte van de zwijgende naar de geluidsfilm, was in 1931 te zien in twee later beroemd geworden films: 'Roy al Family of Broadway' en 'Front Page'. Na haar laatste film 'The Dragnet' (1947) was zij nog een paar keer in televi sieseries te zien. Rotterdam - Vanaf 1 februari toont Museum Het Schielands- huis in Rotterdam prenten, fo to's en tekeningen over de wa tersnoodramp van 1953. De tentoonstelling 'Watersnood 1953, steeds terugkerende beel den' is te zien tot en met 1 juni. zwolle/ANP - Tientallen film producenten of filmmakers in spe hebben gisteren een aan vraag ingediend voor belasting aftrek bij een agentschap van het ministerie van Economische Zaken (Senter) in Zwolle. Het agentschap gaat de diverse aan vragen namens het ministerie beoordelen. Als een aanvrager aan alle criteria voldoet, dan geldt het principë 'wie het eerst komt, wie het eerst maalt'. Gisteren was het de eerste mo gelijkheid om de aanvraag in te dienen. Diverse aanvragers had den daarom busjes en campers ingezet en bivakkeerden in Zwolle om rond acht uur 's morgens als eerste de papieren in te leveren. Onder de filmproducenten be vond zich onder meer Volle Maan'-regisseur Johan Nijen- huis, die in de rij stond voor een aanvraag voor de ridderfilm 'Floris' en de romantische ko medie 'Costal 2'. Voor regisseur Ate de Jong werd een plan inge diend voor de actiethrüler 'Melt down' en voor filmmaker Rudolf van den Berg een aanvraag voor de horrorfilm 'Exhibition'. Regisseur Paula van der Oest le verde een aanvraag in voor Ver borgen gebreken', een verfil ming van de psychologische ro man van Renate Dorrestein. Filmmaker Steven de Jong stond in de rij met een aanvraag voor een vervolg op zijn Kameleon'- film die deze zomer in première gaat. Voor regisseur Willem van de Sande Bakhuyzen ('Oud geld', 'Familie', 'Cloaca') werden plannen ingediend voor de films 'Amazones' en 'Lepel'. De filmmakers willen allen in aanmerking komen voor een nieuwe fiscale stimulerings maatregel (FIA) waarvoor dit jaar 23 miljoen euro beschik baar is. Met deze regeling wordt het voor investeerders aantrek kelijker om geld te steken in een filmproject. Al eerder gaf de Fe deratie Filmbelangen aan dat de 23 miljoen te weinig is in ver houding tot de animo die voor de regeling bestaat Met het aantal aanmeldingen van giste ren lijkt de federatie daarin ge lijk te krijgen. De belangenver eniging vreest dat hierdoor stag natie in de productie van Ne derlandse speelfilms ontstaat door Herman Joustra/ANP vervolg van voorpagina leiden - Veel Nederlandse musea zijn tevreden over het aantal be zoekers dat zij in 2002 over de vloer kregen. Een absoluut record was er in het Van Gogh Museum in Amsterdam, met 1.592.771 be zoekers. De Rotterdamse musea Boijmans Van Beuningen en de Kunsthal hadden te kampen met verbouwingen, waardoor zij be duidend minder bezoekers trok ken dan in 2001. Ook het Stede lijk Museum in Amsterdam was minder in trek. De Leidse musea werden in 2002 door in totaal 580.000 lief hebbers bezocht. In december viel er een maandrecord te no teren: 80.000 bezoekers, mede te danken aan het feit dat Volken kunde en Boerhaave in de kerst vakantie gratis toegankelijk wa ren. Qua bezoekersaantallen was 2002 eigenlijk een jaar van wisselend succes voor de Leidse musea. Terwijl Naturaüs op nieuw een topjaar had boekte het Rijksmuseum voor Volken kunde duidelijk minder succes. Precies 262.321 betalende be zoekers Naturalis in 2002. Het jaar ervoor bezochten 240.000 mensen het museum aan de Darwinweg. Gemiddeld is Natu ralis goed voor circa 250.000 be zoekers per jaar. De hogere sco re in 2002 is mede te danken aan de tentoonstelling 'Dino Ar- gentino' die ook dit jaar nog te zien is. Bij het Rijkmuseum van Oudhe den stopte de teller vorig jaar op 109.858. Dat betekent een be hoorlijke teruggang in vergelij king met 2001, maar in werke lijkheid is het verschil niet zo dramatisch, aldus een woord voerster. In 2001 zorgde 'Farao's van de zon' voor een enorme toeloop. De woordvoerster van Gemiddelde score voor Leidse musea Oudheden denkt dat de huidige Syrië-tentoonstelling, die op 1 november begon en op 9 maart eindigt, de bezoekcijfers in 2003 weer behoorlijk zullen opkrik ken. De Lakenhal registreerde het af gelopen jaar 36.000 bezoekers, een behoorlijke terugval in ver gelijking met 2001 toen 51.000 mensen een bezoek brachten aan het stedelijk museum. De Lakenhal streeft naar een bezoe kersgemiddelde van 35.000. ,,Als we daaj boven zitten, zijn we heel tevreden", aldus een woordvoerder. Boerhaave scoorde met 29.741 bezoekers zoals andere jaren. Begin 2002 ging het erg slecht met het bezoekersaantal, maar aan het eind van het jaar trok dat bij. De gratis openstelling tij dens de kerstvakantie was een enomi succes. Op sommige da gen trok het museum tien keer zoveel liefhebbers als normaal. De week van kerst was een ab solute topweek. 2270 Mensen namen toen een kijkje in Boer haave. In andere jaren waren dat er niet meer dan 400. Ook in het Rijksmuseum van Volkenkunde was het duidelijk merkbaar dat het gratis toegan kelijk was tijdens de kerstvakan tie. Tussen 21 en 31 december kwamen maar liefst 8867 bezoe kers naar het museum. Absolute topdag was zondag 29 decem ber toen 2349 mensen het mu seum bezochten. „We hebben gemerkt dat veel mensen die kwamen het museum niet eer der bezochten. En ze waren heel enthousiast", zegt een woord voerster. Toch v is 2002 geen succesjaar voor Volkenkunde, dat had ge rekend op zo'n 80.000 bezoe kers. Het werden er maar 66.000. Het museum verwacht dit jaar echter beduidend beter te scoren. In september begjnt de tentoonstelling 'Met Kuifje naar Peru'. Dat moet een groot succes worden. In 1998, toen Volkenkunde de expositie 'Met Kuifje naar Tibet' binnen de muren had, trok het ruim 124.000 bezoekers. Dat het Van Gogh Museum in Amsterdam een topjaar achter de mg heeft is vooral te danken aan de tentoonstelling "Van Gogh Gauguin' die maar liefst 739.117 mensen trok. Het Rot terdamse Boijmans Van Beunin gen werd in 2002 maar door on geveer 120.000 liefhebbers be zocht, terwijl dat er normaal ge sproken zeker twee keer zoveel zijn. Volgens een woordvoerster van het museum komt deze te rugval door de vele verbouwin gen waardoor complete afdelin gen gesloten waren. De Kunst hal trok met 176.104 mensen een kleine 25.000 minder dan in 2001. Toch is het museum te vreden, aldus een woordvoer ster. De daling viel haar nog mee, omdat door een verbou wing de belangrijkste hal gedu rende vijf maanden afgesloten was. Naar het Stedelijk Museum in Amsterdam kwamen vorig jaar in totaal 327.000 bezoekers, 85.000 minder dan in 2001. Het museum kon geen grote ten toonstellingen organiseren, om dat het aanvankelijk vanaf april zou sluiten wegens een grote re novatie. Pas later werd duidelijk dat hier onvoldoende geld voor was en dus ging het museum over op een ad hoe programme ring. Het Museon in Den Haag, waar begin december de be diamentroof plaatsvond, Be edi eLkt bezoekerscijfer licht daler, museum komt uit op onr 4000 minder belangstell?' dan de 175.000 van 20fP* schat een woordvoerder. Het Groninger Museum 2002 wel succesvoller da jaar ervoor. Alleen de tei^ stelling van Ilja Repin C 250.000 bezoekers, waarmlfli totaal op 345.000 uitkwa 2001 telde het museurrRl 200.000 mensen. vai Het Fries Museum boekt>et' 61.000 bezoekers een nieu3'ai cord. Dit was te danken d#Pe men in 2002 op woei sdaj>eI het eerst gratis naar binne)nc Dit leverde het museum ab' extra bezoekers op. Voc^e Bonnefantenmuseum in :al; tricht (ongeveer 115.000 kers) en het Centraal Mi^'l in Utrecht (120.000) blePa bezoekerscijfer stabiel. u^l Film gebaseerd op Eminems eigen leven als achterbuurtschoffie door Ans Bouwmans Detroit - Over één ding zijn critici van Eminem het eens: de contro versiële witte rapper kan acteren. '8 Mile' heet zijn film, losjes ge baseerd op Eminems eigen leven als achterbuurtschoffie uit De troit met een passie voor hiphop- muziek. Later deze maand is de rolprent te zien in de Nederland se bioscopen. Het is een eindeloze straat, 8 Mile. De brede autoweg scheidt 'autostad' Detroit van zijn bui tenwijken, voert langs troostelo ze winkelcentra, fabriekspan den, topless bars, eetschuren en keurige woonwijken. Het is een erg lelijke weg, aan die conclusie valt na een autorit niet te ontko men, maar nergens oogt de 43 kilometer lange avenue zo treu rig als in de gelijknamige film. Dat kan wel kloppen: '8 Mile' verbeeldt de wereld waaruit de Amerikaanse rapper Eminem komt. Maar een tocht over 8 Mi le Road, de weg, roept weinig herinneringen op aan '8 Mile', de film. In de bioscoop zie je hoofdpersoon Jimmy 'Rabbit' Smith op 8 Mile - de afkorting die bewoners gebruiken - in de bus stappen, maar de afbraak buurt cüe hij door het busraam ziet, is een heel eind verderop in het zuidoosten van Detroit ge filmd. De neonletters van 8 Mile Mobi le Court, waar hoofdpersoon Jimmy bij zijn alcoholische moeder intrekt, zijn evenmin er gens te vinden. Het trailerpark waar de opnamen plaats von den, heeft geen naam en ligt iet wat verscholen aan een reeks zijstraatjes van 8 Mile. De film ploeg heeft in 2001 alle hoeken en gaten van Detroit afgestroopt om de wereld van Eminem uit 1995 te creëren, toen de artiest Eminem roept in '8 Mile' minder aversie op dan gewoonlijk. Hij is lief voor zijn zusje en ook zijn alcoholverslaafde moeder komt er niet al te ongenadig van af. Foto: Reuters nog zocht naaf erkenning. Wat op het witte doek belandde wa ren niet de meest gepolijste stukjes Detroit. Het treurige beeld van hun stad doet er eigenlijk weinig toe, zeg gen zelfs bewoners van Detroit nu. Het verhaal pver het hope loos lijkende leven van een kansloze jongere gaat over leven in armoede en dromen over de ontsnapping daaraan. Het gaat over hoop. 8 Mile - de weg ligt ruwweg 8 mijl ten noordwesten van de Detroit rivier die de Amerikaanse stad scheidt van het Canadese Windsor - mar keert de grens tussen de voorna melijk zwarte stad Detroit en de veel wittere buitenwijken. Maar in de film staat 8 Mile voor de scheidslijn tussen falen en suc ces. En het succes is voor de hoofdpersoon in de stad - in het mekka van de hiphop - te vin den. Eminem heet officieel Marshall Bruce Mathers III, en brak in 1999 door met de Slim Shady lp, genoemd naar zijn kwaadaardi ge 'alter ego'. Hij groeide op in een gebroken, arm gezin, zon der vader en met een verslaafde moeder. Zijn jeugd speelde zich volgens de verhalen af in achter standsbuurten, waar geweld geen onbekende was. Wie gaat kijken in het tegen Detroit en 8 Mile aanliggende Warren, waar Eminem een groot deel van zijn jonge jaren doorbracht, treft echter geen dichtgespijkerde achterbuurt aan. De familiewo ning waar hij zijn eerste liedtek sten schreef, is inmiddels voor een smak geld via internetvei ling E-Bay verkocht. Dat hij geen gemakkelijke jeugd heeft gehad staat wel vast. De introverte jongen - als kind zo zwaar door een klasgenoot mis handeld dat hij met een bijna fatale hoofdwond in het zieken huis belandde - ontdekte hip hop, en „wilde net zo zijn als IX Cool J". Jaren van ploeteren brachten de nu 27-jarige ge blondeerde rapper geen succes. Tot het met behulp van raple- gende Dr. Dre, zijn 'ontdekker' en producent, lukte de wereld in één klap te veroveren. De rapteksten van Eminem zijn grof en soms gewelddadig, en zowel zijn moeder als zijn ex- vrouw IGm Scott (met wie hij een dochter en een knipper lichtrelatie heeft) hebben het verbaal moeten ontgelden. Maar dankzij zijn inventieve, humo ristische en scherpe teksten is hij enorm populair geworden. Dit jaar won hij weer verschil lende muziekprijzen voor zijn recente cd 'Eminem Show". Het script van '8 Mile' is na uit voerige gesprekken met Emi nem geschreven. Het karakter van filmheld Jimmy Smith roept echter minder aversie op dan de rapster zelf, die de verdenking op zich laadde een hekel te heb ben aan homo's. Hij is lief voor zijn zusje, minder getroubleerd en onaangenaam en ook zijn al coholverslaafde moeder komt er niet al te ongenadig van af. Wie Eminems biografie 'Cros sing the Line' leest, herkent het moeizame gevecht om een plek je in het door zwarte rappers ge domineerde hiphopwereldje en het keerpunt in zijn leven. Film karakter Jimmy steekt een leeg huis in de brand, voor Eminem zelf was het de geboortedag van zijn dochter Hailie Jade, op kerstdag 1995. Waarschijnlijk niet geheel toevallig het jaar van de film, waarin rapper Jimmy zijn aarzelingen overwint en het weet te maken in een duistere hiphoptempel in Detroit. Zelfs wie niets op heeft met rapmu- ziek en een hekel heeft aan het f-woord, wordt er door meege sleept. '8 Mile', vanaf 16 januari te zien in de Nederlandse biosco pen. Ol et g in londen/anp - Het Bf w( Museum in Londen isab. van plan de Elgin Marblnie laten gaan, maar virtueejar I de friezen van het Parthl eei in Athene binnenkort wöpe Griekenland. De Griekse regering laatje ruim 44 miljoen euro speciaal museum boi||fj om de friezen nog voo Olympische Spelen van n - tentoon te stellen. In eeögei tuele rondleiding dooi]) h< toekomstige museum pm< zien hoe de Elgin Makar achter glas worden tenten gesteld. „We willen de frfc Gi samen zien in een mus leg dat speciaal voor het ma eer uit het Parthenon is-r d< bouwd. Zonder de ElginZij bles zou dat half leeg £ed verklaarde Richard Aller ter van het Brise Lagerhuis twi de BBC. Allen leidt een ie v pagne voor de terugkeeiarb de friezen naar GriekenlaSpt Het marmer uit het PaT4k non is verspreid over mr te in Athene zelf en in versi kl lende andere musea in I pa. De Elgin Marbles iy sinds de 19e eeuw te zi< J het British Museum in Ol den. Lord Elgin was de ambassadeur in het toef er lig Constantinopel. Hij t;en volgens het British Muieni als 'diplomatiek gebaar'ijkt 1 stemming om oudheidktooii ge voorwerpen te veizamdse in Griekenland, dat toeninkc uitmaakte van het Ottontt zi se rijk. chri Het Britse comité voor do T ruggave van het Parthelde marmer toont de vin Tir rondleiding op een teneovi stelling op 27 januari iBol parlementsgebouwen ine wc den. I de Zha )te^ ster. rlani door Hans Visser Amsterdam - Willem Nijholt houdt er mee op. Dat wil zeggen: voorlopig. Want al ziet de 68-jari- ge acteur en musicalartiest uit naar rustiger tijden, hij houdt de deur nog wel op een kier. Nijholt heeft er net een korte tournee opzitten van 'Richard Rodgers' Songbook', een 'lekker program ma' waarin hij als presentator en zanger te zien was naast Joke Bruijs en Montezuma's Revenge, begeleid door het Metropole Or kest. „Drie uur fantastische mu ziek. Maar ik merk dat het tijd wordt. Eén dag repeteren en ik heb een stem als een pijp, hees en scherp." Nijholt met lichte ironie in de stem: „Je merkt gewoon dat ik begin af te zakken naar het graf. Terug naar de aarde. Waarom ook niet. Er is al weer zo veel jong en gevestigd talent De stijl is ook zo veranderd. Musicals zijn tegenwoordig bijna allemaal doorgecomponeerd, alle dialo gen staan op muziek en verder is het zingen een kwestie gewor den van hard en hoog. En de vraag of de tekst dan nog ver staanbaar blijft, is verder niet van belang." „Toch zou het mooi zijn als er weer musicals werden geprodu ceerd als 'Pal Joey', 'The King and I', 'Oklahoma!' en 'Carous el'. Boordevol bekende num mers van Rodgers en allemaal songs met een eigen verhaal, een tweede laag in de tekst Ik ken ze nog uit mijn jeugd. Hits waren dat toen. Muziek die be hoort tot wat je het American Songbook noemt Zo wordt er niet meer geschreven. Een voor bije cultuur. Repertoire dat je al leen nog 's nachts op de radio hoort, verdreven door de mu ziek van deze tijd. Laatst heb ik een week les gegeven aan het Sweelinck Conservatorium in Amsterdam. De studenten von den die songs ouderwets, tot ze ontdekten wat je er allemaal mee kunt doen." Wat Willem nu gaat doen? „Ik ga leven. Ik ben vijfentwintig jaar samen met Ben. Hij is nu in de vut, maar een echt leven hebben we samen nog niet ge had. En ik wil niet ijdel lijken, maar ik heb geen zin meer om 's middags al om half drie de deur uit te moeten, op weg naar een voorstelling ergens ver weg in het land. We hebben nu een huis in Frankrijk en daar willen we genieten." „Rustig eten in een restaurant, waar je messen en vorken kunt horen, zodat je normaal met el kaar kunt converseren. Want in Nederland hoor ik in bijna elk restaurant herrie. Al blijf ik na tuurlijk het werk van collega's in Nederland volgen. En misschien speel ik nog eens in een film. Want die rol van de kranten magnaat in 'Pietje Bell' was toch wel heel leuk. Vooral omdat ik hem karikaturaal slecht mocht spelen. Normaal zou je dat nooit zo mogen doen, maar in kinderfilms werkt dat." „Of ik doe nog een mooie to neelrol, want ik ben in de eerste plaats toch een theatermens. Maar geen Noël Coward meer, zoals vorig seizoen. Ik heb nu in vier van zijn stukken gespeeld, maar ik merk nu dat het publiek niet meer in staat is te luisteren naar mooie dialogen met lange vloeiende zinnen. Ze willen nu oneliners. Ach, onze taal is ver waterd. Ik heb zelf nog Bredero gespeeld. Maar waar hoor je die nog?" Alleen Hans Croiset durft nog wel eens een stuk van Vondel te spelen. Maar die schrijvers vor men wel de basis van onze taal en van onze geschiedenis. Er is geen respect voor onze cultuur. Ik heb het gevoel dat ik net op tijd aan het toneel ben geweest en net op tijd ben weggegaan. Ik hoef dan ook geen afscheids- voorstelling waarin ik optreed als King Lear." „Pas toen ik bij Joop van den Ende musicals ben gaan spelen :ze i ie di Willem Nijholt: „Memoires? Dan zou ik met een aantal mensen ruzie krijgen. Want in zo'n boek moetje eerlijk zijn. Foto: GPD/Diederik van der Laan gebleven. Al mijn soloshows voor televisie zijn gewist Maar wat zou je er nog aan hebben?" „Memoires? Een autobiografie? Dan zou ik met een aantal men sen ruzie krijgen. Want in zo'n boek moet je eerlijk zijn. Na tuurlijk zal het straks even wen nen zijn. Ik zal me moeten los- werd ik me bewust van mijn waarde. Maar theater is een vluchtig vak. Je leeft van het mo ment. Het is niet erg als je ver dwijnt: het doek valt, je ziet nog een stofwolkje en dan is het over. Wat rest zijn vage herinne ringen. Want er is van mij maar weinig beeldmateriaal bewaard maken. Moeilijk, maar dat heeft iedereen. Wat voor werk je ook hebt gedaan. Maar niets is on overkomelijk. En ik zal nog wel eens iets kleins doen, zoals in maart. Dan presenteer ik bij het Nederlands Fluitorkest met Ca- rel Kraayenhof een programma over de geschiedenis van de tango. En heel misschien.™ ik nog eens samen met r Frans Ehlhart een progr met mooie Nederlandse \^l-e gedichten van mensen a16]1 Boerstoel." e „Maar weet je wat ik ecPf™ eens zou willen doen? Ee sical regisseren. Ik heb dr bij de uitreiking van de W wa Awards de oeuvreprijs gex'P' maar dét hebben ze merm.e gevraagd. Terwijl je wel zjPe mensen die geen musici ring hebben wel zo'n shoe1 gen regisseren." „Maar wat zeur ik nou tof' les bij elkaar ben ik een fE kind. Wat wil je nog me mensen als Annie M.G. ScCKI en Harry Bannink voor je musical schrijven? En i» "1 mogen acteren met Ank vj Moer en Hans Bentz vat Berg totdat alles kapot w{ maakt door wat ik dan ma'en x smoezelige spijkergoed' zier^( men." 'J11!! „Ik ben blij met de liefde* al die jaren voor wat ik del teruggekregen. Haj mend. Maar je mag het pe*" tief niet uit het oog verlie. word over anderhalf ja Dus wat moet ik dan nog r' sicals?" Toch zal menigeen hem r e, „Weet je wat Conny Stua e„ als mensen haar op straa wa' spreken en zeggen dat ze het theater zo missen? O <Prcp wel, maar blijft u dat doen."

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 2003 | | pagina 16