REGIO
Bij V&D sturen ze je na een uur weg
Fieselemietje
'De larven hebben al
mijn wonden genezen'
Zwemmen v<s
ouderen te du*
HOC 970
VRIJDAG 3 JANUARI 2003
NAVRAAG
Maden zijn 'in'. Na het LUMC zet ook het Rijnland Ziekenhuis in Lei
derdorp de onooglijke beestjes in om lelijke wonden te ontdoen van
dood weefsel. Onder
zoek moet uitwijzen
hoeveel baat chronisch
zieken hebben bij deze
methode. Journalist ED
BLAAUW uit Westzaan
onderging ruim een jaar geleden in het LUMC als één van de eerste
Nederlanders een succesvolle wondbehandeling met maden.
Hoe gaat het er sindsdien mee?
„Goed. Ik ben zo blij dat ik destijds, zij het aarzelend, heb gekozen
voor een behandeling met maden. Ik had mij al verzoend met am-
putatue van mijn linkervoet, waarvan ik een deel al kwijt was, en
de rest van mijn been. Maar al mijn wonden zijn genezen door de
larven van de vleesvlieg. Alleen op mijn scheenbeen is nog zo'n
anderhalve centimeter over van een wond van 25 centimeter, maar
ook dat komt goed. Ik fiets, ik loop zonder
krukken en ik werk weer vijf dagen per
week."
Is uw kijk op maden in het zie
kenhuis veranderd?
„Dat kun je wel zeggen. Eerst
stond ik wat huiverig tegenover
maden. Maar tijdens de behan
deling ben ik er anders tegenaan
gaan kijken. Ik ben ze 'lief gaan
vinden, ook al ontsnapten ze
soms uit mijn been en moest een
nachtzuster ze gaan vangen."
Van maden is bekend dat zij uitein
delijk vliegen worden. Kijkt u ook an
ders tegen vliegen aan?
„Nee, zo ver gaat mijn liefde niet. Ik sta daar nooit zo bij stil. Als
vliegen hinderlijk zijn dan jaag ik ze weg."
Klopt het dat maden helemaal niet knagen, zoals chirurg Jac
ques Oskam van het Rijnland Ziekenhuis beweert. Volgens hem
zit de kriebel tussen de oren van de patiënten.
„Je voelt bijna niets van maden. Alleen als ze zich helemaal had
den volgevreten, begonnen ze wel eens pijn te doen. Maar dan was
het ook tijd om ze te vervangen."
De vervanging van volgepropte maden door nieuwe is een speci
alistische klus. Maar de 'verzorging' van i>erse maden doen pati
ënten van het Rijnland Ziekenhuis tegenwoordig eigenhandig
thuis. Hoe bedreven was u daarin?
„In mijn geval was er geen sprake van zelfwerkzaamheid. Je kunt
maden inderdaad zelf water geven. Maar bij mij was er sprake van
een ingewikkeld irrigatiesysteem met allerlei goed dichtgeplakte
zakjes. Werk voor specialisten. Al moet ik toegeven dat ik sinds
mijn behandeling ook een soort maden-specialist ben geworden.
Ik vreet alles wat erover wordt geschreven."
tekst: Tim Brouwer de Koning foto: United Photos De Boer
UIT DE ARCHIEVEN
ANNO 1953, Zaterdag 3 Januari
WARMOND - Ir. C.A. Kuysten, chef van de verkeersafdeling van de
Kon. Ned. Toeristenbond ANWB, passeerde gistermiddag omstreeks
halfdrie met een personenauto vol getuigen het tolhek nabij War
mond en vroeg: ,,Wat krijgt U?" De dienstdoende tolgaarder ant
woordde: „Twintig cent". Ir. Kuysten betaalde onder getuigen twee
dubbeltjes en daarmee hoopt de ANWB te kunnen bewijzen, dat de
tolgaarder in overtreding was. Bij besluit van Provinciale Staten van
Zuid-Holland van 27 Juli 1950 mag vooreen personenauto sedert 1
Januari 1951 aan het Warmonder tolhek slechts vijf cent worden ge
heven. De eigenaresse van de tol, die deze met twee zoons exploi
teert, laat zich aan dit tarief niets gelegen liggen.
De ANWB heeft besloten deze zaak krachtig aan te pakken. Het heeft
twee jaar lang klachten bij de verkeersorganisatie geregend. Vaak
werd ter plaatse geprotesteerd, maar dan was het devies: „betalen of
omrijden". Gehoopt moet worden, dat de klacht van de ANWB tot be
paalde stappen en wellicht tot een proces zal leiden.
ANNO 1977, dinsdag 3 januari
LEIDEN - Een zware hagel- en onweersbui, gepaard gaande met flin
ke windstoten, trok rond het middaguur over de Leidse regio. Tijdens
de bui werd het in Leiden zo donker, dat de straatverlichting werd
ontstoken. In zeer korte tijd zorgde een flinke laag hagel voor een
aantal slippartijen. Op de foto een bromfietster die geen kans zag
om de brug bij de Vrouwensteeg te 'nemen'.
Foto: archief Leidsch Dagblad
Foto's in deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien dagen na
plaatsing 2,50 (voor een exemplaar van 13 bij 18 in zwart wit) over te maken op
gironummer 57055 Ln.v. Dagbladuitgeverij Damiate b.v. Postbus 507, 2003 PA
Haarlem, onder vermelding van Leidsch Dagblad, ANNO d.d. (datum van plaatsing)
of door contante betaling aan de balie van net Leidsch Dagblad, Rooseveltstraat 82
te Leiden. U krijgt de foto binnen drie weken thuisgestuurd.
COLOFON
Leidsch Dagblad
Directie: B.M. Essenberg, C.P. Arnold
W.MJ. Bouterse (adjunct)
E-mail: directie@damiate.hdc.nl
Hoofdredactie: Jan Geert Majoor, Kees van
der Malen, Léon Klein Schiphorst (adjunct)
E-mail: redactie.ld@damiate.hdc.nl
HOOFDKANTOOR
Rooseveltstraat 82, leiden, tel. 071-5 356 356
Postadres: Postbus 54,2300 AB Leiden.
Redactie fax 071-5 356 415
Advertentie fax 071-5 323 508
Familieberichten fax 023-5150 567
ADVERTENTIES
071-5356300
Sprinters (rubrieksadv.): 072-519 6868
ABONNEESERVICE
071-5128 030
E-mail: abonneeservice@hdc.nl
ABONNEMENTEN
Bij vooruitbetaling (acceptgiro)
p/m €19,60 (alleen aut. ine.)
p/kw €55,00 p/j €210,60
Abonnees die ons een machtiging verstrekken
tot het automatisch afschrijven van het
abonnementsgeld ontvangen €0,50 korting
per betaling.
VERZENDING PER POST
Voor abonnementen die per post (binnenland)
worden verzonden geldt een toeslag van €0,50
aan portokosten per verschijndag.
GEEN KRANT ONTVANGEN?
Voor nabezorging: 071-5128 030
ma t/m vr: 18-19.30 uur. za: 10-13 uur
AUTEURSRECHTEN
Alle auteursrechten en databankrechten ten
aanzien van (de inhoud van) deze uitgave
worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze
rechten berusten bij HDC Uitgeverij Zuid BV
cq. de betreffende auteur.
HDC Uitgeverij Zuid BV, 2002
De publicatierechten van werken van
beeldende kunstenaars aangesloten bij een
CISAC-organisatie zijn geregeld met Stichting
Beeldrecht te Amstelveen.
HDC Uitgeverij Zuid BV is belast met de
verwerking van gegevens van abonnees van
dit dagblad. Deze gegevens kunnen tevens
worden gebruikt om gerichte informatie over
voordeelaanbiedingen te geven, zowel door
onszelf als door derden Heeft u hier bezwaar
tegen, dan kunt u dat schriftelijk laten weten
aan HDC Uitgeverij Zuid BV, Afdeling
Lezersservice, postbus 503,2003 PA Haarlem.
Bei
o .an
Leidse daklozen zoeken de warmte op
Openbare gebouwen kampen 's winters met een
toestroom van daklozen. Op zoek naar een war
me plek nemen die hun toevlucht tot de leeszaal
van de bibliotheek, doen een wasje in de toilet
ten, drinken een kopje koffie in de supermarkt en
doen een dutje in de hal van het stadhuis. Je
kunt ze niet weigeren."
De medewerkers \,an de Leidse bibliotheek tob
ben regelmatig met de aanwezigheid van on
welriekende' of anderszins 'lastige' bezoekers.
Zodra het kwik zalrt stijgt hun aantal in de zalen
van het hoofdgebouw aan de Nieuwstraat. Al
voor de deuren opengaan liggen zwervers tus
sen de eerste twee rijen glazen schuifdeuren bij
de entree. Pilsje erbij, sigaretten erbij, op de
grond. Later op de dag zie je ze in het leescafé
of een van de omli ggende zalen.
.Alleen als het geclrag van een zwerver daartoe
aanleiding geeft, komen we in actie", zegt Marij
Schols, hoofd van de bibliotheek. „Sommigen
zijn heel luidruchtig, komen hier met tassen
pils binnen. Vooral als clubje zijn ze echt ru
moerig. Maar als iemand heel rustig is kan hij
hier best zitten. De bibliotheek is per slot van
rekening openbaar." Overmatig drank- en
drugsgebruik van veel zwervers leidt soms tot
ontoelaatbare situaties. En veel daklozen ko
men in verwaarloosde en vieze toestand het ge
bouw binnen. „We hebben hier een hele ver
kleed- en waspartij in de toiletten gehad. Na het
wassen legde hij z'n kleren over de verwarming
te drogen."
Wie andere bezoekers hindert krijgt het verzoek
te vertrekken. „Dat gaat meestal wel goed." Al
durven sommige medewerkers niet op dronken
of agressieve daklozen af te stappen. Schols:
„Eind januari gaat; het voltallige personeel in
anderhalve dag de training 'omgaan met pro
vocatie en agressie' volgen."
Het vorige winterseizoen is vijf daklozen, na di
verse waarschuwingen, de toegang ontzegd.
„Heel vervelend om mensen de kou in te stu
ren, maar het mag niet zo zijn dat onze leden
last ondervinden van de aanwezigheid van
zwervers. Als we nou een apart hok haddden of
zo, dan was het geen probleem. Dan zou ik ze
met alle liefde binnenlaten en nog wat oude
tijdschriften neerleggen ook."
Sinds vorig jaar komt de politie wat vaker langs.
,Af en toe komen ze koffie drinken, heel prettig.
Dat werkt preventief." Schols wil de situatie
verder verbeteren door het inhuren van beveili
gingsmedewerkers van de gemeente ('voor een
kwartiertje per dag') en het plaatsen van came
ra's bij de ingang ('niet in de hele bibliotheek,
dan krijg je zo'n Big-Brothergevoel').
Michel Riethoven (34) leeft sinds twee jaar op
straat in Leiden. Hij maakt 's winters volop ge
bruik van de warme ruimtes in openbare gebou
wen. „Ik kom overal waar je kunt zitten. "Favo
riete hangouts zijn onder meer restaurant La
Place in V&D, de bibliotheek en het postkantoor
in de Breestraat. „En ik ga ook wel eens naar het
politiebureau aan de Langegracht. Dan ga ik
daar gewoon in de hal staan.
Niet overal kan hij onbeperkt zitten. „Bij V&D
sturen ze je na een uur weg. "De bibliotheek is
meestal geen probleem, maar als stevige drinker
komt hij wel eens in aanvaring met het perso
neel. „Als ze me vragen of ik weg wil gaan zeg ik
'nee'. En dan bellen ze de politie. Daar heb ik
zo'n hekel aan, de politie."
Plekken om ongestoord bier te kunnen drinken
zijn schaars. ,Als je buiten loopt drink je. Maar
er is nergens een plekje waar je kunt zitten. Als je
in een park zit te drinken krijg je meteen een be
keuring en als je in het bushokje tegenover de
Hoogvliet zit ook.
De enige verwarmde plaats waar Riethoven wel
kan drinken is het station. Maar daar komt hij
liever niet. Dat noemen we 'de grafkelder'. Het
is het eindstation voor daklozen. Daar zitten de
zwaarste verslaafden.
De hal van het stadhuis heeft een mooie leesta
fel en is ook een aangename stek voor daklo
zen. „We zijn niet zo streng dat we mensen bui
ten zetten", zegt gemeentevoorlichtster Hette
Quispel. „Iedereen kan daar een krantje lezen.
Dus waarom een junk of dakloze niet? Als ze
maar geen overlast veroorzaken."
Problemen met een grote toestroom van daklo
zen in de wintermaanden heeft de bewaking
van het stadhuis volgens Quispel niet. „Het zijn
enkelingen per dag, die hier even komen op
warmen." Ze heeft vroeger zelf achter een balie
in het stadhuis gewerkt en weet hoe lastig som
mige situaties kunnen zijn. „Toen kwam er al
tijd een gesjeesde student. Hij zat in de hal en
was heel rustig. Maar hij stonk wel verschrikke
lijk. Tja, daar ben je dan natuurlijk niet erg blij
Ben Marquenie (44) heeft goede ervaringen in de
bibliotheek en de hal van het stadhuis. Hij is
drugsverslaafd en heeft sinds een jaar geen vaste
woon- of verblijfplaats ('sinds het uit is met
mijn vriendin'). „Ik ga wel èhiseen krant of
boek lezen in de bibliotheek. Gaat altijd goed. Is
ook een goede plek om een beetje na te denken
over wat ik ga doen. Dan ga ik daar lekker ach
ter het raam in het leescafé zitten. De hal van
het stadhuis gebruik ik ook wel eens om op te
wannen.
Hij drinkt weinig en dat is gunstig. „Drinken
kun je haast nergens, gebruiken kun je overal.
Ze hebben wel blauw licht in de toiletten van de
bibliotheek om te voorkomen dat je spuit, maar
chinezen (het roken van heroine, red.) is altijd
mogelijk Dat kan niemand voorkomen."
De Albert Heijn aan de Hooigracht (vast ver-
koopstek voor verkopers van het Straatmagazi-
Alsl
ten n 0
zoel the
lozet in
warten
Todrecl
sorrdaa
eroij lii
de v sir
aaniad
pen ge\
een ij fc
Fotoarc
Olatiis
litie
hoi
ne) heeft gratis koffie en een bankje om^j
te rusten. Een combinatie die aantrekke y,
voor mensen die op straat leven. „Ik kain a
weigeren", zegt bedrijfsleider T. van Du^e
als mensen zich aan de regels houden i(jee
geen probleem." Dronkenschap is een ^eej.
om te vertrekken. „Op het moment dat ;ve,
dronken zijn en gaan schreeuwen en zcvon,
ze eruit. En als het personeel lastig wort,
len gaan ze er ook uit."
Van Duin heeft het idee dat het in okto^jat
opende dagbestedingscentrum voor da
aan de overkant van de Ir. Driessenstrai^ej
overlast bij hem beperkt. „Sinds dat op^g
hebben we weinig last." atSj
Chanderdew Ramon' Ramdas (41) zegt
'in principe' in alle openbare gebouwen
kan. „Tot nu toe kom ik dagelijks in de i
theek Als ik het koud heb lees ik daar ee
je, of doe alsof. Je moet gewoon geen rarL^i
doen als je daar zit, dan heb je ookgeen^J'
men.De hal van het stadhuis bevalt he
der. „Je mag daar niet langer dan een Ar *0
zitten, dan moet je eruit. Ze hebben er al
een verhaal bij waarom dat moet.
denkt dat het gunstig is dat hij geen dm
maar een 'gebruiker' is. „Gebruiken kun
al. Stiekem kan alles." D
Moeilijk wordt het na vijven, dan is de £8
aan warme plekken beduidend minder'a^
een maand geleden sliep hij op het statief
dat heeft 'm een bekeuring van 46 euro ™I
verd. Verstoring van de orde', staat er orP01
schikkingsvoorstel dat hij uitzijn jas ha}°f.
Avonds zwerf ik nog een paar uur op str?1"?
dan ga ik naar m'n hutje", zegt de man
jaar op straat leeft. „Nee, ik zeg niet wad0r*
want dan ben ik die plek zo kwijt. Maai1-
een tuinhuisje.°u
Ema Straatsma
LEIDS DIALECT
MENINGEN
Er zijn twee verschillende soorten
meiers. De ene meier is de naam
voor een biljet van 100 gulden. De
andere meier is do middeleeuwse
aanduiding voor oen schout, een
gerechtelijk bestuursambtenaar.
Beide meiers hebben helemaal niets
met elkaar te maken. Althans niet
wat de herkomst betreft.
De biljet-meier dankt zijn naam aan
de Hebreeuwse le:tter M, de mea,
die de getalswaarde 100 heeft. Er
zijn nog verschillende andere na
men voor geldstukken of biljetten
die uit het Hebreeuws (via het Jid
disch) in het Nederlands zijn door
gedrongen. Het joetje bijvoorbeeld,
dat lekkere woord voor het diepbe-
treurde tiengulde:nbiljet. De letter J
in het Hebreeuwse alfabet, die als
jöd wordt uitgesproken, staat voor
de 10. Vandaar.
Het befaamde heitje dankt zijn be
staan aan de hê, de letter H, die een
waarde van 5 bezat. Waarom maar
5? Zult u vragen. Dat klopt toch
niet? Want een heitje is geen stuiver,
oftewel 5 cent, m aar een kwartje, 25
cent Dat is juist. Maar bij een heitje
moet je niet in centen rekenen,
maar in stuivers. En 5 stuivers is een
kwartje.
Meier nummer twee is uit het La
tijnse major afkomstig, dat eigenlijk
'de grotere' betekent. De meier is
het hoofd van het gerecht of de poli
tie van een stad. De meeste van ons
zullen die betekenis niet meer ken
nen. Maar deze meier leeft nog
voort in een aantal samenstellingen
die wel algemeen bekend zijn: klets
meier, klepmeier en lulmeier. Alle
maal mensen die in een opzicht de
meerdere zijn van anderen: ze zijn
uitstekend in het kletsen, zeuren,
zeveren, zaniken.
In Leiden had de kletsmeier een an
dere fuctie. Het was iemand die op
de hoogte was van alles wat er zich
in de buurt afspeelde. Was er weer
een vrouw zwanger hij wist het bij
na nog eerder dan zij. Waren er
miskramen? Hij was ervan op de
hoogte. Dreigde er iemand de bak in
te draaien voor een klein kraakje?
De kletsmeier had dat bericht er
gens opgevangen en doorverteld.
Want dat was natuurlijk de ultieme
taak van deze man die ook wel be
kend stond als de lullert. Hij moest
het nieuws rondvertellen.
Zo'n onaangenaam sujet wordt hier
een huiglichter genoemd en dat
woord is in deze betekenis wat
moeilijk te begrijpen. Iemand de
huig lichten betekent eigenlijk 'ie
mand afhelpen van een gezwel aan
de huig'. Vaak gebeurde dat door
kwakzalvers en zo kreeg de huig
lichten ook de betekenis 'bedrie
gen', 'oplichten'. Je zou je kunnen
voorstellen dat de handelingen van
de Leidse huiglichter, het rond
strooien van roddelverhaaltjes, als
een soort bedrog of oplichterij werd
beschouwd. Je goede naam kan er
immers door bezoedeld worden? En
bezoedeling is uiteindelijk een vorm
van bedrog.
Fieselemie. In veel Nederlandse
dialecten komt het woord fieselemie
voor in de betekenis 'gezicht'. Zo
staat in een niet-onaardig boek van
J.J. Cremer uit 1857 te lezen: 'En
knap jungske ook; d'r zit wat
veumoams in zien tronie, heel wat
anders as de fieselemies van andere
darpskiender'. Dus: een knap jonge
tje ook, er zit wat voornaams in zijn
gelaat, heel wat anders dan de ge
zichten van de andere dorpskinde
ren.
Fieselemie is de verbastering van
een Grieks woord phusiognomia
dat eigenlijk betekent 'de uitdruk
kingsvorm van het gezicht' en later
ook gewoon het 'gezicht'. De Leie
naar is nog verder gegaan. Met fie
selemie bedoelt hij niet alleen het
gezicht, maar het gehele lichaam.
Maar dan wel in ontblote staat. Als
iemand in z'n blootje stond, dan
stond hij op z'n Leids in ze fiesele
mietje. Bij sommige mensen is dat
inderdaad geen gezicht.
Nog een paar vragen. Ik zou graag
willen weten wat de betekenis is van
de volgende woorden: hokkebrok,
hokkebazen, lubbert (ook wel leb-
bertjeskaas) en herzie.
Met veel dank aan Margje Baas,
Evert Colmjon, Willem Kooreman en
Henk van der Reijden.
Reacties en tips voor deze rubriek
kunt u sturen naar de redactie van
deze krant, Postbus 54, 2300 AB Lei
den, onder vermelding van de ru
brieksnaam 'Leids dialect'. E-mailen
naar de auteur kan ook: heester-
mans@inl.nl
Hans Heestermans
Wat zijn wij geschrokken toen wi^j;
muiier kregen dat duidelijk maakyaa
de prijzen worden om te zwemm, yj
Geen abonnementen meer maar,- v
kaarten.
Vooral de ouderen willen graag zLy
men, zo mogelijk iedere dag. Dat1(js
voor hun gezondheid en ook - vq er
voor de alleenstaanden - voor deu^f
contacten die ze zo hard nodig hjg
Dat wordt ons nu afgenomen, wa v
prijs wordt te hoog voor een dagfog,
uurtje zwemmen. v
Volgens wethouder Pechtold kui>ij7
bij de sociale dienst aankloppen,, y
als je een AOW en een klein pens^ j
hebt, dan heb je net een paar eui^g
en krijg je niets. En ons pensioenBje
niet omhoog, maar de prijzen vaimf
zwembaden en het ziekenfonds
drastisch omhoog en dat hebberig
hard nodig. ng
Is er geen andere oplossing voor beA
zwembaden? Of moeten wij weeing
vroeger, in open water gaan zwei|icc
Voorlopig zie ik het duister in datpjg
ze geliefde sport misschien maar^. jy
keer per week kunnen betalen. Lp
Wie weet een antwoord? e V(
B,HI
A
def
