'Inkrimpen industrie bedreigt welvaart'
ECONOMIE
Voetballen voor de wetenschap
Wie betaalt al die dure schoolboeken?
Kraaijeveld: 'Bedrijven die dingen maken vormen de basis'
Kinderzorg kerntaak gezin
Scherpere eisen aan diervoer
(sement
definitief
- Automatiseerder Aino
teren faillissement aan-
j bij de rechtbank in
Daarmee is het doek
f gevallen voor het
ende bedrijf dat sinds
ctober in surseance ver-
/tino vroeg eind sep-
litstel van betaling aan
iet personeel niet langer
kon worden. Daarna
t de beursgenoteerde
iseerder de drie be-
ite dochters aan bran-
jot Centric. Zodoende
i vrijwel lege holding
larvoor is nu failisse-
ngevraagd, aldus de he
rder.
brandstof
goedkoper
ic Shell heeft gisteren
tweede keer binnen een
adviesprijzen voor
en diesel verlaagd,
is 2 cent goedkoper,
euro ongelood kost nu
ro aan de pomp. Super
11,143 euro. Diesel
cent lager uit op 0,755
(marktleider, met 650
ions, volgt de dalende
en. Het is volgens Shell
ide keer in één maand
enzine prijs daalt.
;haalactie
■wanten
- Kleding- en schoe-
ikant Nike roept klan-
m een bepaald type
anten terug te brengen
winkel. De handver -
i, stijl nummer 568795
L, kunnen verstik -
co veroorzaken bij kin-
in 2 tot 4 jaar oud. De
hebben een clip die
peuters kan worden af-
einnaam .nl
iedereen
iam - De internetdo-
im .nl kan vanaf eind
'olgend jaar door ieder-
den aangevraagd. Ook
n of personen buiten
nd kunnen een inter-
dat eindigt op .nl aan-
Dat maakte de Stichting
Domeinregistratie Ne-
bekend. Tegelijkertijd
n arbitrageregeling van
'rivé-personen mogen
iomeinnaam claimen
en bedrijfsnaam voor
aar dat mag niet nade-
oor dat bedrijf.
1 met energie
ppenmest
en kippenbedrijf in het
>rp Tzum krijgt een
allatie voor biomassa-
ïg. Die zet kippenmest
uvriendelijke wijze om
{ie. De installatie kan
It- en bermafval verwer-
;te initiatiefnemer
ikend. De kosten wor
ld op twee miljoen
Nederlandse Onder-
'oor Energie en Milieu
ondersteunt het pro-
toroefinstallatie moet
p in bedrijf zijn.
presterende
ijf: 'L'Oréal
Het Franse L'Oréal is
het best presterende be-
l Europa. Dat vindt de
jeksafdeling van week-
p Economist, die 175
p onder de loep nam.
meticaconcem heeft 17
feereen een groei laten
110 procent of meer.
fe Owen-Jones heeft het
fen te anticiperen op
fends. Tweede werd het
I Inditex, eigenaar van
jten Zara. En de derde
rordt gedeeld door Por-
fanair en het Franse
cern Suez.
lens verkoopt
lllatiebedrijf
ic - Siemens Nederland
installatieactiviteiten
Franse onderneming
De partijen hebben
een voorlopig akkoord
Eind december moet
iame rond zijn. Het in-
ïedrijf met 200 werkne-
122 miljoen euro per
1 Cegelec is in Europa
ider. In Nederland is het
met 450 werknemers
fctief in de industrie.
ng tegen stop
tertbanen
'am - Abvakabo FNV
n kort geding aan tegen
iente Rotterdam als de
festop voor gesubsidieer-
h niet wordt opgehe-
feemeente krijgt 10 da-
ijd om de vacaturestop
porten. Volgens regio
der Kuin sneuvelen
bezuinigingen zo'n
Hen. Onlangs oordeelde
jer dat de minister van
ien vacaturestop eerst
"iten voorleggen aan de
dngsraad.
zaterdag l6 NOVEMBER 2002
WAAR VERDIENEN WE ONS GELD MEE
Nederlandse werkgelegenheidsstructuur (1807-1998)
In procenten
1960 1986 1990 1998lDelfstoffen
UITGAVEN INDUSTRIE AAN ONDERZOEK
Percentage van de inkomsten van bedrijven dat wordt
uitgegeven aan onderzoek
Finland
VS
Duitsland
Belgi /D.marken
Gr. Brittanni
Nederland
door James McGonigal
den haag - Sluipende inkrimping
van de industrie bedreigt de ex
port en daarmee de Nederlandse
welvaart. Overheid, onderwijs en
bedrijfsleven zelf hebben te wei
nig belangstelling voor het deel
van het bedrijfsleven dat nog
dingen maakt. Dat is de kern van
een wetenschappelijk onderzoek
naar de Nederlandse industrie,
gemaakt in opdracht van FME-
CWM, de koepel van metalektro-,
chemie- en elektronicabedrijven.
Op het jaarcongres deed voor
zitter Kraaijeveld deze week een
oproep aan het nieuwe kabinet
om met een samenhangende
aanpak te komen van de noden
van deze bedrijfstak. „De over
heid moet de omgeving schep
pen waarin de bedrijven met
succes kunnen innoveren, kun
nen samenwerken met universi
teiten en wetenschappelijke in
stellingen en aantrekkelijk blij
ven voor hoger opgeleid jong
personeel. De 'maak-industrie'
is de afgelopen jaren als econo
mische bedrijvigheid onderge
sneeuwd in het geweld van 'dot
com' (internet) en financiële
dienstverlening", aldus Kraaije
veld.
Industrie wordt gezien als ver
ouderd, laagtechnologisch en
een beetje vies in letterlijke zin.
Mannen in overalls met schroe
vendraaiers. Wie echter een
computer uit een doos kan ha
len is werkzaam in de high tech,
wie bij bank, verzekeringsbedrijf
of beurshandelaar werkt, ruikt
aan het echte grote geld. De
dienstensector in het algemeen
werd gezien als de grote motor
van de nieuwe economie. Sinds
de teruggang is dat allemaal wat
anders komen te liggen, maar
de industriële bedrijven in Ne
derland maken zich toch zor
gen.
Een onderzoek van het econo
misch instituut van de Universi
teit van Amsterdam heeft uitge
wezen dat de dienstensector de
laatste jaren vooral zo kon
groeien, omdat de industrie
steeds meer werk uitbesteedde.
Het heeft de productiviteit van
de industrie sterk helpen verbe
teren, omdat men zich kon con
centreren op hoofdzaken ('core
business'). Aan de andere kant
vertroebelde het een beetje het
zicht op waar die groei van de
dienstensector nu eigenlijk van
daan komt.
Kraaijeveld: „Waar het om gaat
is dat de drie eilanden van op
leiding, bedrijfsleven en over
heid bij elkaar worden geharkt.
Het is verschrikkelijk dat de
technische opleidingsvakken
FME-CWM-voorzitter Kraaijeveld: „Alleen maar hameren op lagere
looneisen maakt ondernemers lui." Foto: GPD/Cees Zorn
geen jonge mensen trekken, ter
wijl in die branches later wel het
geld moet worden verdiend
voor de samenleving." Hij is
geen tegenstander van de dien
steneconomie - integendeel -
maar vindt wel dat die zijn
plaats moet kennen: de basis
wordt gevormd door bedrijven
die dingen maken.
Het onderzoek geeft hem gelijk.
De toegevoegde waarde van de
Nederlandse economie (grof ge
zegd het prijsverschil tussen
grondstoffen en uiteindelijk
Philips ziet belang van internationale RoboCup
door Monique Prins
eindhoven - Zo'n 25 Philips-me-
dewerkers zijn al ruim driejaar
bezig zelfontwikkelde robots te
leren voetballen. Het duurt nog
wel even voor de vijf robots (ver
noemd naar de eerste topman
nen) de nieuwste tactieken mees
ter zijn. Zo wil Anton nog wel
eens in eigen doel schieten. En
liet Frits zijn enorme schietkracht
los op een tegenstander die hij
voor de bal aanzag. Toch zijn zij
de eerste stappen op weg naar
een kunstmatig brein.
Voetballende robots werken nu
nog een beetje op de lachspie
ren. Een robot die de bal niet
ziet, blijft soms minutenlang
stilstaan. En een toeschouwer
met een oranje shirt kan voor
flinke verwarring zorgen: de ro
bot associeert oranje immers
met de bal. En de bal zien, bete
kent 'er op af!'.
Toch worden de voetbalrobots
elk jaar een beetje beter. Het in
ternationale voetbaltoernooi
RoboCup houdt daarom vast
aan zijn ambitieuze doelstelling.
Een team van autonome mens
achtige robots moet in 2050 de
menselijke WK voetbal-kampi
oen verslaan. Zoals ook schaak
computer Deep Blue wereld
kampioen Kasparov enkele ja
ren geleden op de knieën kreeg.
Achter het onschuldige voetbal
spelletje RoboCup gaan funda
mentele vragen schuil. Kun je
een robot leren denken? Wat
zijn de mogelijkheden van een
kunstmatig brein? En willen we
dat eigenlijk wel? De weten
schappers willen via het spelle
tje van elkaar leren.Alle teams
moeten de technische informa
tie na het toernooi openbaar
maken voor concurrenten. Toch
zullen de robots er in de volgen
de WK niet allemaal hetzelfde
De voetbalrobot van Philips (links) heeft de bal weggeschoten. De robot wil ook nog wel eens in eigen
doel schieten, of erger nog... een tegenstander voor de bal aanzien. Foto: GPD/Dries Linssen
uitzien, voorspelt Sprong. „Ie
dereen hecht aan zijn eigen ma
nieren om de robot te verbete
ren."
De robots van het Philips-team
in Eindhoven doen het interna
tionaal beslist niet slecht. Zo
won het team in april - na straf
schoppen - de Europese Kampi
oenschappen. Op de wereld
kampioenschappen in het Japan
drong Philips door tot de kwart
finales.
De kracht van de Philips-robot
zit vooral in de hardware. Met
name de elektronische vierwiel-
aandrijving, het schietmecha-
nisme (30 km/h) en de camera
zijn superieur. De wielen van de
Philips-robot zijn onafhankelijk
aan te drijven en te besturen
met elektronica. Groot voordeel
hiervan is dat een robot die
dichtbij de bal is maar met z'n
rug naar het doel staat, snel om
kan draaien om te schieten. An
dere robots moeten voorbij de
bal rijden en dan omkeren.
Winnaar van het WK was een
universiteitsteam uit Japan. En
dat is beslist geen toeval, zegt
Hans Sprong, teamleider van
het Philips CFT-team. „De Ja
panners zijn vanuit een heel an
der denkpunt begonnen dan
wij. Zij willen een kunstmatig
brein ontwikkelen en het inzicht
begint te groeien, dat dit beter
gaat door er een lichaam aan te
hangen. Wij zijn van oorsprong
machinebouwers. Wij willen be
grijpen waarom een machine
doet wat hij doet. Als een ma
chine niet meer voorspelbaar is,
kunnen we hem immers nooit
in een fabriek zetten."
Sprong vergelijkt de zelflerende
robots met de evolutie van de
mens. „Een baby die in de weg
ligt te spartelen, leert zo wat hij
moet doen om z'n armpjes of
beentjes op te kunnen tillen. Als
je ouder wordt, vergaar je zo
steeds meer kennis. Maar wat je
precies moet doen om je arm op
te tillen, besef je niet."
Het Philips-team is continu be
zig de robots te verbeteren. Zo
krijgen de robots zelflerende ei
genschappen. De robots die - in
tegenstelling tot menselijke
voetballers - sneller 'rennen'
dan schieten moeten zelf kun
nen inschatten wanneer het be
ter is de bal af te geven aan een
andere robot. Volgend jaar in
het Italiaanse Padua zal de Phi
lips-robot zelf 'weten' waar hij
zich op het veld bevindt.
Een andere verbetering is het
teamgedrag. De robots commu
niceren nu nog met elkaar via
draadloos ethernet. Zo 'vertel
len' de robots elkaar hoe ver ze
van de bal staan. „De robot die
het dichtst bij de bal staat, seint
naar de anderen: 'Los! Deze bal
is van mij.' Dat gaat nu nog zon
der geluid. We overwegen om
de robots te voorzien van 'bliep
jes'. Dat is meer voor het effect
dan het praktisch nut"
Het is anno 2002 nog moeilijk te
voorspellen hoe ver de robot
over 50 jaar is doorgedrongen
tot ons dagelijks leven. „In Ja
pan zijn robots vreselijk popu
lair. Japanners vinden robots
leuk omdat het robots zijn",
zegt Sprong. „Het robothondje
Aibo van Sony was in Japan in
een dag uitverkocht. In Amerika
duurde het een week. Amerika
nen willen eigenlijk alleen func
tionele robots die bijvoorbeeld
kunnen stofzuigen of grasmaai-
en. In Europa is Aibo niet eens
op de markt gebracht. Europea
nen zijn nuchter en sceptisch. Ik
weet nog dat het computervo
geltje Furby hier op de markt
kwam. Ik dacht: wie koopt dat
nou? Nou, mijn twee dochters
dus."
Sprong verwacht de komende
decennia een robothausse, ver
gelijkbaar met de pc-hausse van
de afgelopen jaren. En als die
hausse vanuit Japan of Amerika
naar Europa overwaait, zullen
wij snel volgen, denkt Sprong.
„Hoe de intelligente robots eruit
gaan zien en of Philips er heel
actief in wordt, durf ik niet te
zeggen. Maar ik verwacht niet
dat we in 2050 nog raar opkijken
van robots om ons heen. Denk
bijvoorbeeld maar aan robots
die als een spin tegen de muur
kunnen klimmen om vervolgens
de ramen te wassen. Of een in
telligent robothoofd dat op jouw
gesproken verzoek de video pro
grammeert. Helemaal zo gek
nog niet, toch?"
pter
pmii
Goed nieuws voor scholieren die balen van
hun zware boekentassen: de grootste uit
gever van schoolboeken in ons land, Wol-
ters Noordhoff, gaat voor het volgende
schooljaar al die dikke boeken splitsen in
twee of meer dunnere delen. Ook ver
schijnt er meer lesstof op software. Voor
de ouders, die het lesmateriaal van hun
kind moeten betalen, valt er minder te la
chen. Want de prijs van dat materiaal
stijgt met 8 procent.
Het voortgezet onderwijs brengt een
hoop kosten met zich mee. Een havo- of
vwo-leerling kost jaarlijks al snel 620 euro
aan boeken, schoolspullen, ouderbijdra
ge en dergelijke. Dat is dan exclusief de
eventuele reiskosten en het lesgeld dat
voor schoolgaande kinderen van 16 jaar
en ouder moet worden betaald.
Aan de noodzakelijke uitgaven voor
schoolboeken wordt door ouders gemid
deld zo tussen de 200 en 300 euro neer
geteld. Vaak zijn er boekenfondsen of
boekenmarkten op school, waardoor niet
alles nieuw aangeschaft hoeft
te worden.
Voor een (groot) deel van de
schoolkosten bestaat de mo
gelijkheid van een vergoeding
op grond van de Wet Tege
moetkoming Onderwijsbij
drage en Schoolkosten, uitge
voerd door de Informatie Be
heer Groep. Deze wet - die in
het jargon 'de Wet TOS'
heet - kwam vorig jaar in de
plaats voor de Wet Tege
moetkoming Studiekosten.
EIGEN
BEURS
zet onderwijs of in het be
roepsonderwijs hebben. Voor
het huidige schooljaar wordt
gekeken naar het gezamenlijk
belastbaar inkomen van 2000.
Was dat minder dan 25.749 eu
ro, dan is er recht op de maxi
male tegemoetkoming voor
schoolkosten en voor het les
geld voor 16-plussers. De tege
moetkoming neemt geleidelijk
in omvang af voor elke euro die
boven het genoemde bedrag
werd verdiend. De tegemoet-
TOS is heel wat genereuzer U* 9 koming neemt toe als het gezin
dan zijn voorganger. Een
woordvoerder van de Infor
matie Beheer Groep laat des
gevraagd weten dat het aantal
TOS-ouders fors is toegeno
men. Toch vermoedt ook de
Informatie Beheer Groep dat er veel ou
ders zijn die niet van de regeling gebruik
maken, ook al komen ze er wel voor in
aanmerking.
Wie kan TOS-ouder worden en wie niet?
Allereerst moet je als ouder één of meer
kinderen onder de 18 jaar in het voortge-
meer schoolgaande kinderen
Brenda van Dam telt.
Een voorbeeld: Marijke en Her
man de Bruijn hadden in 2000
een belastbaar inkomen van
29.000 euro. Voor hun 16-jarige
zoon krijgen ze dit jaar een tegemoetko
ming in de schoolkosten van 496 euro.
Zouden ze nog een kind in het voortgezet
onderwijs hebben, dan zouden ze als te
gemoetkoming 984 euro ontvangen.
Waar liggen de grenzen? Bij één school
gaand kind komt het gezin in aanmer
king voor een (geringe) tegemoetkoming
als het belastbaar inkomen niet uitstijgt
boven 30.500 euro. Bij twee schoolgaan
de kinderen ligt de inkomensgrens op
35.000 euro. Bij drie kinderen op 40.000
euro. Dus ook ouders met een inkomen
boven modaal doen er goed aan te on
derzoeken of ze in aanmerking komen
voor TOS.
De tegemoetkoming wordt in principe
twee keer per jaar uitgekeerd, in juli en in
januari. De tegemoetkoming voor het
lesgeld wordt direct verrekend met de
school. Wat er dan nog aan eventueel
restant overblijft van de tegemoetkoming
wordt aan de ouders uitbetaald. Wie nog
geen tegemoetkoming voor hgtlopende
schooljaar heeft aangevraagd, kan alsnog
een verzoek daartoe indienen, mits dit
gebeurt voor juli volgend jaar.
Is het schoolgaande kind 18 jaar of ou
der, dan worden eventuele tegemoetko
mingen niet langer aan de ouders uitge
keerd. Voor de wet zijn 18-plussers finan
cieel zelfstandig. Zij krijgen de eventuele
tegemoetkoming daarom op hun eigen
rekening gestort.
product) wordt nog steeds voor
een heel belangrijk deel bepaald
door de industrie. Alleen al de
chemie is goed voor 13 procent
van de export. Bovendien: de in
dustrie is bepalend voor innova
tie. Vanuit het bedrijfsleven
worden impulsen gegeven aan
universiteiten en aan de dienst
verlening.
Het onderzoek wijst ook uit dat
Nederland niet eens zoveel con
currentie heeft van lage Ionen-
landen. Kraaijeveld: „Nederland
is gewoon een duur land. Som
mige dingen moeten we hier
niet meer willen maken." Wel
vindt hij dat het een permanen
te zorg van vakbonden en over
heid zou moeten zijn om de ar
beidskosten niet meer te laten
stijgen dan onvermijdelijk is.
Daarnaast is hij van mening dat
ondernemers zelf er voor moe
ten zorgen door innovatie prijs-
concurrerend te zijn. „De toege
voegde waarde moet omhoog.
Dat is een oude economische
les. Alleen maar hameren op la
gere looneisen maakt onderne
mers lui."
Die luiheid wordt bevestigd
door het wetenschappelijk on
derzoek. Nederlandse onderne
mingen geven, vergeleken met
de concurrentie in bij voorbeeld
de VS, minder uit aan onder
zoek en ontwikkeling. En dat is
precies het snijvlak waar volgens
Kraaijeveld overheid en bedrijfs
leven elkaar zouden moeten
ontmoeten: meer geld voor op
de industrie toegesneden hoge
re opleidingen.
Hij meent dat ook voor mbo-,
hbo-opleidingen en de universi
teiten dit een wijze les zou zijn.
„Onderzoek wijst uit dat studie
richtingen die minder puur the
oretisch zijn en meer praktisch
gericht, dat wil zeggen op banen
in ondernemingen, aantrekkelij
ker zijn voor studenten."
ECONOMIE WIJZER
Verplichte aanwezigheid van
ouders bij hun jonge kinderen,
dat lijkt me een mooi program
mapunt voor de komende ver
kiezingen! Er is in Nederland
een duidelijke tendens om zorg
voor kinderen uit te besteden.
Maar outsourcing, zoals het in
het bedrijfsleven heet, in het ge
zin is al heel lang aan de gang.
Niemand die nog zijn eigen kle
ren maakt. Groentetuintjes zijn
het domein van de immigranten
geworden. Wie weet nog wat
groente wecken is?
Thuis koken en thuis eten staan
onder druk van de kant-en-
klaarmaaltijden, het
bedrijfsrestaurant en
het lopend ontbijt uit
een flesje. En nu gaan
opvoeding en verzor
ging van ldnderen
ook steeds meer de
deur uit. Kinderen
gaan zo jong mogelijk
naar de crèche, en
worden soms voor
hun geboorte al inge
schreven. Scholen
staan onder druk om
de kinderen te ver
zorgen gedurende de
hele werkdag, met
warme maaltijden
tussen de middag en
naschoolse opvang
zodat aan het eind
van de dag iedereen
weer tegelijk op het nest kan
neerstrijken.
Er zijn ook tegenkrachten en te
gendraadse onderstromen. De
omvorming naar een maat
schappij met uitbestede kinde
ren is zeker nog niet voltooid.
Moeders die in deeltijd werken
omdat ze bij de kinderen willen
zijn, en de dubbele belasting
van een volledige baan en ver
antwoordelijkheid voor het
huishouden te veel vinden.
Moeders die wel de ambitie
hadden om carrière te maken
en dachten dat met straffe orga
nisatie van hun leven te kunnen
realiseren, maar toch bezwijken
en die ambitie vermoeid opge
ven. Uitstel van het verwekken
van kinderen, tot in de leeftijds
zone van de vrouw waarin de
vruchtbaarheid begint af te ne
men en er een bezeten beschie
ting van de verschralende akker
aan te pas moet komen. De leef
tijd van Nederlandse moeders
bij de geboorte van hun eerste
kind is op dit moment de hoog
ste in Europa.
De planning van kinderen staat
onder druk van consumptie en
carrière. Eerst genieten, reizen,
vrijheid, daar passen kinderen
niet goed bij. Maar als eenmaal
vol wordt ingezet op de carrière
kunnen kinderen ook flink in de
weg zitten. Ze vragen tijd, aan
dacht en ze vormen een risico,
JOOP HARTOG
hoogleraar
micro-economie
Universiteit
van Amsterdam
worden op onverwachte mo
menten ziek en hebben verzor
ging nodig. Dat leidt af van de
carrière. Onderbreking voor ou
derschapsverlof komt vaak
slecht uit, en wordt daarom uit
gesteld, en nog altijd meestal op
de vrouw afgewenteld.
Een probleem met ouder
schapsverlof en extra flexibiliteit
in het werk zit in de concurren
tieverhoudingen op het werk.
Carrière najagen is onvermijde
lijk concurreren. Wie afhaakt
voor de kinderen, geregeld an
dere verplichtingen heeft, wordt
minder aantrekkelijk voor het
bedrijf en zal in de
wedloop achterop ra
ken. Als je dat pro
bleem wil oplossen
moet je de condities
voor iedereen gelijk
maken. Gelijke han
dicaps voor iedereen
vallen weg in de con
currentiestrijd. Door
ze verplicht op te leg
gen schep je ook nog
rust in het keuzepro
ces: er hoeft geen
moeizame tobberige
afweging meer te
worden gemaakt, de
uitkomst staat ge
woon voorgeschre
ven, net zo comforta
bel als een geheel
verzorgde reis.
En wat is die uitkomst? Heel
simpel: bij de geboorte van een
kind worden vader en moeder
gedurende drie jaar elk verbo
den meer dan 50 procent te
werken. Met twee halve banen is
er altijd iemand om voor het
kind te zorgen. Omdat iedereen
onder deze regel valt, is de ner
vositeit uit de concurrentie ge
haald. Uit angst voor schade aan
hun carrière doorstressende ou
ders zijn tot rust gemaand. De
enige ontsnapping is kinder
loosheid. Maar als voorstander
van een krimpende bevolking
zie ik daar alleen maar extra
voordeel in.
Ongepast, zulke harde dwang?
Ach, het is erger geweest. Niet
zo lang geleden werden vrouwe
lijke ambtenaren gewoon ont
slagen als ze in het huwelijk tra
den. Arbeidsduurverkorting is
ook als collectieve verplichting
over ons heen gelegd, dwars te
gen het krachtige verzet van
werkgevers in.
Welke partij zou het durven op
nemen in zijnverkiezingspro-
gramma? De WD niet, D66 niet.
Maar bij de PvdA, Groenlinks,
het CDA en klein-rechts kan het
best. Er zit ook een mooie slag
zin in voor de campagne, onder
het kopje 'bezin op het gezin':
"gezinnen terug naar hun kern
taken'. Ja, ik zie wel een meer
derheid voor mijn voorstel.
den haag/anp - Het Product-
schap Diervoerder gaat strenge
re regels hanteren, zo liet het
productschap gisteren weten.
Tienduizenden varkens zijn af
gelopen zomer afgemaakt om
dat zij diervoer hadden gegeten
waarin het verboden mpa-hor-
moon zat. Daarop klonk de roep
om het toezicht op de voeder-
handel te verscherpen.
Het productschap wil onder an
dere meer duidelijkheid over
wat er in het voer zit, een ver
plichting om het voer terug te
halen als het niet goed is en
maatregelen die het gemakkelij
ker maken om ongewenste mid
delen te verbieden. De maatre
gelen moeten zoveel mogelijk in
de eerste helft van de 2003 wor
den ingevoerd.
