Waardering
voor
'vriend Jorge'
Een kolonie in verval
Het rijke clubleven van Buenos Aires en Zorreguieta
Tres Arroyos: stukje Nederland in Argentinië
'Circulo de Armas' is de
meest prestigieuze van de
sociëteiten van Buenos
Aires. In de loop van de
jaren hebben maar liefst
elf leden het tot president
van Argentinië geschopt.
Maxima's vader bevindt
zich niet onder de elite
van deze club. Maar hij
zou zo toegelaten worden
als hij wilde, zegt
sociëteitsvoorzitter
Otamendi. Hij vindt het
maar niks dat 'vriend
Jorge' geweerd wordt van
de bruiloft.
door Carel van der Velden
Het gebouw van Circulo de
Armas ademt in alles de
grandeur van de belle epo
que. Op uitnodiging van een clublid
werden Maxima, Willem-Alexander
en vader en moeder Zorreguieta hier
onlangs voor de lunch genood. „Het
was leuk", zegt sociëteitsvoorzitter
Jorge Otamendi. „Willem-Alexander
maakte een rustige, bescheiden in
druk. En Jorge heb ik bij die gelegen
heid mijn medeleven betuigd. Jullie
minister-president heeft een fatale
vergissing gemaakt door Zorreguieta
van de bruiloft te weren. De man in
de straat vindt het sneu dat hij er
niet bij kan zijn en dat vind ik ook.
Wij gaan nog een stap verder. Er is
sprake van een buitengewoon grote
onrechtvaardigheid. Jorge verrichtte
goede daden voor onze landbouw.
Je denkt toch niet dat hij wist dat er
mensen uit vliegtuigen werden ge
gooid? Dat wist ik ook niet en ik
diende ook onder de regering die in
1976 na de staatsgreep aantrad. Wel
iswaar op een iets lager niveau, maar
toch. Als ambtenaar hield ik mij des
tijds bezig met wetsvoorbereidingen.
Ben je dan schuldig aan de schen
ding van mensenrechten?"
De rest van de wereld heeft het Ar
gentijnse conflict nooit begrepen,
meent Otamendi. Hij verzet zich te
gen het beeld van een gewetenloos
regime dat na de coup tegen Isabel
Péron in strijd met alle elementaire
humanitaire waarden een hele gene
ratie onschuldigen vermoordde.
„Vergeet niet dat de guerrilla's van
de Montoneros reeds voor de coup
onschuldige mensen doodschoten
en delen van het land bezetten. Er
heerste volstrekte chaos. Tot vreug
de van een groot deel van de bevol
king stelden de militairen orde op
zaken. Het was een oorlog. En ik
ontken niet dat er in een oorlog on
schuldige slachtoffers vallen. Maar is
president Bush inmiddels in Neder
land een ongewenst persoon omdat
er bij de bombardementen op Af
ghanistan ook kinderen zijn omge
komen?"
Afkomst
In Nederland wordt gestoeid met de
vraag welke positie de Zorreguieta's
in Argentinië op de maatschappelij
ke ladder innemen. Door sommigen
worden ze tot de oude landbouw-
aristocratie gerekend, anderen zien
hen meer als dienaren van de perso
nen die er echt toe doen. De Zorre
guieta's bezitten weliswaar land bij
de provinciestad Pergamino, maar
grootgrondbezitters zijn het niet. Op
de lijst van de honderd rijkste Argen
tijnse families komen ze niet voor.
Jorge Zorreguieta, die zijn carrière
begon als douanier, ontpopte zich
de afgelopen decennia binnen de
landbouwwereld vooral als bestuur
der en lobbyist, betrekkingen die
meer prestige dan salaris opleveren.
Otamendi: „Veel grond vormde
vroeger de garantie op een welva
rende positie. De rijken bezitten nog
steeds grond, maar de tijd dat ze
daar hun welvaart aan ontlenen is
reeds lang voorbij. Ze verdienen hun
geld in de handel en de dienstverle
nende sector."
Bij het bepalen van de plaats in de
pikorde draait het volgens hem om
erkenning door de mensen die er in
het aristocratische circuit toe doen.
Op dat vlak zit het met Jorge Zorre
guieta wel goed, zegt de voorzitter.
Hij is geen lid van de 'Circulo de Ar
mas", maar de hindemissen om tot
de elitaire club toe te treden zijn vol
gens de voorzitter voor een Zorre
guieta goed te nemen. „De afkomst
is belangrijk, net als goede manie
ren, culturele ontwikkeling, het net
werk dat je bezit en het aanhangen
van de sociëteitsgedachten. Op alle
aspecten slaagt Jorge met vlag en
wimpel. Ik heb hem een jaar of vijf
tien geleden ook wel eens gevraagd
lid te worden. Ik weet eigenlijk niet
waarom het er niet van is gekomen."
Vermoedelijk heeft Zorreguieta het
te druk met zijn activiteiten binnen
andere segmenten van het rijke
clubleven van Buenos Aires. Hij is
onder meer voorzitter van de Argen-
tijns-Baskische vereniging Juan de
Garay. In Nederland is nauwelijks ie
mand geïnteresseerd in de vraag wat
de families Von Amsberg en Lippe-
Biesterfeld tweehonderd jaar gele
den uitspookten, maar dankzij de
genealogische naspeuringen van
Juan de Garay is bekend dat de eer
ste Zorreguieta - de naam betekent
'plaats met steppen' - in de achttien
de eeuw in Argentinië belandde. Hij
vocht mee in de onafhankelijkheids
strijd.
Trots
Jorge Zorreguieta weet alles van zijn
familie-achtergronden. Hij is met
name trots op het koninklijke bloed,
dat dankzij de verbintenis van een
vroege Sorreguieta - de naam werd
toen nog met een 's' geschreven -
met een nazaat van een Inca-prinses
door de aderen stroomt De liefde
van Argentijnen voor stambomen
wordt wel eens beschouwd als com
pensatie voor het gebrek aan ge
schiedenis van de jonge natie. Bij
Juan de Garay treft Jorge Zorreguieta
gelijkgestemden, trotse Basken die
in veel gevallen ook de liefde voor
het polospel gemeen hebben.
2002
Jorge en Maria del Carmen Zorreguieta, de ouders van Maxima. Foto:GPD/Gabriel Defelice
De Zorreguieta's laten zich ook op
veel andere plaatsen zien. Zoals bij
de lunch van de Sociedad Rural Ar
gentina, waar Zorreguieta graag her
inneringen ophaalt aan de tijden van
de dictatuur. Als voorzitter van het
Centro Azucarero Argentino zoekt
hij zijn landbouwvrienden op om te
lobbyen voor de bedreigde Argen
tijnse suikerindustrie. Ook bij de
Yacht Club schuift Zorreguieta gere
geld tussen de middag aan voor een
alrnuerzo (lunch).
De hang naar status delen de Zorre
guieta's met een voorliefde voor
sport. Beide elementen komen sa
men in de Jockey Club, net als de
'Circulo de Armas' een besloten eli
taire mannenclub met een prachtige
oude sociëteit in hartje Buenos Ai
res. Hier is Zorreguieta lid, wat mede
aantrekkelijk is vanwege het sport
complex in de buitenwijk San Isidro.
De groene zone strekt zich uit over
een lengte van drie kilometer langs
een provinciale weg, leert een excur
sie op uitnodiging van een clublid.
Er zijn twee achttien-hole golfbanen,
een aantal zwembaden en facilitei
ten voor voetballers, poloërs en ten
nissers.
Jorge Zorreguieta laat regelmatig zijn
gezicht zien op de paardenrenbaan,
waar ook polowedstrijden worden
gespeeld. Vroeger speelde de vader
van Mdxima het spel in Pergamino,
de stad waar de Zorreguieta's land
bezitten. De liefde voor de edele
viervoeters zit bij de Zorreguieta's
diep. Mdxima bezit twee renpaar
den. Zelfs zijn omstreden toetreding
tot de regering na de coup van 1976
omschrijft haar vader in de door Jan
Thielen geschreven biografie in
paardetermen. Als je gokt, moet je -
volgens Jorge Zorreguieta - achteraf
niet zeuren als de paarden verkeerd
lopen.
Attema, Groenenberg, Van den Hove, Hoogerheide, Zwaai.
Het telefoonboek van Tres Arroyos - op de grens van de
provincies Buenos Aires en Patagonië - staat vol met
Nederlandse namen. Zeker tien procent van de 60.000
inwoners heeft Nederlands bloed. Maar de cultuur is aan
erosie onderhevig. Bezoek aan de enige Nederlandse kolonie
van Argentinië.
door Carel van der Velden
J BRAZILIË
0. Rosano®
Buenos
s Aires RiodêfM
De eerste Nederlanders in Tres Ar
royos arriveerden er in 1889 en in de
eeuw die volgde werd een indruk
wekkende bastion opgebouwd. Met
een eigen school, kerk, oranjevereni
ging, begraafplaats en een coöpera
tie van boeren. Aan het bejaarden
huis wordt de laatste hand gelegd.
Maar intussen wordt de Nederland
se cultuur aangetast. „We kampen
met een gebrek aan vers bloed", zegt
Ida van Mastrigt, honorair consul
van het koninkrijk. „De laatste im
migrant arriveerde in 1954. Over
dertig jaar wordt hier geen Neder
lands meer gesproken."
Het gezang weerkaatst zachtjes te
gen het golfplaten dak op de bin
nenplaats van het Colegio Hollandés,
waar blauwogige kindjes en nazaten
van Italianen en Spanjaarden een
bont geheel vormen. Strak in het ge
lid bejubelen ze dagelijks aan het be
gin van de nieuwe schooldag de
kleur van de zee, de kleur van de
lucht, het azuurblauw van de vlag.
Dat gebeurt in het Spaans. Slechts in
hun voorkomen onderscheiden de
nazaten van Verkuyl en Boerma zich
van hun vriendjes. Na het hijsen van
het Argentijnse dundoek reageren ze
lacherig, niet begrijpend op het sla
ken van een Nederlandse laeet.
Directeur Valerina Pereyra van het
'Hollandse college' spreekt geen
woord Nederlands. In haar ogen is
de school in de eerste plaats protes-
Het Colegio Hollandés waar kinderen met Nederlands bloed en nazaten van
Italianen en Spanjaarden een bont geheel vormen. Foto:GPD/Carel v d Velde
tantschristelijk, al is ze zich zeer wel
bewust van de oorsprong van de in
1913 gestichte school: een Neder
lands studiecentrum. „Juist door on
ze Nederlandse wortels leeft het hu
welijk van Maxima Zorreguieta hier
heel sterk. Kinderen van tien kwa
men spontaan op het idee haar brie
ven en tekeningen te sturen. Eerlijk
gezegd rekenen we er wel een beetje
op dat ze ons een keer bezoekt. Van
moeders kant heeft ze bovendien fa
milie in Tres Arroyos."
Tientallen 16-jarigen zwaaien deze
dag af van het college, dat vierhon
derd leerlingen telt. De feeststem
ming in de grote aula wordt echter
een beetje bedorven door de Argen
tijnse realiteit van alledag. Wat moet
er van de vers gediplomeerden wor
den? De diepe economische crisis
blijft ook in de Nederlandse kolonie
niet onopgemerkt. Faillissementen,
massa-ontslagen en toenemende ar
moede zijn ook op het platteland
aan de orde van de dag.
Het Colegio Hollandés hield onlangs
een fancy-fair om de lerarensalaris
sen te kunnen betalen. De school is
in financiële problemen gekomen
doordat veel ouders het vereiste
schoolgeld van 125 dollar per maand
niet meer kunnen betalen. De uit
staande vordering bedraagt inmid
dels 120.000 dollar.
Jongeren van Nederlandse komaf
zoeken verwoed naar een uitweg. Ze
hebben echter een probleem als ze
een toekomst in het land van hun
(groot) ouders willen opbouwen: ze
beheersen de Nederlandse taal niet
meer. Daarom zijn ook nazaten van
Kraay, Van der Sluis en Waterdrinker
geneigd hun heil te zoeken in Span
je, waar ze zonder taalbarrière aan
de slag kunnen. Mathilde Sonne-
veldt, uit Nederland enkele maan
den op bezoek bij haar moeder in
Tres Arroyos, probeert op kleine
schaal iets aan het probleem te
doen. Ze geeft een jong paar Neder
landse les.
Alejandro Vis, journalist bij het
plaatselijke blad La Voz del Pueblo
en 'volbloed-Nederlander': „Het
probleem is dat er vijftien jaar gele
den voor het laatst Nederlandse les
werd gegeven op het Colegio Hol
landés. Onze generatie spreekt de
t&al niet meer. Ik zou me verloren
voelen in Nederland, al zou ik er
best graag een keer heen willen. Hier
moet je de Nederlandse invloed ove
rigens niet onderschatten. In Tres
Arroyos is 'ie krachtig. Vandaar dat
we er regelmatig over schrijven. En
uiteraard publiceren we al het
nieuws over Móxima. De Nederland
se lezers hebben daar veel belang
stelling voor."
Het verdwijnen van het Nederlands
gaat met name de oudere generatie
aan het hart. Onderling wordt er ge
mopperd over het feit dat die 'kren
terige' Nederlandse ambassade er
niet langer 10.000 gulderi per jaar
voor over had om de nazaten van
Nederlandse immigranten wat bij te
brengen over hun moedertaal. Met
het vervallen van de subsidie ver
dween de les.
Het Nederlands is alleen nog de
voertaal bij 60-plussers. Maar ook zij
hebben zich ondanks het zwaar ge
reformeerde verleden, aardig aange
past aan de lossere zeden van de Ar
gentijnen. Op een zonnige zondag
verkiezen veel gelovigen het strand
van Claromeco (zestig kilometer ver
derop) boven de dienst in de Iglesia
Reformada. Een dergelijke frivoliteit
is echter niet besteed aan 'tante'
Corrie Sonneveldt-Verkuyl, reeds 88
jaar levend op Argentijnse bodem.
Ze woonde slechts vier jaar in Ne
derland. Tapte Corrie werd zeven
tien dagen later geboren dan prinses
Juliana en geldt als een wandelend
monument.
In het begin van de vorige eeuw
maakte ze in Tres Arroyos kennis
met de eerste immigranten. Het wa
ren Groningers en Friezen die in
1889 met een gratis reis met de Leer
dam en vijftig hectare grond per per
soon naar Argentinië werden gelokt.
Het land zocht nijvere arbeiders om
de woeste grond in de regio ten zui
den van Buenos Aires te ontginnen.
De eindeloze vlaktes lagen er verla
ten bij na de 'campagne van de
woestijn', waarin generaal Rocas de
laatste Indianen uitroeide.
Tante Corrie: „Mijn vader was domi
nee en onderwijzer en reisde per
huifkar en schip het hele land door.
Ook ging hij naar Nederland om
propaganda te maken voor Argenti
nië als immigratieland. In 1924 kreeg
Tres Arroyos vers bloed in de vorm
van twintig jonge mannen uit de
Haarlemmermeer. Een school was er
in die tijd nog niet. Als vader er was,
kreeg ik les van hem maar dat ge
beurde hooguit drie maanden per
jaar. Verder hield ik me bezig met
brood bakken, op mijn broers pas
sen en de kerk schoonmaken."
In de jaren twintig ving Corrie Son
neveldt-Verkuyl de verse immigran
ten op die na een lange zeereis in de
troosteloze loodsen van Nuestra Se-
nora Santa Maria del Buen Ayre wa
ren aangespoeld. Met de paardetram
werden de nieuwkomers vervolgens
naar hun logeeradressen in Buenos
Aires gebracht. Veel later was zij
nauw betrokken bij het bezoek dat
prins Bemhard in 1951 aan Tres Ar
royos bracht. Het was een bezoek
dat in Argentinië vooral opzien baar
de omdat de prins uit het verre bui
tenland een dag spoorloos verdween
in het gezelschap van Evita Péron.
„Het was het eerste en enige konink
lijke bezoek aan Tres Arroyos. Daar
om hopen wij dat Willem-Alexander
en Maxima ons bezoeken. Maar of ik
dat nog meemaak?"
