Oranjeliefde overheerst in Wassenaar
W
lekomstige liefdesnestje van Willem-Alexander en Maxima, villa Eikenhorst op landgoed De Horsten in Wassenaar. Archieffoto: WFA
Niemand ligt meer wakker van bomenkap en bouwwerkzaamheden
die nodig zijn om villa Eikenhorst in Wassenaar geschikt te maken als
woonhuis voor het prinselijke paar Willem-Alexander en Maxima. De
geschiedenis herhaalt zich, maar deze keer met een andere uitkomst.
Zo'n twintig jaar geleden liet prinses Christina haar oog vallen op het
beschermde natuurgebied De Horsten. De bouw van Eikenhorst en de
manier waarop gemeente en provincie daar mee omgingen, oogstten
toen veel kritiek. Nu is de stemming anders. De Oranjeliefde over
heerst alle andere gevoelens. „We kunnen wel doen alsof het om ge
wone mensen gaat, maar dat is niet zo."
door Erna Straatsma
e Oranjes hebben van oudsher een
goede band met Wassenaar. Prinses Juliana
speelde als klein meisje vaak in het theekoe
peltje langs de Rijksstraatweg. Zij was het
ook die het ruim vierhonderd hectare tellen
de landgoed De Horsten erfde van haar
moeder Wilhelmina. Ze bezocht de buiten
plaats onder meer om er te jagen.
Het gebied, op de grens van Wassenaar en
Voorschoten, kwam in 1838 al in handen
van de Oranjefamilie. Prins Frederik, broer
van Willem II, kocht het destijds van de mi
nister van waterstaat Twent. Hij liet het ge
bied inrichten door de Duitse landschapsar
chitect Petzold, aanhanger van de Engelse
landschapsstijl. Een van de grootste attrac
ties van zijn hand is de seringenberg, die elk
voorjaar veel bezoekers trekt.
Commotie
Groot is de commotie als prinses Christina
in 1983 bekend maakt dat ze wil bouwen op
landgoed Eikenhorst, een van de drie onder
delen van De Horsten (de andere twee zijn
Raaphorst en Ter Horst). Ze krijgt het gebied
'te leen' van haar moeder en dient samen
met haar echtgenoot Jorge Guillermo een
plan in voor de bouw van een kapitale villa,
midden in het bos. Het is het begin van een
lange reeks ergernissen over hun 'koninklij
ke' aanwezigheid op het landgoed.
De gemeenteraad heeft geen moeite met het
voorstel om 615 vierkante meter grond
bouwrijp te maken, ook al geldt voor het be
schermde natuurgebied een bouwverbod.
WD-fractievoorzitter Aptroot: „Het past in
het Wassenaarse beleid van redelijke uitzon
deringen En het is maar een klein hoekje
in een groot gebied." De raad verwelkomt
Christina en haar Cubaanse echtgenoot met
open armen. Ir. J baron van Asbeck, die ook
paleis Het Loo in Apeldoorn restaureerde,
ontwerpt een landhuis in zeventiende-eeuw-
se stijl.
Boze Wassenaarders en de Algemene Ver
eniging voor Natuurbescherming (AVN) vin
den het gemeentebesluit 'onbegrijpelijk'.
Als Lou Lap nou bijvoorbeeld op een soort
gelijke plek voor een paar miljoen een huis
zou bouwen, had iedereen hem natuurlijk
weggehoond", zegt AVN-voorzitter A. van
der Laan. „Een gewone burger moet ik-
weet-niet-hoeveel moeite doen om iets te
mogen bouwen in een gebied dat de be
stemming natuurgebied heèft", stelt Wasse
naarder J. van Gogh. „En Christina mag zo
maar haar gang gaan, terwijl er genoeg an
dere huizen en plekken zijn in Wassenaar",
aldus de vader van de bekende tv-presenta-
tor en filmmaker.
Villa Eikenhorst is in zeventiende eeuwse stijl opgetrokken. Ontwerper van het gebouw was J.
baron van Asbeck. Archieffoto: Henk Bouwman
Hoewel de provinciaal inspecteur voor de
ruimtelijke ordening negatief adviseert ('de
bouw van een villa valt niet te rijmen met de
natuurschoonwet en staat haaks op het pro
vinciaal beleid') gaan Gedeputeerde Staten
van Zuid-Holland ook akkoord met de
bouw. „Je moet natuurlijk van goeden huize
komen als je een landhuis in De Horsten wilt
bouwen, maar dat is met de familie Guiller
mo het geval", legt provinciaal woordvoer
der mr. J. Huijser de Raad van State uit tij
dens een beroepsprocedure.
Zwembad
De daaropvolgende jaren is het omstreden
landhuis een bron van kleine relletjes. Na
tuurbeschermers houden het gebied scherp
in de gaten en signaleren regelmatig 'illegale
activiteiten'. Zoals de kap van enkele tiental
len grote bomen voor de aanleg van een
zwembad en het stiekem realiseren van en
kele bijgebouwen. Daarnaast beklagen
buurtgenoten zich over het arrogante en on
aangepaste gedrag van Jorge. Als lid van de
koninklijke familie beroept hij zich op ko
ninklijke privileges.
De gemeente doet haar uiterste best om elke
affaire zo snel mogelijk te sussen. Na het
kappen van de bomen is de reactie dat het
om 'waardeloos hout' gaat, 'zonder natuur
lijke waarde'. Na de ontdekking van illegale
bouwsels gaat de raad onmiddellijk over tot
'witten'. Een woordvoerder van de gemeente
laat zich na een reeks incidenten geërgerd
ontvallen dat kritische Wassenaarders op al
le slakken zout leggen. „Christina en Jorge
wonen in een glazen huisje."
Na de scheiding van het echtpaar komt Ei
kenhorst leeg te staan en keert de rust op het
landgoed terug.
De geschiedenis herhaalt zich nu kroonprins
Willem-Alexander en zijn verloofde Méxima
in het landhuis gaan wonen. Weer een lid
van de koninklijke familie dat met een
Spaanssprekende wederhelft het landgoed
op wil en weer een bouwplan, dat gepaard
gaat met (een verdere) aantasting van het
natuurgebied. Alleen zijn de reacties nu mil
der gestemd.
De monumentencommissie kan op 8 januari
niet veel zinnigs zeggen over de bouwplan
nen, omdat tekeningen nog ontbreken. „Dit
is niet meer dan een vlekkenplan", conclu
deert de voorzitter na korte bestudering van
een plattegrond. Het toegangshek verschuift
naar de andere kant van de oprijlaan, die
dan niet meer voor wandelaars toegankelijk
is en de secretaris heeft gehoord dat de nieu
we bijgebouwen een klassiek uiterlijk krij
gen. „Er komt een kap op." Met de kap van
bomen kan de commissie leven. „Het zijn
voornamelijk rododendrons. Niet elke boom
op het landgoed is beschermd, het gaat ons
om de bescherming van het groen land
schap als geheel." Als de bouwtekeningen
klaar zijn, moet de welstandscommissie zich
maar over het uiterlijk van de nieuwbouw
buigen. „Want ik denk niet dat de bijgebou
wen moeten gaan concurreren met het
hoofdgebouw."
De architectonische aanpassingen van de
bestaande villa en de ontwerpen voor twee
nieuwe gebouwen worden vermoedelijk
door de Rijksgebouwendienst ter hand ge
nomen. Van Asbeck is in ieder geval niet ver
kozen tot architect: „Ik ben in de negentig,
met dit soort dingen ben ik niet meer bezig."
De politieke partijen zijn wederom blij. Op 9
januari hebben de raadscommissies be
stuurlijke aangelegenheden en ruimtelijke
inrichting gezamenlijk iets meer dan een
kwartier nodig om in te stemmen met bo
menkap en bouwwerkzaamheden in het be
schermde natuurgebied. Ze gebruiken de
meeste tijd om toe te lichten hoe geweldig ze
de komst van het koninklijke paar vinden.
En haasten zich te zeggen dat alles wél vol
gens de 'normale procedures' moet gaan.
,,E{e aanpassingen zijn nodig zegt WD-
De ligging van villa Eikenhorst, in 'een hoekje' van De Horsten.
fractievoorzitter J. Becker. De gewenste be
bouwing op het landgoed is volgens hem
'niet overdadig' en stuit daarom niet op be
zwaren. Ook de PvdA heeft geen zin de feest
vreugde te bederven. „De situatie is zó bij
zonder dat ik het vertik om nu te zeggen: ze
moeten net zo worden behandeld als ieder
gewoon mens", aldus fractievoorzitter L. de
Cuelenaere. „Ze zijn gewoon anders dan an
deren. Je hebt tenslotte maar één kroonprins
in Nederland." Ook van haar geen muggen
zifterij. „Ze mogen daar best bouwen. Ge
zien hun positie hebben ze recht op allerlei
aanpassingen."
Een artikel 19-procedure maakt een versnel
de bestemmingswijziging van het gebied
mogelijk. Want de bouw van een kantoor
voor veiligheidspersoneel en een onderko
men voor bedienden, waarvoor maximaal
500 vierkante meter grond nodig is, is anders
niet toegestaan. En de tijd dringt, want het
stel wil na de huwelijksvoltrekking snel gaan
samenwonen. Officieel staat Maxima nu in
geschreven op Huis ten Bosch, waar Beatrix
en Claus wonen. Willem-Alexander heeft na
melijk ooit gezegd dat hij principieel tegen
ongehuwd samenwonen is. Dus staat hij als
vrijgezel ingeschreven op Noordeinde 66,
het huis pal naast paleis Noordeinde in Den
Haag.
Berisping
CDA'er C. Overdevest krijgt op 16 januari
een berisping van burgemeester Van den
Muijsenberg, nadat hij zich met 'enkele ver
tegenwoordigers van de media heeft gewend
tot bewoners van het landgoed De Horsten
inzake activiteiten rondom het landhuis De
Eikenhorst'. De burgemeester wil nieuwe
oneffenheden voorkomen en heeft een drin
gend beroep gedaan op alle raadsleden om
niet met de pers over het onderwerp te pra
ten. „Het optreden van het raadslid doet
geen recht aan de procedures die lopen",
schrijft de burgemeester in een boze brief
aan de media.
De Rijksvoorlichtingsdienst heeft op de ach
tergrond de touwtjes stevig in handen. Zo
lang de gemeente nog niet alle vergunnin
gen heeft geregeld, is het antwoord dat villa
Eikenhorst de 'meest serieuze optie' voor het
stel is en dat de verhuizing naar Wassenaar
'nog niet vaststaat'. De woordvoerders van
de gemeente Wassenaar verwijzen journalis
ten bij vrijwel elke vraag over Eikenhorst
door naar de Rijksvoorlichtingsdienst. „Daar
kan de gemeente niets over zeggen. Wij zijn
afhankelijk van mededelingen van het ko
ninklijk huis."
Berusting
De AVN laat na korte bestudering van de
bouwplannen weten af té"zien van bezwa
ren. De furieuze houding van destijds heeft
plaats gemaakt voor begrip en berusting. „Ik
denk dat je tegen verdere bebouwing heel
weinig kunt doen", zegt woordvoerder F.
Brinkmann. „Ingrepen in de natuur zijn niet
leuk, maar onder beveiliging kun je in dit ge
val niet uit." De noodzakelijke bomenkap
betreurt hij, maar het gaat volgens hem niet
om waardevol hout. Een paar andere maat
regelen maken volgens hem veel goed: „Er
ligt een heel aardig compensatievoorstel op
tafel. Ze willen het zomerhuis afbreken en
een paar andere gebouwen opknappen."
Ook voormalig actievoerder Van Gogh heeft
geen behoefte meer om te protesteren tegen
verdere aantasting van het natuurgebied.
„Toen stond er helemaal geen huis, daar
ging het mij om. Dat er nu, in de tuin naast
het landhuis, iets bijkomt - wat dan ook - zal
me een zorg zijn."
Milieubioloog W. ter Keurs, werkzaam bij de
Leidse universiteit, sprak vorig jaar septem
ber de hoop uit dat de nieuwbouwplannen
op het landgoed dit keer aan een kritischer
blik worden onderworpen dan twintig jaar
geleden het geval was. De Voorschotenaar,
die sinds de jaren zestig in De Horsten
werkt, zei het toen ook te betreuren dat hij
zich destijds niet met de zaak heeft bemoeid.
Maar na september heeft Ter Keurs nog
geen blik op de bouwplannen geworpen: „Ik
heb momenteel overlevingsproblemen: de
universiteit wil de afdeling milieubiologie
opheffen."
Dat de AVN blij is met een 'compensatie'
voor de bomenkap vindt hij merkwaardig:
„Dat is misschien een aardig ruilmiddel,
maar niet helemaal een eerlijk argument. In
mijn ogen komt het een beetje armoedig
over." Dat de politiek, net als twintig jaar ge
leden, zonder discussie instemt met bouw
werkzaamheden in een beschermd natuur
gebied, verbaast hem niets.Ach, electoraal
gezien is het nu ook niet zo'n gunstig mo
ment om kritisch te zijn over activiteiten van
het koninklijk huis."
Op 28 januari neemt de gemeenteraad een
definitief besluit over de bouwplannen van
het koninklijk huis.
26 JANUARI
2002
